Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2022 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący SSA Andrzej Kot (spr.)

Sędziowie: SA Bogusław Tocicki

SA Piotr Kaczmarek

Protokolant: Katarzyna Szypuła

przy udziale Zbigniewa Sokalskiego prokuratora Prokuratury (...) w L.

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2022 r.

sprawy R. P. (1)

oskarżonego z art. 258 § 1 k.k. i art. 69 § 1 k.k.s. i art. 69a § 1 k.k.s. i art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 12a ust. 1 i 2 Ustawy z 2.03.2001r.
o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych i art. 305 ust. 1 i 3 Ustawy z 30.06.2000 r. prawo własności przemysłowej w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 8 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 5 k.k.s.
w zw. z art. 65 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy

z dnia 21 grudnia 2021 r. sygn. akt III K 114/21

I.  zmienia zaskarżony wyrok wobec R. P. (1) w ten sposób, że obniża orzeczoną w pkt II.1 karę pozbawienia wolności do roku i 4 (czterech) miesięcy, określając na postawie art. 8 § 2 i 3 kks, że to ta kara podlega wykonaniu i stwierdzając jednoczenie, że utraciło moc orzeczenie o karze łącznej pozbawienia wolności w pkt III;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  na podstawie art. 39§1 i 2 kks wymierza oskarżonemu R. P. (1) karę łączną roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet, na postawie art. 63§1 kk, okres rzeczywistego pozbawienia wolności od 28 czerwca 2021r. godz. 12:30 do 13 kwietnia 2022r. godz. 15:20;

IV.  zasądza od oskarżonego R. P. (1) na rzecz Skarbu Państwa 20 zł, tytułem wydatków postępowania odwoławczego oraz wymierza mu opłatę za obie instancje w wysokości 8400 zł.

UZASADNIENIE

R. P. (1) został oskarżony o to, że:

1.  w okresie od bliżej nieustalonej daty grudnia 2018 r. do 3 września 2019 r. w K., L. i P. województwa (...) brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej w skład której wchodziły osoby, co do których toczy się odrębne postępowanie mające na celu popełnianie przestępstw karnych i skarbowych związanych z nielegalną produkcją i wprowadzaniem do obrotu gospodarczego wyrobów tytoniowych w postaci papierosów oznaczonych podrobionymi znakami towarowymi marki R. oraz bez ich uprzedniego oznaczenia znakami skarbowymi akcyzy,

tj. o przestępstwo z art. 258 § 1 k.k.

2.  w okresie od bliżej nieustalonego dnia sierpnia 2019 r. do 3 września 2019 r. w K., L. i P. województwa (...) działając wspólnie i w porozumieniu z innymi w ramach wskazanej w punkcie 1 zorganizowanej grupy przestępczej, a także w celu osiągnięcia korzyści majątkowej bez wymaganego wpisu do rejestrów, przy pomocy kompletnej linii produkcyjnej wytwarzali w celu wprowadzenia do obrotu wyroby tytoniowe wielkiej wartości w postaci papierosów i krajanki tytoniowej bez urzędowego sprawdzenia produkując i magazynując je poza składem podatkowym wbrew przepisom ustawy z dnia 6 grudnia 2008 roku o podatku akcyzowym i z naruszeniem warunków procedury zawieszenia poboru akcyzy
w łącznej ilości nie mniejszej niż 68 112 000 sztuk papierosów
nie posiadających polskich znaków skarbowych akcyzy w tym: oznaczonych podrobionym znakiem towarowym marki R., którego nie mieli prawa używać w ilości 6 828 000 sztuk papierosów (stanowiących 341 400 sztuk opakowań) oraz 795 500 sztuk i 2 473 kilograma papierosów luzem oraz oznaczonych podrobionym znakiem towarowym marki R. w ilości 47 600 sztuk papierosów (stanowiących 2 380 sztuk opakowań), a także krajanki tytoniowej o wadze 4 880 kilograma, odbywające się w hali produkcyjnej zlokalizowanej w K. w wyniku czego doszło do nieujawnienia właściwemu organowi podatkowemu przedmiotu i podstawy opodatkowania produkowanych wyrobów tytoniowych podatkiem akcyzowym i uszczuplenia należności Skarbu Państwa z tytułu niezapłaconego podatku akcyzowego o wielkiej wartości w kwocie nie mniejszej niż 59.137.563,00 zł czym działano na szkodę Skarbu Państwa i (...) Spółka Akcyjna,

tj. o przestępstwo skarbowe z art. 69 § 1 k.k.s. i art. 69a § 1 k.k.s. i art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 12a ust. 1 i 2 Ustawy z 2.03.2001 r.
o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych i art. 305 ust. 1 i 3 Ustawy z 30.06.2000 r. prawo własności przemysłowej w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 8 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 5 k.k.s.
w zw. z art. 65 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy w Legnicy wyrokiem z dnia 21 grudnia 2021 r., sygn.. akt: III K 114/21:

I.  uznał oskarżonego R. P. (1) za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt 1 części wstępnej wyroku, stanowiącego występek z art. 258 § 1 k.k., i za to na podstawie art. 258 § 1 k.k. wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności;

II.  w ramach zarzucanego oskarżonemu R. P. (1) czynu opisanego w pkt. 2 wstępnej wyroku uznał go za winnego tego, że:

1)  w okresie od bliżej nieustalonego dnia sierpnia 2019 r.
do 3 września 2019 r. w K., L. i P. województwa (...) działając wspólnie i w porozumieniu
z innymi osobami w ramach wskazanej w punkcie 1 części wstępnej wyroku zorganizowanej grupy przestępczej, a także w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przy pomocy kompletnej linii produkcyjnej wytwarzał w celu wprowadzenia do obrotu wyroby tytoniowe wielkiej wartości w postaci papierosów i krajanki tytoniowej bez urzędowego sprawdzenia produkując i magazynując je poza składem podatkowym wbrew przepisom ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym i z naruszeniem warunków procedury zawieszenia poboru akcyzy w łącznej ilości 68 112 000 sztuk papierosów nie posiadających polskich znaków skarbowych akcyzy krajanki tytoniowej o wadze 4 880 kilograma, odbywające się w hali produkcyjnej zlokalizowanej w K. w wyniku czego doszło do nieujawnienia właściwemu organowi podatkowemu przedmiotu i podstawy opodatkowania produkowanych wyrobów tytoniowych podatkiem akcyzowym i uszczuplenia należności Skarbu Państwa z tytułu niezapłaconego podatku akcyzowego o wielkiej wartości w kwocie 59.137.563,00 zł, czym działał na szkodę Skarbu Państwa, tj. przestępstwa skarbowego z art. 69 § 1 k.k.s. i art. 69a § 1 k.k.s. i art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. i w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 5 k.k.s. i w zw. z art. 8 § 1 k.k.s. i za to na podstawie art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 7 § 2 k.k.s.
w zw. z art. 38 § 2 pkt 1 k.k.s. wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 600 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na 70 zł,

2)  w okresie od bliżej nieustalonego dnia sierpnia 2019 r.
do 3 września 2019 r. w K., L. i P. województwa (...) działając wspólnie i w porozumieniu
z innymi osobami w ramach wskazanej w punkcie 1 części wstępnej wyroku zorganizowanej grupy przestępczej, a także w celu osiągnięcia korzyści majątkowej bez wymaganego wpisu do rejestrów, przy pomocy kompletnej linii produkcyjnej wytwarzał w hali produkcyjnej zlokalizowanej w K. wyroby tytoniowe znacznej wartości wynoszącej 47.813.261,80 zł w postaci papierosów w łącznej ilości 68 112 000 sztuk papierosów,przy czym działając nadto w celu wprowadzenia do obrotu część tych wyrobów tytoniowych, przedstawiających znaczną wartość wynoszącą 4.826.533,69 zł w postaci papierosów oznaczał je podrobionym znakiem towarowym marki R., którego nie miał prawa używać w ilości 6 828 000 sztuk papierosów (stanowiących 341 400 sztuk opakowań) oraz oznaczał je podrobionym znakiem towarowym marki R., którego nie miał prawa używać w ilości 47 600 sztuk papierosów (stanowiących 2 380 sztuk opakowań), czym działał na szkodę (...) S.A., tj. przestępstwa z art. 12a ust. 1 i 2 Ustawy z 2.03.2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych
i art. 305 ust. 1 i 3 Ustawy z 30.06.2000 r. - Prawo własności przemysłowej w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i w zw. z art. 8 § 1 k.k.s. i za to na podstawie art. 305 ust. 1 i 3 Ustawy z 30.06.2000 r. - Prawo własności przemysłowej w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. wymierzył mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności,

przy czym na podstawie art. 8 § 2 i 3 k.k.s. określił, że wykonaniu podlegają kara 2 lat pozbawienia wolności i grzywna orzeczone w pkt. II ppkt 1 części dyspozytywnej wyroku;

