Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 stycznia 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Jarząbek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 stycznia 2023 r.

w Warszawie

sprawy G. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o emeryturę

na skutek odwołania G. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 21 grudnia 2021 r. znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 224/22

UZASADNIENIE

G. S. w dniu 29 stycznia 2022r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 21 grudnia 2021r. znak (...), wnosząc o jej zmianę i ponowne ustalenie wysokości emerytury.

W uzasadnieniu ubezpieczona wskazała, że w zaskarżonej decyzji ZUS podał, że zgodnie z decyzją z dnia 6 września 2012r. przyznał jej prawo do emerytury od 1 kwietnia 2012r., która była ustalona na nowych zasadach. Zdaniem ubezpieczonej ZUS pominął jednak fakt, że decyzją z 27 listopada 2014r., znak: (...) zmienił zasady przyznania emerytury dla ubezpieczonej na emeryturę ustaloną na starych zasadach. Od tego momentu ubezpieczona nie pobiera emerytury na nowych zasadach. Jednocześnie ubezpieczona zwróciła uwagę, że w uzasadnieniu decyzji z 7 października 2021r., znak (...) organ rentowy powołał się na zasady ustalenia świadczeń emerytalnych dla rocznika 1953 (ubezpieczona jest urodzona w (...) roku), sugerując tym samym, iż emerytura została przyznana według tzw. starych zasad. Zważywszy, iż Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłosił nowe tablice dalszego trwania życia, które są korzystniejsze od stosowanych wcześniej, ubezpieczona wystąpiła z wnioskiem o ustalenie emerytury na nowych zasadach, uwzględniając fakt, iż pobiera obecnie emeryturę na starych zasadach. Biorąc pod uwagę powyższe, ubezpieczona domaga się uchylenia decyzji z 21 grudnia 2021r. oraz dokonania ponownego ustalenia emerytury uwzględniającej rozliczenie otrzymanych składek z OFE oraz nowych tablic średniego dalszego trwania życia (odwołanie, k. 3-5 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że w dniu 19 kwietnia 2012r. ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie emerytury z uwagi na osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego. To świadczenie zostało ubezpieczonej przyznane decyzją z dnia 6 września 2012r. (emerytura z systemu zreformowanego). W dniu 17 grudnia 202lr. ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę. Do wniosku załączyła oświadczenie w sprawie świadczenia długoterminowego, dotyczące przyznania/ponownego ustalenia wysokości/podjęcia wypłaty tego świadczenia - od dnia spełnienia warunków, w którym wnosi o ponowne ustalenie wysokości przyznanego świadczenia, od dnia spełnienia wymaganych warunków, nie wcześniej niż od 1 marca 2020r.

Organ rentowy powołał się na art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który wskazuje przesłanki uchylenia lub zmiany decyzji i ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości w sprawie zakończonej prawomocną decyzją. Organ stwierdził, że nie wystąpiła żadna z tych przesłanek, gdyż do wniosku ubezpieczonej, który wpłynął 17 grudnia 2021r. nie zostały przedłożone nowe dowody i nie zostały ujawnione nowe okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, decyzja nie została wydana w wyniku przestępstwa, dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne nie okazały się fałszywe, decyzja nie została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie, decyzja nie została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność ani przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nie nastąpiło na skutek błędu organu rentowego. Wręcz przeciwnie, zdaniem organu decyzja przyznająca emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym była przedmiotem zaskarżenia. Wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt VII U 1808/12 z dnia 13 października 2016r. odwołanie od wskazanej wyżej decyzji zostało oddalone. Natomiast wyrokiem z dnia 19 października 2018r. Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sygn. akt III AUa 3/17 oddalił apelację od wskazanego wyroku Sądu Okręgowego. Decyzja ta jest więc prawidłowa i prawomocna. Ponadto nie można ponownie przyznać emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, ponieważ została ona już przyznana.

