Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 grudnia 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Michalska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym

w dniu 2 grudnia 2022 r. w Warszawie

sprawy Ł. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o przeniesienie odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu składek

na skutek odwołania Ł. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z dnia 11 maja 2022 r.

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od Ł. P. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 3.600 (trzy tysiące sześćset) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 750/22

UZASADNIENIE

W dniu 13 czerwca 2022 r. Ł. P. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 11 maja 2022 r., nr (...) i zaskarżył ją w całości. Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie:

- art. 116 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej poprzez przypisanie odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe odwołującemu się jako osobie trzeciej, podczas gdy brak jest podstaw doi uznania, że odwołujący nie wykazał, że wniosek o ogłoszenie upadłości (...) Sp. z o.o. został złożony we właściwym terminie z tego tylko względu, że w toku postepowania upadłościowego zabrakło środków do całkowitego zaspokojenia ZUS;

- art. 491 ²¹ ustawy Prawo upadłościowe w zw. z art. 49 § 1 pkt 8 ustawy Ordynacja podatkowa w zw. z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez wydanie decyzji o zobowiązaniu do zapłaty wierzytelności, która poddana zostaje umorzeniu w toku postępowania upadłościowego toczącego się wobec odwołującego;

- art. 91 ustawy Prawo upadłościowe poprzez uznanie, że kwota wskazana w decyzji nie była kwota wymagalną od odwołującego do czasu wydania decyzji, podczas gdy wszystkie zobowiązania upadłego, również te niewymagalne przed dniem ogłoszenia upadłości stały się z tym dniem wymagalne;

- art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej poprzez naruszenie zasad współżycia społecznego, zasady słuszności, zasady solidaryzmu społecznego poprzez oparcie się jedynie na wykładni literalnej przepisów prawa a nie na wykładki celowościowej, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego przeniesienia na odwołującego odpowiedzialności za zobowiązania podmiotu, w którym pełnił funkcję członka zarządu po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej wobec jego osoby.

W oparciu o powyższe zarzuty odwołujący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz umorzenie postępowania, a ewentualnie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu.

W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołujący podniósł, że pełniąc stanowisko prezesa zarządu złożył wniosek o ogłoszenie upadłości (...) Sp. z o.o. od razu po zaistnieniu niewypłacalności. Sąd upadłościowy w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości i postanowieniu o stwierdzeniu zakończenia postępowania upadłościowego z 12 listopada 2020 r. nie wskazał, aby wniosek został zgłoszony zbyt późno. Pozostały majątek spółki wystarczył na pokrycie kosztów postępowania, a także częściowe zaspokojenie wierzycieli, w tym ZUS. Wobec powyższego należy uznać, że odwołujący wykazał złożenie wniosku o upadłość spółki we właściwym terminie, tym samym uniemożliwiając przypisanie mu odpowiedzialności na mocy art. 116 ustawy Ordynacja podatkowa. Ponadto odwołujący podniósł, że postanowieniem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z dnia 18 czerwca 2018 r. ogłoszono wobec niego upadłość konsumencką. W ocenie odwołującego przyjęcie, że ogłoszenie upadłości konsumenckiej odwołującego nie stanowi wystarczającego oparcia dla stwierdzenia, że powyższe zwalnia go z zobowiązań spółki jest niezgodne z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej (odwołanie, k. 3-7 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz zasądzenie od odwołującego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 116 § 1 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa wskazał, że jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Organ rentowy wskazał, że łączna kwota zgłoszonych w postępowaniu upadłościowym wierzytelności wynosiła 684.442,25 zł, a kwota uzyskana wynosiła 2.908,09 zł. Złożenie wniosku o upadłość nie uchyla automatycznie odpowiedzialności członka zarządu sp. z o.o. (...) faktu, że spółka zaprzestała regulowania swoich zobowiązań już w listopadzie 2012 r., a wniosek o ogłoszenie upadłości złożyła dopiero 21 lutego 2017 r. nie sposób w ocenie organu rentowego stwierdzić, iż wniosek ten został złożony we właściwym czasie. Zobowiązania wynikające z nieopłaconych składek powstawały już od listopada 2012 r. Z powyższego wynika, że Spółka nie regulowała należności z tytułu składek w sposób trwały, a złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości dopiero w 2017 r. doprowadziło do wygenerowania znacznego zadłużenia. W toku postępowania upadłościowego suma uznanych wierzytelności opiewała na kwotę 1.620.796,05 zł, natomiast suma wypłacona wierzycielom wynosiła 4.000 zł, co stanowi stopień zaspokojenia wierzycieli w 1,12 %. W ocenie organu rentowego złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie doprowadziło ani do równomiernego ani do częściowego zaspokojenia wierzycieli, a tym samym nie można uznać, że wniosek o ogłoszenie upadłości został zgłoszony we właściwym czasie. Odnosząc się do wskazanego w odwołaniu zarzutu nie zgłoszenia przez organ rentowy wierzytelności do prowadzonej wobec odwołującego upadłości konsumenckiej organ podniósł, że odwołujący nie figuruje, jako płatnik składek a zatem nie posiada zaległości z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Organ rentowy na dzień ogłoszenia upadłości konsumenckiej, tj. 18 czerwca 2018 r. nie wydał decyzji orzekającej o odpowiedzialności Ł. P. za zobowiązania (...) Sp. z o.o. (w tym samym czasie toczyło się postępowanie upadłościowe wobec spółki), a zatem nie miał legitymacji prawnej do uczestnictwa w toczącym się wobec odwołującego postępowaniu upadłościowym. Wobec braku orzeczenia odpowiedzialności za zobowiązana spółki, Zakład nie miał możliwości zgłoszenia wierzytelności w prowadzonym wobec odwołującego postępowaniu upadłościowym. A zatem, wbrew twierdzeniu odwołującego należności określone w zaskarżonej decyzji nie uległy umorzeniu w toku postępowania upadłościowego toczącego się wobec odwołującego się i są wymagalne (odpowiedź na odwołanie, k. 9-11 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. z siedzibą przy ul. (...) w została zarejestrowana w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego w sierpniu 2012 r. pod nr KRS (...), NIP (...). Spółka prowadzi Hotel i Restaurację w O. w kompleksie V. O.. Ł. P. był prezesem zarządu spółki. W dniu 8 marca 2021 r. spółka (...) Sp. z o. o. została wykreślona z Krajowego Rejestru Sądowego (bezsporne).

