Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Michalska

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 stycznia 2023 r. w Warszawie

sprawy J. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o kapitał początkowy i wysokość emerytury

na skutek odwołania J. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 3 marca 2022 r. znak (...) (...)

z dnia 25 marca 2022 r. znak (...)

zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że do ustalenia kapitału początkowego J. K. (1) uwzględnia okresy zatrudnienia od 10 marca 1990 r.
do 28 lutego 1991 r. i od 15 listopada 1991 r. do 10 kwietnia 1992 r.

Sygn. akt VII U 567/22

UZASADNIENIE

W dniu 26 kwietnia 2022 r. J. K. (2) złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 3 marca 2022 r. znak: (...) (...) i 25 marca 2022 r. znak: (...), wnosząc o ich zmianę poprzez uwzględnienie do ustalenia kapitału początkowego okresu zatrudnienia od 10 marca 1990 r. do 28 lutego 1991r. oraz okresu od 15 listopada 1991r. do 10 kwietnia 1992r.

W uzasadnieniu ubezpieczony, wskazał, że organ rentowy do ustalenia kapitału początkowego nie uwzględnił okresu od 10 marca 1990 r. do 28 lutego 1991 r. z powodu braku pieczątki służbowo – imiennej upoważniającej do podpisu, natomiast okresu od 15 listopada 1991 r. do 10 kwietnia 1992 r. z powodu braku informacji o okresach nieskładkowych. Zdaniem odwołującego te okresy zatrudnienia nie były brane pod uwagę przy obliczaniu kapitału początkowego przy rencie oraz przy emeryturze. Odwołujący podkreślił, że podjął działania w celu uzupełnienia brakujących danych w świadectwach pracy. Jednak uzyskał informacje, że oba zakłady nie istnieją, zostały zlikwidowane, a likwidator nie przesłał przed 2000 r. żadnych akt pracowniczych. Wobec powyższego odwołujący nie jest w stanie uzupełnić danych potrzebnych do naliczenia kapitału początkowego i przekazania ich do ZUS (odwołanie., k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy, wskazał, że nie uwzględnił okresu od 10 marca 1990 r. do 28 lutego 1991 r. do stażu pracy, ponieważ w świadectwie pracy podpis jest nieczytelny i brak jest pieczątki imiennej osoby, która je sporządziła. Organ odniósł się w tym zakresie do treści przepisu art. 245 k.p.c. zgodnie z którym dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. W ocenie organu dokument musi być podpisany w sposób identyfikujący osobę składającą podpis, czyli czytelnie. Jeżeli podpis nie daje możliwości identyfikacji osoby składającej podpis, dokument powinien zawierać inne elementy pozwalające na identyfikację takiej osoby. Na świadectwie brak jest jednak również pieczątki imiennej. Ponadto pracodawca składał deklaracje bezimienne, podając liczbę zatrudnionych pracowników bez imiennego wykazu osób ubezpieczonych i informacji o składnikach wynagrodzenia. Wobec tego, zdaniem organu wszelkich informacji o zatrudnieniu powinien udzielić pracodawca. Ponadto Zakład do stażu pracy nie uwzględnił od 15 listopada 1991 r. do 10 kwietnia 1992 r., ponieważ w świadectwie pracy nie odniesiono się do okresów nieskładkowych. Natomiast od 15 listopada 1991 r. wprowadzone zostały okresy składkowe i nieskładkowe, ustawą z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw. W tym również przypadku pracodawca składał deklaracje bezimienne (odpowiedź na odwołanie, k. 7 a.s.).