III.  na podstawie art. 39 § 1 i 2 k.k.s. połączył oskarżonemu R. P. (1) kary pozbawienia wolności orzeczone wobec niego w pkt I i II ppkt 1 części dyspozytywnej wyroku i wymierzył mu karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

IV.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia go wolności w sprawie od 28 czerwca 2021 r. godz. 12.30 do 21 grudnia 2021 r.;

V.  zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe i wymierzył mu opłatę w kwocie 8.800 zł.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego, zarzucając:

1)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia w zakresie, w jakim Sad Okręgowy uznał, że:

a)  R. P. (1) brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej w skład której wchodzili m.in. T. B. (1), M. A. (1), R. P. (2), P. L. oraz inne osoby w sytuacji, w której Sąd Okręgowy nie poczynił ustaleń co do struktury organizacji, hierarchii w ramach grupy ani przyjętego w niej podziału ról ani co do tego, że R. P. (1) obejmował swą świadomością udział w zorganizowanej grupie przestępczej a grupa ta akceptowała go jako swojego członka, a ustalenia Sądu Okręgowego opierają się o przypuszczenia, domysły i twierdzenia natury ogólnej, bez skonkretyzowania ich w zakresie, jakiego można byłoby oczekiwać przypisując oskarżonemu sprawstwo zarzucanego przestępstwa;

b)  R. P. (1) w ramach podziału ról miał za zadanie zorganizowanie i nadzorowanie miejsca przeładunku wytworzonych papierosów w sytuacji w której materiał dowodowy nie wskazuje na to, by R. P. (1) nadzorował lub miał nadzorować miejsce przeładunku wytworzonych papierosów, a nadto brak ustaleń co do tego na czym nadzór ten miałby polegać;

c)  R. P. (1) dnia 31 maja 2019 r. odebrał klucze od hali od P. M. w obecności T. J. w sytuacji, w której T. J. wprost zeznała, że nie była obecna przy rzekomym wydaniu kluczy, a sprzeczne z jej zeznania P. M. w tym zakresie opierały się w znacznej mierze o ogólne twierdzenia eksponujące fakt niepamięci świadka;

d)  R. P. (1) po dniu 31 maja 2019 r. przekazał klucze od hali w L. T. B. (1) i M. A. (2) w sytuacji w której na okoliczność tę nie wskazują jakiekolwiek środki dowodowe, a twierdzenie to pozostaje całkowicie dowolne i wpisuje się w nurt przypuszczeń, o które z braku jakiegokolwiek materiału dowodowego ustalenia swoje opiera Sąd Okręgowy;

e)  R. P. (1) po wyjeździe do Niemiec koordynował działalność wynajętej przez siebie hali w L. w sytuacji, w której jakikolwiek środek dowodowy nie wskazuje na to jak miałaby wyglądać rzekoma koordynacja i czy odbywać się osobiście, telefonicznie czy w innej formie, a ustalenia Sądu Okręgowego opierają się o domysły wynikające z dopuszczenia się dowolnej oceny materiału dowodowego;

f)  R. P. (1) w czasie rozmowy telefonicznej z T. J. miał użyć sformułowania „co tam jego chłopaki narozrabiali” w sytuacji, w której twierdzenie to, mające stanowić jedyny w istocie dowód na udział R. P. (1) w zorganizowanej grupie przestępczej, opiera się o wątpliwą identyfikację R. P. (1) przez T. J., a swobodna ocena dowodów winna doprowadzić Sąd do przekonania, że co najmniej równie prawdopodobna jest sytuacja, że inna osoba przestawiła się jako R. P. (1), a działanie to miało służyć ukryciu tożsamości rzeczywistego członka grupy nadzorującej produkcję nielegalnej fabryki papierosów.

2)  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, a to art. 4 k.p.k. statuującego zasadę obiektywizmu sadowego oraz art. 7 k.p.k. statuującego zasadę swobodnej sędziowskiej oceny dowodów, w zakresie, w jakim Sąd Okręgowy oparł poczynione w sprawie ustalenia faktyczne w przeważającej mierze o zeznania świadka T. J., której zeznania są w istocie jedynym dowodem mającym wprost wskazywać na sprawstwo R. P. (1), a które nie znajdują poparcia w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie, w tym w szczególności w rejestrach połączeń telefonicznych oraz w osobowych źródłach dowodowych.