Dodatkowo organ rentowy zauważył, że zgodnie z art. 26 ust. 1 wskazanego wyżej aktu prawnego emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W myśl ust. 2 wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Zgodnie z ust. 3 średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Natomiast w myśl ust. 5 tablice, o których mowa w ust. 4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6, zgodnie z którym jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Odwołująca się miała zastosowaną tablicę obowiązującą w dacie zgłoszenia wniosku o emeryturę powszechną i równocześnie osiągnięcia 60 roku życia (zob. komunikat Prezesa GUS z dnia 23.03.2021r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn M.P. z 2012r., poz. 182). Zgodnie z tą tablicą średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat wynosi 254,80 i takie zostało zastosowane. Wobec tego organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania (odpowiedź na odwołanie, k. 7-7v a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

G. S. urodzona w dniu (...) ma od 1 lipca 2010r. przyznane prawo do wcześniejszej emerytury na mocy decyzji z dnia 20 lipca 2010r., na podstawie wniosku złożonego przez ubezpieczoną w dniu 1 lipca 2010r. (wniosek z dnia 1 lipca 2010r. decyzja ZUS z 20 lipca 2010r. – nienumerowane karty a.r.).

W dniu 19 kwietnia 2012r. ubezpieczona złożyła kolejny wniosek o przyznanie emerytury z uwagi na osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego. Świadczenie to zostało ubezpieczonej przyznane od 1 kwietnia 2012r. decyzją ZUS z dnia 6 września 2012r.
- emerytura z systemu zreformowanego (wniosek z dnia 19 kwietnia 2012r. i decyzja ZUS z dnia 6 września 2012r. – nienumerowane karty a.r.).

Decyzją z dnia 27 listopada 2014r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych po rozpatrzeniu wniosku ubezpieczonej z dnia 24 listopada 2014r. przeliczył emeryturę od dnia 1 listopada 2014r. (wniosek z dnia 24 listopada 2014r. i decyzja z dnia 27 listopada 2014r. – nienumerowane karty a.r.).

W dniu 30 września 2021r. ubezpieczona złożyła kolejny wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego. Decyzją z dnia 7 października 2021r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej ponownego ustalenia wysokości emerytury (wniosek z dnia 30 września 2021r., decyzja z dnia 7 października 2021r. – nienumerowane karty akt rentowych).

W dniu 17 grudnia 202lr. ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę. Do wniosku załączyła oświadczenie w sprawie świadczenia długoterminowego dotyczące przyznania/ ponownego ustalenia wysokości/ podjęcia wypłaty tego świadczenia - od dnia spełnienia warunków, w którym wnosiła o ponowne ustalenie wysokości przyznanego świadczenia, od dnia spełnienia wymaganych warunków, nie wcześniej niż od 1 marca 2020r. (wniosek z dnia 17 grudnia 202lr. – nienumerowane karty a.r.).

Decyzją z dnia 21 grudnia 2021r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił wszczęcia postępowania w sprawie ustalenia prawa do emerytury powszechnej, wskazując, że nie wystąpiły przesłanki z art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub wysokości świadczeń przyznanych prawomocną decyzją z dnia 6 września 2012r. Organ podniósł, że złożony wniosek dotyczy kwestii rozstrzygniętych już prawomocną decyzja organu rentowego, a brak jest przesłanek do wznowienia postępowania w sprawie (decyzja z dnia 21 grudnia 2021r. – nienumerowane karty a.r.).

Od powyższej decyzji G. S. złożyła odwołanie do Sądu inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie, k. 3-5 a.s.).

W toku postępowania Sąd zobowiązał organ rentowy do ustosunkowania się do żądań odwołującej zawartych w piśmie procesowym z dnia 10 kwietnia 2022r. (pismo ubezpieczonej i zarządzenie, k. 14 a.s.).

W odpowiedzi na powyższe pismem z dnia 31 maja 2022r. organ rentowy wyjaśnił, że zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w razie zbiegu u jednej osoby prawa do świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Wnioskodawca nie traci uprawnienia do świadczenia mniej korzystnego.

