Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sylwia Dembska

Protokolant: Nina Bekalarek-Bruź

po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2022 r. w P.

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o przeniesienie odpowiedzialności za należności z tytułu składek

na skutek apelacji J. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 13 listopada 2019 r. sygn. akt VIII U 417/17

1.  Oddala apelację.

2.  Zasądza od odwołującego na rzecz pozwanego 2700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem II instancji.

sędzia Sylwia Dembska

UZASADNIENIE

1) Decyzją z dnia 30 grudnia 2016 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., na podstawie art. 107 § l i § 2 pkt 2, art. 108 § l, art. 109 § l i § 2 pkt l art. 116 § l, § 2 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., póz. 613 ze zm.) w związku z art. 23 ust. l, art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., póz. 963 ze zm.) orzekł, że J. K. jako były członek zarządu odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką za zobowiązania Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) (NIP (...)), powstałe wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. Inspektorat w P. w łącznej kwocie 48.890,01 zł, na którą składają się należności z tytułu nieopłaconych składek na:

1.  Ubezpieczenia społeczne w wysokości 35.166,83 zł

2.  Ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 10.331,06 zł

3. Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w wysokości 3.392,12 zł

W uzasadnieniu organ rentowy podał, że w okresie powstania zaległości z tytułu nieopłaconych składek J. K. pełnił funkcję członka zarządu Spółki, a w toku prowadzonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych postępowania strona nie wykazała istnienia przesłanek, mogących uwolnić byłego członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania (...) Sp. z o.o.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył J. K., wnosząc o jej zmianę w całości poprzez ustalenie, że J. K. nie odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) sp. z o.o. za jej zobowiązanie, na które składają się należności z tytułu nieopłaconych składek za ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiące grudzień 2010 r. oraz październik 2011 r.

Sprawa z odwołania od decyzji z dnia 30 grudnia 2016 r. została zarejestrowana pod sygn. akt VIII U 417/17.

2) Decyzją z dnia 26 czerwca 2017 r. zmieniającą decyzję z dnia 30 grudnia 2016 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. Inspektorat w P., działając na podstawie art. 154 §1 i §2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., póz. 23 ze zm.) w związku z art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., póz. 963 ze zm.) oraz art. 116 §1, § 2 i § 4, art. 107 § l i § 2 pkt 2 i 7, art. 108 § l, art. 109 § l i § 2 pkt l ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., póz. 201 ze zm.), art. 32, art. 33 § l, § 2 i § 3, art. 40 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, zmienił sentencję decyzji z dnia 30 grudnia 2016 r. poprzez stwierdzenie, że J. K. jako były członek zarządu odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką za zobowiązania Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...), powstałe wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. Inspektorat w P. w łącznej kwocie 23.248,48 zł, na którą składają się należności z tytułu nieopłaconych składek na:

1. ubezpieczenia społeczne za miesiąc grudzień 2010 r. w wysokości 16.145,39 zł, w tym należność główna w kwocie 9.871,39 zł i odsetki naliczone na dzień 30 grudnia 2016 r. w kwocie 6.274,00 zł;

2. ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc grudzień 2010 r. w wysokości 5.347,53 zł, w tym należność główna w kwocie 3.269,53 zł i odsetki naliczone na dzień 30 grudnia 2016 r. w kwocie 2.078,00 zł;

3. Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiąc grudzień 2010 r. w wysokości 1.755,56 zł, w tym należność główna w kwocie 1.073,56 zł i odsetki naliczone na dzień 30 grudnia 2016 r. w kwocie 682,00 zł.

W uzasadnieniu ZUS wskazał, że w wyniku weryfikacji stanu konta Spółki ustalono, że posiada ona zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek wyłącznie za miesiąc grudzień 2010 r.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył, J. K., wnosząc o jej zmianę w całości poprzez ustalenie, że J. K. nie odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) sp. z o.o. za jej zobowiązanie, na które składają się należności z tytułu nieopłaconych składek za ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiąc grudzień 2010 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 477 ^{( 13)} § 1 k.p.c. w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt VIII U 417/17 z odwołania J. K. od decyzji z dnia 30 grudnia 2016r. ((...)) w części, w jakiej decyzja z dnia 26 czerwca 2017r. uwzględnia żądanie strony tj. co do odpowiedzialności za miesiąc październik 2011r. oraz o oddalenie odwołania od decyzji z dnia 26 czerwca 2017r., o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego na rzecz organu rentowego według norm przepisanych. Pozwany powtórzył argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji z dnia 26 czerwca 2017 r.

Sprawa z odwołania od decyzji z dnia 26 czerwca 2017 r. została zarejestrowana pod sygn. akt VIII U 2316/17.

Postanowieniem z dnia 6 września 2017 r. Sąd I instancji na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 2316/17 ze sprawą o sygn. VIII U 417/17 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2019 r., (sygn. VIII U 417/17), Sąd Okręgowy w Poznaniu:

- w pkt 1 wyroku umorzył postępowanie w części w jakiej decyzja z dnia
26 czerwca 2017 r. uwzględnia żądanie strony, to jest co do odpowiedzialności odwołującego za miesiąc październik 2011 r.,

- w pkt 2 wyroku w pozostałej części oddalił odwołanie,

- w pkt 3 wyroku koszty zastępstwa procesowego zniósł wzajemnie.

Podstawą rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego były następujące ustalenia faktyczne i prawne:

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą (...) z siedzibą w P. (NIP (...)) została zawiązana umową zawartą w formie aktu notarialnego nr rep. (...), sporządzonego w dniu 9 lipca 2009 r. przez notariusza P. J. i sprostowanego aktem notarialnym z dnia 15 grudnia 2009 r. nr rep. (...).

W dniu 7 stycznia 2010 r. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego pod nr (...).

J. K. (noszący wówczas nazwisko C.) pełnił funkcję członka jej zarządu w okresie od dnia 28 września 2010 r. do dnia 14 grudnia 2011 r. tj. w okresie powstania zaległości. Jego następcą był M. B., który pełnił tę funkcję w okresie od dnia 14 grudnia 2011 r. do dnia 12 grudnia 2012 r.

W okresie swojej działalności płatnik nie dopełnił obowiązku opłacania składek, co w konsekwencji spowodowało powstanie zadłużenia wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiąc grudzień 2010 r. w łącznej kwocie 23.248,48 zł (należność główna, odsetki naliczone na dzień 30 grudnia 2016 r. i koszty upomnień).