Spółka już w 2013 r. zaprzestała regularnych spłat należności wobec ZUS. Pismem z dnia 29 maja 2013 r. Ł. P. prezes (...) Sp. z o.o. zwrócił się do ZUS o rozłożenie na raty zadłużenia wobec ZUS, wniosek ten następnie wycofał pismem z dnia 21 czerwca 2013 r. Należności nie zostały rozłożone na raty (pisma Ł. P. z 29 maja 2013 r. i z 21 czerwca 2013 r. – nienumerowane karty a.r.).

Następnie pismem z dnia 16 i 28 sierpnia 2013 r. Ł. P. zwrócił się ponownie z wnioskiem do ZUS o rozłożenie na raty zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne (pisma Ł. P. z 16 i 28 sierpnia 2013 r. – nienumerowane karty a.r.).

Niepłacone należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne obejmowały składki począwszy od listopada 2013 r. do lipca 2013 r., wobec nie uregulowania przez spółkę wymaganych składek niepodlegających uldze, należności nie zostały rozłożone na raty (załącznik do pisma ZUS z 3 września 2013 r., notatka służbowa z 22 listopada 2013 r. - nienumerowane karty a.r.).

Pismem z dnia 25 maja 2017 r. syndyk masy upadłości (...) Sp. z o.o. z upadłości z siedzibą w O. poinformował ZUS, że postanowieniem z 18 maja 2017 r. w sprawie sygn. akt X GU 1914/16

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych ogłosił upadłość (...) Sp. z o.o. z upadłości z siedzibą w O., obejmującą likwidację majątku upadłego.

W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że na dzień ogłoszenia upadłości 18 maja 2017 r. w skład majątku (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. wchodziły:

- środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych, których wysokość przez tymczasowego nadzorcę sądowego na dzień 10 maja 2017 roku została określona na kwotę 8.800,00 zł,

- środki pieniężne w kwocie 50.000,00 zł znajdujące się w depozycie w Kancelarii

adwokata S. M. z przeznaczeniem na koszty ewentualnego postępowania upadłościowego.

- ruchomości w postaci 29 telewizorów marki S., o łącznej wartości wskazanej w ostaniem bilansie na 33.192,90 zł, a których wartość tymczasowy nadzorca sądowy szacuje na kwotę 15.000,00 zł,

- należności przysługujące dłużnikowi na łączną kwotę 1.042.186,82 zł w tym z tytułu pożyczki udzielonej J. J. w wysokości 992.831,18 zł.

