Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11.01.2022 (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 291), ustawy z dnia 21.11.2008 o emeryturach kapitałowych (Dz.U. 2018 poz 926) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 15.11.2021 r. ustalił H. K. okresową emeryturę kapitałową od 15.12.2021 r., tj od dnia nabycia prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi iloraz kwoty środków, z uwzględnieniem ich waloryzacji, zaewidencjonowanych na subkoncie, ustalonych na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano okresową emeryturę kapitałową tj. 64843, 76 zł i średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego tj. w wieku 60 lat 247,70 miesięcy. Od 15.12.2021 r. Okresowa emerytura kapitałowa wynosi 261,78 zł.

Wskazano, iż okresowa emerytura kapitałowa będzie wypłacana łącznie z emeryturą przysługującą z FUS.

Prawo do okresowej emerytury kapitałowej wygaśnie z dniem 14.12.2026 tj. z dniem poprzedzającym wiek, o którym mowa w art. 7 ust. 2 ustawy o emeryturach kapitałowych, chyba że prawo do tej emerytury wygaśnie wcześniej.

/decyzja k. 7 akt ZUS/

Decyzją z dnia 11.01.2022 r. (...) na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z dnia 15.11.2021 r. przyznał H. K. emeryturę od 15.12.2021 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 142717,22 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 529394,78 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 247,70 m-cy

- wyliczona kwota emerytury zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wynosi 2713,41 zł.

Okresowa emerytura kapitałowa wynosi 261,78 zł.

Od 1.02.2022 obliczona emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa brutto wynosi 2975,19 zł.

/decyzja k. 9- 11akt emerytalnych ZUS/

Odwołania od ww decyzji wniosła H. K. domagając się ich zmiany i przyznania świadczeń z uwzględnieniem należnych składek na ubezpieczenie emerytalne za okres od 03/2002 r. do (...) i od (...).

Wnioskodawczyni wskazała, iż w tych okresach konkretnie od 1.03.2002r. do 31.12.2003 r. była zatrudniona w niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi X Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30.05.2006 r. sygn. akt XP 4213/05 zasądzono na jej rzecz należne wynagrodzenie za okres od 08/2003 r. do 12/2003 r. Wynagrodzenie za miesiące od 03 do 04.2002 i od 05 do 07.2003 zostało jej wypłacone w okresie poprzedzającym wyrok Sądu. Odwołująca podniosła, iż odpowiedzialność za brak uiszczenia składek z tytułu umowy o pracę ponosi pracodawca - płatnik składek. Wobec tego w jej ocenie jej emerytura winna zostać wyliczona z uwzględnieniem składek należnych, a nie tylko tych wpłaconych do ZUS przez płatnika. Wskazane okresy winny więc zostać zaliczone jako składkowe ze składką wynikającą z jej wynagrodzenia za pracę wynikającego z dokumentacji oraz wyroku Sądu.

/odwołanie k. 3-4 akt VIII U 377/22 oraz k. 3-4 akt VIII U 378/22/

W odpowiedziach na wskazane odwołania, organ rentowy wniósł o ich oddalenie podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonych decyzjach. Organ wyjaśnił nadto, iż zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o systemie społecznym w zw. z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych tj. wynagrodzenie faktycznie wypłacone pracownikowi w danym miesiącu. W przypadku wnioskodawczyni podstawy wymiaru składek zostały wykazane tylko w miesiącach 05/2002 - (...), za pozostałe okresy nie udokumentowano faktu i daty wypłaty wynagrodzenia. Samo zasądzenie przez Sąd wynagrodzenia bez udokumentowania faktu jego wypłaty nie jest podstawą przyjęcia tego wynagrodzenia jako podstawy wymiaru składek.

