Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1282/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 marca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. dokonał waloryzacji od dnia 1 marca 2022 roku przysługującej B. P. emerytury z FUS i okresowej emerytury kapitałowej na podstawie ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o emeryturach kapitałowych oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS.

Wysokość zwaloryzowanej emerytury z FUS ustalono przez pomnożenie kwoty świadczenia przysługującego w dniu 28 lutego 2022 roku, tj. 1268,10 zł przez wskaźnik waloryzacji 107,00 %. Wysokość zwaloryzowanej okresowej emerytury kapitałowej ustalono przez pomnożenie kwoty świadczenia przysługującego w dniu 28 lutego 2022 roku, tj. 24,51 zł przez wskaźnik waloryzacji 107,00 %.

Po waloryzacji od 1 marca 2022 roku emerytura z FUS wynosi 1356,87 zł, okresowa emerytura kapitałowa wynosi 26,23 zł. Łączna kwota świadczenia po waloryzacji wynosi 1383,10 zł.

Świadczenie zmniejsza się z powodu należności egzekwowanych na mocy tytułu wykonawczego tj. o 278,43 zł.

Od 1 marca 2022 roku składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 124,48 zł.

Od 1 marca 2022 roku wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 980,19 zł.

(decyzja w aktach ZUS)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła B. P. wskazując, iż jest ona dla niej krzywdząca.

(odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 5-5 verte)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. P. urodziła się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

W dniu 16 lutego 2018 roku wnioskodawczyni złożyła do ZUS wniosek o emeryturę.

(wniosek w aktach ZUS)

Decyzją z dnia 8 marca 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu w/w wniosku przyznał ubezpieczonej emeryturę o symbolu (...) od dnia
16 lutego 2018 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

(decyzja – k. 7-8 verte w aktach ZUS)

Decyzją z dnia 8 marca 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu w/w wniosku ustalił ubezpieczonej okresową emeryturę kapitałową od dnia
16 lutego 2018 roku, tj. od dnia nabycia prawa do emerytury z FUS.

(decyzja – k. 9-10 w aktach ZUS)

Wnioskodawczyni uznając w/w decyzje za krzywdzące złożyła od nich odwołania.

(okoliczność bezsporna, w tym dane znane Sądowi z urzędu z systemu Sędzia-2 (VIII U 1075/18)

Wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2018 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VIII U 1075/18 Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołania skarżącej.

(okoliczność bezsporna, w tym dane znane Sądowi z urzędu z systemu Sędzia-2 (VIII U 1075/18)

W okresie od dnia 1 października 2019 roku do dnia 31 maja 2020 roku z emerytury wnioskodawczyni ZUS dokonał potrąceń wynikających z decyzji o nienależnie pobranych świadczeniach z dnia 1 grudnia 2017 roku w kwocie 2652 zł. Natomiast od dnia 1 czerwca do dnia 31 grudnia 2020 roku z emerytury wnioskodawczyni potrącono kwotę 1106,08 zł w oparciu o nadesłane z kancelarii Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi zajęcie z 30 października 2019 roku (Km 616/19). Zatem z emerytury wnioskodawczyni od dnia 1 października 2019 roku do dnia 31 grudnia 2020 roku potrącono łącznie 3 758,08 zł.

(pismo – k. 5-5 verte w aktach ZUS)

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi (Km 1165/21) działając w sprawie egzekucyjnej z wniosku wierzyciela Spółdzielni Mieszkaniowej (...) na podstawie tytułu wykonawczego tj. wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi XVIII Wydziału Cywilnego z dnia 25 października 2017 roku, sygn. akt XVIII C 454/17 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 24.09.2019 roku zajął emeryturę ubezpieczonej celem zaspokojenia wierzytelności wynikającej z wyżej wymienionego tytułu wykonawczego wraz ze wszystkimi wzrostami, zwiększeniami, dodatkami oraz innymi świadczeniami wypłacanymi wraz z emeryturą na podstawie odrębnych przepisów, z wyłączeniem świadczeń rodzinnych oraz dodatku dla sierot zupełnych, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku weterana poszkodowanego. Na zaspokojenie powyższych należności z zastrzeżeniem art. 141 ustawy emerytalnej dokonuje się potrąceń do wysokości 25 % świadczenia.