W dniu 19 września 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. Inspektorat w P. wystawił tytuły wykonawcze, na podstawie których Dyrektor I Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w P. dokonał zajęcia rachunków bankowych (...) Sp. z o.o. w (...) Banku (...) S.A.

Z uwagi na zamknięcie powyższego rachunku tytuły wykonawcze zostały przekazane Naczelnikowi Urzędu Skarbowego P..

Naczelnik Urzędu Skarbowego P. prowadził wobec spółki postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułów wykonawczych o nr (...), (...), (...) wystawionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P..

Postanowieniem z dnia 20 października 2015 r. nr (...) Naczelnik Urzędu Skarbowego P. umorzył postępowanie egzekucyjne wobec Spółki z powodu bezskuteczności egzekucji. W postanowieniu tym Naczelnik wymienił wszystkie dokonane czynności oraz wskazał m.in., że pod adresem: ul. (...), (...)-(...) P. nie znajduje się siedziba, majątek ani miejsce prowadzenia przez Spółkę działalności.

Z uwagi na pozostające na koncie Spółki zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek, pismem z dnia 6 października 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. Inspektorat w P. poinformował J. K. o wszczęciu postępowania w sprawie odpowiedzialności za zobowiązania (...) Sp. z o.o. na podstawie art. 116 ustawy Ordynacja podatkowa.

Powyższe zawiadomienie zostało doręczone w dniu 13 października 2016 r.

Pismem z dnia 14 listopada 2016 r. J. K. został zawiadomiony o zakończeniu postępowania w sprawie odpowiedzialności za zobowiązania Spółki i zebraniu materiału dowodowego niezbędnego do wydania decyzji.

W dniu 18 listopada 2016 r. do organu rentowego wpłynęło pełnomocnictwo dla adwokata M. P. z dnia 24 października 2016 r. oraz pismo pełnomocnika z dnia 15 listopada 2016 r. W dniu 30 listopada 2016 r. do ZUS wpłynęło upoważnienie pełnomocnika, udzielone w dniu 24 listopada 2016 r. aplikantowi adwokackiemu M. Ś. do zastępowania go w niniejszej sprawie.

W dniu 7 grudnia 2016 r. zastępca pełnomocnika stawił się w organie rentowym i sporządził fotokopie akt sprawy.

W piśmie z dnia 8 grudnia 2016 r. (wysłanym za pomocą faksu w dniu 9 grudnia 2016 r.) pełnomocnik wniósł o zwrócenie się do Naczelnika Urzędu Skarbowego P. o przesłanie akt postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko (...) Sp. z o.o. i przeprowadzenie dowodu z dokumentów znajdujących się w tych aktach.

Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2016 r. Zakład nie przychylił się do powyższego wniosku, uznając, iż dokumentacja posiadana przez Zakład jest wystarczająca do wykazania przesłanki bezskuteczności egzekucji, prowadzonej wobec Spółki.

W dniu 15 grudnia 2016 r. do organu rentowego wpłynął powyższy wniosek wysłany pocztą.

W wysłanym za pomocą faksu piśmie z dnia 20 grudnia 2016 r. pełnomocnik wniósł o wystąpienie do Sądu Rejestrowego o wydanie odpisów uchwały zgromadzenia wspólników (...) Sp. z o.o. z dnia 28 września 2010 r. w sprawie powołania J. K. na prezesa zarządu i uchwały z dnia 14 grudnia 2011 r. w sprawie przyjęcia jego rezygnacji.

Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2016 r. Zakład odmówił przeprowadzenia powyższego dowodu, wskazując, iż pracownik Zakładu dokonał fotokopii wyżej wymienionych dokumentów w czytelni Sądu Rejonowego Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego i ponowne ich pozyskiwanie jest bezcelowe.

W wysłanym za pomocą faksu piśmie z dnia 29 grudnia 2016 r. pełnomocnik wniósł o załączenie do akt niniejszego postępowania akt egzekucyjnych przeciwko Spółce oraz wyznaczenie nowego terminu do zapoznania się z aktami sprawy.

Postanowieniem z dnia 30 grudnia 2016 r. Zakład ponownie wskazał na fakt posiadania akt postępowania egzekucyjnego, prowadzonego wobec Spółki oraz odmówił wyznaczenia nowego terminu do zapoznania się przez pełnomocnika z aktami niniejszego postępowania, uznając ten wniosek dowodowy za działanie zmierzające, w świetle art. 118 § l Ordynacji podatkowej, do pozbawienia możliwości dochodzenia przez Zakład należności z tytułu składek od osoby trzeciej.

W dniu 30 grudnia 2016 r. ZUS wydał zaskarżoną decyzję z dnia 30 grudnia 2016 r. zmienioną następnie decyzją z dnia 26 czerwca 2017 r.

W dniu 20 stycznia 2017r. organ rentowy wydał analogiczną decyzję w odniesieniu do M. B. w odniesieniu do zobowiązań spółki za okres grudnia 2011r.

Spółka (...) nie złożyła w KRS sprawozdań finansowych za lata 2010-2017r.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym w pkt 1 wyroku umorzył postępowanie w części w jakiej decyzja z dnia
26 czerwca 2017 r. uwzględnia żądanie strony, to jest co do odpowiedzialności odwołującego za miesiąc październik 2011 r., w pkt 2 wyroku w pozostałej części oddalił odwołanie oraz w pkt 3 wyroku koszty zastępstwa procesowego zniósł wzajemnie.

Jak podkreślał Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie konieczne było rozważenie zasadności odwołania od decyzji: decyzji z dnia 30 grudnia 2016 r. zmienionej decyzją z dnia 26 czerwca 2017 r., w sprawie J. K., a zatem należało rozważyć, czy zasadnie przeniesiono odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na odwołującego jako członka zarządu (...) sp. z o.o.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy wskazał art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.) oraz art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz. U. z 1997 r. nr 137 poz. 926 ze zm.).

Z powołanych przepisów wynika jednoznacznie, iż dla orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu spółki za zobowiązania z tytułu składek konieczne jest wykazanie istnienia zaległości, bezskuteczności egzekucji oraz tego, że dana osoba pełniła funkcji członka zarządu w czasie, kiedy zaległości powstały.

Sąd Okręgowy podkreślił, że w sprawie, bezsporny był fakt, że odwołujący w okresie powstania zaległości z tytułu nieopłaconych składek wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych sprawował funkcję członka zarządu. Zgodnie z aktami KRS odwołujący J. K. pełnił funkcję prezesa zarządu Spółki w okresie od dnia 28 września 2010 r. do dnia 14 grudnia 2011r.