/odpowiedzi na odwołania k. 8 akt VIII U 377/22 oraz k. 6 akt VIII U 378/22/

Postanowieniem z dnia 14.03.2022 r. Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych połączył sprawy z powyższych odwołań do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/postanowienie k. 8 akt VIII U 378/22/

Zainteresowany Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zawiadomiony przez Sąd o toczącym się postępowaniu nie przystąpił do sprawy i nie zajął żadnego stanowiska procesowego.

/bezsporne/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni H. K. urodziła się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna/

W okresie od 1.03.2002 do 31.12.2003 r. wnioskodawczyni była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku rejestratorki w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

/ bezsporne, świadectwo pracy k. 5, zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.01.2023 r. 00:02:01-00:03:42 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 19.10.2022 r. 00:01:34 -00:06:10 /

Za wskazany okres zatrudnienia płatnik za wnioskodawczynię wykazał podstawy wymiaru składek tylko w miesiącach 05/2002 - (...).

/ bezsporne, wydruk z konta ubezpieczonej k. 12-13 akt ZUS/

Prawomocnym wyrokiem z dnia 30.05.2006 r. w sprawie sygn. akt XP 4213/05 z powództwa wnioskodawczyni przeciwko ww podmiotowi o wynagrodzenie za pracę, Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zasądził od Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (...).” spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na rzecz H. K. następujące kwoty tytułem tego wynagrodzenia:

a) za miesiąc sierpień 2003r. - 1100 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 września 2003r. do dnia zapłaty;

b) za miesiąc wrzesień 2003r. - 1100 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 października 2003r. do dnia zapłaty;

c) za miesiąc październik 2003r. - 1100 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 listopada 2003r. do dnia zapłaty;

d) za miesiąc listopad 2003r. - 1100 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 grudnia 2003r. do dnia zapłaty;

e) za miesiąc grudzień 2003r. - 1100 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 2004r. do dnia zapłaty;

/ bezsporne, wyrok z 30.05.2006 k. 6, zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.01.2023 r. 00:02:01-00:03:42 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 19.10.2022 r. 00:01:34 -00:06:10 /

Wnioskodawczyni do chwili obecnej nie udało się wyegzekwować wskazanych należności. Komornik poinformował ją, że nie ma takiej możliwości.

/ zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.01.2023 r. 00:02:01-00:03:42 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 19.10.2022 r. 00:01:34 -00:06:10 /

Wnioskodawczyni nie jest w stanie wykazać, że za okres do lipca 2003 wynagrodzenie w gotówce faktycznie zostało jej wypłacone.

/zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.01.2023 r. 00:02:01-00:03:42 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 19.10.2022 r. 00:01:34 -00:06:10 /

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS, których wiarygodność nie budzi wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron, nadto w oparciu o wiarygodne zeznania wnioskodawczyni. Ustalony stan faktyczny był niesporny między stronami.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługują na uwzględnienie.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a więc dla osób takich jak H. K., urodzona (...) określa przepis art. 24 ustawy z dnia 17.12.1998 o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie natomiast do treści art. 25 ust 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa wart 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Z kolei zgodnie z art. 26 ust 1 ustawy emerytalnej, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W ust. 2 wskazano, że wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Przy czym w ust. 4 i 5 wskazano, że tablice trwania życia ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.

Z powyższych przepisów wynika jednoznacznie, że zasadą obowiązującą przy ustalaniu wysokości emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. jest zasada zdefiniowanej składki, zgodnie z którą wysokość świadczenia zależy z jednej strony od sumy składek emerytalnych jakie zostały zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS za okres poczynając od 1 stycznia 1999 r., zaś z drugiej od wysokości kapitału początkowego, tj. od kwoty ustalonej oddzielnie dla każdego ubezpieczonego według ustalonego przez ustawodawcę wzoru, odzwierciedlającej w przybliżeniu stan jego konta ubezpieczeniowego za okres do 31 grudnia 1998 r.