(zawiadomienie – k. 138-138 verte w aktach ZUS)

W zawiadomieniu z dnia 6 grudnia 2021 roku organ rentowy wskazał, że wysokość świadczenia wnioskodawczyni od dnia 25 grudnia 2021 roku wyniosła miesięcznie 1292,61 zł. Potrącenie ze świadczenia wprowadzone zostało począwszy od należności za grudzień 2021 roku. Miesięczna rata wyniosła 184,21 zł. Potrącenie dokonywane będzie zgodnie z art. 139 i art. 140 z zastrzeżeniem art. 141 ustawy emerytalnej.

(zawiadomienie – k. 139 w aktach ZUS)

Decyzją z dnia 18 stycznia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił wstrzymania potrąceń komorniczych B. P. wskazując, że do czasu zajęcia stanowiska przez Komornika kwota potrąceń z przysługującego wnioskodawczyni świadczenia będzie wynosiła 260,21 zł.

(decyzja – k. 140 w aktach ZUS)

Decyzją z dnia 1 marca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. dokonał waloryzacji od wskazanego dnia przysługującej B. P. emerytury z FUS i okresowej emerytury kapitałowej na podstawie ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o emeryturach kapitałowych oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS.

Wysokość zwaloryzowanej emerytury z FUS ustalono przez pomnożenie kwoty świadczenia przysługującego w dniu 28 lutego 2022 roku, tj. 1268,10 zł przez wskaźnik waloryzacji 107,00 %. Wysokość zwaloryzowanej okresowej emerytury kapitałowej ustalono przez pomnożenie kwoty świadczenia przysługującego w dniu 28 lutego 2022 roku, tj. 24,51 zł przez wskaźnik waloryzacji 107,00 %.

Po waloryzacji od 1 marca 2022 roku emerytura z FUS wynosi 1356,87 zł, okresowa emerytura kapitałowa wynosi 26,23 zł. Łączna kwota świadczenia po waloryzacji wynosi 1383,10zł.

Świadczenie zmniejsza się z powodu należności egzekwowanych na mocy tytułu wykonawczego tj. o 278,43 zł.

Od 1 marca 2022 roku składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 124,48 zł.

Od 1 marca 2022 roku wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 980,19 zł.

(decyzja w aktach ZUS)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, w szczególności o powołane dokumenty z akt Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wiarygodność zgromadzonych dokumentów, jak również ich treść nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania. Jednocześnie Sąd Okręgowy nie znalazł żadnych podstaw do negowania ich autentyczności.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej jest niezasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 88 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2022.0.504, dalej ustawa emerytalna), emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca. W myśl ust. 2 art. 88 ustawy, waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota świadczenia nie może ulec obniżeniu. Natomiast ust. 3 stanowi, że waloryzacji podlega kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację. Zgodnie z ust. 4 w/w przepisu, waloryzacja obejmuje emerytury i renty przyznane przed terminem waloryzacji.

W myśl art. 89 ust. 1 w/w ustawy, wskaźnik waloryzacji to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Natomiast ust. 2 stanowi, że wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych, o którym mowa w ust. 1, jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów albo średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, jeżeli jest on wyższy od wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów

Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłasza w formie komunikatu w „Monitorze Polski” Prezes Głównego Urzędu Statystycznego (art. 94 ust. 1 w/w ustawy).

Wskaźnik waloryzacji dla emerytur i rent w 2022 r. na podstawie Komunikatu Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2022 roku w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2022 r. (M.P. 2022.211) wynosi 107,00%.

Przez waloryzację, zwaną również indeksacją, należy rozumieć proces przeliczania należności (świadczeń, zobowiązań) pieniężnych, wymuszony zmianą warunków społeczno-ekonomicznych, najczęściej inflacją. Innymi słowy w ekonomicznym znaczeniu waloryzacja oznacza przerachowanie należności ustalonych w danej jednostce monetarnej na inną wartość. Z kolei w ujęciu prawniczym proces zmiany wartości świadczeń dokonuje się przez kształtowanie odpowiednich mechanizmów prawnych. Waloryzacja w rozumieniu art. 88 oznacza mechanizm zwiększania nominalnej wysokości świadczeń emerytalno-rentowych z uwagi na deprecjację ich wartości realnej, przy czym indeksowaniu podlega zarówno kwota świadczenia, jak i podstawa wymiaru (Komentarz do ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.04.39.353), [w:] K. Antonów, M. Bartnicki, Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz, ABC, 2007, wyd. II.).

