Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 czerwca 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. odmówił Z. Ś. (1) prawa do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Organ rentowy wskazał, że Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 12.04.2021 r. uznała ubezpieczonego za zdolnego do samodzielnej egzystencji. Wobec powyższego ubezpieczony nie spełnia jednej z przesłanek przyznania prawa do przedmiotowego świadczenia.

(decyzja k. 17 – 18 akt ZUS)

Od powyższej decyzji Z. Ś. (1) odwołał się w dniu 19 lipca 2021 r. do Sądu Okręgowego w Łodzi wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do świadczenia uzupełniającego. Wnioskodawca podkreślił, że decyzja organu rentowego była krzywdząca z uwagi na jego faktyczny stan zdrowia. Ubezpieczony wskazał, że od wielu lat cierpi na liczne schorzenia. Przeszedł udar mózgu czego skutkiem jest częściowy niedowład, a także cierpi na niedosłuch. Ma orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności i korzysta z fachowej pomocy MOPS- u w zakresie czynności życia codziennego.

(odwołanie k. 3 – 6)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie k. 15 – 15v)

W piśmie procesowym z dnia 8.10.2021 r. pełnomocnik z urzędu wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oświadczając, że nie zostały one uiszczone ani w całości, ani w części.

(pismo procesowe z dnia 8.10.2021 r. k. 42 – 42v)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Z. Ś. (1) urodził się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

Ubezpieczony od dnia 1 października 2019 r. do dnia 31 marca 2021 r. pobierał świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

(decyzja k. 7 - 8 akt ZUS)

Orzeczeniem Wojewódzkiego Zespołu ds. Niepełnosprawności w Ł. ubezpieczony został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe od 12.05.2005 r.

(orzeczenie k. 11-12)

W dniu 10 marca 2021 r. Z. Ś. (1) złożył w organie rentowym wniosek o przyznanie prawa do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

(wniosek k. 11 – 12v akt ZUS)

W toku postępowania wnioskodawca został zbadany przez Lekarza Orzecznika ZUS, który rozpoznał u badanego stan po ewakuacji krwiaka podtwardówkowego lewej półkuli mózgu w 2005 r. z niedowładem prawostronnym i afazją ruchową, padaczkę z rzadkimi napadami częściowymi, zwyrodnienia wielostawowe, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę t.2 oraz łuszczycę i uznał wnioskodawcę za osobę zdolną do samodzielnej egzystencji.

(opinia i orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS k. 161 dokumentacji medycznej k. 13 akt ZUS) .

Od powyższego orzeczenia wnioskodawca złożył sprzeciw do Komisji Lekarskiej ZUS.

(sprzeciw k. 163 dokumentacji medycznej w aktach ZUS)

Komisja Lekarska ZUS w dniu 12 kwietnia 2021 r. zbadała wnioskodawcę, rozpoznając u niego stan po ewakuacji krwiaka podtwardówkowego lewej półkuli mózgu w 2005 r. z niedowładem prawostronnym i afazją ruchową, padaczkę z rzadkimi napadami częściowymi, zwyrodnienia wielostawowe, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę t.2 oraz łuszczycę i uznała wnioskodawcę za osobę zdolną do samodzielnej egzystencji.

(opinia i orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS k. 164 dokumentacji medycznej k. 16 akt ZUS)

W oparciu o powyższe orzeczenie organ rentowy w dniu 23 czerwca 2021 r. odmówił Z. Ś. (2) prawa do świadczenia uzupełniającego.

(decyzja k. 17 akt ZUS )

W dniu 27 sierpnia 2021 r. biegła sądowa z zakresu neurologii J. B. zbadała wnioskodawcę i rozpoznała u niego przebyty leczony operacyjnie krwiak podtwardówkowy lewej półkuli mózgu z niedowładem prawostronnym i afazją ruchową (2005 rok) oraz padaczkę z rzadkimi napadami i uznała, że wnioskodawca nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.

W dniu 13.10.2005 r. wnioskodawca przebył operację ewakuacji krwiaka podtwardówkowego lewej półkuli mózgu, a 16.10.2005 reoperację. Okresowo jest rehabilitowany z powodu niedowładu prawostronnego i ruchów dystonicznych ręki prawej. Termin planowanej rehabilitacji to 24.01.2023 r.