Sąd Rejonowy stwierdził, że dłużnik trwale nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, zaś wierzycieli jest kilkudziesięciu, a opóźnienia w wykonaniu zobowiązań przekraczają trzy miesiące. Zdaniem Sądu, nie zachodziła wobec dłużnika negatywna przesłanka ogłoszenia upadłości wskazana w art. 13 ust. 1 Prawo upadłościowe. Majątek dłużnika należy szacować na kwotę ok. 58.800,00 zł, na którą to kwotę składają się środki na rachunku bankowym oraz w depozycie natomiast koszty postępowania upadłościowego zostały oszacowane na około 48.500,00 zł ze względu na niski stopień skomplikowania sprawy. W ocenie Sądu Rejonowego majątek dłużnika w postaci samych środków pieniężnych wystarczy na pokrycie kosztów postępowania oraz częściowe zaspokojenie wierzycieli. Dłużnikowi przysługują należności o wartości nominalnej ok 1.042.186,82 zł, jednak ze względu na brak pewności czy zostaną one ściągnięte a jeżeli nawet to w jakiej kwocie Sąd nie brał ich pod uwagę przy ocenie tego, czy majątek upadłego wystarczy na pokrycie kosztów postępowania (pismo syndyka masy upadłości z 25 maja 2017 r. i postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy z 18 maja 2017 r. wraz z uzasadnieniem - nienumerowane karty a.r.).

Pismem z dnia 28 czerwca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. zgłosił wierzytelność do masy upadłości spółki w łącznej kwocie 684.442,25 zł (zgłoszenie wierzytelności do masy upadłości z 28 czerwca 2017 r. - nienumerowane karty a.r.).

Postanowieniem z dnia 28 maja 2018 r. Sędzia - komisarz w Sądzie Rejonowym dla m. st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy zatwierdził listę wierzytelności, w tym wierzytelność zgłoszoną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w łącznej kwocie 684.442,25 zł (postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy z 28 maja 2018 r. wraz z listą wierzytelności - nienumerowane karty a.r.).

Postanowieniem z dnia 12 listopada 2020 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych stwierdził zakończenie postępowania upadłościowego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. (postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy z 12 listopada 2020 r. - nienumerowane karty a.r.).

Pismem z 18 marca 2022 r. organ rentowy zawiadomił Ł. P. o wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia jego odpowiedzialności, jako byłego członka zarządu w spółce (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. za zobowiązania spółki obejmujące należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (zawiadomienie z 18 marca 2022 r. - nienumerowane karty a.r.).

Dłużnik złożył wyjaśnienia w dniu 24 marca 2022 r., w których przytoczył okoliczności dotyczące złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki we właściwym terminie, a Sąd ogłaszający upadłość, nie wskazał, aby wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony zbyt późno. Ponadto podniósł, że postanowieniem z dnia 13 czerwca 2018 r. została ogłoszona upadłość konsumencka wobec jego osoby, wobec tego nie powinien on ponosić odpowiedzialności za zobowiązania upadłej spółki (wyjaśnienia z 24 marca 2022 r. - nienumerowane karty a.r.).

Postanowieniem z dnia 13 czerwca 2018 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy dla spraw Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych w sprawie sygn. akt X GU 788/18 ogłosił upadłość Ł. P., zamieszkałego w W. przy ul. (...), jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym z 29 czerwca 2018 r. - nienumerowane karty a.r.).

Postanowieniem z dnia 7 marca 2019 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy dla spraw Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych w sprawie sygn. akt X GU 788/18 ustalił plan spłaty wierzycieli Ł. P.. W postanowieniu nie znalazły się wierzytelności przysługujące ZUS, wobec ich nie zgłoszenia (postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z dnia 7 marca 2019 r. sygn. akt X GU 788/18 - nienumerowane karty a.r.).

Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dnia 11 maja 2022 r. decyzję nr (...), w której orzekł, że Ł. P. odpowiada za zobowiązania spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O., z tytułu nieopłaconych należności składkowych na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za osoby zgłoszone do ubezpieczeń w kwocie łącznej 23.695,62 zł w tym za okres i w wysokości odpowiednio:

1)  na ubezpieczenia społeczne za okres: (...) w łącznej kwocie 12.274,96 zł i odsetek za zwłokę 5.296,00 zł,

2)  na ubezpieczenie zdrowotne za okres (...) w łącznej kwocie 3.234,07 zł i odsetek za zwłokę 1.395,00 zł,

3)  na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres: (...) w łącznej kwocie 1.044,59 zł i odsetek za zwłokę 451,00 zł.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że w czasie powstania zaległości wskazanych w sentencji niniejszej decyzji Ł. P. pełnił funkcję prezesa zarządu w ww. spółce. Spółka (...) Sp. z o. o. nie posiada majątku, w szczególności nieruchomości, ruchomości i innych wierzytelności oraz praw majątkowych, z których egzekucja prowadzona wobec spółki byłaby skuteczna i doprowadziłaby do zaspokojenia wierzyciela lub możliwe byłoby zabezpieczenie powyższych zobowiązań. W związku z zaległościami powstałymi z tytułu nieopłaconych przez (...) Sp. z o. o. składek, Dyrektor (...) Oddziału ZUS w W., działając jako organ egzekucyjny dokonał zajęcia rachunku bankowego w (...) Bank (...) S. A. za okres od 1/2013 do 2/2014, od 5/2014 do 11/2016 na FUS, za okres 11/2012 do 02/2014, od 4/2014 do 11/2016 na FUZ oraz za okres od 11/2012 do 2/2014 FP i FGŚP. W ramach zastosowanego środka egzekucyjnego wyegzekwowano kwotę 59.141,11 zł, egzekucja z majątku spółki okazała się jedynie częściowo skuteczna. Postanowieniem z 18 maja 2017 r., sygn. Akt X GU 1914/16 Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych ogłosił upadłość (...) Sp. z o. o. Postanowieniem z 12 listopada 2020 r., syg. Akt XVIII GUp 154/19 Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie Wydział XVIII Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych stwierdził zakończenie postępowania upadłościowego (...) Sp. z o. o. Zakład dokonał zgłoszenia wierzytelności na kwotę 684.442,25 zł. W ramach prowadzonego postępowania upadłościowego wierzyciel otrzymał kwotę 2.908,08 zł tytułem zaspokojenia częściowo kategorii I. Spółka (...) Sp. z o. o. wniosek o ogłoszenie upadłości złożyła dopiero 21 lutego 2018 r., a zobowiązania wynikające z nieopłaconych składek powstawały od listopada 2012 r. Wobec faktu, że spółka zaprzestała regulowania swoich zobowiązań już w listopadzie 2012 r. organ rentowy stwierdził, że wniosek o ogłoszenie upadłości nie został złożony we właściwym czasie (decyzja ZUS z 11 maja 2022 r. - nienumerowane karty a.r.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zebranego
w toku postępowania materiału dowodowego obejmującego dowody
z dokumentów znajdujących się w akta rentowych. Tak zebrane dowody, w zakresie, w jakim wynikały z niego przedstawione wyżej okoliczności stanu faktycznego, Sąd uznał w całości za wiarygodny. Treść poszczególnych dokumentów nie była kwestionowana przez strony postępowania i była przekonująca dla Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie Ł. P. było niezasadne.

Przechodząc do kwestii merytorycznych spór w niniejszej sprawie dotyczył kwestii przeniesienia odpowiedzialności za należności spółki (...) Sp. z o. o. z siedzibą w O. z tytułu nieopłaconych składek na członka zarządu tej spółki – odwołującego się Ł. P.. Na podstawie skarżonej decyzji organ rentowy dokonał przeniesienia odpowiedzialności za zaległości składkowe ww. Spółki z tytułu ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiąc grudzień 2016 r. na odwołującego się, wskazując, że w momencie powstania zaległości pełnił on funkcję prezesa zarządu tej Spółki, nie wykazał, aby we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości skoro w postępowaniu upadłościowym nie doszło do zaspokojenia wierzytelności ZUS. Skarżąc powyższą decyzję organu rentowego odwołujący wskazywał, że nie ponosi odpowiedzialności za długi składkowe Spółki, ponieważ złożył wniosek o ogłoszenie jej upadłości we właściwym momencie. Odwołujący podniósł ponadto, że przeniesienie na niego odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu niezapłaconych składek jest niezasadne, bowiem postanowieniem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z dnia 18 czerwca 2018 r. ogłoszono wobec niego upadłość konsumencką, co w ocenie odwołującego uzasadnia zwolnienie go z zobowiązań spółki. Mając na względzie treść zaskarżonej decyzji oraz stanowiska stron przedmiotem rozważań Sądu w niniejszym postępowaniu było ustalenie, czy organ rentowy prawidłowo – z uwzględnieniem powyższych przepisów – dokonał przeniesienia odpowiedzialności za zobowiązania spółki (...) Sp. z o. o. z siedzibą w O. z tytułu nieopłaconych składek na Ł. P..