W przypadku wezwania przez komornika do dokonania potrąceń, na organie rentowym spoczywa obowiązek ich dokonania na zasadach określonych w art. 139-141 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Z kolei kontrolując prawidłowość decyzji ZUS, Sąd bada jedynie, czy dokonywane przez organ rentowy potrącenia dokonywane są w granicach określonych przez w/w przepisy. Co ważne zarówno, organ rentowy, jak i sąd nie mają prawa badać zasadności dokonywanych zajęć przez komornika ani ich wysokości.

W myśl art. 139 ust. 1 pkt 5 ustawy emerytalnej ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie – po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych – podlegają potrąceniu, z uwzględnieniem art. 141, sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.

Przepisy art. 140 w/w ustawy regulują maksymalne wysokości potrąceń jakich można dokonywać w stosunku do emerytur i innych świadczeń z Funduszu.

Art. 140 ustawy emerytalnej stanowi, że:

1. Potrącenia, o których mowa w art. 139, mogą być dokonywane, z zastrzeżeniem art. 141, w następujących granicach:

1) świadczeń alimentacyjnych, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 3 - do wysokości 60% świadczenia;

2) należności egzekwowanych związanych z:

a) odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej,

b) odpłatnością za pobyt w zakładach opiekuńczo-leczniczych,

c) odpłatnością za pobyt w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, do wysokości 50% świadczenia;

3) innych egzekwowanych należności - do wysokości 25% świadczenia.

Zgodnie z art. 141 ust 1 ustawy emerytalnej, kwota emerytury i renty wolna od egzekucji i potrąceń, z zastrzeżeniem ust. 2 i 5, wynosi:

1) 500 zł – przy potrącaniu:

a) należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 3, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi,

b) należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 4;

2) 825 zł – przy potrącaniu należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 5, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi;

3) 660 zł – przy potrącaniu należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 1–2d i 6–9;

4) 200 zł – przy potrącaniu należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 10.

Rzeczą sądu jest w istocie jedynie zbadanie, czy tytuł wykonawczy istnieje, a nadto, czy potrącenia nie przekraczają granic wyznaczonych dyspozycją art. 140 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i nie naruszają kwoty świadczenia wolnej od egzekucji według art. 141 tej ustawy. Zarówno wzruszeniu tytułów wykonawczych, na podstawie których dokonywane są czynności egzekucyjne jak też ustaleniu wysokości aktualnej kwoty zaległych składek służą inne środki ochrony prawnej (tak też: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22 stycznia 2014 roku, III AUa 2160/12, LEX; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 1 sierpnia 2012 roku, III AUa 588/12, LEX; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 lipca 2014 roku, III AUa 1933/13, LEX; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku ).

Zważyć trzeba, że regulacja zawarta w art. 139 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ma na celu ochronę świadczeń emerytalnych przed bezprawnym pomniejszeniem i stwarza pewną dozę bezpieczeństwa dla emeryta lub rencisty, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych samowolnie nie dokona jakichkolwiek potrąceń bez podstawy prawnej.

ZUS nie może badać zasadności egzekucji należności wynikających z tytułów wykonawczych. Nie pełni on bowiem roli organu egzekucyjnego, którym jest, zgodnie z art. 758 k.p.c., komornik sądowy. Organ rentowy występuje jedynie w charakterze podmiotu upoważnionego i zobowiązanego do wstrzymania dłużnikowi tej części świadczenia pieniężnego, która podlega potrąceniu i przekazaniu na rzecz wierzyciela widniejącego w tytule wykonawczym.

Potrąceń z emerytury zakład rentowy dokonuje już jako dłużnik zajętej wierzytelności, zgodnie bowiem z art. 896 § 1 k.p.c. do egzekucji z wierzytelności komornik przystępuje przez jej zajęcie wzywając dłużnika wierzytelności (organ rentowy), aby należnego świadczenia nie uiszczał dłużnikowi, lecz złożył je komornikowi (podobnie w uzasadnieniu wyroku SA w Warszawie w sprawie sygn. akt III AUa 810/2007. Zajęcie jest skuteczne z chwilą doręczenia wezwania dłużnikowi zajętej wierzytelności (art. 900 §1 k.p.c.). Organ rentowy nie ma uprawnień do weryfikowania czynności komornika w postaci zajęcia wierzytelności. Może to uczynić jedynie Sąd Rejonowy w ramach skargi na czynność komornika zgodnie z art. 767 k.p.c. Organ rentowy nie ma również uprawnień do kontroli samego długu stwierdzonego w tytule wykonawczym. Takich uprawnień nie posiada również sąd ubezpieczeń społecznych, prowadzący kontrolę decyzji organów rentowych wydanych w przedmiocie świadczeń. Możliwości kontroli egzekwowanego długu są przewidziane w innym postępowaniu w ramach powództwa przeciwegzekucyjnego (art. 840 §1 k.p.c.).