Badany jest leczony z powodu padaczki poudarowej. Ostatni napad miał miejsce 2 lata temu. Badany ma problemy z mową z powodu afazji, głównie ruchowej, i problemów ze słuchem. Na badanie przyjechał bez opiekunki, autobusem, ponieważ opiekunka wyjechała poza Ł.. Brakuje mu słów przy wypowiadaniu się. Nie może się podpisać, a jest praworęczny. Ma mrowienie w prawej dłoni. Opiekunka sprząta w domu i robi zakupy.

Z punktu widzenia neurologa nie stwierdza się u badanego niezdolności do samodzielnej egzystencji. Oceniając wnioskodawcę według skali B., stwierdzono, że badany nie jest karmiony przez opiekunkę, z powodu zaadaptowania ręki prawej do niepełnosprawności przy spożywaniu posiłków może używać lewej ręki. Samodzielnie przemieszcza się z krzesełka na leżankę i z powrotem. Jest w stanie utrzymać samodzielnie higienę osobistą i samodzielnie korzystać z toalety. Po schodach wchodzi i schodzi samodzielnie. Wymaga pomocy przy kąpieli całego ciała. W gabinecie rozbiera się i ubiera się samodzielnie. Utrzymuje samodzielnie kał i mocz.

U badanego nie stwierdza się konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy osoby drugiej w zaspakajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Odwołujący się potrzebuje okresowej pomocy, takiej, jaką ma udzieloną przez opiekunkę z MOPS.

Opieka to pielęgnowanie kogoś, dozór, troska, dbanie i doglądanie. Zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych, a więc takich, które warunkują dalsze życie w biologicznym znaczeniu tego słowa, to przyjmowanie pokarmów, załatwianie potrzeb fizjologicznych, utrzymanie higieny osobistej, poruszanie się po domu. Ewentualnie dla osoby mieszkającej samotnie, zaopatrzenie w artykuły żywnościowe. Badany ma możliwość samodzielnego ubierania i rozbierania się (w gabinecie rozebrał się i ubrał się samodzielnie). Ma świadczoną pomoc w robieniu zakupów przez opiekunkę, która przychodzi do niego w celu pomocy. Opłacanie rachunków to nie są podstawowe potrzeby życiowe. Wnioskodawca przyjechał na badanie biegłego neurologa autobusem bez opieki. Niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza, że występuje ograniczenie sprawności organizmu, które wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. U wnioskodawcy objawy uszkodzenia układu nerwowego występują od 17 lat. Mają charakter utrwalony i nie może dojść już do zaostrzenia występujących u badanego dolegliwości neurologicznych. Cukrzyca zdiagnozowana przez biegłego diabetologa nie może doprowadzić do zaostrzenia dolegliwości neurologicznych.

(opinia biegłej neurologa k. 33 -35, pisemna opinia uzupełniająca k. 87)

W dniu 7 października 2021 r. ubezpieczony został także zbadany przez biegłą sądową lekarza diabetologa dr n. med. M. P. (1), która rozpoznała u niego cukrzycę typ 2, wyrównaną względnie, niepowikłaną, stan po ewakuacji krwiaka podtwardówkowego, padaczkę pourazową, stan po udarze mózgu, przykurcz palców prawej dłoni, nadciśnienie tętnicze oraz zwyrodnienie wielostanowe i uznała, że z punktu widzenia diabetologa nie jest on niezdolny do samodzielnej egzystencji.

Wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy, ale nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Cukrzyca typu 2 w przypadku wnioskodawcy jest wyrównana względnie, poziomy glikemii na czczo i po posiłku nieco za wysokie, ale możliwe do wyrównania w warunkach ambulatoryjnych. Nie występują istotne spadki ich wartości i z punktu widzenia diabetologa stopień zaawansowania cukrzycy w przypadku wnioskodawcy nie powoduje niezdolności do samodzielnej egzystencji. Wnioskodawca wymaga troskliwej opieki w Poradni Diabetologicznej, systematycznych wizyt, ewentualnej korekty leczenia, przestrzegania odpowiedniej diety, a nawet starannie zaplanowanego niewielkiego wysiłku fizycznego. Wnioskodawca jest osobą schorowaną, wymagającą okresowego wsparcia ze strony osób trzecich i z punktu widzenia diabetologa decydująca jest opinia biegłego neurologa. Całkowita niezdolność do pracy wnioskodawcy wynika z jego wieku - ma ukończone 65 lat.

Z punktu widzenia diabetologa stopień zaawansowania cukrzycy w przypadku powoda nie uniemożliwia wykonywania czynności takich jak: samodzielne ubieranie się, nabywanie żywności, przyniesienie jej do domu, dbanie o miejsce zamieszkania ( w tym sprzątanie ) i opłacanie rachunków.

