Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 sierpnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku A. P. z dnia 23 maja 2022 roku odmówił jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Podstawę do wydania decyzji stanowiło orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 07.07.2022 r. który ustalił, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy od dnia 30.12.2020 r.

Na wymagane 5 lat ubezpieczenia w dziesięcioleciu przypadającym przed powstaniem niezdolności do pracy tj. od 30.12.2010 r. – 29.12.2020 r. na podstawie dołączonych do wniosku dokumentów ubezpieczona udowodniła 1 rok, 4 miesiące i 23 dni okresów składkowych, 2 lata 11 dni okresów nieskładkowych, które po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych przyjęte w wymiarze 5 miesięcy, 18 dni. Łącznie ubezpieczona udowodniła 1 rok, 10 miesięcy i 11 dni.

Natomiast na wymagane 5 lat ubezpieczenia w dziesięcioleciu przypadającym przed dniem zgłoszenia wniosku tj. w okresie od 23.05.2012 r. – 22.05.2022 r. na podstawie dołączonych do wniosku dokumentów ubezpieczona udowodniła 1 rok, 4 miesiące, 23 dni okresów składkowych, 3 lata, 5 miesięcy, 5 dni okresów nieskładkowych, które po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych przyjęte w wymiarze 5 miesięcy, 18 dni. Łącznie ubezpieczona udowodniła 1 rok, 10 miesięcy i 11 dni.

Wobec niespełnienia łącznie wszystkich w/wym. warunków brak jest podstaw prawnych do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy.

(decyzja – k. 72 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła A. P. uznając, że jest ona krzywdząca dla niej. Ubezpieczona wniosła o zmianę wskazanej decyzji poprzez przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy powołując na swoją trudną sytuację, zarówno materialną jak i zdrowotną.

(odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 5-5 verte)

Na rozprawie w dniu 16 grudnia 2022 roku pełnomocnik wnioskodawczyni – jej mąż S. P. oświadczył, że nie kwestionuje przyjętych przez ZUS okresów zatrudnienia ubezpieczonej i przyjętych zwolnień lekarskich. Wnioskodawczyni oświadczyła, że nie kwestionuje ustaleń ZUS w zakresie przyjętej niezdolności do pracy – co do zakresu i daty.

(rozprawa z dnia 16 grudnia 2022 roku e-protokół (...):02, 00:10:17-00:10:45 – płyta CD – k. 19)

Na rozprawie w dniu 16 grudnia 2022 roku wnioskodawczyni poparła odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 16 grudnia 2022 roku e-protokół (...):12:31 - 00:14:54 – płyta CD – k. 19)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. P. urodziła się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

Wnioskodawczyni pobierała świadczenie rehabilitacyjne w okresie od dnia 30 czerwca 2021 roku do dnia 24 czerwca 2022 roku.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 23 maja 2022 roku ubezpieczona złożyła do ZUS wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, załączając m.in. świadectwa pracy, umowy zlecenia.

(wniosek – k. 1-3 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Lekarz Orzecznik ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznał u wnioskodawczyni: zespół bólowy kręgosłupa szyjnego, piersiowego, lędźwiowego, guz jajnika prawego w trakcie diagnostyki, zaburzenia adaptacyjne, przebytą w czerwcu 2021 r. operację z powodu guza nadnerczy prawego oraz w lutym 2022 r. lewego (gruczolak), (...), odmę opłucnową samoistną w wywiadzie (2002), stan po operacji zespołu cieśni nadgarstka prawego w 2018 roku, zespół cieśni nadgarstka lewostroony obs. (...) w 2018 r. stan po operacji tarczycy w 2001 r. z powodu raka brodawkowatego. . Orzeczeniem z dnia 7 lipca 2022 r. lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy do 31.07.2023 r. Data powstania częściowej niezdolności do pracy: 30.12.2020 r. Ponadto lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że niezdolność do pracy wnioskodawczyni nie istniała w okresie od 13.07.2010 r. do 12.01.2012 r.

(opinia lekarska z dnia 07.07.2022 r. k. 66-67 w dokumentacji orzeczniczo- medycznej, orzeczenie - k. 39-39 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawczyni nie wniosła sprzeciwu od orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS do Komisji Lekarskiej ZUS.

(okoliczność bezsporna)

Wnioskodawczyni nie kwestionowała przyjętej przez ZUS daty jej niezdolności do pracy oraz zakresu tej niezdolności.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 16 grudnia 2022 roku e-protokół (...):11:50 – 00:12:27 w związku z 00:02:20-00:08:35 – płyta CD – k. 19)

W dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności, tj.: od 30.12.2010 r. do 29.12.2020 r. na wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych wnioskodawczyni udowodniła 1 rok, 4 miesiące i 23 dni okresów składkowych, 2 lata 11 dni okresów nieskładkowych, które po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych przyjęte zostały w wymiarze 5 miesięcy, 18 dni. Łącznie ubezpieczona udowodniła 1 rok, 10 miesięcy, 11 dni.

