Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 grudnia 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SA Ewa Kaniok

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 2 grudnia 2022 r.

sprawy z powództwa Syndyka(...) w W. (...) z siedzibą w W.

przeciwko M. G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa‑Praga w Warszawie

z dnia 6 kwietnia 2022 r., sygn. akt I C 661/21

orzeka

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od M. G. na rzecz Syndyka (...) w W. (...) z siedzibą w W. kwotę 4.050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Ewa Kaniok

Sygn. akt V ACa 841/22

UZASADNIENIE

Pozwem z 21 marca 2019 r. Syndyk (...)w W. (...) z siedzibą w W. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, że M. G. zapłaci na rzecz Syndyka(...)w W. (...) z siedzibą w W. kwotę 196.032,96 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty.

W dniu 10 lipca 2019 r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla.

Pozwana złożyła zarzuty od nakazu zapłaty wnosząc o jego uchylenie i oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu.

Powód wniósł o utrzymanie nakazu zapłaty w mocy w całości.

Wyrokiem z dnia 6 kwietnia 2022 r. Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie w punkcie pierwszym utrzymał w całości w mocy nakaz zapłaty wydany 10 lipca 2019 r. przez Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie w sprawie o sygnaturze akt II Nc 42/19; w punkcie drugim nie obciążył pozwanej M. G. obowiązkiem zwrotu na rzecz powoda dalszych kosztów zastępstwa procesowego; w punkcie trzecim nieuiszczone koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Z ustaleń faktycznych jakie legły u podstaw tego rozstrzygnięcia wynika, że 8 kwietnia 2008 r. M. G. po podjęciu uchwały o przyjęciu jej w poczet członków (...) w W. z siedzibą w W. od 08 kwietnia 2008 r. złożyła wniosek o otwarcie Rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego w Kasie i podpisała umowę o prowadzenie takiego rachunku (k. 315 wniosek, k. 316 i n umowa, regulamin, aneksy)

W dniu 31 października 2012 r. M. G. zawarła w Kasą umowę pożyczki zabezpieczonej hipoteką Nr (...) w kwocie 1.200.000,00 zł na zakup nieruchomości. Oprocentowanie pożyczki oraz jej koszty określono umową. Pożyczka oprocentowana była wg zmiennej stopy procentowej ustalanej przez Zarząd (...), wynoszącej w dniu zawarcia umowy 16,80% w skali roku (§3, § 6 umowy k. 25 i n.). Miała być ona spłacona zgodnie z harmonogramem spłat do 30 października 2022 r. Całkowita kwota do zapłaty na datę zawarcia umowy wynosiła 2.623.814,81 zł (§ 4 umowy). Zgodnie z umową w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należność z tego tytułu stawała się należnością przeterminowaną (§ 8 ust. 2 umowy), zaś § 7 umowy określał roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego. Strony ustaliły również, że wpłaty dokonywane przez pożyczkobiorcę na poczet spłaty pożyczki, (...) zalicza w następującej kolejności: na poczet kosztów windykacji, w tym opłat za upomnienia i wezwania do zapłaty (ustalonych w § 8 ust. 1 umowy), prowizji i opłat, odsetek od kapitału przeterminowanego, a od dnia wytoczenia powództwa o zapłatę wierzytelności (...) z tytułu umowy, odsetek jak od należności przeterminowanej od całości należności przeterminowanej, wymagalnych odsetek za okresy obrachunkowe, kapitału przeterminowanego, odsetek naliczanych do dnia wpłaty, kapitału (§ 4 ust. 4 umowy). Pozwana złożyła oświadczenia, że w związku z zawarciem umowy, (...) udzielił jej wyjaśnień dotyczących przeprowadzenia oceny ryzyka kredytowego, na podstawie którego (...) rozpoznał złożony wniosek, kosztów związanych z zawarciem umowy pożyczki, ryzyka zmiany stopy procentowej oraz o możliwości zmiany całkowitego kosztu kredytu/pożyczki w przypadku zmiany tej stopy, zasadach i terminach spłaty pożyczki oraz o skutkach braku płatności, ryzyka zmiany zabezpieczeń spowodowanych m.in. obniżeniem zdolności kredytowej, oraz oświadczenie, że przed zawarciem umowy otrzymała formularz informacyjny na trwałym nośniku -Regulaminy udzielania pożyczek zabezpieczonych hipoteką (...) w W..

