Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Janusz Sulima (spr.)

Sędziowie

SSA Halina Czaban

SSA Alina Kamińska

Protokolant

Barbara Mosiej

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 78/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 2 lutego 2022 r., sygn. ak II K 138/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzut

I

II

Apelacja obrońcy oskarżonego J. L. (2)

1. naruszenie art. 410 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k., które miało wpływ na treść orzeczenia poprzez nieuwzględnienie całokształtu okoliczności ujawnionych na rozprawie głównej i oparcie rozstrzygnięcia o zeznania świadka A. J. (1), wyjaśnienia współoskarżonego A. B. z pominięciem wyjaśnień j. L. (1) i przejawiającej się w nie przyznania im waloru wiarygodności, które to w ocenie oskarżonego korespondowały z całością zebranego materiału dowodowego;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, polegający na błędnym przyjęciu przez Sąd, iż oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał znamiona typów czynów zarzuconych mu aktem oskarżenia,

3.rażąca niewspółmierność kary orzeczonej wobec oskarżonego J. Ł. kary 1 roku pozbawienia wolności oraz kary grzywny w wysokości 50 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 100 zł każda, w sytuacju błędnej oceny zachowania przez sąd pierwszej instancji proporcji pomiędzy wymiarem kary a okolicznościami, które miały wpływ na rozstrzygnięcie. Sąd pierwszej instancji nie skorelował wymirzonej kary ze stopniem winy, stopniem społecznej szkodliwości czynu oraz celami kary.

Apelacja obrońcy oskarżonego S. A.:

1. bład w ustaleniah faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenie polegający na:

- przyjęciu, że opisane na fakturze VAT nr (...) prace na kwotę brutto 56.580 zł. na rzecz (...) Sp. z o.o. w E. w zakreisie wykonania osprzętu do zbiorników leżakowych oraz instalacjii rurowej z warzelni do zbiorników, instalacji wyszynkowej nie zostały wykonane w zakresie opisanym na fakturze;

- bezzasadnym przyjęciu, iż dokument w postaci faktury VAT nr (...) poświadczał nieprawdę podczas gdy kontrola przeprowadzonych rozbót wykazała, że prace w niej opisane zostaly wykonane;

- przyjęciu, że skoro świadek A. J. (2) stwierdził, że nie wykonał wszystkich prac opisanych w wystawionej przez siebie fakturze wystarcza to do ustalenia, iż prac tych nie wykonano podczas gdy z przesłuchania świadka na rozprawie wynika, że nie potrafił ona nazwać wykonanych przez siebie prac ani określić ich rzeczywistego zakresu a przeprowadzona przez profesjonalistów kontrola wykazał, że prace te zostały wykonane;

2. obraza prawa materialnego - art. 297 §1 k.k. i art. 286 §1 k.k. poprzez uznanie, iż ustalony przez sąd spoósb działania A. B. wyczerpuje znamiona okreslone w tych przepisach.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ponieważ większość zarzutów z obu apelacji obrońców oskarżonych dotyczą tych samych kwestii, zasadne jest jednoczesne odniesienie się do nich. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych z apelacji obrońcy oskarżonego A. B. niejako pokrywa się z zarzutem obrazy przepisów prawa procesowego postawionym w apelacji obrońcy oskarżonego J. L. (2).

Na wstępie należy też zaznaczyć, że obrońca oskarżonego A. B. błędnie odnośnie tego samego zagadnienia postawił jednocześnie zarzut błędu w ustaleniach faktycznych oraz zarzut obrazy prawa materialnego. Obraza prawa materialnego polega na wadliwym jego zastosowaniu lub niezastosowaniu w orzeczeniu opartym na prawidłowych ustaleniach faktycznych. Nie ma więc obrazy prawa materialnego, gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń faktycznych (por. wyrok Sądu Najwyższego x 23 lipca 1974 r., V KR 21/74, OSNKW 1974, nr 12, poz. 233). Skoro Sąd pierwszej instancji ustalił, że oskarżony A. B. ubiegając się w (...) S.A. w O. o dofinansowanie posłużył się nierzetelną fakturą VAT, to konsekwencją tego było zakwalifikowanie jego zachowania zarówno z art. 297 §1 k.k., jak i z art. 286 §1 k.k. Nie może być mowy o naruszeniu prawa materialnego, jeżeli Sąd Okręgowy dokonał ustaleń faktycznych, które prowadzą do przyjęcia kwalifikacji prawnej z obu tych przepisów. Z tego już względu postawiony w apelacji zarzut obrazy prawa materialnego jest zupełnie bezzasadny. Jeżeli skarżący kwestionuje kwalifikację prawną czynu co do wypełnienia znamion strony przedmiotowej przypisanego przestępstwa, ale w związku z nieprawidłowymi ustaleniami faktycznymi, to podstawą apelacji powinien być zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, a nie obraza prawa materialnego.