3)  rażącą surowość kary orzeczonej wobec oskarżonego R. P. (1) kary poprzez orzeczenie kary łącznej 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, w której na gruncie niniejszej sprawy przy przyjęciu sprawstwa zarzucanych przestępstw słuszna i sprawiedliwa kara łączna wymierzona R. P. (1) powinna wynieść nie więcej niż 1 rok i 6 miesięcy pozbawieni wolności oraz kary grzywny w wysokości 600 stawek z ustaleniem wysokości stawki na 70 zł.

Podnosząc powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

a)  uniewinnienie R. P. (1) od popełnienia zarzucanych mu czynów;

b)  uniewinnienie R. P. (1) od popełnienia czynu zarzucanego mu w pkt I wyroku;

c)  zmianę kwalifikacji prawnej i opisu czynu zarzucanego R. P. (1) w pkt II wyroku poprzez objęcie zachowania R. P. (1) konstrukcją pomocnictwa z art. 18 § 3 k.p.k. oraz wymierzenie mu kary 1 roku pozbawienia wolności z jednoczesnym utrzymaniem w mocy pozostałych rozstrzygnięć Sądu Okręgowego;

d)  względnie – wymierzenie R. P. (1) kary łącznej 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z jednoczesnym utrzymaniem w mocy pozostałych rozstrzygnięć Sądu Okręgowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja oskarżonego zasługiwała na uwzględnienie tylko w części kwestionującej wymiar kary. Pozostałe zarzuty apelującego obrońcy były chybione.

Przedmiotem zainteresowania i rozważań Sądu Okręgowego był całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej i istotnych dla sprawy, jak nakazuje art. 410 k.p.k. Podstawę ustaleń zaś stanowiły dowody uznane przez sąd za wartościowe i wiarygodne. Sąd Okręgowy po dokonaniu analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego, zajął trafne stanowisko co do meritum sprawy sprowadzające się do tezy, że oskarżony R. P. (1) dopuścił się przypisanych mu czynów. Wnikliwa analiza tego materiału prowadzi do wniosku, że ustalenia Sądu I instancji w tym zakresie są w pełni prawidłowe, a w konsekwencji podniesione w apelacji zarzuty jawią się jako całkowicie bezpodstawne. Nie znajdują też one potwierdzenia w wynikach przeprowadzonego przewodu sądowego, które wskazują, że Sąd pierwszej instancji poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne i wyciągnął z nich właściwe wnioski. Swoje stanowisko w tym przedmiocie oparł na całokształcie okoliczności ujawnionych w postępowaniu, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia jak tego wymaga dyspozycja 410 k.p.k. Zawarta tam argumentacja jest logiczna, przekonywująca, pozbawiona błędu i nie przekracza granic swobodnej oceny dowodów określonych w art. 7 k.p.k. Jako taka zasługuje na pełna aprobatę.

Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje przyjęte w judykaturze stanowisko, iż kontrola instancyjna oceny dowodów nie obejmuje sfery przekonania sędziowskiego, jaka wiąże się z bezpośredniością przesłuchania, sprowadza się natomiast do sprawdzenia, czy ocena ta nie wykazuje błędów natury faktycznej (niezgodności z treścią dowodu, pominięcia pewnych dowodów) lub logicznej (błędności rozumowania i wnioskowania) albo czy nie jest sprzeczna z doświadczeniem życiowym lub wskazaniami wiedzy. Tak więc dokonanie przez sąd odwoławczy nowej, odmiennej oceny dowodów jest uzasadnione tylko wówczas, gdy w wyniku kontroli odwoławczej stwierdzona zostanie dowolność oceny poczynionej przez sąd I instancji (pomijając kwestię nowych dowodów). Jeżeli natomiast ocena dokonana przez sąd pierwszej instancji pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k., nie ma podstaw do zmieniania jej w postępowaniu odwoławczym. Przeprowadzona kontrola odwoławcza tego rodzaju mankamentów w dokonanej ocenie dowodów nie wykazała.