Zważyć należy, że przepisy art. 140 w/w ustawy regulują maksymalne wysokości potrąceń jakich można dokonywać w stosunku do emerytur i innych świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten wspomina o wysokości świadczenia, nie różnicując tej kwoty na świadczenie „brutto” czy „netto”. Jednakże wobec kategorycznego brzmienia przepisów art. 139 ust. 1 i art. 140 powołanej ustawy uznać należy, że organ rentowy przystępując do dokonywania potrąceń w pierwszej kolejności zobowiązany jest do odprowadzenia należności publicznoprawnych, to jest zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Ugruntowana linia orzecznicza wskazuje zaś, że wysokość potrąceń ustala się od kwoty świadczenia przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne i dopiero po odliczeniu tych należności organ rentowy może potrącać należności określone w art 139 ust. 1 wskazanej ustawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 26 marca 2014 roku, sygn. akt III AUa 1382/13).

Sąd po zapoznaniu się z zalegającą w aktach ZUS i aktach sprawy dokumentacją ustalił, że w żadnym przypadku kwoty potrąceń z emerytury odwołującej dokonywane przez ZUS nie przekroczyły dopuszczalnych limitów.

W rozpoznawanej sprawie bezspornym jest, że decyzjami z dnia 8 marca 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonej emeryturę o symbolu (...) od dnia 16 lutego 2018 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego oraz ustalił ubezpieczonej okresową emeryturę kapitałową od dnia 16 lutego 2018 roku, tj. od dnia nabycia prawa do emerytury z FUS.

Natomiast zaskarżoną decyzją z dnia 1 marca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. dokonał waloryzacji od wskazanego dnia przysługującej B. P. emerytury z FUS i okresowej emerytury kapitałowej na podstawie ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o emeryturach kapitałowych oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS.

Emerytura wnioskodawczyni decyzją z dnia 1 marca 2022 r. została zwaloryzowana zgodnie z w/w obowiązującymi przepisami prawa. Wysokość zwaloryzowanej emerytury z FUS ustalono poprzez pomnożenie kwoty świadczenia przysługującego w dniu 28 lutego 2022r. tj. 1268,10 zł przez wskaźnik waloryzacji 107,00 %. Z kolei wysokość zwaloryzowanej okresowej emerytury kapitałowej ustalono przez pomnożenie kwoty świadczenia przysługującego w dniu 28 lutego 2022 roku, tj. 24,51 zł przez wskaźnik waloryzacji 107,00 %. Po waloryzacji od 1 marca 2022 roku emerytura z FUS wynosi 1356,87 zł, okresowa emerytura kapitałowa wynosi 26,23 zł. Łączna kwota świadczenia po waloryzacji wynosi 1383,10zł.

Warto wspomnieć, że granice potrąceń ustala się dla świadczenia brutto tj. przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Zgodnie natomiast z dyspozycją art. 6 k.c. to na odwołującej się ciążył ciężar dowodowy w przedmiotowej sprawie, zatem to ona powinna udowodnić okoliczności, z których wywodzi skutki prawne. Samo zaś twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (art. 232 k.pc.).

Zdaniem sądu wnioskodawczyni nie podniosła żadnych merytorycznych zarzutów oraz twierdzeń, które mogłyby podważyć prawidłowość wydanej przez ZUS w dniu 1 marca 2022 roku decyzji.

Art. 141 ust. 1a ustawy emerytalnej wskazuje, że kwoty, o których mowa w ust. 1, podlegają corocznej waloryzacji od dnia 1 marca na zasadach określonych dla emerytur i rent.
Jeżeli po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych wysokość świadczenia jest niższa niż kwota świadczenia wolna od potrąceń i egzekucji, o której mowa w ust. 1, potrąceń i egzekucji nie dokonuje się (ust. 1b).

Obliczona zgodnie z podanymi zasadami wysokość świadczenia ubezpieczonej po dokonaniu potrąceń od 1 marca 2022 roku wynosi 980,19 złotych miesięcznie, a tym samym zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art.477 14 § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

z/odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawczyni z pouczeniem o sposobie i terminie wniesienia apelacji

02.01.23r.