Przy rozpatrywaniu zasad przenoszenia na osoby trzecie odpowiedzialności z tytułu zaległych składek w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1009), zgodnie z którego treścią do należności z tytułu składek na Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego, Fundusz pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stosuje się odpowiednio przepisy ustawy – ordynacja podatkowa, między innymi przepisy art. 107 § 1, art. 108 § 1 i 6 oraz art. 116 tejże ustawy. Z kolei stosownie do art. 32 u.s.u.s. do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

I tak, zgodnie z treścią art. 107 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja Podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651) w przypadkach i w zakresie przewidzianym w rozdziale o odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. Przy czym, jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, osoby trzecie odpowiadają również za odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych oraz koszty postępowania egzekucyjnego. Natomiast zgodnie z art. 116 § 1 pkt 1 i 2 o.p. za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1)  nie wykazał, że:

a)  we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ww. ustawie, albo

b)  niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2)  nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe
z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu.

Zgodnie z ugruntowaną wykładnią przepisów powyższych przepisów
dla orzeczenia o odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zaległości podatkowe tej spółki konieczne jest wykazanie istnienia przesłanek pozytywnych, natomiast wykazanie istnienia którejkolwiek
z przesłanek negatywnych wyklucza możliwość orzeczenia o tej odpowiedzialności. Przesłanki pozytywne to, po pierwsze, pełnienie funkcji przez członka zarządu w okresie, kiedy powstało zobowiązanie podatkowe spółki oraz, po drugie, całkowita lub częściowa bezskuteczność egzekucji zaległości podatkowej z majątku spółki (art. 116 § 1 o.p.). Przesłanki negatywne to,
po pierwsze, wykazanie, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek
o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe), albo, po drugie, wykazanie, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez winy członka zarządu, albo też, po trzecie, wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości spółki w znacznej części. Konstrukcja art. 116 § 1 o.p., której cechą charakterystyczną jest to, że najpierw określa przesłanki pozytywne przeniesienia odpowiedzialności, a następnie w punkcie pierwszym
i drugim cytowanego paragrafu, wylicza przesłanki negatywne, wyliczenie
to poprzedzając zwrotem „a członek zarządu:” „nie wykazał, że” (punkt pierwszy) oraz „nie wskazuje” (punkt drugi), determinuje ocenę, że ciężar dowodu istnienia negatywnych przesłanek przeniesienia odpowiedzialności obciąża zainteresowanego członka zarządu. Zwrot „a członek zarządu nie wykazał” lub „nie wskazuje” wyklucza możliwość rozumienia tego przepisu w ten sposób, że to organ podatkowy ma „wykazać” istnienie przesłanki negatywnej
lub „wskazać” na istnienie tej przesłanki, gdyż byłaby to wykładnia pozostająca w wyraźnej sprzeczności z gramatycznym brzmieniem przepisu i prowadząca do odwrócenia jego znaczenia. Pogląd, zgodnie z którym to na członku zarządu spoczywa ciężar wykazania okoliczności uwalniających odpowiedzialności, jest ugruntowany w orzecznictwie i znajduje potwierdzenie w licznych wyrokach sądowych (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z 11.02.2003r., I SA/Łd (...); z 6.03.2003r., SA/Bd (...); z 8.04.2003r., (...) SA/Łd (...); z 26.10.2005r., I (...) 30 i (...); z 18.11.2005r., I (...); z 22.11.2006r., I (...); z 7.07.2009r., (...)).

W odniesieniu do przesłanek pozytywnych przeniesienia odpowiedzialności za zadłużenie spółki na członka zarządu w myśl art. 116 § 1 o.p. w pierwszej kolejności należy wskazać, iż bezspornie Ł. P. pełnił funkcję Prezesa zarządu w (...) Sp. z o. o. z siedzibą w O. od początku jej powstania aż do jej wykreślenia z Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 8 marca 2021 r. czyli również w okresie powstania zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek wskazanego w skarżonej decyzji. Okoliczność ta wynika wprost z załączonych do akt organu rentowego dokumentów. Powyższa okoliczność nie była kwestionowana przez strony postępowania.