Ustosunkowując się do zarzutu obrońcy kwestionującego udział oskarżonego w zorganizowanej grupie przestępczej tj. w zakresie czynu przypisanego oskarżonemu z art. 258 § 1 k.k., na wstępie należy określić kryteria pozwalające na przyjęcie działania w zorganizowanej grupie przestępczej. Sąd Apelacyjny podziela w tym zakresie stanowisko, że grupa zorganizowana to coś znacznie więcej niż współsprawstwo czy luźna grupa osób zamierzających popełnić przestępstwo. Istotą "zorganizowania" jest więc istnienie wewnętrznej struktury organizacyjnej (choćby z niskim stopniem zorganizowania) o określonej trwałości oraz występujące w niej więzy organizacyjne oparte na porozumieniu, zaś elementami pozwalającymi na wyodrębnienie takiej zorganizowanej grupy przestępczej, wspólne planowanie przestępstw, akceptacja celów oraz skoordynowany sposób działania. Brak ustalonego kierownictwa, hierarchii grupy, nie wyklucza możliwości uznania grupy przestępczej za zorganizowaną. Wystarczy, że posiada trwałą strukturę poziomą - z reguły ze stałym gronem uczestników koordynujących jej działalność według ustalonych reguł. W przypadku grupy przestępczej nie jest wymagany szczególny poziom jej organizacji, wystarczająca jest organizacja na poziomie zaledwie podstawowym, ale z podziałem ról, a zorganizowaną grupę mogą tworzyć osoby, których celem jest popełnianie przestępstw, o luźnym związku, m.in. bez stałych ról, ale w każdym razie o większym określeniu ról niż przy współsprawstwie (wyrok SN z 13 listopada 2013 r., II KK 170/13, Prok. i Pr. 2014/2, poz. 15). Do przypisania przestępstwa z art. 258 § 1 k.k. nie jest nawet konieczna wiedza o szczegółach organizacji grupy, znajomość wszystkich osób ją tworzących, mechanizmów funkcjonowania. Wystarczy tylko gotowość sprawcy do spełnienia zadań służących tej grupie. Wnikliwa analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego wskazuje, że oskarżony w takiej grupie brał udział. W ramach tej grupy, każdy z jej członków pełnił ściśle określoną rolę, choć nie wszyscy być może się znali. Oskarżony był odpowiedzialny za zorganizowanie i nadzorowanie miejsca przeładunku wytworzonych papierosów, dostarczanych z wytwórni w K., na samochody, które następnie udawały się na miejsce postoju w P.. W tym celu oskarżony podpisał 15 maja 2019 r. umowę najmu hali magazynowej na ul. (...) przygotowaną przez przedstawiciela firmy (...). Prawdą jest, że nie zataił swoich danych osobowych, ale nie może to doprowadzić do podważenia ustaleń Sądu I instancji, zważywszy, że to właśnie potencjalne fałszywe dane mogły nieść ryzyko ujawnienia przestępczej działalności oskarżonego, a on sam nie miał podstaw by zakładać, że ewentualne „powiązanie z halą magazynową” narazi go na odpowiedzialność karną. Pomija w tym aspekcie skarżący inne dowody, przywołane przez Sąd I instancji, które stały się podstawą przypisania oskarżonemu przestępstw. Świadczą zaś one niewątpliwie o tym, że oskarżony po odebraniu kluczy do hali w L. przekazał je T. B. (1) i M. A. (2), którzy bezpośrednio zajmowali się organizacją transportu papierosów z wytwórni papierosów w K. do L., gdzie
w hali przy ul. (...) były przeładowywane na samochody, które następnie udawały się na zorganizowane miejsce postojowe do P..

Wynajęta hala w L. została przystosowywana do działalności w ten sposób, że drzwi wewnętrzne w hali oddzielające pomieszczenie główne od pomieszczeń socjalnych zostały zaspawane, by nikt postronny nie mógł wejść na teren hali. Ponadto, zamki w drzwiach zostały wymienione. Traci z pola widzenia skarżący, że gdy pojawiła się konieczność podjęcia decyzji związanych z najmem hali w L. czy wystąpiły problemy w czasie jej użytkowania, osoby podejmujące bezpośrednio działalność na terenie owej hali kontaktowali się z R. P. (1), którego nazywali „szefem”. Wówczas to oskarżony podejmował stosowne działania, np. skontaktował się z K. J. w sytuacji, gdy konieczne było określenie profilu działalności i wykorzystania hali na potrzeby ubezpieczenia nieruchomości wskazując, że hala wykorzystywana jest na przechowywanie odzieży czy zabawek z Chin. Ponadto, zadzwonił do K. J. w momencie, jak dowiedział się o zatrzymaniu T. B. (1) i M. A. (2) na terenie hali w L. z zapytaniem „co tam jego chłopaki narozrabiali”.