W ocenie Sądu Okręgowego, odwołanie J. K. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Odwołujący wskazywał, że brak jest podstaw do przyjęcia, że egzekucja z majątku Spółki nie okazała się bezskuteczna, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez winy odwołującego, albowiem w okresie sprawowania przez niego funkcji członka zarządu Spółki nie wystąpiły przesłanki do ogłoszenia upadłości Spółki. Odwołujący podniósł również zarzut naruszenie przepisu art. 118 § l ustawy Ordynacja podatkowa w zw. z art. 23 ust. l, art. 31 i 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez wydanie decyzji w przedmiocie odpowiadania przez odwołującego całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (...) sp. z o.o. za jej zobowiązanie, na które składają się należności z tytułu nieopłaconych składek w sytuacji, gdy od końca roku kalendarzowego powstania zaległości podatkowej upłynęło 5 lat.

Odwołujący podnosił zarzut, niespełnienia przez organ rentowy podstawowego warunku, od którego została uzależniona możliwość egzekwowania odpowiedzialności byłych członków zarządu, tj. niewykazanie przez ZUS bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce.

Zdaniem Sądu Okręgowego, zarzut ten jest bezpodstawny. W orzeczeniu z dnia 2 lutego 1954 r. III C 454/53 Sąd Najwyższy stwierdził, że dla odpowiedzialności członków zarządu spółki nie jest bezwzględnym warunkiem uprzednie przeprowadzenie bezskutecznej egzekucji. W wypadku gdy na podstawie stanu majątkowego spółki widoczne jest, że egzekucja z majątku spółki nie zaspokoi wierzyciela, może być ustalona odpowiedzialność członków zarządu spółki bez uprzedniej egzekucji przeciwko spółce; ze strony wierzyciela wystarczy w takim wypadku wskazanie, że egzekucja nie doprowadziłaby do zaspokojenia roszczenia.

W orzeczeniu z dnia 21 lipca 1959 r. CR 1240/58 Sąd Najwyższy uznał, że dyspozycja art. 298 § 1 k.h. (obecnie art. 299 § 2 k.s.h., który wskazuje identyczne przesłanki egzoneracyjne, jak te ujęte w art. 116 § 1 ordynacji podatkowej) nie może być rozumiana w tym sensie, jakoby przewidziane w niej zwolnienie członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z odpowiedzialności za zobowiązania spółki miało być uzależnione od stwierdzenia, że wierzyciel w ogóle nie poniósł szkody, lecz istotna jej treść polega na tym, że omawiane zwolnienie powinno nastąpić wówczas, gdy zostało stwierdzone, że szkoda powstała wskutek niemożności wyegzekwowania danego zobowiązania z majątku spółki, jeżeli niemożność ta nie pozostaje w żadnym związku przyczynowym z niezgłoszeniem upadłości (lub zaniechaniem wszczęcia postępowania zapobiegającego upadłości) oraz, że zobowiązanie mogłoby być pokryte z majątku spółki nawet wówczas, gdyby postępowanie upadłościowe lub zapobiegające upadłości zostało wdrożone. (por. uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 15 września 1993 r., sygn. akt II UZP 15/93).

Przy rozstrzyganiu przedmiotowej sprawy, Sąd Okręgowy miał na uwadze wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 listopada 2014 r. III AUa 233/14 dotyczący skutecznego podważenia sądowej oceny dowodów oraz właściwego czasu na zgłoszenie wniosku o upadłość spółki kapitałowej. Wyłącznie w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej, albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Właściwy czas na zgłoszenie wniosku o upadłość to moment, gdy członek zarządu wie albo przy dołożeniu należytej staranności powinien wiedzieć, że spółka nie jest już w stanie zaspokoić w całości wszystkich wierzycieli, ale w części ma jeszcze takie możliwości, a zatem nie jest jeszcze bankrutem niezdolnym do poniesienia nawet kosztów postępowania upadłościowego.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, które w pełni podziela Sąd Okręgowy, w celu prawidłowego obciążenia członka zarządu odpowiedzialnością za zobowiązania spółki z tytułu podatków lub składek na ubezpieczenia społeczne, niezbędne jest również wykazanie, że bezskuteczna okazała się egzekucja do całego majątku spółki, a wierzyciel wyczerpał wszelkie sposoby egzekucji, jednak cel egzekucji, jakim jest wyegzekwowanie wszystkich zaległości podatkowych, nie został osiągnięty (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 8.01.2008r., I UK 172/07, lex nr 447258, wyrok SN z 8 kwietnia 1999 r., II CKN 261/98, niepubl., a także wyrok SN z 19 stycznia 2000 r., II CKN 682/98, LEX nr 51055; wyrok s. apel. w Warszawie z 25 maja 2004 r., III AUa 1201/03, OSA 2005, nr 1, poz. 3; wyrok SN z 20 października 2005 r., II CK 152/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 134). Egzekucja tylko z części majątku lub przeprowadzona z wykorzystaniem tylko jednego ze sposobów egzekucji nie uzasadnia przyjęcia bezskuteczności egzekucji jako przesłanki odpowiedzialności członka zarządu spółki handlowej za dług tej spółki jako płatnika składek na ubezpieczenie społeczne (zob. wyrok SN z 11 maja 2006 r., I UK 271/05, niepubl.). Ciężar wykazania bezskuteczności egzekucji spoczywa na organie podatkowym (organie rentowym) (np. wyrok NSA z 6 marca 2003 r., SA/Bd 85/03, POP 2003, z. 4, poz. 93; cyt. wyżej wyrok WSA w Olsztynie z 24 marca 2005r.).

Wobec powyższego, w ocenie Sądu Okręgowego, niezasadny okazał się zarzut braku bezskuteczności egzekucji, prowadzonej wobec (...) Sp. z o.o. W dniu 19 września 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. Inspektorat w P. wystawił tytuły wykonawcze, na podstawie których Dyrektor I Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w P. dokonał zajęcia rachunków bankowych (...) Sp. z o.o. w (...) Banku (...) S.A. Z uwagi na zamknięcie powyższego rachunku tytuły wykonawcze zostały przekazane Naczelnikowi Urzędu Skarbowego P..

Naczelnik Urzędu Skarbowego P. prowadził wobec spółki postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułów wykonawczych o nr (...), (...), (...) wystawionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P..

Postanowieniem z dnia 20 października 2015 r. nr (...)Naczelnik Urzędu Skarbowego P. umorzył postępowanie egzekucyjne wobec Spółki z powodu bezskuteczności egzekucji.