( opinia biegłej diabetologa k. 44 – 45v, pisemna opinia uzupełniająca k. 92)

Wnioskodawca nadto w dniu 25.01.2022 r. został zbadany przez biegłego sądowego lekarza internistę – kardiologa dr n. med. R. G., który rozpoznał u badanego nadciśnienie tętnicze leczone farmakologicznie (poddające się leczeniu), cukrzycę t.2, przebyty leczony operacyjnie krwiak podtwardówkowy lewej półkuli mózgu z niedowładem prawostronnym i afazję ruchową (2005r), padaczkę z rzadkimi napadami, stan po leczeniu zabiegowym zgorzelinowego zapalenia wyrostka robaczkowego - 2015r. i z punktu widzenia internisty – kardiologa uznał, że wnioskodawca nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.

Niewątpliwie wnioskodawca nie jest dość dobrego ogólnego stanu zdrowia z punktu widzenia biegłego kardiologa i internisty. Dominują problemy neurologiczne.

Co ważne jest obciążony schorzeniami kardiologicznymi i internistycznymi (choroby przewlekłe). Ma rozpoznane nadciśnienie tętnicze. Wnioskodawca nie jest jednak po stałą opieką poradni kardiologicznej.

Co ważne nie był ostatnio hospitalizowany z powodów kardiologicznych (w tym internistycznych), nie był też kwalifikowany do inwazyjnego leczenia (tj. zabiegi angioplastyki tętnic wieńcowych). Na chwilę obecną brak danych na zaawansowaną niewydolność serca, czy cechy znacznego uszkodzenia mięśnia sercowego.

Ma rozpoznane nadciśnienie tętnicze. Statystycznie, obecnie w Polsce nadciśnienie tętnicze stwierdza się u około 35% mężczyzn i 29% kobiet w grupie wiekowej 18-79 r.ż. U przeważającej większości pacjentów (generalnie patrząc na problem) można uzyskać dobrą kontrolę wartości ciśnienia tętniczego, zależy to od determinacji pacjenta (redukcja wagi ciała, nieużywanie używek np. tytoń, unikanie alkoholu, soli itp.), systematycznego przyjmowania leków (przy braku dostatecznej kontroli modyfikowanie leków przez lekarza prowadzącego). Ilość leków, metody farmakoterapii u zdecydowanej większości pacjentów pozwalają na unormowanie (kontrolowanie ciśnienia tętniczego). Tylko u, relatywnie patrząc, bardzo niewielu pacjentów pomimo optymalnej terapii nie udaje się uzyskać dobrych wartości ciśnienia tętniczego (np. pacjenci z nadciśnieniem wtórnym, opornym). U wnioskodawcy nie stwierdza się złej kontroli ciśnienia tętniczego, czy hospitalizacji z powodu np. przełomów nadciśnieniowych (tj. krytycznych wzrostów ciśnienia tętniczego wymagających leczenia szpitalnego).

Podsumowując schorzenia wnioskodawcy - ogólnie patrząc - wymagają przewlekłego leczenia i stałej kontroli (celem zmniejszenia np. ryzyka sercowo-naczyniowego i opóźnienia momentu wystąpienia dalszych powikłań), nie stanowi to jednak o konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Mając na uwadze całościowy stan kliniczny należy uznać, iż z punktu widzenia biegłego z zakresu kardiologii i chorób wewnętrznych u wnioskodawcy nie stwierdza się niezdolności do samodzielnej egzystencji.

(opinia biegłego internisty – kardiologa k. 49 - 51)

W dniu 14.03.2022 r. biegły sądowy psychiatra G. P. zbadał wnioskodawcę i rozpoznał u niego zaburzenia funkcji poznawczych na poziomie otępienia lekkiego stopnia i uznał, że z punktu widzenia psychiatrycznego nie jest on niezdolny do samodzielnej egzystencji. 66 - letni wnioskodawca, wykształcenie zasadnicze zawodowe, pracował jako kierowca, nie pracuje, pobiera zasiłek z MOPS, renty nie pobiera. Nigdy nie był leczony psychiatrycznie. Przebył leczenie operacyjne z powodu krwiaka podtwardówkowego lewej półkuli mózgu z niedowładem prawostronnym i afazją ruchową w 2005 r. Należy stwierdzić, że orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 12.04.2021 r. nie zawiera żadnego rozpoznania psychiatrycznego. Podobnie orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 25.03.2021 r. Wnioskodawca był badany przez Lekarza Orzecznika ZUS w dniu 04.11.2019 r. - również nie stwierdzono żadnych zaburzeń psychicznych. O braku niezdolności do samodzielnej egzystencji pisała biegła neurolog w swojej opinii z dnia 27.08.2021r. Zaburzenia otępienne lekkiego stopnia nie powodują niezdolności do samodzielnej egzystencji. Decydujące znaczenie w sprawie ma opinia biegłego neurologa.