Poza sporem jest, że osoby powiązane z oskarżonym, w tym wskazani wyżej T. B. (1) i M. A. (2), wykorzystując kompletną linię produkcyjną papierosów zlokalizowaną w K. w okresie od grudnia
2018 r. do 3 września 2019 r. wytworzyli w celu wprowadzenia do obrotu wyroby tytoniowe wielkiej wartości w postaci papierosów w ilości 68 112 000 sztuk papierosów i krajanki tytoniowej o wadze 4 880 kilograma nie posiadających polskich znaków skarbowych akcyzy, bez urzędowego sprawdzenia, które następnie magazynowali poza składem podatkowym bez zgłoszenia do opodatkowania podatkiem akcyzowym, a następnie przewozili do hali w L. wynajętej przez R. P. (1), gdzie dokonywali przeładowania gotowego produktu na samochody, które następnie udawały się na zorganizowane miejsce postojowe do P..
W wyniku tego procederu doszło do nieujawnienia właściwemu organowi podatkowemu przedmiotu i podstawy opodatkowania produkowanych wyrobów tytoniowych podatkiem akcyzowym i uszczuplenia należności Skarbu Państwa z tytułu niezapłaconego podatku akcyzowego o wielkiej wartości w kwocie 59.137.563 zł na szkodę Skarbu Państwa.

Produkcja wyrobów tytoniowych odbywała się bez wymaganego wpisu do rejestrów. Osoby te działając wspólnie i w porozumieniu, w ramach podziału ról i zadań oraz w celu wprowadzenia do obrotu, część z wyprodukowanych wyrobów tytoniowych, przedstawiających znaczną wartość wynoszącą 4.826.533,69 zł w postaci papierosów oznaczali podrobionym znakiem towarowym marki R., którego nie mieli prawa używać w ilości 6 828 000 sztuk papierosów (stanowiących 341 400 sztuk opakowań) oraz oznaczali podrobionym znakiem towarowym marki R., którego nie mieli prawa używać w ilości 47 600 sztuk papierosów (stanowiących 2 380 sztuk opakowań), czym działali na szkodę (...) S.A.

Oczywiście nie ma dowodów na to, że to oskarżony osobiście realizował wszystkie przedmiotowe znamiona przypisanych mu przestępstw. Dopuścił się ich bowiem w formie zjawiskowej współsprawstwa. Współsprawstwo jest odmianą sprawstwa, która różni się od sprawstwa pojedynczego tym, że zamiar dokonania czynu zabronionego został podjęty przez co najmniej dwie osoby, które – zgodnie z przyjętym podziałem ról – uzgodniły jego wspólną realizację. Za współsprawstwo odpowiada bowiem ten, kto wykonuje czyn zabroniony wspólnie i w porozumieniu z inną osobą. Istotą współsprawstwa – również z punktu widzenia utrwalonej już linii orzeczniczej Sądu Najwyższego – jest zatem oparte na porozumieniu wspólne działanie co najmniej dwóch osób, z których każda obejmuje swym zamiarem urzeczywistnienie wszystkich przedmiotowych znamion czynu przestępnego. Obiektywnym elementem współsprawstwa jest nie tylko wspólna (w sensie przedmiotowym) realizacja znamion określonej w odpowiednim przepisie tzw. czynności czasownikowej, lecz także taka sytuacja, która charakteryzuje się tym, że zachowanie jednego współsprawcy stanowi dopełnienie zachowania drugiego współsprawcy albo popełnione przestępstwo jest wynikiem czynności przedsięwziętych przez współsprawców w ramach dokonanego przez nich podziału ról w przestępnej akcji. Natomiast subiektywnym elementem, a zarazem warunkiem niezbędnym współsprawstwa jest porozumienie oznaczające nie tylko wzajemne uzgodnienie przez wszystkich współsprawców woli popełnienia przestępstwa, lecz także świadome współdziałanie co najmniej dwóch osób w akcji przestępnej. Porozumienie to jest czynnikiem podmiotowym, który łączy w jedną całość wzajemnie dopełniające się przestępne działania kilku osób, co w konsekwencji pozwala przypisać każdej z nich również i tę czynność sprawczą, którą przedsięwzięła inna osoba współdziałająca świadomie w popełnieniu przestępstwa (zob. wyrok SN z 24.05.1976 r., Rw 189/76, OSNKW 1976/9, poz. 117). Do przyjęcia współsprawstwa nie jest konieczne, aby każdy ze współdziałających realizował niejako własnoręcznie znamię czasownikowe, lecz wystarcza, że występuje on w ramach uzgodnionego podziału ról, ułatwiając co najmniej bezpośredniemu sprawcy wykonanie wspólnie zamierzonego celu (wyrok SN z 19.06.1978 r., I KR 120/78, OSNKW 1978/10, poz. 110). Również zatem oskarżony, który zgodnie z przyjętym podziałem ról wynajął halę magazynową organizując i nadzorując miejsce przeładunku wytworzonych papierosów, dostarczanych z wytwórni w K., na samochody, które następnie udawały się na miejsce postoju w P., musi być uznany za współsprawcę. Przypadająca mu rola była znacząca dla powodzenia całego przestępczego przedsięwzięcia, a nawet warunkująca jego skuteczność.