W toku postępowania strona nie wykazała również braku swojej winy w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości Spółki ani posiadania przez nią jakiegokolwiek majątku, a zatem żadnej z przesłanek uwalniającej od odpowiedzialności zgodnie z art. 116 § l Ordynacji podatkowej.

Ustalenie powyższej okoliczności nie było w niniejszej sprawie możliwe z powodu braku sprawozdań finansowych, rachunków zysków i strat ani sprawozdań zarządu z działalności Spółki - a zatem niewykonania obowiązków wynikających z ustawy o rachunkowości.

Sąd I instancji zwrócił uwagę, że w opinii biegły z dziedziny rachunkowości i finansów wskazał, że w aktach sprawy brak jest sprawozdań finansowych spółki oraz innych dokumentów finansowych za sporny okres. W związku z tymi brakami biegły nie był w stanie ustalić sytuacji finansowej spółki (...) sp. z o.o. oraz jej zobowiązań i posiadanego majątku, a także czy w okresie od dnia 28 września 2010 r. do dnia 14 grudnia 2011 r. zobowiązania spółki przekroczyły wartość majątku i czy istniały przesłanki do zgłoszenia wniosku o upadłość spółki.

Sąd Okręgowy podkreślił, że odwołujący w toku całego postępowania nie przedłożył wymaganej dokumentacji finansowej Spółki, a braki w dokumentacji (...) sp. z o.o. obciążają zarząd spółki i nie mogą stanowić przesłanki uwalniającej członka zarządu od odpowiedzialności, o jakiej mowa art. 116 ustawy - Ordynacja podatkowa. Za ten stan rzeczy odpowiadają członkowie zarządu spółki (...) sp. z o.o. - w tym odwołujący - którzy nie dopełnili obowiązku składania sprawozdań finansowych i sprawozdań z działalności spółki. Nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, jaka jest przyczyna braku tych sprawozdań - tj. czy wynika ona z zaniedbania, czy też zatajania rzeczywistej sytuacji spółki.

Ponadto, co najważniejsze, obowiązek udowodnienia przesłanek egzoneracyjnych spoczywa na członku zarządu, którego obciążono odpowiedzialnością za zobowiązania spółki. Natomiast niewykazanie przez członka zarządu przesłanki egzoneracyjnej powoduje jego odpowiedzialność.

Orzekając o odpowiedzialności członka zarządu za zaległości składkowe spółki, organ ubezpieczeń społecznych jest obowiązany wykazać okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania składkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość składkową oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce. W przypadku braku którejkolwiek z przesłanek pozytywnych orzeczenie o odpowiedzialności członka zarządu nie może nastąpić, a zatem wydana w takiej sytuacji decyzja nie może stać się źródłem odpowiedzialności osoby trzeciej. Oznacza to, że przesłanki materialnoprawne do obciążenia członka zarządu odpowiedzialnością za zaległości składkowe spółki muszą być spełnione już na dzień wydania decyzji. Konstytutywny charakter decyzji w omawianym przedmiocie wyklucza zatem możliwość uznania jej za prawidłową, gdy została wydana bez stwierdzenia stanu całkowitej lub częściowej bezskuteczności egzekucji w postępowaniu egzekucyjnym, na co bez żadnego wpływu pozostaje późniejsze wszczęcie takiego postępowania. Odpowiedzialność członka zarządu spółki powstaje bowiem z chwilą wydania decyzji, a nie w momencie wykazania materialnoprawnych przesłanek tej odpowiedzialności w toku postępowania sądowego. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2009 r., I UZP 4/09).

Przechodząc następnie do kwestii nie zgłoszenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości Spółki, Sąd Okręgowy wskazał, że, zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tj. z dnia 7 grudnia 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 2171) – wersja obowiązująca na dzień wydania decyzji) dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Równocześnie w art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy wskazano, że dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

W wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie z dnia 5 sierpnia 2014 r. I SA/Rz 473/14 wskazał, że przez niewypłacalność rozumie się niewykonywanie przez dłużnika ciążących na nim wymagalnych zobowiązań, co stwarza podstawę ogłoszenia w stosunku do niego upadłości. Nieistotne jest, czy nie wykonuje on wszystkich zobowiązań, czy też tylko niektórych z nich. Nieistotny jest rozmiar niewykonywanych przez dłużnika zobowiązań, bowiem nawet niewykonywanie zobowiązań o niewielkiej wartości oznacza jego niewypłacalność. Niewypłacalność stanowiąca podstawę ogłoszenia upadłości następuje, gdy dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań, bez rozróżnienia na zobowiązania o charakterze cywilnoprawnym lub publicznoprawnym.

Ocena z kolei czy zgłoszenie wniosku o upadłość nastąpiło we właściwym czasie wymaga uprzedniego stwierdzenia, czy i kiedy dłużnik stał się niewypłacalny. Zgodnie bowiem z art. 10 Prawa upadłościowego, upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Zgodnie zaś z art. 11 ust. 1 Prawa upadłościowego dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań. Dłużnika będącego osobą prawną uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.

W orzecznictwie sądowo-administracyjnym wskazuje się, że przy ustalaniu, czy zgłoszenie wniosku o upadłość nastąpiło we właściwym czasie, należy ocenić, czy z punktu widzenia realizacji nadrzędnego celu postępowania upadłościowego, jakim jest ochrona praw wierzycieli, wniosek o upadłość zgłoszono w takim czasie, żeby wszyscy wierzyciele mieli możliwość uzyskania równomiernego, chociaż tylko częściowego zaspokojenia z majątku spółki. Podobnie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 8 września 2009 r. (I SA/Bd 203/2009, cbois.nsa.gov.pl): „Pierwsza z przesłanek ogłoszenia upadłości, tj. niewykonywanie zobowiązań pieniężnych, zachodzi wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje swych zobowiązań. Niewykonywanie nie musi się odnosić do wszystkich zobowiązań dłużnika, nie ma też znaczenia ich charakter, tzn. czy są to zobowiązania prywatnoprawne, czy publicznoprawne. Niewykonywanie może dotyczyć tylko niektórych zobowiązań, nawet niewykonywanie zobowiązań o niewielkiej wartości oznacza niewypłacalność w rozumieniu art. 11 ustawy Prawa upadłościowego i naprawczego.” Co ważne, jeżeli dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, zachodzi podstawa do ogłoszenia upadłości bez względu na rozmiar majątku dłużnika i okoliczność, że niewykonywane zobowiązania znajdują pokrycie w wartości tego majątku (por. postanowienie SN z 19 grudnia 2002 r., V CKN 342/2001, komputerowy system informacji prawniczej LexPolonica nr 377927) wydane na gruncie Prawa upadłościowego z 1934 r. w brzmieniu: „Każda z dwóch przyczyn ogłoszenia upadłości ma samodzielny charakter, a to oznacza, że dysponujący sporym majątkiem dłużnik będzie uznany za upadłego, jeżeli zaprzestał w sposób trwały płacenia długów”. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 8 grudnia 2009 r. (I SA/Wr 973/2009, Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach cbois.nsa.gov.pl) podniósł, że wymienione w przepisach art. 11 Prawa upadłościowego i naprawczego przesłanki zgłoszenia wniosku o upadłość mają charakter alternatywny i równorzędny i dlatego zaistnienie chociażby jednej z nich pozwala na ogłoszenie upadłości przedsiębiorców. W konkretnym przypadku faktycznym mogą ziścić się łącznie obie podstawy niewypłacalności albo tylko jedna z nich.