Z uwagi na złożenie odwołania od dwóch decyzji, pierwotnie sprawy zostały zarejestrowane pod dwiema sygnaturami VII U 567/22 i VII U 568/22. Zarządzeniem z dnia 14 lipca 2022 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VII U 568/22 ze sprawną niniejszą celem ich łącznego rozpoznania pod sygn. akt VII U 567/22 (zarządzenie z dnia 14 lipca 2022 r. k. 6 – akta sprawy o sygn. VII U 568/22).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. (2) urodzony w dniu (...) jest z zawodu spawaczem. Od dnia 4 listopada 1975 r. do 31 sierpnia 1981 r. był zatrudniony w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w W. na stanowisku spawacza. Następnie od 23 października 1981 r. do 31 marca 1987 r. ubezpieczony pracował w Zakładzie (...) na stanowisku montera remontu kotłów. Następnie był zatrudniony od 6 kwietnia 1987 r. do 30 października 1987 r. w działalności Usługi (...) w W. na stanowisku monter -spawacz. Od 1 grudnia 1987 r. do 11 stycznia 1990 r. pracował w Zakładach Produkcyjno- Usługowych (...) sp. z o.o. w W. na stanowisku spawacza - montera. W okresie od 22 stycznia 1990 r. do 9 marca 1990 r. pracował w Zespołach Usługowo – (...) sp. z o.o. w W. na stanowisku pełnomocnika do spraw produkcyjno – usługowych. W spornym okresie od 10 marca 1990 r. do 28 lutego 1991 r. pracował również na powyższym stanowisku w Przedsiębiorstwie (...) (...).S.A. Przedsiębiorstwo to prowadziło głównie remonty, zajmowało się gazem i centralnym ogrzewaniem. Odwołujący rzadko korzystał ze zwolnień. Od 1 marca 1991 r. do 10 kwietnia 1992 r. pracował w Zakładach (...) sp. z o.o. w W. na stanowisku pełnomocnika ds. produkcyjno – usługowych. W spółce (...) pracowało wiele osób. Odwołujący stale pracował w swoim zawodzie montera – spawacza. Inne nazwy jego stanowiska jak pełnomocnik ds. produkycjno – usługowych zostały przyjęte w świadectwie pracy. Od 1 lipca 1997 r. do 31 sierpnia 1995 r. pracował w (...) sp. z o.o. w W. na stanowisku spawacza. Od 2 listopada 1995 r. do 12 lipca 1996 r. w (...) sp. z o.o. S. na stanowisku montera – spawacza. W okresie od 22 lipca 1996 r. do 12 września 1997 r. w Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) sp. z o.o. w W. na stanowisku montera - spawacza. Od 17 września 1997 r. do 22 września 2021 r. w (...) (...) (obecnie (...) sp. z o.o.) na stanowisku montera gazociągów – spawacza, następnie młodszego montera i montera sieci i instalacji gazowych (kwestionariusz dotyczący okresów składowych i nieskładkowych, świadectwa pracy, zaświadczenie – nienumerowane karty a.r., książka spawacza k. 13 a.s., zeznania J. K. (2) k. 33-34).

J. K. (2) miał przyznaną rentę od 2 lipca 2021 r. po zaprzestaniu pobierania zasiłku chorobowego na podstawie decyzji z 7 września 2021 r. znak (...) (decyzja ZUS z 7 września 2021 r. – nienumerowane karty akt rentowych).

W dniu 3 marca 2022 r. organ rentowy z urzędu wydał decyzję znak: (...) (...), w której ponownie ustalił kapitał początkowy odwołującego na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 122.227,38 zł. Do ustalenia kapitału początkowego został uwzględniony okres składkowy w ilości 20 lat, 10 miesięcy i 19 dni. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów zatrudnienia od 10 marca 1990 r. do 28 lutego 1991r., gdyż przedłożone świadectwo pracy z dnia 28 lutego 1991 r. nie spełnia wymogów formalnych – brak pieczątki służbowo – imiennej osoby upoważnionej do podpisu oraz okresu od 15 listopada 1991 r. do 10 kwietnia 1992 r., gdyż nie został wystarczająco udokumentowany – brak informacji o okresach nieskładkowych (decyzja ZUS z 3 marca 2022 r. – nienumerowane karty a.r..).

W dniu 25 marca 2022 r. organ rentowy wydał decyzję znak: (...) o przyznaniu z urzędu emerytury ubezpieczonemu od dnia 17 marca 2022 r. tj. od osiągnięcia wieku 65 lat ( decyzja ZUS z 25 marca 2022 r. – nienumerowane karty a.r.).

Od powyższych decyzji ubezpieczony złożył odwołania, inicjując tym samym niniejsze postępowanie .