Na zabezpieczenie wykonania umowy pożyczki nr (...) zawartej 31 października 2012 r. M. G. wystawiła i wydała (...) w W. weksel in blanco, który stosownie do deklaracji wekslowej, podpisanej 31 listopada 2012 r., (...) w W. miała prawo wypełnić na sumę odpowiadającą kwocie wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami, prowizją i innymi należnościami Kasy, w przypadku niedotrzymania umownego terminu spłaty całości lub części kredytu oraz we wszystkich tych przypadkach, w których służy Kasie prawo ściągnięcia swoich wierzytelności przed nadejściem terminu płatności. Kasa miała prawo opatrzeć weksel datą płatności według swego uznania. Weksel miał być płatny w siedzibie (...) w W.. Nadto stosownie do deklaracji mógł być opatrzony klauzulą „bez protestu” i klauzulą waluty w postaci numeru umowy kredytowej. Wystawca weksla zobowiązał się do informowania (...) o zmianie nazwy lub adresu.

31 października 2012 r. wypłacono na rachunek wskazany w umowie na rzecz M. G. celem realizacji umowy kwotę 1.140.000,00 zł, tj. kwotę pożyczki pomniejszoną o prowizję wynikającą z § 5 pkt 2.a.II umowy – w kwocie 60.000, złotych. Następnie dokonywano przelewów i wypłat zgodnie z umową i dyspozycjami pozwanej na kwoty: 12.000 zł, 6.500 zł, 1.000 zł, 4.800 zł, 1.200 zł, 4.284,15 zł, 33.693,82 zł, 31.722,10 zł, 1.003.290 zł (na rachunek P. S.), 42.427 zł.

W dniu 31 sierpnia 2013 r. M. G. wystąpiła z prośbą do Zarządu (...) w W. o przesunięcie terminu spłaty pożyczki i w tej samej dacie strony podpisały Aneks do w/w umowy z 31 października 2012 r., na mocy którego ustalono, iż pierwsza rata przypada na dzień 30 listopada 2013 r. łącznie z prowizją w wysokości 12.000 zł – rata do zapłaty: 34.781,16 zł, kolejne raty miały być płatne do 30 dnia każdego miesiąca w wysokości 22.754,16 zł, ostatnia rata płatna do 30 października 2022 r. w wysokości 22.754,87 r. - łączna ilość rat 108. W okresie od 30/04/2015 r. do 12/01/2015 r. zaksięgowano z tytułu wykonaniu umowy przez pozwaną wpłaty w łącznej kwocie 1.391.755,68 zł w tym: 12.000 zł – prowizja, 434 zł - koszty windykacji, 2.041,92 zł - odsetki od należności przeterminowanych, 333.468,09 zł - odsetki umowne (za korzystanie z kapitału), 1.043.813,67 zł – kapitał. Naliczono odsetki umowne w wysokości 335.352,70 zł z uwzględnieniem renegocjacji umowy pożyczki i treści Aneksu nr (...) z 31/08/2013 r., oraz odsetki karne (od należności przeterminowanych) w kwocie 39.922,94 zł. Do spłaty pozostał kapitał w kwocie 156.186,33 zł, odsetki umowne w kwocie 1.884,61 zł, odsetki od należności przeterminowanych w kwocie 37.881,02, koszty wezwań do zapłaty – 81 zł.

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w dniu 05/02/2015 w sprawie X GU 53/15 ogłosił upadłość dłużnika (...) w W. w siedzibą w W. z możliwością zawarcia układu, zaś 19/03/2015 r. w sprawie X GUp 87/15 zmienił sposób prowadzenia postępowania upadłościowego na postępowanie obejmujące likwidację majątku upadłego, wyznaczając na syndyka masy upadłości L. K..