Sąd Okręgowy podkreślał, że w niniejszej spawie odwołujący nie przedłożył sprawozdań finansowych Spółki (oraz innych dokumentów finansowych) za okres podlegający analizie przez biegłego. Spółka nie składała w KRS sprawozdań finansowych za lata 2010-2017. Powyższe potwierdza też odpis aktualny z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Przedsiębiorców.

Z uwagi na powyższe braki dokumentacyjne, niemożliwym było ustalenie sytuacji finansowej (...) Spółka z o.o. oraz jej zobowiązań i posiadanego majątku (ze szczególnym uwzględnieniem okresu od dnia 28 września 2010 r. do dnia 14 grudnia 2011 r.), ustalenie czy w okresie od 28 września 2010 r. do 14 grudnia 2011 r. zobowiązania spółki przekroczyły wartość majątku, jak również ustalenie czy istniały przesłanki do zgłoszenia wniosku o upadłość spółki.

Ponieważ organ rentowy wykazał w przedmiotowej sprawie wszystkie z niezbędnych przesłanek skutkujących odpowiedzialnością odwołującego, to odwołujący, zgodnie z art. 116 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, winien udowodnić, iż podjął wszelkie czynności statuujące bezprawność obciążenia go za zobowiązania spółki, np. podjęte wobec spółki czynności naprawcze, w szczególności zgłoszenie wniosku o otwarcie postępowania układowego, a następnie także wniosku o ogłoszenie upadłości oraz fakt, iż zostały one podjęte we właściwym czasie.

Podkreślić należy, że skoro odwołujący zdecydował się na pełnienie funkcji członka zarządu to miał obowiązek pełnić tę funkcję - tym samym miał obowiązek interesować się sprawami spółki. Skoro pozwolił sobie na bierność w zakresie pełnienia obowiązków - to nie zwalania go to z odpowiedzialności (por. wyrok o sygn. I SA/Lu 132/14 z dnia 2 lipca 2014 r., dostępny na stronie: orzeczenia.nsa.gov.pl). Wskazać należy, że przy ocenie braku winy przyjmuje się obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy. Kiedy odwołujący był członkiem zarządu spółki to ciążyło na nim prawo - ale i obowiązek - prowadzenia spraw spółki, w tym składanie sprawozdań finansowych spółki. W tym miejscu marginalnie Sąd Okręgowy wskazał, iż nawet brak dostępu do informacji, co się dzieje w spółce, nie zwalnia z odpowiedzialności członka zarządu za jej długi podatkowe. (vide: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 sierpnia 2014 r. II FSK 2260/12).

Sąd Okręgowy podkreślił, że ze stanu faktycznego sprawy wynika, że odwołujący nie składał sprawozdań finansowych, lecz nie jest to okoliczność wyłączająca jego winę bowiem wskazuje – przynajmniej - na niedołożenie przez niego jako członka zarządu spółki należytej staranności.

Zgodnie z treścią art. 118 § 1 ordynacji podatkowej w związku z art. 31 ustawy systemowej nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat. Przepis powyższy wyraża zatem termin przedawnienia prawa do wydania decyzji (na mocy której powstaje odpowiedzialność osoby trzeciej). W przepisie niniejszym używa się określenia „wydanie decyzji”. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że interpretacja każdego przepisu, zwłaszcza prawa podatkowego, zawsze powinna uwzględniać na pierwszym miejscu reguły wykładni językowej. Przepisy art. 118 § 1 Ordynacji i art. 24 ust. 5d ustawy systemowej stanowią zaś o wydaniu decyzji. Można również stwierdzić, że jeżeli w jednym artykule ustawodawca stanowi o „wydaniu’ i „doręczeniu”, to już z tego wynika, iż nie są to pojęcia tożsame. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2009 r., sygn. II UK 111/09)

Sąd Okręgowy wyjaśnił, iż powołany przepis nie reguluje kwestii przedawnienia roszczenia i nie ma on charakteru materialnoprawnego. Przepis ten wskazuje bowiem jedynie na dopuszczalność wydania decyzji w przedmiocie przeniesienia odpowiedzialności na osobę trzecią, zakreślając w tym zakresie granice czasowe – 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa (zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych). Przepis ten ma zatem charakter procesowy, ograniczając możliwość wydania decyzji skierowanej do osoby trzeciej, niezależnie od faktu istnienia zobowiązania dłużnika głównego. Ratio legis wskazanej normy prawnej stanowi o potrzebie ochrony osób trzecich, których odpowiedzialność ma charakter wyjątkowy, gdyż osoby takie odpowiadają za zobowiązania dłużnika głównego. Kwestę przedawnienia reguluje § 2, który stanowi, iż przedawnienie zobowiązania wynikającego z decyzji, o której mowa w § 1, następuje po upływie 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym została doręczona decyzja o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.