Spójne zeznania T. J. i P. M. wykluczają spekulacje skarżącego, że oskarżony stał się ofiara intrygi, a w/w świadkowie mieli w istocie kontakt z inna osoba niż R. P. (1). Zasadnie zwrócił uwagę Sad orzekający na to, że wymienieni świadkowie bez wątpliwości potwierdzili, że to R. P. (1) osobiście odbierał klucze, które bezpośrednio przekazywał mu P. M., a obecna przy tym była T. J.. Wskazani świadkowie nie mieli wątpliwości co do tego, że osobą odbierająca klucze jest ta sama osoba, która wcześniej oglądała halę, a następnie podpisała umowę najmu, czyli R. P. (1). Sam oskarżony przyznał, że 15 maja 2019 r. był w Polsce i podpisał umowę najmu hali w L., a do Niemiec, jak twierdził, wrócił ok. 27 maja 2019 r. Mając na uwadze powyższe, trafnie też zdyskwalifikował Sąd Okręgowy zeznania T. B. (2).

Chybione są kolejne zarzuty skarżącego, który ignoruje trafne, logiczne spostrzeżenia Sądu orzekającego. Wszak na terenie hali w L., którą wynajął oskarżony, zatrzymano T. B. (1) i M. A. (2). Osoby te koordynowały dostawy papierosów z wytwórni w K. 18a, co wynika z analizy monitoringu pozyskanego w ramach czynności operacyjnych i utrwalonego procesowo w postaci protokołów oględzin tegoż monitoringu. T. B. (1) i M. A. (2) to osoby, które często przebywały na terenie hali i do których T. J. zwracała się o podanie kontaktu do oskarżonego, aby pozyskać od niego informacje na temat tego, co znajduje się w hali na potrzeby ubezpieczenia tej nieruchomości. Jeden ze wskazanych powiedział, że „szef P.” się sam skontaktuje (k. 237, 2473v). T. J. zeznała, że faktycznie skontaktował się z nią R. P. (1) od którego pozyskała potrzebne informacje (k. 237).Wreszcie, gdy doszło do zatrzymania T. B. (1) i M. A. (2) oraz przeszukania pomieszczeń hali w L. R. P. (1) skontaktował się z T. J. i zapytał ją co się stało, używając formułowania „co tam jego chłopaki narozrabiali” (k. 237). Takie sformułowanie T. J. powtórzyła na rozprawie (k. 2473).

Na uwzględnienie zasługiwał w istocie jedynie ostatni z podniesionych przez skarżącego zarzutów.