W dniu 15/12/2015 r. (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. wystosował do M. G. wezwanie do zapłaty zaległego zadłużenia na kwotę 171.444,04 zł – zadłużenie na dzień 16/12/2015 r., z zastrzeżeniem, że w przypadku nieuregulowania zadłużenia w terminie 7 dni od doręczenia wezwania, Syndyk zastrzega sobie prawo wypowiedzenia umowy oraz postawienia całego zadłużenia w stan natychmiastowej wykonalności. Pismem z 10/02/2016 r., doręczonym pozwanej 18/02/2016 r. wypowiedziano umowę, zaś pismem z 22/03/2016 r. ponownie skierowano do niej ostateczne wezwanie do zapłaty.

11 lipca 2017 r. na koncie M. G. (Nr członkowski (...)) z tytułu umowy z 31 października 2012 r. widniało zadłużenie w wysokości 196.032,96 zł: niespłacony kapitał pożyczki 156.186,33 zł, 1.884,61 zł – niespłacone odsetki umowne, 37.881,02 zł – odsetki z tytułu należności przeterminowanych, 81,00 zł – prowizje i opłaty dodatkowe.

(...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. stosownie do uprawnienia wynikającego z § 9 ust. 9 Umowy oraz deklaracji wekslowej uzupełniła weksel pozostałą do zapłaty kwotą zadłużenia w wysokości 196.032,96 zł i opatrzyła go datą płatności (04/08/2017 r.) oraz miejscem płatności (w W.). Następnie pismem z dnia 11 lipca 2017 r. zawiadomiła pozwaną o wypełnieniu weksla in blanco oraz wezwała ją do wykupu weksla. Powyższe doręczono pozwanej 17/07/2017 r. Do dnia wniesienia pozwu pożyczka nie została spłacona, a weksel nie został wykupiony przez pozwaną.

M. G. zaciągnęła kilka pożyczek w Kasie, część z nich była regularnie spłacana. Tym niemniej jest ona jedną z oskarżonych o to, że w okresie od 4/03/2010 r. do 16/03/2011 r. (…) działając w warunkach ciągu przestępstw, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz wspólnie i w porozumieniu z P. S., S. B. i innymi osobami, przedłożyła poświadczające nieprawdę dokumenty (…) w celu uzyskania na swoje dane osobowe, ale z przeznaczeniem dla innych osób pożyczek (…) na łączną kwotę 1.900.000 złotych (…) czym doprowadziła do niekorzystanego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 746.235,75 zł i brała udział w przywłaszczeniu mienia (...) w W. o znacznej wartości. Pożyczka będąca przedmiotem niniejszego postępowania, którą zabezpiecza weksel będący podstawą roszczenia powoda nie jest objęta aktem oskarżenia.

W dniu 10 lipca 2019 r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla.

Sąd w przeważającej mierze nie dał wiary zeznaniom świadka P. S. (e-protokół z 23/03/2022 r.), który jest współoskarżonym w sprawie karnej. Świadek zeznał, iż pozwana pracowała w (...) – w W. oraz w Fundacji (...). Zdaniem świadka pozwana zapłaciła mu za zakup nieruchomości – po podpisaniu umowy przedwstępnej. Ani świadek, ani pozwana nie przedstawili przedmiotowej umowy. Świadek zeznał, iż zwrócił pozwanej pieniądze, gdyż finalnie do nabycia mieszkania przez pozwaną nie doszło. Wpłat dokonywał na konto pozwanej w (...). Zeznał, że nie ma wiedzy, aby spółka (...) (z którą współpracował i której wspólnikiem była jego córka) zaciągała pożyczki w Kasie za pośrednictwem innych osób. Zeznał, iż w Kasie zaciągał własne pożyczki. Pozwana nie wykazała zeznaniami tego świadka faktu, iż beneficjentem pożyczki bez podstawy faktycznej i prawnej był P. S. lub spółka (...), a umowa zawarta z pozwaną służyła obejściu prawa – bowiem osoby prawne oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą nie mogły zaciągać pożyczek w Kasie. W zeznaniach świadka pojawił się wątek zapłaty na poczet zakupu mieszkania przez pozwaną kwoty 500 może 600 tysięcy złotych, która to kwota miała odpowiadać całkowitej wpłacie dokonanej przez pozwaną na poczet ceny mieszkania. Świadek zeznał, że kwotę tę w całości przelał zwrotnie na konto pozwanej. Przy czym kwota ta nie koresponduje z dowodami w postaci dokumentów prywatnych – przelewu na rzecz P. S. w kwocie 1.003.290 zł dokonanego przez pozwaną 31/10/2021 r. (k. 62), a następnie spłat pożyczki (zestawienie wpłat przygotowane przez dział księgowy Kasy).