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie było również wątpliwości co do spełnienia drugiej z pozytywnych przesłanek przeniesienia odpowiedzialności na członka zarządu w rozumieniu art. 116 § 1 o.p. w postaci bezskuteczności egzekucji z majątku Spółki. Bezsporne jest, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadził egzekucję należności z tytułu nieopłaconych składek wobec Spółki. Organ rentowy dokonał zajęcia rachunku bankowego w (...) Bank (...) S. A. za okres od 1/2013 do 2/2014, od 5/2014 do 11/2016 na FUS, za okres 11/2012 do 02/2014, od 4/2014 do 11/2016 na FUZ oraz za okres od 11/2012 do 2/2014 FP i FGŚP. W ramach zastosowanego środka egzekucyjnego wyegzekwowano kwotę 59.141,11 zł, egzekucja z majątku spółki okazała się więc jedynie częściowo skuteczna. Ponadto postanowieniem z 18 maja 2017 r., sygn. Akt X GU 1914/16 Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych ogłosił upadłość (...) Sp. z o. o.

W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd wskazał, że dłużnik trwale nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, zaś wierzycieli jest kilkudziesięciu, a opóźnienia w wykonaniu zobowiązań przekraczają trzy miesiące. Zdaniem Sądu, nie zachodziła wobec dłużnika negatywna przesłanka ogłoszenia upadłości wskazana w art. 13 ust. 1 Prawo upadłościowe. Majątek dłużnika należy szacować na kwotę ok. 58.800,00 zł, na którą to kwotę składają się środki na rachunku bankowym oraz w depozycie natomiast koszty postępowania upadłościowego zostały oszacowane na około 48.500,00 zł ze względu na niski stopień skomplikowania sprawy. W ocenie Sądu Rejonowego majątek dłużnika w postaci samych środków pieniężnych wystarczy na pokrycie kosztów postępowania oraz częściowe zaspokojenie wierzycieli. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał zgłoszenia wierzytelności na kwotę 684.442,25 zł i w ramach prowadzonego postępowania upadłościowego otrzymał jedynie kwotę 2.908,08 zł tytułem zaspokojenia częściowo kategorii I. Postanowieniem z 12 listopada 2020 r., sygn. Akt XVIII GUp 154/19 Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie Wydział XVIII Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych stwierdził zakończenie postępowania upadłościowego (...) Sp. z o. o. Tym samym w niniejszej sprawie tak rozumiana przesłanka bezskuteczności egzekucji została spełniona.

W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy zważył, iż organ rentowy prawidłowo ustalił zaistnienie przesłanek pozytywnych przeniesienia odpowiedzialności za zaległości składkowe (...) Sp. z o. o. na Ł. P. jako członka zarządu. Pozostałą do rozważenia kwestią było ustalenie, czy zachodziły przesłanki negatywne (egzoneracyjne) do zastosowania tego przepisu określone w art. 116 § 1 pkt 1 i 2 o.p.

Należy podkreślić, że każda z przesłanek wymienionych w treści ww. przepisu stanowi samodzielną i odrębną podstawę uwolnienia się od odpowiedzialności posiłkowej. O ile w wypadku wcześniej omówionych przesłanek pozytywnych orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu, to na organie ciążył obowiązek ich wykazania, to sposób redakcji przepisu art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, w kontekście przesłanek egzoneracyjnych wyraźnie przesuwa ciężar dowodu na stronę postępowania – na co Sąd zwracał już uwagę powyżej. To odwołujący był zatem zobowiązany wykazać aktywność w kierunku wskazania dowodów potwierdzających istnienie okoliczności wyłączających jego odpowiedzialność za zobowiązania osoby prawnej, powstałe w czasie, kiedy piastował funkcję prezesa zarządu Spółki (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we W. z 26.04.2018r., I SA/Wr 192/18).

Z powołanego wyżej przepisu art. 116 § 1 o.p. wynika, że zwolnienie członka zarządu z odpowiedzialności za zobowiązanie podatkowe spółki może nastąpić, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono upadłość lub wszczęto postępowanie układowe albo, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości nastąpiło bez jego winy.