Ubezpieczona ma przyznaną emeryturę wcześniejszą, obliczoną według tzw. starych zasad (decyzja z dnia 20 lipca 2010r., znak: (...) (...)) oraz emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym, obliczoną według tzw. nowych zasad (decyzja z dnia 6 września 2012r.. (...)). Decyzje te są prawomocne. Od 1 listopada 2014r. została podjęta wypłata emerytury wcześniejszej a zawieszona wypłata emerytury powszechnej. Organ rentowy wskazał, że nie oznacza to jednak, że ubezpieczona utraciła prawo do emerytury powszechnej. ZUS podkreślił, że zarówno w przedmiocie wyliczenia emerytury wcześniejszej jak i powszechnej prowadzone były postępowania sądowe, które potwierdziły prawidłowość zaskarżonych decyzji. Wobec tego przyznanie emerytury w powszechnym wieku emerytalnym nie jest możliwe, ponieważ jest ono już przyznane. Tym samym nie są zdaniem organu rentowego uzasadnione wnioski ubezpieczonej. Kwestia ponownego obliczenia emerytury powszechnej z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia została rozstrzygnięta prawomocną decyzją z dnia 7 października 2021r. na wniosek z 30 września 2021r. (pismo ZUS z 31 maja 2022 r., k. 21 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny, na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w toku postępowania sądowego oraz zebranych w aktach rentowych. Zdaniem Sądu, powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Na wstępie należy zważyć, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460) sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Analizując treść złożonych przez strony i zgromadzonych w aktach rentowych dokumentów, Sąd uznał, że okoliczności faktyczne nie były w sprawie sporne. Spór nie dotyczył faktów, lecz prawa. Ponadto strony nie wnosiły
o przeprowadzenie rozprawy. W tych okolicznościach Sąd na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło
na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Rozpatrując odwołanie Sąd miał na względzie, że w niniejszej sprawie spór dotyczył ponownego ustalenia świadczenia emerytalnego ubezpieczonej. Organ rentowy odmówił wszczęcia postępowania, ponieważ nie wystąpiły przesłanki do wznowienia postępowania zakończonego prawomocną decyzją organu rentowego z dnia 6 września 2012r. w przedmiocie przyznania ubezpieczonej świadczenia emerytalnego.

Zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej stanowi, że w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1)  po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

2)  decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3)  dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4)  decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5)  decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6)  przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

Sąd zważył, że ubezpieczona na mocy decyzji organu rentowego z dnia 6 września 2012r. ma przyznane prawo do emerytury od 1 kwietnia 2012r. tj. od osiągniecia wieku emerytalnego. Wobec powyższego jej wniosek o ponowne ustalenie prawa do tego świadczenia byłyby uzasadniony jedynie w razie wystąpienia powyżej wskazanych przesłanek z art. 114 ustawy o emeryturach. W niniejszej sprawie nie wystąpiły przesłanki umożliwiające zmianę lub uchylenie decyzji z dnia 6 września 2012r. i ponowne ustalenie prawa do świadczeń lub ich wysokość. Ubezpieczona bowiem, nie przedstawiła żadnych nowych dowodów ani okoliczności, które miałyby wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Decyzja ta nie została wydana w sposób nieprawidłowy, przykładowo na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego, a przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nie nastąpiło wskutek błędu organu rentowego. Wobec tego nie zostały wykazane żadne z przesłanek z art. 114 ustawy o emeryturach.