Pozwana powoływała się na nieważność umowy, jako sprzecznej z zasadami współżycia społecznego, nie zaś na jej pozorność, czy też zawarcie umowy innej treści niźli sporządzona i zabezpieczona wekslem in blanco. Pozwana nie wykazała istnienia wad oświadczenia woli po jej stronie.

Sąd pominął dowód z przesłuchania pozwanej w charakterze strony, bowiem prawidłowo wezwana nie stawiła się na terminie rozprawy i nie usprawiedliwiła swojej nieobecności, wnosząc o odroczenie rozprawy celem przeprowadzenia dowodu (e-protokół z 23/03/2022 r.)

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy Warszawa‑Praga wskazał, iż w uwagi na fakt, że pozew w niniejszej sprawie wniesiono w postępowaniu nakazowym w 2017 r., stosownie do art. 11 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019, poz. 1469) znajdują w niej zastosowanie przepisy kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu sprzed zmianą kodeksu postępowania cywilnego dokonaną cytowaną ustawą.

Sąd stanął na stanowisku, iż istniały podstawy do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym wskazane w art. 495 § 2 zdanie pierwsze k.p.c., bowiem żądanie pozwu wywodzone było z treści weksla własnego wystawionego przez pozwaną M. G. oraz wydanego powódce na zabezpieczenie spłaty pożyczki wynikającej z umowy pożyczki zabezpieczonej hipoteką nr (...) zawartej 31 października 2012 r. (k. 25-33). Powód stosownie do uprawnienia wynikającego z § 9 ust. 9 Umowy oraz deklaracji wekslowej uzupełnił weksel pozostałą do zapłaty kwotą zadłużenia w wysokości 196.032,96 zł i opatrzył go datą płatności oraz miejscem płatności. Następnie pismem z dnia 11 lipca 2017 r. zawiadomił pozwaną o wypełnieniu weksla in blanco oraz wezwał ją do wykupu weksla. Do dnia wniesienia pozwu pożyczka nie została spłacona, a weksel nie został wykupiony przez pozwaną. Roszczenia powoda okazały się uzasadnione tak w odniesieniu do kwoty głównej jak i odsetek umownych za opóźnienie.

pPzwana przyznała w zarzutach od nakazu, że podpisała umowę pożyczki na zabezpieczenie spłaty, której wystawiła weksel in blanco ( art. 229 k.p.c. art. 230 k.p.c.). Pozwana złożyła swój własnoręczny podpis zarówno pod tekstem przedmiotowej umowy, jak i stanowiącymi jej integralną część załącznikami, w szczególności harmonogramem spłat oraz regulaminem udzielania pożyczek i kredytów zabezpieczonych hipoteką (...). Wnosząc o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa pozwana zakwestionowała istnienie roszczenia oraz prawdziwość danych zawartych w załączonym do pozwu wydruku – raporcie zadłużenia na dzień 11 lipca 2017 r., podnosząc, że nie uzyskała środków pieniężnych z zaciągniętej pożyczki. Twierdzenie to nie znajduje potwierdzenia w załączonym materiale dowodowym, z którego w sposób jednoznaczny wynika, że wypłacenie kwoty pożyczki nastąpiło w dniu zawarcia umowy na rachunek pozwanej. O istnieniu zobowiązania świadczy nade wszystko podpisany przez strony aneks do umowy oraz pismo pozwanej z 31 sierpnia 2013 r. z prośbą o przesunięcie terminu spłaty pożyczki.