W aktualnym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że użycie przez ustawodawcę określenia „właściwy czas” i brak odesłania do przepisów regulujących postępowanie upadłościowe nie są przypadkowe i z tego względu oceny czy złożenie wniosku o upadłość nastąpiło we właściwym czasie należy dokonywać w okolicznościach indywidualnego przypadku, biorąc pod uwagę, iż powinno to nastąpić w takim momencie, aby chronić zagrożone interesy wierzycieli, tak żeby po ogłoszeniu upadłości mieli oni możliwość uzyskania równomiernego, choćby tylko częściowego, zaspokojenia z majątku spółki (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 września 2013 r. II UK 34/13; z dnia 9 lipca 2009 r., II UK 374/08; z dnia 1 września 2009 r., I UK 95/09; z dnia 16 września 2009 r., I UK 277/08). Czasem właściwym do zgłoszenia upadłości jest więc czas, w którym wszczęte postępowanie upadłościowe może doprowadzić do równomiernego zaspokojenia wszystkich wierzycieli,
nie zaś czas, kiedy spółka nie posiada majątku nawet na pokrycie kosztów postępowania egzekucyjnego. Nie jest „właściwy” czas zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania układowego, w którym stan majątkowy spółki kwalifikuje ją już jako bankruta, bowiem niweczyłoby to cały sens postępowania upadłościowego, pozbawiając wszystkich wierzycieli jakiejkolwiek ochrony prawnej ich interesów (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 27 maja 2010 r. II UK 398/09, z 14 czerwca 2006 r. I UK 324/05).
„Właściwy czas”, o którym mowa w art. 116 § 1 o.p. oceniać należy z punktu widzenia interesów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Subiektywne przekonanie członka zarządu, że mimo niepłacenia długów spółce uda się jeszcze poprawić kondycję, a więc przekonanie, że niespłacanie długów jest spowodowane przejściowymi trudnościami, nie ma znaczenia dla oceny przesłanki egzoneracyjnej członka zarządu od odpowiedzialności, jeżeli nie jest poparte obiektywnymi faktami uzasadniającymi ocenę, iż spółka rzeczywiście miała szanse, w możliwym do przewidzenia, krótkim czasie, uzyskać środki na spłatę długów, co uzasadniałoby wstrzymanie się z wnioskiem o upadłość. Innymi słowy, brak winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość nie może polegać na samej nadziei na wpływy i zyski (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 8.07.2015r., II UK 6/15; z 15.12.2015r. III UK 39/15). Na tle powyższego orzecznictwa kształtuje się więc pogląd, zgodnie z którym czasem właściwym na złożenie wniosku
o ogłoszenie upadłości jest czas, gdy dłużnik co prawda spłaca jeszcze niektóre długi, ale wiadomo już, ze względu na brak środków nie będzie mógł zaspokoić wszystkich swoich wierzycieli. Jednocześnie za czas właściwy na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie będzie uznany dopiero czas, gdy dłużnik zaprzestał całkowicie spłacać ciążące na nim zobowiązania finansowe i nie posiada majątku na ich zaspokojenie. Oznacza to, że zaprzestanie płacenia długów, jako kryterium ogłoszenia upadłości, musi mieć trwały charakter,
a więc, że dłużnik nie tylko nie płaci długów na bieżąco, ale i nie będzie tego czynił w przyszłości z powodu braku niezbędnych środków (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 27.03.2013r. III AUa 1082/13).

W oparciu o powyższe poglądy orzecznictwa Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe w celu ustalenia sytuacji finansowej Spółki w kontekście ustalenia, czy odwołujący złożył wniosek o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie. Jak wynika z przeprowadzonych w sprawie dowodów sytuacja finansowa Spółki od początku jej istnienia nie była dobra, tzn. Spółka już w 2012 r. posiadała zaległości w ZUS z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, w celu ich uregulowania nie poczyniono żadnych kroków, gdyż Spółka nie dokonywała spłaty wymaganych minimalnych kwot, które pozwalałyby na zwarcie układu ratalnego z organem rentowym. W późniejszym okresie Spółka nie odzyskała płynności finansowej. Posiadała zaległości składkowe za okres od listopada 2012 r. do lipca 2013r.

Z przedstawionych wyżej okoliczności wynika, że sytuacja spółki ulegała stopniowemu pogorszeniu, co nie pozostawało bez wpływu na konieczność rozważenia przez odwołującego się – jako prezesa zarządu Spółki – złożenia w sądzie gospodarczym stosownego wniosku o ogłoszenie upadłości lub podjęcia innych czynności przewidzianych w art. 116 § 1 pkt 1 o.p. Zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. w brzmieniu aktualnym na dzień wydania skarżonej decyzji (t.j. Dz. U. z 2009 r. nr 175 poz. 1361 ze zm. – dalej jako u.p.i.n.) dłużnik był obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia,

w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Sąd wskazuje przy tym, że w myśl ówcześnie obowiązującego art. 11 ust. 1 i 2 u.p.i.n. dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli:

1) nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

2) jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.