W świetle powyższego – w ocenie Sądu I instancji - nie można zgodzić się ze stanowiskiem pełnomocnika odwołującego, jakoby wydanie decyzji obejmowało również jej doręczenie. W orzecznictwie i praktyce przeważa pogląd, że pojęcie „wydanie” decyzji oznacza jej sporządzenie i podpisanie. A zatem decydujące znaczenie dla określenia terminu przedawnienia prawa do wydania decyzji ma data widniejąca na samej decyzji, a nie data doręczenia jej stronie. Sąd Okręgowy podkreślił, że w pełni podziela to stanowisko. Sąd Okręgowy przytoczył fragment wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2010 r. III UK 23/10, w którym Sąd ten wskazał, iż ustawodawca w jednym przepisie (art. 118 Ordynacji podatkowej) utrzymuje dwa odmienne pojęcia prawne: wydania decyzji (§ 1) oraz doręczenia wydanej decyzji (§ 2), spośród których wydanie decyzji przez organ podatkowy przed upływem okresu „przedawnienia prawa” do wydania takiej decyzji poprzedza doręczenie osobie trzeciej wcześniej sporządzonej decyzji (wydanej). W zakresie sposobów wykładni normatywnego rozróżnienia różnych pojęć i skutków prawnych wynikających z tego samego przepisu prawa dotyczących wydania i doręczenia decyzji Sąd Najwyższy podziela argumenty, że odejście od jednoznacznego brzmienia różnych pojęć użytych w jednostkach redakcyjnych tego samego przepisu nie jest dopuszczalne, jeżeli nie przemawiają za tym istotne względy lub wartości normatywne. Takiego uzasadnienia brakuje w odniesieniu do odpowiedzialności za zaległości podatkowe (składkowe), które ze względu na publicznoprawny charakter przepisów i zobowiązań podatkowych wymagają ścisłego i literalnego wykładania (interpretacji) odmiennych pojęć prawnych: wydania decyzji (art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej) oraz doręczenia decyzji, o którym mowa w § 2 poddanego analizie przepisu.

Sąd Okręgowy podkreślił, że z ustalonego w toku niniejszego postępowania stanu faktycznego wynika, iż zaległości z tytułu należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy dotyczyły pierwotnie miesiąca grudnia 2010 r. oraz października 2011r., natomiast zaskarżona decyzja została wydana 30 grudnia 2016 r., zatem zgodnie z treścią powołanego przepisu art. 118 § 1 ordynacji podatkowej, tj. przed upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstały przedmiotowe zaległości. Wskazany 5-letni termin należy bowiem liczyć od 1 stycznia 2012r. (dla składek za okres 12/2010 i 10/2011). Na podstawie powyższych rozważań Sąd I instancji uznał, iż zarzut przedawnienia również w tym zakresie nie zasługiwał na uwzględnienie.

W konsekwencji, na dzień wydania decyzji organ rentowy mógł określić odpowiedzialność za okres grudnia 2010 r. oraz października 2011r., co też uczynił. Na podstawie powyższych rozważań Sąd Okręgowy uznał, iż zarzut przedawnienia w tym zakresie nie zasługiwał na uwzględnienie. Dopiero w toku niniejszego postępowania decyzja z 30 grudnia 2016r. została zmieniona decyzją z dnia 26 czerwca 2017r. z ograniczeniem odpowiedzialności do składek za miesiąc grudzień 2010r. Stało się tak jednak nie na skutek uwzględnienia zarzutów odwołującego, tylko na skutek weryfikacji stanu konta spółki.

W zakresie zarzutu odwołującego dot. braku umocowania J. S. do podpisania zaskarżonej decyzji wydanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Sąd I instancji wskazał, że, w aktach znajduje się podpisane elektronicznie przez Prezesa ZUS G. U. upoważnienie dla pracownika ZUS J. S. do wydawania decyzji w imieniu ZUS, jak i Prezesa ZUS. Zatem w świetle tego dokumentu należy uznać za całkowicie niezasadne zarzuty odwołania odnoszące się do nieważności zaskarżonej decyzji z uwagi na brak umocowania osoby, która decyzję podpisała. Ponadto z zeznań świadka J. S. (przesłuchanego na okoliczność podpisania zaskarżonej decyzji) wynika bezspornie, iż był on osobą upoważnioną do wydania i podpisania spornej decyzji, co też uczynił w dniu 30 grudnia 2016 r.

Reasumując Sąd I instancji, po dokonaniu wszechstronnej analizy zebranego materiału dowodowego i okoliczności niniejszej sprawy, ustalił, że decyzja organu rentowego stwierdzająca odpowiedzialność J. K. jako członka zarządu za zobowiązania (...) spółka z o.o. jest prawidłowa i istnieją podstawy do przeniesienia odpowiedzialności na odwołującego J. K. za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiąc grudzień 2010 r.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie na mocy art. 477 ¹³ § 1 k.p.c. w punkcie 1 wyroku umorzył postępowanie w części, w jakiej decyzja z dnia 26 czerwca 2017r. uwzględnia żądanie strony, to jest co do odpowiedzialności odwołującego za miesiąc październik 2011 r.

W punkcie 2 wyroku, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd I instancji oddalił odwołanie J. K. w pozostałym zakresie.

O kosztach zastępstwa procesowego objętych punktem 3 wyroku Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o art. 100 k.p.c. znosząc je wzajemnie między stronami. Jak podnosi się w orzecznictwie, wzajemne zniesienie kosztów procesu między stronami jest słuszne wówczas, gdy obie strony są w takim samym lub zbliżonym stopniu przegrywającym i wygrywającym i zarazem wysokość kosztów każdej ze stron jest zbliżona (por. m.in. postanowienie SN z dnia 11.09.2013 r., III CZ 37/13, LEX nr 1402619; wyrok SA w Lublinie z dnia 13.03.2013 r., I ACa 799/12, LEX nr 1293653; wyrok SO w Nowym Sączu z dnia 14.11.2013r., III Ca 694/13, LEX nr 1716509). Na skutek zmiany decyzji wysokość zadłużenia uległa zmniejszeniu z kwoty 48.890,01 zł do kwoty 23.248,48 zł, co stanowi 47,55 % pierwotnej kwoty zadłużenia. Tym samym zmiana decyzji spowodowała, że praktycznie w 50% (dokładnie 52,45 % (100% - 47,55% = 52,45%)) uwzględniono żądanie strony i postępowanie w sprawie w tej części umorzono. Mając na uwadze charakter sprawy oraz fakt, że każda ze stron w pewnej części wygrała i przegrała proces, to Sąd I instancji zniósł wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego, w myśl art. 100 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu I instancji wniósł odwołujący J. K. zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisu art. 154 ustawy kodeks postępowania administracyjnego w zw. z art. 118 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa w zw. z art. 23 ust. 1, art. 31 i 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez błędne uznanie, że zaskarżona decyzja organu rentowego z dnia 26 czerwca 2017 r. została wydana w trybie zmiany decyzji z dnia 30 grudnia 2016 r., tj. w trybie art. 154 k.p.a., nie zaś w trybie art. 145 § 1 k.p.a. (tj. w trybie wznowienia postępowania), czego skutkiem było niedostrzeżenie nieważności decyzji z dnia 26 czerwca 2017 r. wobec niedopuszczalności jej wydania przez organ po upływie 5 lat od zakończenia roku kalendarzowego powstania zaległości.