Pozwana nie zakwestionowała ani treści, ani ważności czy autentyczności weksla, w szczególności nie podniosła zarzutów odnoszących się do samego weksla lub stosunku wekslowego. Pozwana nie wykazała również, że suma zobowiązania ze stosunku podstawowego, która została wskazana jako kwota wekslowa została w całości lub w części spłacona. Pozwana nie kwestionowała także, że złożone przez nią podpisy na umowie pożyczki, załącznikach do umowy czy też na wekslu nie są autentyczne. Weksel gwarancyjny in blanco został wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową, na sumę odpowiadającą zadłużeniu pozwanej i po skutecznym wypowiedzeniu umowy, wobec ziszczenia się przesłanek do jej wypowiedzenia. Prawidłowość wypełnienia weksla nie budzi wątpliwości. Weksel podpisany przez pozwaną zawiera również wszystkie elementy wymienione w ww. ustawie. Nie budzi wątpliwości Sądu, iż pozwana podpisała umowę jako konsument w myśl art. 22 ¹ k.c. Tym samym zaktualizował się obowiązek Sądu badania, czy umowa nie zawiera postanowień abuzywnych, oraz, czy na datę wypełnienia weksla należność nim objęta nie uległa przedawnieniu. Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy doręczono pozwanej 18 lutego 2016 r., następnie wypełniono weksel i wezwano do jego wykupu – doręczono pozwanej zawiadomienie i wezwania do wykupu weksla w dniu 17 lipca 2017 r. W chwili wypełnienia weksla żadna z należności stanowiących komponent sumy wekslowej nie była przedawniona. Termin płatności weksla ma istotne znaczenie, bowiem rozpoczyna bieg terminu przedawnienia wekslowego (art. 70 – 71 prawa wekslowego).

Roszczenie powoda stało się wymagalne 18 lutego 2016 r. Jak wynika z zestawienia przygotowanego przez dział księgowości Kasy, pozwana zapłaciła naliczone odsetki umowne w kwocie 333.468,09 zł. (pozostało do spłaty 1.884,61 zł), oraz odsetki karne w kwocie 2.041,92 zł. Przy czym odsetki naliczane od należności przeterminowanych, objęte wekslem dotyczyły okresu od stycznia 2015 r. – zatem na datę wypełnienia weksla nie stanowiły należności przedawnionych.

W niniejszej sprawie ponad wszelką wątpliwość udowodniono, iż zarówno sama umowa jak i jej zmiany były negocjowane z pozwaną. Pozwana wielokrotnie zaciągała pożyczki w Kasie, część z nich spłacając. Nie budzi też wątpliwości skuteczność dokonywanych wezwań do zapłaty, wypowiedzenia umowy, oraz wezwania do wykupu weksla. Wbrew twierdzeniom pozwanej, to ona była beneficjentką środków w tytułu pożyczki, z którą związany był weksel gwarancyjny. Kwota ta została przelana na jej rachunek założony w Kasie kilka lat wcześniej i rozdysponowana zgodnie z jej poleceniami lub pozwana dokonała wypłat gotówkowych.

Wbrew zapatrywaniom pozwanej toczące się postępowanie karne pod sygnaturą akt VK 263/17, nie dowodzi nieważności zawartej przez strony umowy pożyczki.

Z przywołanego art. 11 k.p.c. wynika, że sąd w postępowaniu cywilnym jest związany ustaleniami sądu karnego co do faktów, które stanowiły znamiona przypisanego sprawcy przestępstwa. Związanie dotyczy ustalonych w sentencji wyroku znamion przestępstwa, a także okoliczności jego popełnienia dotyczących czasu i miejsca, to jest elementów stanu faktycznego przestępstwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2005 r., sygn. akt III CK 642/04). Sąd wskazał, że zakresem postępowania karnego nie jest objęta przedmiotowa umowy pożyczki, lecz umowy pożyczek hipotecznych nr (...) oraz nr (...).