Wbrew twierdzeniom obrońcy oskarżonego J. L. (2), Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy, zgodny z wyrażoną w art. 7 k.p.k. zasadą swobodnej oceny dowodów, ocenił wszystkie zebrane dowody i wbrew zarzutowi z apelacji obrońcy oskarżonego A. B. na podstawie dowodów uznanych za wiarygodne wyciągnął prawidłowe wnioski co do ustalań faktycznych. Żadną miarą nie można też się zgodzić, że zaskarżony wyrok dotknięty jest obrazą art. 410 k.p.k. Z naruszeniem tego przepisu mamy bowiem do czynienia jedynie wówczas, gdy sąd opiera swoje orzeczenie na materiale nieujawnionym na rozprawie głównej, bądź tylko na części materiału ujawnionego i jego rozstrzygnięcie nie jest wynikiem analizy całokształtu ujawnionych okoliczności. W żadnej mierze natomiast dokonanie oceny dowodów i oparcie się na określonych z nich, przy jednoczesnym odmówieniu wiary dowodom przeciwnym nie stanowi naruszenia dyspozycji tego artykułu.

Przede wszystkim Sąd pierwszej instancji słusznie uznał za w pełni wiarygodne zeznania świadka A. J. (2). W niniejszej sprawie nie ujawniły się żadne okoliczności, które mogłyby wpłynąć na negatywną ocenę depozycji tego świadka. Jak trafnie dostrzegł Sąd Okręgowy przedstawiona przez A. J. (2) relacja znajduje potwierdzenie w treści maila otrzymanego od J. L. (2). W mailu tym oskarżony jednoznacznie wskazał, co powinna zawierać wystawiona przez A. J. (2) faktura VAT. Zeznania tego świadka korespondują też z tym, że z rachunku spółki z o.o. (...) została przelana na rachunek A. J. (2) jedynie kwota 15.000 złotych, zaś wskazana w wystawionej przez tego świadka kwota wynosiła 56.580 złotych. Poza tym świadek A. J. (2) nie miał żadnego interesu, żeby wyjaśniać czy też zeznawać na niekorzyść oskarżonych. Mało tego, obciążanie oskarżonych jednocześnie narażało jego samego na poniesienie odpowiedzialności karnej. Gdyby A. J. (2) stwierdził, że wszystkie prace wyszczególnione w wystawionej przez niego fakturze zostały w całości wykonane, to najprawdopodobniej nie zostałby ukarany za wystawienie nierzetelnej faktury. Nikt zaś nie zmuszał go do złożenia obciążających siebie wyjaśnień.

A. J. (2) stanowczo twierdził, że obaj oskarżeni nalegali na niego, żeby wystawił fakturę VAT o określonej treści, aby pomóc im w uzyskaniu dofinansowania z Unii Europejskiej. Obaj oskarżeni mówili mu też, że dotację mają już „załatwioną”, a potrzebują jedynie faktury VAT. Miał on wystawić im fakturę na prace, których w rzeczywistość nie wykonał. Według jego szacunków wykonał on prace na około 40.000 złotych. Ponieważ nie wiedział, co ma wpisać w tej fakturze, J. L. (1) przesłał mu mailem instrukcję wystawienia faktury. A. J. (2) podał też, że jedynym warunkiem wystawienia przez niego faktury było wpłacenie na jego rzecz kwoty pieniężnej pozwalającej na zapłacenie podatku VAT, co też oskarżeni uczynili. Pozostałych pieniędzy za wykonane prace nie otrzymał. Po wystawieniu faktury podpisał również protokół odbioru robót, w którym również wpisano nieprawdę co do zakresu wykonanych prac.

Wbrew twierdzeniom obrońcy A. B. A. J. (2) również składając zeznania na rozprawie w charakterze świadka twierdził stanowczo, że opisane w wystawionej przez niego fakturze prace nie były wykonane w całości. Instalacja rurowa była wykonana jedynie w 50 procentach. W fakturze wskazano też wykonanie instalacji wyszynkowej. Tymczasem A. J. (2) nawet nie wiedział, co to jest. Mało tego, przedmiotowa faktura została również wystawiona na wykonanie osprzętu do zbiorników leżakowych. Na rozprawie A. J. (2) kategorycznie stwierdził, że nie wykonywał takiego osprzętu.

Nie można zatem uznać, jak chce tego autor apelacji, że depozycje A. J. (2) są niekonsekwentne. Na rozprawie świadek ten bynajmniej nie wycofał się z żadnych twierdzeń.