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe nie dało podstaw do stwierdzenia wskazywanych przez ubezpieczoną nieprawidłowości po stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które prowadziłyby do nieprawidłowego ustalenia przysługującego jej prawa do świadczenia emerytalnego czy błędnego wyliczenia jego wysokości. Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 6 września 2012r. przyznał ubezpieczonej emeryturę od 1 kwietnia 2012r. tj. od osiągniecia wieku emerytalnego i obliczył wysokość emerytury G. S. uwzględniając do ustalenia podstawy wymiaru emerytury średnie dalsze trwania życia – 254,80 miesięcy. W przedmiotowej decyzji organ rentowy zastosował tablicę obowiązującą w dacie zgłoszenia wniosku o emeryturę powszechną i równocześnie osiągnięcia 60 roku życia (zob. komunikat Prezesa GUS z dnia 23.03.2021r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn M.P. z 2012r., poz. 182). Zgodnie z tą tablicą średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat wynosi 254,80 i takie zostało zastosowane. Wobec powyższego zarzuty odwołującej się w tym zakresie są niezasadne. Organ rentowy na wniosek ubezpieczonej rozważył kwestię ponownego obliczenia emerytury powszechnej z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia decyzją z dnia 7 października 2021r. i odmówił ponownego ustalenia wysokości emerytury. Wbrew twierdzeniom ubezpieczonej organ rentowy prawidłowo wskazał w uzasadnieniu tej decyzji, że ubezpieczona jest urodzona przed 1 stycznia 1953r., w związku z tym obniżenie wieku emerytalnego kobiet nie wpłynęło na przyznane jej świadczenie emerytalne.

Ponadto Sąd zważył, że ubezpieczona na mocy decyzji z dnia 20 lipca 2010r., znak: (...) (...) ma przyznaną emeryturę wcześniejszą oraz na mocy decyzji z decyzja z dnia 6 września 2012r. (...) emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym.

Powyższe świadczenia emerytalne przyznane na różnych podstawach prawnych istnieją równolegle. Ograniczeniu podlega jedynie wypłata jednego ze świadczeń. Zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Od 1 listopada 2014r. została podjęta wypłata emerytury wcześniejszej a zawieszona wypłata emerytury powszechnej. Powyższe nie oznacza jednak, że ubezpieczona utraciła prawo do emerytury powszechnej. Wydanie decyzji przeliczającej emeryturę wcześniejszą z dnia 27 listopada 2014r. nie powoduje, że prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym przestaje istnieć. Wobec tego przyznanie emerytury w powszechnym wieku emerytalnym nie jest możliwe, ponieważ jest ono już przyznane.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy uznać, że decyzja zaskarżona przez ubezpieczoną w niniejszym postepowaniu odnosi się do odmowy wszczęcia postępowania przez ZUS w sprawie emerytury powszechnej przyznanej ubezpieczonej decyzją z dnia 6 września 2012r. W tym zakresie Sąd podzielił pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 września 2017 r. (III AUa 813/17, LEX nr 2379178) stanowiący, że art. 114 ustawy emerytalnej pozwala na nadzwyczajną kontynuację postępowania przed organem rentowym w tej samej sprawie wskutek przedłożenia nowych dowodów lub ujawnienia nowych okoliczności istniejących przed wydaniem tej decyzji, które miały wpływ na prawo do określonego świadczenia. Ponowne ustalenie w trybie cyt. przepisu zmierza zatem do podważenia decyzji organu rentowego, niezależnie od tego, czy uprawomocniła się ona na skutek upływu terminu odwołania, czy też rozstrzygnięcia sądu. To swoiste „wznowienie postępowania” w takich sprawach w sposób oczywisty ogranicza bowiem prawomocność, czy też niewzruszalność decyzji organu rentowego. Okoliczności stanowiące przesłankę weryfikacji prawomocnych decyzji rentowych nie powinny być znane organowi rentowemu w chwili rozstrzygania sprawy.

W niniejszej sprawie po dokonaniu w postępowaniu sądowym weryfikacji zaskarżonej decyzji Sąd uznał, że nie wystąpiły przesłanki z art. 114 ustawy o emeryturach umożliwiające jej zmianę lub uchylenie. Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy oddalił odwołanie, o czym orzekł zgodnie z sentencją wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.