Natomiast zgodnie z art. 7 i 8 ustawy 2008-11-21 o emeryturach kapitałowych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 926). Ze środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanym dalej „subkontem”, przysługuje okresowa emerytura kapitałowa. Okresowa emerytura kapitałowa przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego do ukończenia 65. roku życia. Okresowa emerytura kapitałowa jest finansowana z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Członek otwartego funduszu emerytalnego nabywa prawo do okresowej emerytury kapitałowej, jeżeli: ukończył 60 lat oraz kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie, ustalona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura, jest równa lub wyższa od dwudziestokrotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego.

W rozpoznawanej sprawie wobec treści zaskarżonych decyzji dotyczących należnych wnioskodawczyni emerytur zarówno kapitałowej jak i z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, spór sprowadzał się do uwzględnia przy wyliczeniu należnych wnioskodawczyni świadczeń składek wyliczonych od należnych wnioskodawczyni zarobków za okres zatrudnienia w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej (...).” od 1.03.2002 r. do
30.04.2002 r. i od 01.05.2003 r. do 31.12.2003 r., wobec przyjęcia przez organ rentowy zadeklarowanych przez płatnika składek wyłącznie za miesiące 05/2002 - (...). Wnioskodawczyni podnosiła, iż przy niespornym fakcie jej zatrudnienia nie może ponosić ujemnych konsekwencji wynikających z faktu nieopłacenia składek przez płatnika za okresy od 03/2002 r. do (...) i od 05/2003 do 12/2003 r. Zgłaszała, że wynagrodzenie za okres do 07/2003 r. zostało jej wypłacone w gotówce a wynagrodzenie za okres od 08/2003r. do 12/2003 r. zostało jej przyznane prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30.05.2006 r. w sprawie sygn. akt XP 4213/05 .

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy, że w świetle ugruntowanego już orzecznictwa przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy zatrudnienia jako okresy ubezpieczenia (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach), bez względu na to, czy pracodawca opłacił należne składki. Okres zatrudnienia, za który pracodawca nie dopełnił obowiązku uiszczenia składek na ubezpieczenia społeczne pracownika, jest okresem składkowym (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.). /II UK 363/17 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 22-11-2018 opubl. OSNAPiUS 2019/5/67.