W ocenie Sądu Okręgowego, zarzuty pozwanej w świetle dowodów zaoferowanych przez stronę powodową nie zasługiwały na uwzględnienie i nie mogły doprowadzić do uchylenia nakazu zapłaty z weksla z dnia 31 listopada 2012 r. i oddalenia powództwa. Sąd podkreślił, że koniecznym warunkiem uzyskania przez dłużnika wekslowego, orzeczenia sądowego uwzględniającego zgłoszone w postępowaniu cywilnym zarzuty jest udowodnienie faktów prawotwórczych dotyczących podnoszonych twierdzeń (art. 6 k.c.).

Sąd wyjaśnił, że art. 6 k.c. reguluje kwestię ciężaru dowodu, natomiast art. 232 zd. 1 k.p.c. zagadnienie ciężaru udowodnienia. Strona, na której z mocy art. 6 k.c. ciąży ciężar dowodu, ma powinność udowodnienia w procesie powoływanego przez nią faktu zgodnie z art. 232 zd. 1 k.p.c. Co do zasady ciężar dowodu faktów prawotwórczych spoczywa na powodzie, a pozostałych faktów na pozwanym, przy czym zgodnie z 232 zd. 1 k.p.c. fakty prawotwórcze musi udowodnić strona, która na ich podstawie twierdzi o istnieniu praw czy obowiązków, a fakty prawotamujące czy prawoniweczące musi udowodnić strona, która z nich wywodzi swoje twierdzenie o nieistnieniu praw czy obowiązków.

W niniejszym postępowaniu pozwana zakwestionowała spełnienie świadczenia przez Kasę na jej rzecz po podpisaniu umowy pożyczki, oraz wysokość swoich zobowiązań w stosunku do (...) na datę uzupełnienia weksla. Przy czym w żaden sposób nie udowodniła pierwszego z zarzutów, nie sprecyzowała też drugiego zarzutu ani nie przedstawiła dowodów, czy też wniosków na poparcie tezy, iż dokonano wadliwego wyliczenia zobowiązań pozwanej na datę wypowiedzenia umowy, a następnie na datę wypełnienia weksla, wezwania do zapłaty i wykupu weksla. Pozwana powołując się na fakt prawoniweczący, a mianowicie, że spełnione zostało świadczenie z tytułu umowy pożyczki w wysokości wyższej aniżeli dochodzona przez powoda, powinna wykazać te fakty, bowiem to pozwana wyciąga z faktu spełnienia świadczenia korzystne dla siebie skutki prawne (wygaśnięcie zobowiązania). Samo tylko zakwestionowanie treści dokumentu prywatnego nie jest wystarczające do pozbawienia mocy dowodowej tego dokumentu. Zgodnie z dyspozycją art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi tylko dowód, że zawarte w nim oświadczenie pochodzi od osoby, która go podpisała (wystawcy). Materialna moc dowodowa dokumentu prywatnego zależy od jego treści merytorycznej i rozstrzyga o niej sąd według ogólnych zasad oceny dowodów (art. 233 §1 k.p.c.). Podobnie jak w wypadku innych dowodów, sąd ocenia, czy dowód ten ze względu na jego indywidualne cechy i okoliczności obiektywne zasługuje na wiarę, czy nie.

W świetle powyższego, pozwana nie sprostała ciężarowi wykazania prawdziwości swoich zarzutów.