Natomiast na wymagane 5 lat ubezpieczenia w dziesięcioleciu przypadającym przed dniem zgłoszenia wniosku, tj. od 23.05.2012 r. do 22.05.2022 r. wnioskodawczyni udowodniła 1 rok, 4 miesiące i 23 dni okresów składkowych, 3 lata, 5 miesięcy, 5 dni okresów nieskładkowych, które po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych przyjęte zostały w wymiarze 5 miesięcy, 18 dni. Łączny udowodniony przez wnioskodawczynię staż pracy to 1 rok, 10 miesięcy i 11 dni.

(karta przebiegu zatrudnienia – k. 71 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 22 sierpnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja – k. 72 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy oraz w załączonych aktach rentowych, w tym na podstawie zeznań wnioskodawczyni. Dokumenty te nie były kwestionowane w toku postępowania sądowego przez żadną ze stron, a zatem stanowią wiarygodne źródło dowodowe. W ocenie sądu przedłożona przez skarżącą dokumentacja medyczna była nieprzydatna z punktu widzenia przedmiotu niniejszego postępowania. Wobec niezakwestionowania przez wnioskodawczynię ustaleń Lekarza Orzecznika ZUS poczynionych w orzeczeniu z dnia 7 lipca 2022 r., w tym określonej w orzeczeniu daty niezdolności do pracy wnioskodawczyni oraz zakresu tej niezdolności, Sąd nie dostrzegł konieczności powołania na okoliczność stanu jej zdrowia biegłego do wydania opinii w sprawie. Podkreślić ponadto należy, że w toku procesu nie zostały przedłożone żadne dokumenty, które potwierdzałyby , że wnioskodawczyni legitymuje się dłuższym niż ustalony przez organ rentowy stażem ubezpieczeniowym, który uprawniałby ją do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 57 ust 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U.2022.0.504), renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 okresy ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3–8 i pkt 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11, 12 i pkt 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15–17 oraz art. 7 pkt 1–3, pkt 5 lit. a, pkt 6 i 12, oraz w okresach pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;

4) nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (ust.2).

W oparciu o art. 12 ust 1 ustawy emerytalnej, niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Z kolei art. 58 ustawy emerytalnej określa szczegółowo okresy składkowe i nieskładkowe niezbędne do uzyskania świadczenia.

W myśl ust. 1 warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Na mocy ust. 2 art. 58 okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej oraz okresów pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Z kolei zaś ust. 3 wskazuje, że jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w ust. 1, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.

Zgodnie zaś ust. 4 art. 58, przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Zgodnie z art. 14 ust 1 w/w ustawy, oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia:

1) daty powstania niezdolności do pracy,

2) trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy,

3) związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami,

4) trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do samodzielnej egzystencji,

5) celowości przekwalifikowania zawodowego

- dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu, zwany dalej "lekarzem orzecznikiem".

Warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określone w art. 57 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do tej renty sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (wyrok SN 2009-02-12 I UK 193/08 LEX nr 725014).

W myśl art. 5 ust. 1. ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, następujące okresy:

1)składkowe, o których mowa w art. 6;

2)nieskładkowe, o których mowa w art. 7.

Przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych. (ust. 2)

W myśl ogólnych zasad postępowania cywilnego na wnioskodawcy spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie.

Zgodnie z art. 3 k.p.c., strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody, zaś z treści art. 232 k.p.c. wynika, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powyższego nie zmienia możliwość prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego z urzędu. Z kolei art. 6 k.c. stanowi, że strona w procesie winna dowodzić swoich racji, a nie tylko przedstawiać swoje poglądy. Zatem na skarżącej spoczywał obowiązek udowodnienia okoliczności, z których wywodziła skutki prawne.

Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter kontrolny, służy badaniu prawidłowości decyzji organu rentowego i nie może polegać na zastępowaniu tego organu w wydawaniu decyzji ustalających świadczenie z ubezpieczeń społecznych. Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2007 r., I UZP 1/07, OSNP 2007 nr 21-22, poz. 323). W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do świadczenia sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005 nr 3, poz. 43 oraz z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05, LEX nr 272581). Stąd też postępowanie dowodowe przed sądem w sprawie o świadczenie uzależnione od niezdolności ubezpieczonego do pracy powinno zmierzać do ustalenia, czy w dacie orzekania przez organ rentowy po stronie ubezpieczonego występowały w tym zakresie wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia.