(opinia biegłego psychiatry k. 54- 56)

Nadto w dniu 13.10.2022 r. ubezpieczony został zbadany przez biegłego sądowego lekarza ortopedę P. S., który rozpoznał u niego przebyty krwiak podtwardówkowy lewej półkuli mózgu z niedowładem prawostronnym i afazją ruchową, padaczkę, stan po złamaniu kości podudzia prawego i uznał, że z ortopedycznego punktu widzenia nie stwierdza się żadnych zaburzeń pozwalających na uznanie wnioskodawcy za niezdolnego do samodzielnej egzystencji.

W badaniu dominują zaburzenia neurologiczne u wnioskodawcy. Pod kontem neurologicznym wnioskodawca był oceniany przez biegłego z zakresu neurologii i nie ma żadnych podstaw do podważania wydanej opinii.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że wnioskodawca z ortopedycznego punktu widzenia nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy osób trzecich w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

(opinia biegłego ortopedy k. 115 – 117)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie w szczególności o załączone do akt sprawy akta rentowe ubezpieczonego, jego dokumentację medyczną oraz wydane w sprawie opinie biegłych: neurologa J. B., diabetologa dr n. med. M. P. (1), internistę – kardiologa dr n. med. R. G., psychiatry G. P. oraz ortopedy P. S., a zatem biegłych, których specjalizacje odpowiadają rodzajowi schorzeń występujących u wnioskodawcy.

Wskazani biegli zapoznali się z przedłożoną dokumentacją lekarską z przebiegu chorób i leczenia wnioskodawcy i na podstawie tej dokumentacji oraz badania bezpośredniego wydali opinie.

Podkreślić należy, że wszyscy biegli uwzględnili w swojej opinii całość dokumentacji leczenia, wnioski opinii omówiono prawidłowo, sformułowane zostały one w sposób jasny, a przede wszystkim kategoryczny. Znajdująca się w aktach dokumentacja medyczna wnioskodawcy zawierała wszystkie podstawowe informacje dotyczące jego stanu zdrowia, była spójna i logiczna, a ponadto żadna ze stron nie kwestionowała jej wiarygodności.

Należy też zauważyć, że dopuszczeni w sprawie biegli są doświadczonymi specjalistami z dziedziny medycyny, która odpowiada schorzeniom odwołującego się, a poziom wiedzy biegłych oraz sposób umotywowania opinii powoduje, iż należy uznać je za miarodajne i nadające się do oparcia na nich ustaleń faktycznych i rozstrzygnięcia.

Opinie wszystkich biegłych są jasne, wnikliwe, spójne, logiczne i obiektywne, w sposób przejrzysty i wyczerpujący opisują stan zdrowia Z. Ś. (1) oraz sporządzone zostały zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, będąc tym samym wiarygodnym źródłem dowodowym. Powołani w sprawie biegli lekarze orzekli jednogłośnie, że wnioskodawca nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.

Wskazać należy, że zarzuty poczynione przez pełnomocnika wnioskodawcy wobec opinii biegłych: neurologa J. B. i diabetologa dr n. med. M. P. (1), nie mogą się ostać.

W uzupełniających opiniach przedmiotowe biegłe kategorycznie podtrzymały wnioski końcowe i w sposób bardzo szczegółowy udzieliły odpowiedzi na wszystkie pytania strony wyjaśniając wszystkie wątpliwości zachodzące w niniejszej sprawie.

Biegła neurolog wyjaśniła co należy rozumieć pod pojęciem opieki, a także niezdolności do samodzielnej egzystencji. Biegła wytłumaczyła też, że schorzenie w postaci nadciśnienia tętniczego nie należy do jej oceny jako biegłej z zakresu neurologii. Według tej biegłej u wnioskodawcy objawy uszkodzenia układu nerwowego występują od 17 lat i mają charakter utrwalony dlatego nie może dojść już do zaostrzenia występujących u badanego dolegliwości neurologicznych.