Mając powyższe na uwadze skarżący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 26 czerwca 2017 r. w całości przy jednoczesnym uznaniu decyzji z dnia 30 grudnia 2016 r. za uchyloną w związku ze wznowieniem przez organ postępowania w którym została ona wydana;

2.  zasądzenie od organu na rzecz Skarżącego kosztów postępowania za obydwie instancje

3.  rozpoznanie apelacji po przeprowadzeniu rozprawy.

W odpowiedzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od odwołującego na rzecz Oddziału zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. wskazał, że odwołujący w petitum apelacji podniósł, że kwestionuje wyrok w całości, natomiast cały wywód uzasadnienia dotyczy tylko i wyłącznie decyzji zmieniającej z dnia 26 czerwca 2017 r., a zatem punktu 1 sentencji orzeczenia. Zaznaczył, że odwołujący nie odniósł się w apelacji do zasadności przeniesienia na niego odpowiedzialności za zaległości w części pozostałej.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Wniesiona przez odwołującego apelacja okazała się bezzasadna.

Na wstępie rozważań stwierdzić należy, iż Sąd Okręgowy prawidłowo i wyczerpująco ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie, a wnikliwa i bezstronna analiza zgromadzonego materiału dowodowego zgodna jest z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Z uwagi na to Sąd Odwoławczy przyjął ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego za własne, podzielając także przytoczoną, dla uzasadnienia rozstrzygnięcia, podstawę prawną i dotyczące jej wywody.

Uzasadnienie Sądu I instancji zostało sporządzone zgodnie z wymogami art. 327 ¹. k.p.c. Motywy zawarte w tym uzasadnieniu Sąd Okręgowy w pełni akceptuje i podziela, skutkiem, czego odstępuje od powtarzania szczegółowych wnioskowań prawniczych (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.11.1998 r.; I PKN 339/98 – OSNP nr 24, poz. 776 z 1999, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2021 r. III USKP 33/21).

Argumenty przedstawione w treści apelacji, nie podważyły w żaden sposób zasadności stanowiska Sądu I instancji.

Istotą sporu w niniejszej sprawie było to, czy organ rentowy prawidłowo orzekł o odpowiedzialności J. K. jako członka zarządu, za zobowiązania spółki (...) sp. z o.o. z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiąc grudzień 2010r.

Wbrew twierdzeniom apelującego, Sąd pierwszej instancji zasadnie uznał, że nie doszło do przedawnienia wydania decyzji, akcentując, iż o dochowaniu terminu wynikającego z art. 118 § 1 ordynacji podatkowej decyduje data wydania decyzji a nie doręczenia.

Zgodnie z treścią art. 118 § 1 ordynacji w związku z art. 31 ustawy systemowej nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat. Przepis powyższy wyraża zatem termin przedawnienia prawa do wydania decyzji (na mocy której powstaje odpowiedzialność osoby trzeciej). W przepisie niniejszym używa się określenia „wydanie decyzji”. Ustawodawca podatkowy jednoznacznie wiąże skutki określone w tej regulacji z wydaniem decyzji, a nie jej wysłaniem.

Zagadnienie wykładni art. 118 § 1 ordynacji podatkowej w zakresie pojęcia "wydania" decyzji było wielokrotnie przedmiotem rozważań tak Naczelnego Sądu Administracyjnego (zob. np. uchwała NSA z 17 grudnia 2007 r., I FPS 5/07; uchwała NSA z 17 stycznia 2011 r., II FPS 2/10; wyrok NSA z 12 lipca 2016 r., II FSK 1544/14; wyrok NSA z 26 stycznia 2012 r., I FSK 556/11; wyrok NSA z 24 stycznia 2013 r., II FSK 1122/11, wyrok NSA z 18 lutego 2014 r., II FSK 819/12; wyrok NSA z 25 kwietnia 2006 r., II OSK 714/05; wyrok WSA we Wrocławiu z 26 lipca 2017 r., I SA/Wr 381/17), jak również Sądu Najwyższego (zob. np. postanowienie SN z 3 lutego 2012 r., II UK 263/11, LEX nr 1215441; wyrok SN z 7 kwietnia 2010 r., I UK 340/09, LEX nr 602209; wyrok SN z 16 listopada 2009 r., II UK 111/09, OSNP 2011/11-12, poz. 164; postanowienie SN z 2 grudnia 2011 r., III UK 56/11, LEX nr 1647079; wyrok SN z 22 listopada 2010 r., III UK 27/10, LEX nr 786815).

Wspomniany problem prawny nie był co prawda jednakowo rozstrzygany w judykaturze na przestrzeni lat, jednak w chwili obecnej w doktrynie i orzecznictwie dominuje pogląd, że wydanie decyzji w myśl ww. regulacji nie obejmuje obowiązku jej doręczenia.

W cytowanym wyżej postanowieniu dnia 3 lutego 2012 r. II UK 263/11 Sąd Najwyższy podkreślił, „że nie można już mówić o rozbieżności w orzecznictwie i braku utrwalonej wykładni art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej. Wniosek nie uwzględnia ostatniego orzecznictwa Sądu Najwyższego, które jedynie potwierdza wskazane w nim poprzednie wyroki tego Sądu (z 7 kwietnia 2010 r., I UK 340/09; z 16 listopada 2009 r., II UK 111/09; z 4 sierpnia 2009 r., I UK 85/09), przyjmujące, że określone w tym przepisie przedawnienie wiąże się tylko z wydaniem a nie z doręczeniem decyzji. Sąd Najwyższy również w ostatnich wyrokach stwierdza, że pojęcie wydania decyzji, określonej w art. 118 § 1 nie oznacza jej doręczenia (wyroki z 22 listopada 2010 r., III UK 27/10, LEX nr 786815; z 16 marca 2011 r., I UK 330/10, LEX nr 848138). „

Sąd Apelacyjny podziela powyższe poglądy.

Skoro zatem orzecznictwo jest w tym zakresie utrwalone a apelacja nie przedstawia jurydycznej argumentacji, która by podważała przyjętą wykładnię lub prowadziła do innej wykładni, to uznać należało, że Sąd Okręgowy zasadnie ustalił, że nie doszło do przedawnienia wydania decyzji z dnia 30 grudnia 2016r.