Bez znaczenia zaś jest to, że w protokole odbioru robót stwierdzono, że wszystkie prace wymienione w wystawionej przez A. J. (2) fakturze zostały wykonane. A. J. (2) zeznał przecież, że podpisał protokół odbioru, pomimo że prace nie były w całości wykonane. Świadek twierdził, że protokół odbioru, podobnie jak wystawiona przez niego faktura, poświadczał nieprawdę.

Tak więc ustalenia Sądu pierwszej instancji, oparte w szczególności na zeznaniach A. J. (2), są prawidłowe. Ustalony zaś przez ten sąd stan faktyczny dawał podstawę do przypisania oskarżonym zarzucanych im w akcie oskarżenia czynów.

Rację ma obrońca oskarżonego J. L. (2), że wymierzona temu oskarżonemu kara jest rażąco surowa. Wbrew temu co przyjął Sad pierwszej instancji, stopień zawinienia oskarżonego oraz stopień szkodliwości społecznej popełnionego przez niego czynu nie był znaczny. Faktem jest, że nierzetelna faktura miała służyć wyłudzeniu ze środków unijnych dofinansowania w kwocie ponad sześciuset tysięcy złotych. Nie można jednakże tracić z pola widzenia tego, że to, co zostało opisane w fakturze VAT, nie odbiegało w znacznym stopniu od stanu rzeczywistego. Nie ulega wątpliwości, że oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Nie można jednakże przy tym zapominać, że głównym celem działania oskarżonych było umożliwienie prowadzenia szerszej działalności gospodarczej, co przyniosłoby korzyści nie tylko dla oskarżonych. Dlatego też należało uznać, że nawet najniższa kara przewidziana za przypisane mu przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa. Tym samym za zasadne należało uznać sięgnięcie po nadzwyczajne złagodzenie kary, dzięki czemu możliwe jest poprzestanie na orzeczeniu wobec oskarżonego jedynie kary grzywny.

Wniosek

1. Apelacja obrońcy oskarżonego J. L. (2):

zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego czynu, ewentualnie o zmianę wyroku poprzez złagodzenie wymierzonej kary,

2. Apelacja obrońcy oskarżonego A. B.:

uniewinnienie oskarżonego A. B. od popełnienia czynów opisanych w punktach IV i V wyroku,

uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji celem ponownego jej rozpoznania.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek z apelacji obrońcy oskarżonego J. L. (2) jedynie w cześci zasługiwał na uwzględnienie. Bezzasadność zarzutu naruszenia prawa procesowego implikowała nieuwzględnienie wniosku o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego. Ponieważ zaś kara wymierzona temu oskarżonemu jest rażąco surowa, należało w tym zakresie zmienić zaskarżony wyrok.

Brak podstaw do uwzględnienia któregokolwiek z zarzutów z apelacji obrońcy oskarżonego A. B. przemawiał jednocześnie za nieuwzględnieniem wniosków z tej apelacji.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Rażąca surowość wymierzonej oskarżonemu A. B. kary pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Jak wcześniej wskazano, kara wymierzona oskarżonemu J. L. (1) przez Sąd pierwszej instancji jest rażąco surowa. Te same względy, o których była wcześniej mowa, przemawiają za uznaniem, że również w przypadku oskarżonego A. B. nawet najniższa kara przewidziana za przypisane mu przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa. Stopień jego zawinienia, jak też stopień szkodliwości społecznej przypisanego mu przestępstwa nie był znaczny.

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmienion orzeczenie w zakresie wymierzonych oskarżonym kar.

Zwięźle o powodach zmiany

W ocenie Sądu Apelacyjnego nawet najniższe kary przewidziana za przypisane oskarżonym przestępstwa są niewspółmiernie surowe. Tym samym istniały podstawy do nadzwyczajanego złogodzenia kar wobec obu oskarzonych i wymierzenia im wyłącznie kar grzywien, których wysokość ustalono mając na względzie stopień zawinienia oskarżonych i stopień szkodliwości popełnionych przez nich przestępstw.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III IV

O nieopłaconych kosztach pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżonej w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie §4 ust. 1, 2 i 3 oraz §17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia MInistra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z urzędu (t. j. Dz. U z 2019 r. poz. 18).

O jednej opłacie za obie instancje orzeczono wobec oskarżonego A. B. na podstawie art. 10 ust. 1 i art.3 ust. 1 ustwy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (t. j. Dz. U z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.).

O pozostałych kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze orzeczono wobec oskarżonego A. B. na podstwaie art. 634 k.p.k., art. 633 k.p.k. i art. 627 k.p.k.

Sytuacja materialna oskarżonego J. L. (1) uzasadniała zwolnienie go na podstawie art. 634 §1 k.p.k. od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

7. PODPIS