Cukrzyca zdiagnozowana przez biegłego diabetologa nie może hipotetycznie doprowadzić do zaostrzenia dolegliwości neurologicznych. Zarówno nadciśnienie, jak i cukrzyca mogą spowodować inne choroby neurologiczne, ale opinia dotycząca ubezpieczonego nie dotyczy tego faktu.

Biegła diabetolog wyjaśniła zaś, że całkowita niezdolność wnioskodawcy do pracy wynika z jego wieku - ma ukończone 65 lat.

Z punktu widzenia diabetologa stopień zaawansowania cukrzycy w przypadku powoda nie uniemożliwia wykonywania czynności takich jak: samodzielne ubieranie się, nabywanie żywności, przyniesienia jej do domu, dbanie o miejsce zamieszkania ( w tym sprzątania ) i opłacanie rachunków.

Mając zatem na względzie wszechstronne opinie biegłych, w tym biegłych neurologa i diabetologa, Sąd Okręgowy uznał w pełni wartość dowodową tych opinii i podzielił jako przekonywujące, wnioski wypływające z ich treści. Opinie te są wystarczająco wyczerpujące, sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot i zostały wydane po zbadaniu wnioskodawcy oraz zapoznaniu się z całokształtem dokumentacji lekarskiej.

W ocenie Sądu wnioskodawca nie wskazał na uchybienia biegłych przy wydawaniu opinii i formułowaniu wniosków, które mogłyby je podważać. Należy bowiem podkreślić, iż podstawą zakwestionowania opinii nie może być fakt, iż treść wydanej w sprawie opinii nie jest zbieżna z zapatrywaniami oraz stanowiskiem w sprawie danej strony. Innymi słowy, nie można kwestionować opinii tylko dlatego, że de facto strona nie jest zadowolona z opinii przedstawionej przez dotychczasowego biegłego. Słusznie wskazuje się w judykaturze, opowiedzenie się za odmiennym stanowiskiem oznaczałoby bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona kwestionująca (vide m. in.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 28 lutego 2013 roku w sprawie III AUa 1180/12, LEX 1294835; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 lutego 2013 roku w sprawie I ACa 76/12, LEX 1312019). Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, przyczynami mogącymi przemawiać za koniecznością uzyskania dodatkowej opinii od innego biegłego są na przykład nielogiczność wyciągniętych przez niego wniosków, zawarcie w opinii sformułowań niekategorycznych, niejednoznacznych czy też brak dostatecznej mocy przekonywającej opinii (tak m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 lutego 2013 roku w sprawie I ACa 980/12, LEX 1293767; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 3 kwietnia 2013 roku w sprawie I ACa 148/13, LEX 1313335).

Podkreślić w tym miejscu trzeba, że przedstawione w sprawie opinie ( w szczególności kwestionowane opinie biegłych neurologa i diabetologa) były spójne, logiczne, merytorycznie prawidłowe i w pełni odpowiadały postawionej tezie dowodowej, a ponadto zawierały czytelne wnioski. Ustalenia biegłych ponadto w całości korespondują ze znajdującą się w aktach sprawy dokumentacją. Zaprezentowane w sprawie dotychczasowe opinie nie mogą zostać podważone z uwagi na ich ostateczną wartość dowodową.

W ocenie Sądu opinie powołanych w sprawie biegłych są wystarczająco szczegółowe i dają pełny obraz stanu zdrowia ubezpieczonego. Przedmiotowe opinie są wystarczające do wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 235 ² pkt. 3 i 5 kpc, pominął wnioski dowodowe pełnomocnika ubezpieczonego o dopuszczenie dowodu z kolejnej uzupełniającej opinii biegłej neurolog oraz z zeznań świadka i wnioskodawcy jako nieprzydatne do wykazania stanu zdrowia ubezpieczonego oraz zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd pominął wniosek dowodowy pełnomocnika wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka i wnioskodawcy, wskazać bowiem należy, iż w zakresie oceny stanu zdrowia wnioskodawcy w aspekcie jego zdolności do samodzielnej egzystencji miarodajna jest ocena biegłych wydających opinie na podstawie badania przedmiotowego, jego dokumentacji medycznej i akt sprawy. O spełnieniu przesłanek utraty zdolności do samodzielnej egzystencji nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, ich przebiegu, ale obiektywna ocena w jakim zakresie schorzenia danej osoby wpływają na utratę zdolności do samodzielnej egzystencji.