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie wymienionych dokumentów zgromadzonych w toku postępowania przed organem rentowym oraz postępowania sądowego, a także zeznań ubezpieczonego, które dotyczą jego zatrudnienia w spornym okresie od 10 marca 1990 r. do 28 lutego 1991 r. w Przedsiębiorstwie (...) (...).S.A. oraz od 15 listopada 1991 r. do 10 kwietnia 1992 r. w Zakładach (...) sp. z o.o. w W.. Zeznania ubezpieczonego były spójne i zgodne z przedstawionymi przez niego dokumentami w szczególności ze świadectwami pracy. Zeznania te i dokumenty potwierdzają zatrudnienie ubezpieczonego w spornym okresie. W zakresie dotyczącym braków danych w przedmiotowych dokumentach, biorąc pod uwagę, że pozostałe dane zawarte w świadectwach pracy były prawidłowe i spójne z zeznaniami odwołującego oraz nie istnieją dowody negujące zawarte w nich treści, to należało uwzględnić te dokumenty w całości.

Sąd zatem, mając na uwadze powyższe nie znalazł podstaw do kwestionowania tych dokumentów ani zeznań ubezpieczonego. Z uwagi na to, że są spójne, zostały ocenione jako wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie J. K. (2) podlegało uwzględnieniu.

Analizując stanowiska stron procesu, w pierwszej kolejności należy wskazać, że w myśl art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 504), zwanej dalej ustawą emerytalną, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). Z kolei art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przewiduje, że kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze
nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. (art. 174 ust. 3).

Organ rentowy zgodnie z powyższymi przepisami ustalił wartość kapitału początkowego. Spór w przedmiotowej sprawie powstał wobec nieuwzględnienia przez organ rentowy przy ustalaniu kapitału początkowego zatrudnienia w okresach od 10 marca 1990 r. do 28 lutego 1991 r. w Przedsiębiorstwie (...) (...).S.A. oraz od 15 listopada 1991 r. do 10 kwietnia 1992 r. w Zakładach (...) sp. z o.o. w W.. Z twierdzeń organu rentowego zamieszczonych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji oraz odpowiedzi na odwołania wynika, że przyczyną niezaliczenia do stażu pracy pierwszego okresu było to, że świadectwo pracy z dnia 28 lutego 1991 r. nie spełnia wymogów formalnych z uwagi na brak pieczątki służbowo – imiennej osoby upoważnionej do podpisu i nieczytelny podpis, natomiast w zakresie drugiego okresu wobec tego, że nie został on wystarczająco udokumentowany, gdyż nie ujawniono informacji o okresach nieskładkowych.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd wynika, że J. K. (2) składając wniosek o obliczenie kapitału początkowego przedstawił kserokopię świadectw pracy z 28 lutego 1991 r. i z 10 kwietnia 1994 r. oraz zaświadczenie o zatrudnieniu z 7 maja 1998 r. Z dokumentów tych wynika, że w spornym okresie od 10 marca 1990 r. do 28 lutego 1991 r. pracował na stanowisku pełnomocnika ds. produkcyjno – usługowych w Przedsiębiorstwie (...) (...).S.A., a od 1 marca 1991 r. do 10 kwietnia 1992 r. w Zakładach (...) sp. z o.o. w W.. Odwołujący na potwierdzenie powyższego do akt sprawy przedłożył również kserokopię książki spawacza, której oryginał został przedstawiony na rozprawie dnia 26 stycznia 2023 r. Książka ta potwierdza dane zawarte w świadectwach pracy. Ponadto ubezpieczony podjął starania, aby uzyskać dokumentację pracowniczą za okres zatrudnienia w spornym okresie, co potwierdzają załączone przez niego wnioski do akt sprawy (k.15 i 19 a.s.), jednak uzyskał on informacje, że stosowne archiwa nie posiadają dokumentów mogących poświadczyć te okresy zatrudnienia.