Należy mieć przy tym na uwadze następujące argumenty prawne. Po pierwsze, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach, okresami składkowymi są co do zasady okresy ubezpieczenia. Wprawdzie, użyte w tej ustawie pojęcie okres ubezpieczenia oznacza, według ustawowej definicji, okres opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz okresy nieopłacania składek w razie przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego maksymalnej kwoty rocznej podstawy ich wymiaru (art. 4 pkt 5 tej ustawy). Jednocześnie jednak równocześnie okresy opłacania składek są okresami składkowymi pod warunkiem zapłaty należnych składek na ubezpieczenia społeczne tylko wtedy, gdy przepisy tej ustawy tak wyraźnie stanowią, np. art. 6 ust. 1 pkt 2 i 3a oraz art. 6 ust. 2 pkt 1c, pkt 9, 10, 11a, 12a, 13a, 14a, 15 i 16. Ponadto z art. 5 ust. 4 tej ustawy wyraźnie wynika, że tylko przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty dla płatników składek zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a ponadto osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność - nie uwzględnia się okresu, za który nie zostały opłacone składki, mimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tym okresie. Z wymienionych regulacji prawnych łącznie wynika, że okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia, za które płatnicy składek powinni opłacić należne składki za ubezpieczonych, a ponadto okresy opłacania składek przez płatników na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz "szczególne" ubezpieczenia społeczne osób współpracujących z płatnikami prowadzącymi pozarolniczą działalność, które to osoby współpracujące we własnym interesie prawnym, bo ze względu na niezdefiniowany prawnie stosunek współpracy, mają obowiązek osobistego zgłoszenia się do ubezpieczeń społecznych (art. 36 ust. 3 ustawy systemowej). W konsekwencji należy uznać, że przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy składkowe uwzględnia się jako okresy ubezpieczenia (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach), bez względu na to, czy płatnik niebędący ubezpieczonym opłacił należne za niego składki, ponieważ przy weryfikacji okresów uwzględnianych do ustalenia prawa i wysokości emerytury lub renty nie uwzględnia się okresów, za które nie zostały opłacone składki tylko, gdy płatnik składek zobowiązany do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność (płatnikami takich składek) nie opłacił składek na takie ubezpieczenia społeczne. Przeciwne stanowisko, że skutki zaniechania opłacania składek przez niebędących ubezpieczonymi płatników obarczałyby ubezpieczonych ryzykiem "utraty" składkowych okresów ubezpieczenia, byłoby zaprzeczeniem istoty i automatyzmu prawnego powstawania i podlegania obowiązkowym stosunkom ubezpieczeń społecznych oraz obliczania i opłacania przez płatników całości należnych składek za ubezpieczonych, choćby w części finansowanych z przychodów samych ubezpieczonych (por. art. 16 ust. 1 ustawy systemowej). W stosunkach prawa ubezpieczeń społecznych obowiązek zgłaszania do ubezpieczeń społecznych co do zasady spoczywa na płatnikach składek, którzy są także zobowiązani do obliczania, rozliczania i opłacania należnych (co należy podkreślić) składek ewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego w przypadku ubezpieczonych niebędących płatnikami składek należnych od płatnika (art. 40 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej). Także inne obowiązki określone w Rozdziale 4 ustawy systemowej - dotyczące zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, prowadzenia kont i rejestrów oraz zasad rozliczania składek i zasiłków - obarczają, co do zasady, wyłącznie płatników składek, przeto nie ma podstaw prawnych ani uzasadnienia do przerzucania odpowiedzialności za zaległości składkowe na ubezpieczonych za zaniechania nierzetelnych płatników składek, którzy uchylili się od zapłaty składek należnych za ubezpieczonych niebędących ich płatnikami. Wprawdzie ustawowym uprawnieniem ubezpieczonych niebędących płatnikami składek jest zwrócenie się o informację w sprawie działań Zakładu zmierzających do ściągnięcia należnych składek od płatnika (art. 40 ust. 1a ustawy systemowej), a ponadto ubezpieczony może zgłaszać na piśmie lub do protokołu u płatnika składek reklamacje dotyczące sprostowania imiennych informacji zawartych w imiennych raportach miesięcznych (art. 41 ust. 11), ale to organ ubezpieczeń społecznych po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, kontroli lub korekcie danych o składkach należnych za ubezpieczonych niebędących płatnikami wydaje decyzje o ustaleniu wymiaru składek i ich poborze od płatników składek (art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy). Zaległości składkowe podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej (art. 24 ust. 1-4 ustawy systemowej). Warto też sygnalizować, że składki należne podlegają waloryzacji, choćby uległy przedawnieniu (art. 40 ust. 1b). Wszystko to oznacza, że organ ubezpieczeń społecznych ma ustawowy obowiązek wymierzania i ściągania zaległości składkowych w razie powzięcia informacji o nieopłacaniu składek należnych za ubezpieczonego niebędącego płatnikiem składek, jeżeli nierzetelny płatnik nie opłaca należnych składek lub opłaca jej w zaniżonej wysokości. Wyklucza to przerzucanie na ubezpieczonych niebędących płatnikami składek ryzyka i niekorzystnych skutków prawnych nierealizowania obowiązku składkowego (nieopłacania należnych składek za ubezpieczonych) przez nierzetelnych płatników. Przeciwnie, w razie zaniechania lub zaniedbania obowiązku składkowego przez płatników organ ubezpieczeń społecznych ma obowiązek wymierzania, poboru i egzekucji składek należnych bez możliwości przerzucania niekorzystnych skutków prawnych na ubezpieczonych niebędących płatnikami składek.