W postępowaniu sądowym ocena tych przesłanek wymaga wiadomości specjalnych, co czyni koniecznym przeprowadzanie dowodu z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów. Dopuszczając tego rodzaju dowód sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym. Zgodnie z ukształtowanym orzecznictwem dowód z opinii biegłego, z uwagi na składnik w postaci wiadomości specjalnych, jest dowodem tego rodzaju, iż nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową, np. przesłuchaniem świadka. Jeżeli więc zgodnie z art. 278 § 1 kpc sąd może dojść do wiadomości specjalnych wyłącznie poprzez skorzystanie z pomocy biegłego, to sąd dopuszcza się naruszenia art. 232 zdanie drugie kpc., skoro z urzędu nie przeprowadza dowodu z opinii biegłego, natomiast dowód ten jest niezbędny dla miarodajnej oceny zasadności wytoczonego powództwa. (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 1999 roku I CKN 221/98 Wokanda 2000/3/7)

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie Z. Ś. (1) nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz. U z 2022 r., poz. 1051) świadczenie uzupełniające przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są:

1) obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub

2) posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub

3) cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W myśl art. 2 ust. 1 i 2 ustawy świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji, zwanym dalej „osobami uprawnionymi”.

Świadczenie uzupełniające przysługuje osobom uprawnionym, które nie posiadają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem renty rodzinnej przyznanej w okolicznościach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 291), zasiłku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 1750 zł miesięcznie.

W myśl art. 4 ust. 1 -3 przytoczonej ustawy świadczenie uzupełniające przysługuje osobie uprawnionej w wysokości nie wyższej niż 500 zł miesięcznie, przy czym łączna kwota świadczenia uzupełniającego i świadczeń, o których mowa w art. 2 ust. 2, nie może przekroczyć 1750 zł miesięcznie, z zastrzeżeniem wyłączeń, o których mowa w art. 2 ust. 2. W razie przyznania, ustania lub ponownego obliczenia wysokości świadczeń, o których mowa w art. 2 ust. 2, świadczenie uzupełniające podlega ponownemu obliczeniu z urzędu, w taki sposób, aby łączna kwota świadczeń, o których mowa w art. 2 ust. 2, wraz ze świadczeniem uzupełniającym, nie przekroczyła kwoty 1750 zł miesięcznie, z zastrzeżeniem wyłączeń, o których mowa w art. 2 ust. 2. Świadczenie uzupełniające nie przysługuje osobie uprawnionej, która jest tymczasowo aresztowana lub odbywa karę pozbawienia wolności, z wyjątkiem osoby uprawnionej, która odbywa karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

W przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu, w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji - art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 504, ze zm.).

Niezdolność do pracy, jak i niezdolność do samodzielnej egzystencji, orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat, natomiast, jeżeli według wiedzy medycznej, nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji przed upływem 5 lat, niezdolność do pracy lub niezdolność do samodzielnej egzystencji orzeka się na okres dłuższy niż lat 5 (art. 13 ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej).

Pojęcie niezdolności do samodzielnej egzystencji ma przy tym szeroki zakres i obejmuje opiekę i pomoc w załatwieniu elementarnych spraw życia codziennego. Jednak sam fakt, że osoba doznaje pewnych utrudnień w realizacji potrzeb życia codziennego czy też, że potrzebuje pomocy innych osób nie może przesądzać o uznaniu jej za niezdolną do samodzielnej egzystencji. (III AUa 62/17 - wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 sierpnia 2017 r.). Do czynności zabezpieczających samodzielną egzystencję nie należą wyłącznie czynności tzw. samoobsługi jak mycie się, ubieranie, samodzielne jedzenie. Niezdolna do samodzielnej egzystencji jest zarówno osoba, która ze względu na naruszenie sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej opieki innej osoby, jak i osoba, która ze względu na naruszenie sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej pomocy innej osoby. W ramach zakresu pojęcia ”niezdolności do samodzielnej egzystencji” należy odróżnić opiekę, oznaczającą pielęgnację (czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp.) od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza; wszystkie powyższe czynniki łącznie wyczerpują treść terminu ”niezdolność do samodzielnej egzystencji” (III AUa 322/12 - wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 listopada 2012 r., III AUa 269/17 - wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 31 stycznia 2019 r., III AUa 872/16 - wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 października 2017r.).