Zasady określające sposób postępowania przed organem rentowym oraz dowody wymagane w tym postępowaniu określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r. nr 237, poz. 1412). Zgodnie z § 22 ust. 1 rozporządzenia § 22 jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: 1) legitymacja ubezpieczeniowa; 2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. Wymaga przy tym zaznaczenia, że w postępowaniu sądowym w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe sąd nie jest związany takimi ograniczeniami w dowodzeniu, jakie odnoszą się do organu rentowego w postępowaniu administracyjnym. Według art. 473 § 1 k.p.c. w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron. Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 k.p.c., sprawia, że każdy istotny fakt, może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007r., I UK 111/07). Pogląd wyrażony w cytowanym wyżej orzecznictwie jest uzasadniony tym, że z uwagi na upływ lat ubezpieczeni wnioskujący o przyznanie im prawa do świadczenia emerytalnego lub jego przeliczenie mogą napotkać pewne trudności w należytym udokumentowaniu nie tylko przebiegu zatrudnienia czy też faktu otrzymywania konkretnych składników wynagrodzeń bądź ich wysokości, lecz również samej okoliczności zatrudnienia w danym zakładzie pracy. Praktyka orzecznicza zna zresztą wiele przypadków, w których dostęp ubezpieczonych do pełnych akt osobowych jest problematyczny. Przyczyną tego stanu rzeczy najczęściej jest likwidacja zakładu pracy, w którym ubezpieczony przed laty pracował, zagubienie dokumentacji w związku z krótkim termin jej obowiązkowej archiwizacji czy przejęciem zakładu pracy przez inny podmiot, lecz również niestaranne prowadzenie dokumentacji kadrowo-płacowej przez byłego pracodawcę. Ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu okresów składkowych czy też wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny jednak obciążać wyłącznie ubezpieczonych, przy czym nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić w całości na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, z tym że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 9 stycznia 1998r., II UKN 440/97 i z 4 lipca 2007r., I UK 36/07, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 października 2013r., III AUa 269/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 marca 2006r., III AUa 1096/05).

Kierując się powyższym Sąd ocenił, że zgromadzone w przedmiotowej sprawie dowody pozwalały na rozstrzygnięcie zgodnie z żądaniem ubezpieczonego. W ocenie Sądu z materiału dowodowego, obejmującego przede wszystkim dokumenty w postaci świadectwa pracy i książki spawacza wynika fakt zatrudnienia ubezpieczonego w spornym okresie.

Omówione okoliczności mogą budzić pewne zastrzeżenia co do wartości dowodowej wymienionych dokumentów z uwagi na brak czytelnego podpisu osoby sporządzającej świadectwo pracy oraz pieczątki służbowo – imiennej oraz niewskazania okresów nieskładkowych, niemniej jednak zdaniem Sądu nie przekreślają ich wiarygodności z tych powodów. Należy podkreślić, że są to prawdopodobnie niezamierzone uchybienia pracodawcy, zaś pozostałe dane zawarte w świadectwach pracy są prawidłowe. Ponadto Sąd miał na uwadze, że świadectwo pracy z 28 lutego 1991 r. zostało podpisane i opatrzone pieczęcią zakładu pracy, co również potwierdza jego wiarygodność. Natomiast odnosząc się do niewskazania okresów nieskładkowych w świadectwie pracy z 10 kwietnia 1992 r. i zaświadczeniu o zatrudnieniu z 7 maja 1988r., należy wskazać, że wprawdzie okresy te powinny zostać wskazane prze pracodawcę. Jednakże z uwagi na brak dowodów wskazujących na pojawienie się w tym czasie okresów nieskładkowych i zeznania odwołującego, który wskazał, że nie przebywał na zwolnieniach, należy przyjąć, że niewskazanie tych okresów nieskładkowych jest tożsame z ich niewystąpieniem w spornym czasie. Wobec powyższego w ocenie Sądu należało uwzględnić te dokumenty w całości.

W rozważanym przypadku dowody potwierdzające zatrudnienie ubezpieczonego w spornym okresie to nie tylko wspomniane dokumenty, ale także zeznania ubezpieczonego, które wraz z dokumentami dają spójny obraz przebiegu zatrudnienia. Ubezpieczony w swoich zeznaniach wskazał, czym zajmowały się zatrudniające go spółki w spornym okresie i jaki charakter miała wykonywana przez niego na ich rzecz praca. Ubezpieczony pracował w spornym okresie na stanowiskach podobnych do wcześniej zajmowanych i zgodnych z wykonywanym przez niego zawodem. Przedstawione przez niego okoliczności są zgodne i spójne z dokumentami zebranymi w toku postępowania.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje i uwzględnił przy ustaleniu kapitału początkowego okresy zatrudnienia od dnia 10 marca 1990 r. do 28 lutego 1991 r. i od 15 listopada 1991 r. do 10 kwietnia 1992 r.