Z niespornego stanu faktycznego wynika, iż zaległości z tytułu należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy objęte decyzją dotyczyły pierwotnie miesiąca grudnia 2010 r. oraz października 2011r., a zatem zgodnie z treścią powołanego przepisu art. 118 § 1 ordynacji wydano ją przed upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstały przedmiotowe zaległości.

Oceny tej nie zmienia wydanie przez organ rentowy decyzji z dnia 26 czerwca 2017r., którą tylko zmieniano decyzję z dnia 30 grudnia 2016r. i zmniejszono obciążenia apelującego o składki za październik 2011r., co nastąpiło wskutek weryfikacji stanu konta spółki.

Jeżeli organ rentowy decyzją z dnia 30 grudnia 2016r. rozstrzygnął o odpowiedzialności odwołującego, zachowując termin na wydanie decyzji określony w art. 118 § 1 ordynacji, to mógł zmienić tę decyzję i orzekać w tym przedmiocie, nawet jeśli omawiany termin już upłynął, jednak z tym zastrzeżeniem, że nie mógł zwiększyć zakresu odpowiedzialności odwołującego w porównaniu z treścią rozstrzygnięcia zmienianej decyzji.

Zgodnie z art. art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r., od decyzji organu rentowego wydanej w sprawie indywidualnej przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z treścią art. 123 tej ustawy w postępowaniu toczącym się przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych stosuje się, w zakresie nieuregulowanym ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Dopełnieniem tej regulacji jest art. 180 § 1 k.p.a., stosownie do którego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy kodeksu, chyba że przepisy dotyczące ubezpieczeń ustalają odmienne zasady postępowania w tych sprawach .

W konsekwencji, należy zauważyć, że decyzja, o której mowa w art. 83 ust. 1 u.s.u.s., jest decyzją administracyjną i powinna ona spełniać wymagania, o których mowa w art. 104 i n. k.p.a.

W razie wniesienia odwołania, dopuszczalna jest weryfikacja decyzji w dwóch przypadkach: w razie uwzględnienia słuszności odwołania przed przekazaniem sprawy do sądu (art. 83 ust. 6 u.s.u.s. i odpowiednio art. 477 ⁹ § 2 k.p.c.) oraz w przypadku wydania przez organ rentowy w toku postępowania sądowego (w tym także odwoławczego) decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony. Wówczas istnieje podstawa do umorzenia postępowania sądowego w całości lub części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji lub orzeczenia nie ma wpływu na bieg sprawy (art. 477 ¹³ k.p.c.).

W przedmiotowej sprawie zaistniała druga z powyższych opcji, w toku postępowania przed Sądem Okręgowym decyzja z 30 grudnia 2016r. została zmieniona decyzją z dnia 26 czerwca 2017r. uwzględniającą w części żądanie strony - ograniczającą odpowiedzialność odwołującego do składek za miesiąc grudzień 2010r.

W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że co do zasady decyzja, o której stanowi art. 477 ¹³ k.p.c., to nie tylko decyzja zmieniająca, ale każda forma decyzji anulującej decyzję wcześniejszą, a więc także decyzja uchylająca, byleby z niej wynikało, że rozstrzyga o przedmiocie tej wcześniejszej decyzji i to zgodnie z żądaniem odwołania (por. postanowienia z dnia 5 maja 2000 r., II UKN 191/00, OSNAPiUS 2002 nr 4, poz. 96 i z dnia 16 lipca 1998 r., II UKN 138/98, OSNAPiUS 1999 nr 13, poz. 440 oraz wyrok z dnia 14 lipca 2011 r., III UK 196/10, OSNP 2012 nr 17-18, poz. 222).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy słusznie zatem umorzył postępowanie, w części w jakiej decyzja z dnia 26 czerwca 2017 r. uwzględnia żądanie strony, to jest co do odpowiedzialności odwołującego za miesiąc październik 2011 r.

W tych okolicznościach trudno podzielić twierdzenia apelacji, że decyzja z dnia 26 czerwca 2017 r. wydana została w trybie art 145 § 1 pkt 5 k.p.a. i jako taka jest decyzją przedawnioną w rozumieniu art. 118 § 1 ordynacji podatkowej.

Zauważyć należy, że z części wstępnej art. 145 § 1 k.p.a. wynika wprost, że wznowienie postępowania jest dopuszczalne wyłącznie w takiej sprawie, w której została wydana ostateczna decyzja kończąca postępowanie w sprawie poprzez merytoryczne lub niemerytoryczne rozstrzygnięcie tej sprawy. Warunkiem koniecznym wznowienia postępowania jest zakończenie sprawy decyzją ostateczną. Postępowanie zakończone decyzją nieostateczną nie może zostać wznowione dopóty, dopóki decyzja ta nie stanie się ostateczna.

Decyzje ostateczne to w rozumieniu art. 16 k.p.a. decyzje, od których nie służy odwołanie, a zatem te decyzje, które nie mogą być weryfikowane w administracyjnym toku instancji. Do decyzji ostatecznych należy zaliczyć decyzję organu pierwszej instancji, w stosunku do której upłynął termin złożenia odwołania i nie został przywrócony w przepisanym trybie, decyzję wydaną przez organ odwoławczy (organ drugiej instancji) oraz decyzje ostateczne z mocy wyraźnego przepisu prawa materialnego.

Takiego charakteru nie miała zaskarżona decyzja z 30 grudnia 2016 r.

Należy zatem podzielić stanowisko Sądu Okręgowego, który po dokonaniu wszechstronnej analizy zebranego materiału dowodowego i okoliczności niniejszej sprawy, ustalił, że decyzja organu rentowego stwierdzająca odpowiedzialność J. K. jako członka zarządu za zobowiązania (...) spółka z o.o. jest prawidłowa i istnieją podstawy do przeniesienia odpowiedzialności na odwołującego J. K. za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiąc grudzień 2010 r.

Prawidłowo także Sąd na podstawie na mocy art. 477 ¹³ § 1 k.p.c. umorzył postępowanie w części, w jakiej decyzja z dnia 26 czerwca 2017r. uwzględnia żądanie strony, to jest co do odpowiedzialności odwołującego za miesiąc październik 2011 r.

Uznając zarzuty apelującego za nieuzasadnione, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił wniesioną apelację – punkt 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Mając powyższe na względzie, tytułem zwrotu kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego) zasądzono od odwołującego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kwotę 2700 zł – punkt 2 wyroku.

SSA Sylwia Dembska