Przekładając powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy Sąd uznał, iż ustalenia dokonane w toku postępowania sądowego nie uzasadniają zmiany zaskarżonej decyzji. Przeprowadzone postępowanie wykazało bowiem, że wnioskodawca jest osobą zdolną do samodzielnej egzystencji. Wynika to w sposób jednoznaczny z jednogłośnych opinii biegłych lekarzy o specjalizacjach lekarskich, odpowiadających charakterowi schorzeń występujących u Z. Ś. (1), potwierdzając tym samym zasadność orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS i w konsekwencji prawidłowość zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Stosownie do opinii biegłych lekarzy: neurologa J. B., diabetologa dr n. med. M. P. (1), internisty – kardiologa dr n. med. R. G., psychiatry G. P. oraz ortopedy P. S. uznać należy, że stopień naruszenia sprawności organizmu spowodowany stwierdzonymi u wnioskodawcy schorzeniami nie powoduje konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Ze stanowiska neurologa uznano, że w dniu 13.10.2005 r. wnioskodawca przebył operację ewakuacji krwiaka podtwardówkowego lewej półkuli mózgu, a 16.10.2005 reoperację. Okresowo jest rehabilitowany z powodu niedowładu prawostronnego i ruchów dystonicznych ręki prawej. Termin planowanej rehabilitacji to 24.01.2023 r.

Badany jest leczony z powodu padaczki poudarowej. Ostatni napad miał miejsce 2 lata temu. Badany ma problemy z mową z powodu afazji, głównie ruchowej, i problemów ze słuchem. Na badanie przyjechał bez opiekunki, autobusem. Brakuje mu słów przy wypowiadaniu się. Nie może się podpisać, a jest praworęczny. Ma mrowienie w prawej dłoni. Opiekunka sprząta w domu i robi zakupy.

Z punktu widzenia neurologa nie stwierdza się u badanego niezdolności do samodzielnej egzystencji. Oceniając wnioskodawcę według skali B., stwierdzono, że badany nie jest karmiony przez opiekunkę, z powodu zaadaptowania ręki prawej do niepełnosprawności przy spożywaniu posiłków może używać lewej ręki. Samodzielnie przemieszcza się z krzesełka na leżankę i z powrotem. Jest w stanie utrzymać samodzielnie higienę osobistą i samodzielnie korzystać z toalety. Po schodach wchodzi i schodzi samodzielnie. Wymaga pomocy przy kąpieli całego ciała. Ubezpieczony ma możliwość samodzielnego ubierania i rozbierania się. W gabinecie rozbiera się i ubiera samodzielnie. Utrzymuje samodzielnie kał i mocz. Wnioskodawca przyjechał na badanie biegłego neurologa autobusem bez opieki.

U wnioskodawcy nie stwierdza się konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy osoby drugiej w zaspakajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Odwołujący się potrzebuje jedynie okresowej pomocy, takiej, jaką ma udzieloną przez opiekunkę z MOPS. Ma świadczoną pomoc w robieniu zakupów przez opiekunkę, która przychodzi do niego w celu pomocy. Opłacanie rachunków to nie są zaś podstawowe potrzeby życiowe.

U wnioskodawcy objawy uszkodzenia układu nerwowego występują od 17 lat. Mają charakter utrwalony i nie może dojść już do zaostrzenia występujących u badanego dolegliwości neurologicznych. Cukrzyca zdiagnozowana przez biegłego diabetologa nie może doprowadzić do zaostrzenia dolegliwości neurologicznych.

W badaniu diabetologicznym stwierdzono, że cukrzyca typu 2 w przypadku wnioskodawcy jest wyrównana względnie, poziomy glikemii na czczo i po posiłku nieco za wysokie, ale możliwe do wyrównania w warunkach ambulatoryjnych. Nie występują istotne spadki ich wartości i z punktu widzenia diabetologa stopień zaawansowania cukrzycy w przypadku wnioskodawcy nie powoduje niezdolności do samodzielnej egzystencji. Wnioskodawca wymaga troskliwej opieki w Poradni Diabetologicznej, systematycznych wizyt, ewentualnej korekty leczenia, przestrzegania odpowiedniej diety a nawet starannie zaplanowanego niewielkiego wysiłku fizycznego. Wnioskodawca jest osobą schorowaną, wymagającą okresowego wsparcia ze strony osób trzecich i z punktu widzenia diabetologa decydująca jest opinia biegłego neurologa.

Z punktu widzenia diabetologa stopień zaawansowania cukrzycy w przypadku powoda nie uniemożliwia wykonywania czynności takich jak: samodzielne ubieranie się, nabywanie żywności, przyniesienie jej do domu, dbanie o miejsce zamieszkania ( w tym sprzątanie ) i opłacanie rachunków.