Sąd też nie znalazł podstaw do przyjęcia, iż umowa pożyczki zawarta pomiędzy stronami jest nieważna jako mająca na celu obejście ustawy i sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Wywód Skarżącej sprowadzający się do uznania, iż podpisanie przez pozwaną umowy jest wynikiem przestępstwa – a zatem jest ona nieważna z mocy prawa, słusznie w odpowiedzi na zarzuty zripostował powód. Dla bytu czynu zabronionego nie ma znaczenia, czy nastąpiła wypłata środków finansowych, uzyskanie wsparcia finansowego, zrealizowanie zamówienia. Celem normy z art. 297 k.k. jest penalizacja zachowań nierzetelnych kredytobiorców. Zawarcie umowy nie należy do znamion przestępstwa, a wyczerpanie znamion w/w czynu zabronionego nie powoduje automatycznej nieważności umowy. Z kolei przedmiotem ochrony prawnej z art. 286 §1 k.k. jest przede wszystkim mienie pokrzywdzonego. Brak jest zatem podstaw do przyjmowania, iż na skutek moralnie nagannego zachowania pozwanej miałaby ona korzystać z ochrony norm generalnych w postaci zasad współżycia społecznego i nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy w sytuacji, gdy (...) wykonał swoje zobowiązanie na jej rzecz i przy podzieleniu argumentacji strony pozwanej musiałby zostać pozbawiony ochrony prawnej. Zwłaszcza w kontekście zeznań świadka, iż pozwana była pracownikiem Kasy, danych wskazujących, iż zaciągała tam pożyczki i znała mechanizmy działania Kasy, wykorzystując je dla własnych celów. Poza zakresem zainteresowania Sądu meriti jest rzeczywisty cel, na jaki pozwana przeznaczyła środki wypłacone przez Kasę w wykonaniu umowy. Istotna jest jedynie kwestia, iż (...) miał podstawę faktyczną i prawną do uzupełnienia weksla gwarancyjnego oraz ,że uczynił to zgodnie w przekazaną mu deklaracją wekslową.

Zgodnie z dyspozycją art. 493 § 4 zdanie drugie i trzecie k.p.c. (sprzed nowelizacji) sąd wydał wyrok, w którym w całości utrzymał nakaz zapłaty w mocy.

Sąd Okręgowy nie obciążył pozwanej dalszymi kosztami postępowania (ponad orzeczone nakazem zapłaty) w oparciu o art. 102 k.p.c. Biorąc pod uwagę obecną sytuację rodzinną, osobistą i majątkową pozwanej (k. 127-129; k. 219-269).

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana zaskarżając go w całości i zarzuciła:

1.  obrazę art. 58 § 1 kodeksu cywilnego w związku z art. 3 ust. 1 ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo kredytowych w związku z art. 10 ust. 1 tej ustawy przez nie zastosowanie dyspozycji tych norm i uznanie za ważną umowy pożyczki z dnia 31 października 2012 roku numer (...) w sytuacji, gdy została ona zawarta w celu obejścia prawa tj. dyspozycji ustawy o skok w myśl, której kasa oszczędnościowa może prowadzić działalność wyłącznie na rzecz osób fizycznych (nie może prowadzić działalności na rzecz osób prawnych),

2.  obrazę art. 58 § 1 kodeksu cywilnego w związku z art. 297 i 286 kodeksu karnego przez nie zastosowaniu tych przepisów i uznanie za ważną umowy pożyczki z dnia 31 października 2012 roku numer (...) w sytuacji gdy została ona zawarta w ramach czynów przestępnych popełnionych przez członków zarządu (...) oraz P. S..

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę wyroku przez uchylenie w całości nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy Warszaw-Praga w Warszawie w dniu 10 lipca 2019 roku w sprawie II Nc 42/19 i oddalenie powództwa, zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego postępowania.

Powód wniósł o oddalenie apelacji w całości; zasądzenie zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i uległa oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji nie są w apelacji kwestionowane, zatem Sąd Apelacyjny przyjął je za własne. W apelacji wprost wskazano, że „sąd prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy” ( k.389v).

Rozważania prawne sądu I instancji są prawidłowe.