Wniosek o upadłość został złożony dopiero 21 lutego 2017 r. Sąd Rejonowy ogłaszający w maju 2017 r. upadłość (...) Sp. z o.o. z upadłości z siedzibą w O., obejmującą likwidację majątku upadłego stwierdził, że dłużnik trwale nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, zaś wierzycieli jest kilkudziesięciu, a opóźnienia w wykonaniu zobowiązań przekraczają trzy miesiące. Majątek został oszacowany na kwotę ok. 58.800,00 zł, na którą to kwotę składają się środki na rachunku bankowym oraz w depozycie natomiast koszty postępowania upadłościowego zostały oszacowane na około 48.500,00 zł ze względu na niski stopień skomplikowania sprawy. W ocenie Sądu Rejonowego majątek dłużnika w postaci samych środków pieniężnych wystarczy na pokrycie kosztów postępowania oraz częściowe zaspokojenie wierzycieli. Dłużnikowi przysługują należności o wartości nominalnej ok 1.042.186,82 zł, jednak ze względu na brak pewności czy zostaną one ściągnięte a jeżeli nawet to w jakiej kwocie Sąd nie brał ich pod uwagę przy ocenie tego, czy majątek upadłego wystarczy na pokrycie kosztów postępowania. Ostatecznie Zakład dokonał zgłoszenia wierzytelności do prowadzonego postepowania na kwotę 684.442,25 zł, a otrzymał kwotę 2.908,08 zł tytułem zaspokojenia częściowo kategorii I.

Wobec powyższego Sąd nie podzielił wskazań odwołującego co do tego, że odpowiedni moment na ogłoszenie upadłości miał miejsce w lutym 2017 r., skoro jak wynika z uzasadnienia postanowienia Sądu z 18 maja 2017 r. w sprawie sygn. akt X GU 1914/16, opóźnienia w wykonaniu zobowiązań przekraczają trzy miesiące. Przy tym należy zaznaczyć, że w zakresie powyższych twierdzeń odwołujący nie wykazał w istocie żadnej inicjatywy dowodowej. Podobnie odwołujący nie wykazał, aby niezłożenie przedmiotowego wniosku w stosownym terminie było spowodowane okolicznościami obiektywnymi, na które nie miał wpływu, jak choćby na konieczność utrzymywania miejsc pracy i wyegzekwowania od dłużników należnego wynagrodzenia. Również i w tym zakresie odwołujący nie przedstawił żadnych dowodów ani choćby bardziej szczegółowych wyjaśnień co do twierdzeń formułowanych w ramach stanowiska procesowego.

Kwestionując skarżoną decyzję odwołujący wskazał również, że ogłoszenie wobec jego osoby upadłości konsumenckiej powinno zwalniać go z zobowiązań spółki. Odnosząc się do kwestii możliwości uwolnienia się przez odwołującego od odpowiedzialności za zaległości składkowe ww. Spółki z tytułu ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiąc grudzień 2016 r., okoliczność ogłoszenia w stosunku do Ł. P. upadłości konsumenckiej nie świadczy w żaden sposób o spełnieniu przesłanki braku winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości Spółki.

Zdaniem Sądu, biorąc pod uwagę ustalony w sprawie stan faktyczny z którego wynika, że zadłużenie płatnika nie zostało zaspokojone w drodze postępowania upadłościowego, brak także możliwości prowadzenia postępowań egzekucyjnych, niezłożenie we właściwym terminie przez Ł. P. wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, niewskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie zaległości spółki z tytułu składek w znacznej części, przy braku okoliczności skutkujących wyłączeniem odpowiedzialności za zobowiązania spółki, uprawnione było przeniesienie na Ł. P. jako byłego prezesa zarządu Spółki odpowiedzialności za zaległości składkowe względem ZUS powstałe w spornym okresie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c. Koszty postępowania obejmowały koszty zastępstwa procesowego, których wysokość Sąd ustalił w oparciu o wysokość przedmiotu sporu stanowiącą łączną kwotę zadłużenia wskazaną w skarżonej decyzji oraz o treść § 2 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Na tej podstawie Sąd zasądził na rzecz organu rentowego od odwołującego kwotę 3.600 zł, o czym orzekł w punkcie II sentencji wyroku.