W badaniu internistyczno – kardiologicznym stwierdzono, że ubezpieczony jest obciążony schorzeniami kardiologicznymi i internistycznymi (choroby przewlekłe). Ma rozpoznane nadciśnienie tętnicze. Wnioskodawca nie jest jednak po stałą opieką poradni kardiologicznej.

Co ważne nie był ostatnio hospitalizowany z powodów kardiologicznych (w tym internistycznych), nie był też kwalifikowany do inwazyjnego leczenia (tj. zabiegi angioplastyki tętnic wieńcowych). Na chwilę obecną brak danych na zaawansowana niewydolność serca, czy cechy znacznego uszkodzenia mięśnia sercowego.

Ma rozpoznane nadciśnienie tętnicze. U wnioskodawcy nie stwierdza się jednak złej kontroli ciśnienia tętniczego, czy hospitalizacji z powodu np. przełomów nadciśnieniowych (tj. krytycznych wzrostów ciśnienia tętniczego wymagających leczenia szpitalnego).

Schorzenia wnioskodawcy - ogólnie patrząc wymagają przewlekłego leczenia i stałej kontroli (celem zmniejszenia np. ryzyka sercowo-naczyniowego i opóźnienia momentu wystąpienia dalszych powikłań) nie stanowi to jednak o konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Mając na uwadze całościowy stan kliniczny należy uznać, iż z punktu widzenia biegłego z zakresu kardiologii i chorób wewnętrznych u wnioskodawcy nie stwierdza się niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Z punktu widzenia psychiatrycznego stwierdzono, że ubezpieczony nigdy nie był leczony psychiatrycznie. Przebył leczenie operacyjne z powodu krwiaka podtwardówkowego lewej półkuli mózgu z niedowładem prawostronnym i afazją ruchową w 2005 r. Należy stwierdzić, że orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 12.04.2021 r. nie zawiera żadnego rozpoznania psychiatrycznego. Podobnie orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 25.03.2021 r. Wnioskodawca był badany przez Lekarza Orzecznika ZUS w dniu 04.11.2019 r. - również nie stwierdzono żadnych zaburzeń psychicznych. O braku niezdolności do samodzielnej egzystencji pisała biegła neurolog w swojej opinii z dnia 27.08.2021r. Występujące u ubezpieczonego zaburzenia otępienne lekkiego stopnia nie powodują niezdolności do samodzielnej egzystencji. Decydujące znaczenie w sprawie ma opinia biegłego neurologa.

Z ortopedycznego punktu widzenia u wnioskodawcy także nie stwierdzono żadnych zaburzeń pozwalających na uznanie wnioskodawcy za niezdolnego do samodzielnej egzystencji.

Stosownie zatem do przywołanych opinii biegłych sądowych uznać należy, iż ubezpieczony nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki osób trzecich, w związku z powyższym nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji i brak jest podstaw do przyznanie prawa do świadczenia uzupełniającego.

Na marginesie tylko zaznaczyć trzeba, że pojęcie umiarkowanego czy znacznego stopnia niepełnosprawności nie jest równoznaczne z pojęciem całkowitej czy też częściowej niezdolności do pracy. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że błędne jest utożsamianie pojęcia niepełnosprawności z pojęciem niezdolności do pracy bądź niezdolności do samodzielnej egzystencji określonym w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych . Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (art. 4) wiąże zaliczenie do stopnia niepełnosprawności ze zdolnością do wykonywania zatrudnienia, a nie z niezdolnością do pracy czy niezdolnością do samodzielnej egzystencji w rozumieniu przepisów rentowych, a nadto z możliwością wypełniania ról społecznych jako elementu uczestnictwa w życiu społecznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2005 roku, I UK 102/04). Orzeczenie stwierdzające znaczny stopień niepełnosprawności nie jest równoznaczne z orzeczeniem lekarza orzecznika organu rentowego o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 roku, II UK 77/05, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (...)- (...)).

W związku z powyższymi okolicznościami, Sąd Okręgowy w Łodzi, stosownie do treści art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie Z. Ś. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 23 czerwca 2021 r., uznając je za niezasadne.

Na podstawie § 15 ust. 2 w zw. z § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019 r., poz. 18) przyznał i nakazał wypłacić z kasy Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adwokata M. P. (2) kwotę 110,70 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy udzielonej wnioskodawcy przez pełnomocnika z urzędu.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy przez PI.

K.B.