W inny sposób traktuje się wyłącznie ubezpieczonych będących płatnikami składek oraz osoby z nimi współpracujące przy prowadzonej działalności pozarolniczej, którym na kontach ewidencjuje się już tylko składki wpłacone (art. 40 ust. 1 pkt 2 ustawy), co sprawia, że przy ustalaniu takim osobom prawa do emerytury lub renty nie uwzględnia się okresów, za które nie zostały opłacone składki, mimo podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 5 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach).

Powyższe oznacza, że w przypadkach, w których obowiązek składkowy realizują za ubezpieczonych płatnicy niebędący ubezpieczonymi, nie ma podstaw prawnych ani uzasadnienia stanowisko, że ubezpieczeni mogliby ponosić najdalej idące negatywne konsekwencje prawne zaniechań lub zaniedbań nierzetelnych płatników, którzy nie opłacili w całości lub w części należnych składek z przyczyn niedotyczących ubezpieczonych, a organ ubezpieczeń społecznych zaniechał lub zaniedbał wymierzenia lub egzekucji należnych składek za ubezpieczonego od płatnika takich składek. W konsekwencji należy uznać, że przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy składkowe, choćby płatnik nie opłacił należnych składek za niebędącego płatnikiem ubezpieczonego, który podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tych okresach (a contrario do art. 5 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach)./Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2016 r. II UK 194/15 OSNP 2017/12/163, wyrok SN I UK 432/16 - z dnia 24-10-2017, III UK 84/16 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 07-03-2017, III AUa 586/12 - wyrok SA Szczecin z dnia 04-12-2012/

Niewypełnienie obowiązku składkowego przez pracodawcę (płatnika) nie wyklucza więc zaliczenia okresu pracy jako okresu ubezpieczenia do emerytury. Istotne jest to, czy został zrealizowany tytułu ubezpieczenia. Nieuregulowanie w tym czasie składek nie znosi samego tytułu ubezpieczenia. Jest to okres składkowy, który może być nazwany „ułomnym okresem składkowym”, ale tylko dlatego, że obowiązek składkowy nie został wykonany. Obowiązek zapłacenia składek nie ciążył jednak na pracowniku. Jego niewykonanie nie jest podstawą do odmowy zaliczenia okresu pracy jako okresu ubezpieczenia do prawa do emerytury.

Regulacja ustawowa oparta jest na idealnym założeniu opłacania składek, co nie zawsze się spełnia. Prawodawca nie wprowadził zastrzeżenia, iż ubezpieczenie emerytalne zatrudnianego pracownika warunkuje opłacenie składek. Taka norma nie jest akceptowana nie tylko dlatego, że byłaby niezgodna z podstawową zasadą prawa do zabezpieczenia społecznego, w którym obowiązek składkowy obciąża pracodawcę a nie pracobiorcę. Prawodawca takie zastrzeżenie czyni wyraźnie w odniesieniu do ubezpieczonych będących płatnikami składek na swoje ubezpieczenie (art. 5 ust. 4 ustawy emerytalnej), jednak nie do pracobiorców. Podobnie problem braku składek nie został oceniony jako negatywna przesłanka prawa do emerytury lub renty w innych sprawach ubezpieczonych (wyroki Sądu Najwyższego z 4 października 2006 r., II UK 42/06, z 6 kwietnia 2007 r., II UK 185/06, z 26 marca 2014 r., II UK 371/13, z 21 kwietnia 2016 r., III UK 126/15, z 8 sierpnia 2017 r., I UK 310/16, z 21 listopada 2017 r., I UK 448/16).