Zarzut naruszenia art. 58 par. 1 k.c. w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo kredytowych w związku z art. 10 ust. 1 tej ustawy jest chybiony. Pozwana nie wykazała istnienia przesłanki nieważności umowy pożyczki z dnia 31.10.2012r. w postaci zawarcia w/w umowy w celu obejścia prawa. Nie wykazała, że umowa pożyczki zawarta została na rzecz osoby prawnej ani, że kwota pożyczki wypłacona została osobie prawnej. Z zestawienia operacji na rachunku płatniczym pozwanej wynika, że pożyczkodawca przelał na ten rachunek kwotę 1140.000 zł. (k.52), a więc że spełnił świadczenie z umowy pożyczki na rzecz pozwanej a nie na rzecz osoby prawnej. Fakt, iż następnie pozwana przelała na rzecz P. S. kwotę 1.003.290 zł., nie oznacza, że uczyniła to na żądanie (...)w W., ani że działała w ramach uzgodnień zawartych z zarządem (...) w W.. Okoliczność taka nie została udowodniona. Nie udowodniono również, że pieniądze z pożyczki przeznaczone zostały na działalność gospodarczą spółki (...), ani, że umowa pożyczki na rzecz pozwanej miała charakter pozorny. Z materiału dowodowego nie wynika, że doszło do porozumienia pomiędzy zarządem (...)w W., zarządem spółki (...), pozwaną i P. S. o udzieleniu pożyczki formalnie na rzecz pozwanej ale faktycznie na rzecz spółki (...). Skoro środki z pożyczki wypłacone zostały przez powoda na rachunek pozwanej, to jedynie ona była dysponentem tych środków i jedynie ona mogła dokonać dyspozycji ich wypłaty. Jej ustalenia z P. S. nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia. Podmiotem zobowiązanym do spłaty pożyczki jest pozwana, bez względu na to, w jaki sposób rozdysponowała pieniądze uzyskane z pożyczki oraz bez względu na to, jaki cel jej przyświecał. Niewątpliwie miała świadomość, że to ona jest stroną umowy pożyczki, oraz wystawcą weksla.

Jako tytuł przelewu kwoty 1140.000 zł. na rzecz P. S. pozwana wskazała „zaliczka na zakup nieruchomości G.” (k.53). A świadek P. S. zeznał, że „sprzedawał pozwanej mieszkanie” ale ostatecznie do sprzedaży nie doszło i dlatego zwrócił pieniądze bezpośrednio na konto (...) (k.357). Okoliczność, iż świadek wpłacał pieniądze na konto (...) oznacza jedynie to, że tak się umówił z pozwaną a nie, że pozwana była w umowie pożyczki jedynie „słupem”. Jak ustalił sąd I instancji, przedmiotowa pożyczka nie jest objęta postępowaniem karnym toczącym się przeciwko zarządowi (...), pozwanej i P. S..

Zarzut naruszenia art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 297 i 286 kodeksu karnego, nie jest trafny. Pozwana nie wykazała, że umowa pożyczki została zawarta w ramach czynów przestępczych popełnionych przez członków zarządu (...) oraz P. S.. Nie zostało wykazane, że członkowie zarządu (...) popełnili przestępstwo określone w Art. 297 par. 1 k.k. i w art.286 par. 1 k.k. Sąd Apelacyjny podziela w tym zakresie wywody przedstawione przez powoda w odpowiedzi na apelację.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z 5.011.2009r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych, celem kas, z zastrzeżeniem art. 13aa, jest gromadzenie środków pieniężnych wyłącznie swoich członków, udzielanie im pożyczek i kredytów, przeprowadzanie na ich zlecenie rozliczeń finansowych oraz wykonywanie dystrybucji ubezpieczeń na zasadach określonych w ustawie z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (Dz. U. z 2019 r. poz. 1881 oraz z 2021 r. poz. 2140). Powód wykazał, że udzielił pożyczki pozwanej jako swojemu członkowi, zatem do naruszenia w/w przepisu nie doszło. Nie doszło także do naruszenia art. 10 ust. 1 w/w ustawy, zgodnie z którym, członkami kasy mogą być osoby fizyczne połączone więzią o charakterze zawodowym lub organizacyjnym, a w szczególności: 1) pracownicy zatrudnieni w jednym lub kilku zakładach pracy; 2)osoby należące do tej samej organizacji społecznej lub zawodowej. Pozwana była członkiem (...) jako jej pracownik.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji i z mocy art. 385 k.p.c. oddalił ją.

O kosztach procesu za II instancję Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z wynikiem sporu na podstawie art. 98 par. 1 i 3 k.p.c., nie znajdując okoliczności przemawiających za zastosowaniem art. 102 k.p.c. Sama tylko sytuacja majątkowa pozwanej nie jest wystraczająca do zastosowania art. 102 k.p.c.

Sąd rozpoznał apelację na posiedzeniu niejawnym na podstawie at. 374 k.p.c. gdyż żadna ze stron nie wniosła o rozpoznanie jej na rozprawie.

SSA Ewa Kaniok