W niniejszej sprawie nie ulegało wątpliwości, że wnioskodawczyni jest osobą częściowo niezdolną do pracy. Wnioskodawczyni zakwestionowała decyzję organu rentowego wyłącznie w zakresie nieuwzględnienia okresów składkowych oraz nieskładkowych warunkujących prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, co wprost wynikało z jej zeznań. Tym samym istota sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy wnioskodawczyni legitymuje się wymaganym 5 – letnim okresem składkowym i nieskładkowym.

Zgodnie z ustalonym stanem faktycznym sprawy stanowisko organu rentowego w tym zakresie jest prawidłowe. Stosownie do decyzji z dnia 22 sierpnia 2022 roku wnioskodawczyni z uwagi na brak wymaganego okresu 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu przypadającym przed dniem zgłoszenia wniosku lub w dziesięcioleciu przed dniem powstania niezdolności do pracy lub w dziesięcioleciu przed dniem zgłoszenia wniosku nie posiada wymaganego przepisami prawa okresu składkowego oraz nieskładkowego.

W dziesięcioleciu przypadającym przed powstaniem niezdolności do pracy tj. od 30.12.2010 r. – 29.12.2020 r. ubezpieczona udowodniła 1 rok, 4 miesiące i 23 dni okresów składkowych, 2 lata 11 dni okresów nieskładkowych, które po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych przyjęte w wymiarze 5 miesięcy, 18 dni. Łącznie ubezpieczona udowodniła 1 rok, 10 miesięcy i 11 dni.

W dziesięcioleciu przypadającym przed dniem zgłoszenia wniosku tj. w okresie od 23.05.2012 r. – 22.05.2022 r. ubezpieczona udowodniła 1 rok, 4 miesiące, 23 dni okresów składkowych, 3 lata, 5 miesięcy, 5 dni okresów nieskładkowych, które po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych przyjęte w wymiarze 5 miesięcy, 18 dni. Łącznie ubezpieczona udowodniła 1 rok, 10 miesięcy i 11 dni.

Zdaniem Sądu Okręgowego wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego nie pozwoliły na uwzględnienie żądania odwołującej się w zakresie zaliczenia okresów, w których przebywała na zwolnieniach lekarskich do okresów składkowych.

Jak stanowi art. 7 pkt 1 ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2022.0.504), okresami nieskładkowymi są następujące okresy:

1) pobierania:

a) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów Kodeksu pracy,

b) zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego,

c) świadczenia rehabilitacyjnego,

d) świadczeń wymienionych w lit. b i c po ustaniu obowiązku ubezpieczenia.

W oparciu o powyższe bezsprzecznie należało zaakcentować, że wśród okresów nieskładkowych wymienione są okresy niezdolności do pracy z powodu choroby, za które pobierane było wynagrodzenie chorobowe i zasiłki chorobowe (art. 7 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Należy jednak zauważyć, że okres pobierania wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego przed 15 listopada 1991 r. był uważany za okres składkowy (art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Dopiero od 15 listopada 1991 r. stał się okresem nieskładkowym. Tym samym zdaniem sądu okresy zwolnień lekarskich, przypadające od 15 listopada 1991 r. wbrew polemice wnioskodawczyni nie są okresem składkowym.

Organ rentowy wprawdzie uwzględnił te okresy jako nieskładkowe, ale w zmniejszonym wymiarze stosując wskazaną wyżej zasadę określoną w art. 5 ust 2 ustawy emerytalnej. Tym samym organ rentowy przy ustalaniu ogólnego stażu ubezpieczeniowego ubezpieczonej zaliczył do jej okresów nieskładkowych maksymalny okres 1 rok, 10 miesięcy, 11 dni. Zatem, zgodnie z regułą proporcjonalności okresów nieskładkowych do składkowych wyrażoną w art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej, niemożliwe byłoby powiększenie wymiaru ogólnego stażu ubezpieczonego o jakikolwiek dodatkowy okres nieskładkowy, skoro uwzględniono już maksymalny okres nieskładkowy, którego wymiar wynikał z udowodnionego okresu składkowego.

Stąd też, na tle powyższych okoliczności wynika, że wnioskodawczyni nie wykazała wymaganego 5 – letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Jednocześnie przesłanki uprawniające do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy muszą zostać spełnione kumulatywnie, dlatego brak wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego uniemożliwia przyznanie wnioskodawczyni przedmiotowego świadczenia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k. p. c. oddalił odwołanie.