W niniejszej sprawie w świetle przedłożonej dokumentacji świadectwa pracy niekwestionowanym było, iż w całym spornym okresie wnioskodawczyni świadczyła pracę na rzecz w Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (...).” a co za tym idzie wskazany okres zatrudnienia w całości musi być uwzględniany w stażu ubezpieczeniowym. Niemniej jednak, czym innym jest wliczenie wskazanego okresu do okresu ubezpieczenia co organ uczynił, a czym innym uwzględnienie zarobków, od których składek nie uiszczono przy wyliczeniu należnych wnioskodawczyni świadczeń emerytalnych. Otwartą jest kwestia wysokości wynagrodzeń jakie ewentualnie winny zostać przyjęte za sporne miesiące.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Należy podkreślić, iż Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Wskazana regulacja § 21 ust. 1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997r. - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 - III Aur 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III Aur 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Jednocześnie wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Podkreślić należy też, iż zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych( Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 t.j.) w zw. z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2647) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych tj. wynagrodzenie faktycznie wypłacone pracownikowi w danym miesiącu / por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 lutego 2021 r., (...) 14/21/. Przychód pracownika ze stosunku pracy definiowany jest przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W tymże akcie prawnym art. 12 ust. 1 stanowi, że przychodem ze stosunku pracy są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Biorąc zaś po uwagę treść art. 11 ust. 1 ustawy, warunkiem uznania tych świadczeń za przychód pracownika jest ich otrzymanie od pracodawcy. /wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 maja 2021 r., III AUa 899/19/

W ocenie Sądu wnioskodawczyni przedkładając w procesie świadectwo pracy, wyrok Sądu Rejonowego z dnia 30.05.2006r., choć udokumentowała wysokość należnego jej wynagrodzenia, nie wykazała jednak istotnego dla rozstrzygnięcia w sprawie faktu jego wypłaty. Wnioskodawczyni składając zeznania przyznała, iż nie ma żadnego dowodu potwierdzającego fakt wypłaty jej wynagrodzenia do lipca 2003 r. Wskazała też, że wynagrodzenia zasądzonego jej wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia z 30.05.2006r. za okres od 08-12/2003 r. nie udało się jej wyegzekwować. Brak udokumentowania faktycznej wypłaty świadczeń, uniemożliwia zaś przyjęcie choćby wykazanego i należnego wynagrodzenia jako podstawy wymiaru składek.

Zaznaczyć należy, iż twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227) powinno być udowodnione przez stronę, która zgłasza to twierdzenie - art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. (zob. wyrok SN z dnia 22 listopada 2001 r., I PKN 660/00, W.. 2002, nr 7-8, poz. 44; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 28 kwietnia 1998 r., I ACa 308/98, (...) 2002, nr 12, poz. 147). Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. (wyrok s.apel. 28-02-2013 I ACa 613/12 w B. LEX nr 1294695). Wskazać należy, iż nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996r. sygn. akt I CKU 45/96 (opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76). Podobnie, w wyroku z 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662, Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od 1 lipca 1996 r. nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego poczynione w oparciu o dostępny materiał dowodowy ustalenia, nie pozwalały bez żadnych wątpliwości na uznanie, że ubezpieczonej w spornym okresie od 03/2002 r. do (...) i od 05/2003 do 12/2003 wypłacono wynagrodzenie należne ze stosunku pracy, w tym także to zasądzone prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego. W konsekwencji powyższego niezależnie od tego, że okres zatrudnienia od 1.03.2022 r. do 31.12.2003 r. w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej (...).” spółce z ograniczoną odpowiedzialnością niewątpliwie wlicza się do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawczyni, nadto bez względu na to, że znana jest wysokość należnego za ten okres wynagrodzenia, wobec braku udokumentowania jego faktycznej wypłaty, brak jest podstaw przyjęcia tego wynagrodzenia jako podstawy wymiaru składek i przeliczenia należnych wnioskodawczyni świadczeń z uwzględnieniem ich wartości.

W konsekwencji powyższego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc Sąd Okręgowy w Łodzi odwołanie wnioskodawczyni jako bezzasadne oddalił.

J.L.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawczyni pouczając ją o sposobie i terminie do wniesienia apelacji