Oceniając kwestię ewentualnie rażącej niewspółmierności kary Sąd Apelacyjny miał na uwadze, że w orzecznictwie zgodnie wskazuje się, że rażąca niewspółmierność kary, uzasadniająca uwzględnienie zarzutu z art.438 pkt.4 k.p.k., występuje wtedy, gdy kara orzeczona nie uwzględnia w należyty sposób stopnia społecznej szkodliwości przypisywanego czynu oraz nie realizuje wystarczająco celu kary, ze szczególnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyraźną i oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą (zasłużoną). Przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wtedy, gdy na podstawie ustalonych okoliczności sprawy, które powinny mieć decydujące znaczenie dla wymiaru kary, można przyjąć, że występuje wyraźna różnica między karą wymierzoną a karą, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo (por. wyroki SN: z 22.10.2007 r., (...) 75/07, LEX nr 569073; z 26.06.2006 r., (...) 28/06, LEX nr 568924; z 30.06.2009 r., WA 19/09, OSNwSK 2009, poz. 1255; z 11.04.1985 r., V KRN 178/85, OSNKW 1985/7–8, poz. 60). Tak orzeczona kara może wynikiem bądź to nie dostrzeżenia występującej in concreto okoliczności istotnej z punktu widzenia dyrektywy wymiaru kary z art. 53 k.k. i nast. lub też nie nadania im adekwatnej wagi. Oceniając współmierność kary w relacji do dyrektyw i okoliczności wyznaczających jej wymiar, nie wolno zapominać, że art. 53 § 1 k.k. pozostawia wymiar kary sędziowskiemu uznaniu, nakazując, aby mieściła się ona w granicach przewidzianych przez ustawę. Przy ocenie kary przez pryzmat jej rażącej niewspółmierności nie można zatem nie uwzględniać granic, w jakich kara za dane przestępstwo może być orzeczona i w jakich niejako "proporcjach" pozostaje kara orzeczona względem granic pozostawionych sędziowskiemu uznaniu. Oczywiście nie oznacza to, że na przykład kara mieszcząca się "pośrodku" tegoż zagrożenia zawsze będzie karą współmierną, a na zarzut rażącej niewspółmierności będą narażone wyłącznie kary niejako "graniczne". Niemniej jednak stopień wykorzystania sankcji karnej przewidzianej za dane przestępstwo uznać należy za czynnik mający niebagatelne znaczenie przy całościowej ocenie, czy konkretna kara jest niewspółmierna, i to rażąco. W konsekwencji miarą surowości kary polegającej na pozbawieniu wolności, nie może być jedynie ilościowe oznaczenie czasu pozbawienia wolności ale stopień wykorzystania sankcji karnej przewidzianej za dane przestępstwo, także z uwzględnieniem występujących w danym postępowaniu, zwykle niepowtarzalnych w danym układzie, okoliczności uzasadniających konieczność wymierzenia – przy zastosowaniu nadzwyczajnego złagodzenia kary –,przy możliwym zróżnicowaniu zakresu zastosowania tej instytucji - poniżej dolnego progu ustawowego zagrożenia . Dyrektywa prewencji indywidualnej oznacza ,że sankcja (jej rodzaj i wysokość) powinna być tak dobrana, aby zapobiec popełnianiu w przyszłości przestępstw przez oskarżonego , co może zostać osiągnięte poprzez odstraszanie sprawcy od popełniania przestępstw albo jego wychowanie (resocjalizację). Efekt "odstraszający" kary ma zmaterializować się w umyśle sprawcy, ma wytworzyć przeświadczenie o nieopłacalności popełniania przestępstw w przyszłości, przekonanie o tym, że każde przestępstwo jest karane odpowiednio surowo, a ponowne popełnianie podobnych czynów nieuchronnie prowadzi do istotnego podwyższenia wymiaru kary ponad próg dolnego zagrożenia. Wtedy rodzi się uzasadnione prawdopodobieństwo, że sprawca skazany na karę odpowiednio surową powstrzyma się przed ponownym rozmyślnym popełnieniem czynu zabronionego (wyrok SA we Wrocławiu z dnia 14 marca 2007 r., II AKa 58/07, KZS 2007, z. 9, poz. 52). Idea wychowania (resocjalizacji) przez karę zakłada z kolei takie dostosowanie wysokości i rodzaju kary kryminalnej do indywidualnych potrzeb sprawcy, aby przez sankcję został on "wychowany", tj. zrozumiał naganność swojego zachowania i w przyszłości przestrzegał porządku prawnego. W obu przypadkach orzeczona kara ma być adekwatna w tym znaczeniu ,że racjonalne w realiach danej sprawy (oskarżonego) oznaczenie progu uprawniającego do wniosku o możności osiągnięcia tych celów wyznacza próg powyżej , którego orzekanie kary jest zbędne, a przez to może ona nabrać cech rażącej niewspółmierności przez swą surowość. Z kolei w zakresie prewencji ogólnej, rozumianej pozytywnie, chodzi tu o kształtowanie właściwych ocen i postaw w społeczeństwie, a w szczególności utwierdzenie ogółu w przekonaniu, że sprawcy przestępstw ponoszą odpowiedzialność za swoje czyny, a wymierzona im kara jest zawsze adekwatna do stopnia zawinienia, stopnia społecznej szkodliwości ich czynu. Tylko taka sprawiedliwa kara może bowiem wywierać pozytywny i kształtujący wpływ na zachowania społeczne, budząc jednocześnie ogólną aprobatę dla obowiązującego systemu prawnego (wyrok SA w Szczecinie z dnia 6 lutego 2014 r., II AKa 1/14, LEX nr 1441560). Istotą prewencji ogólnej nie jest więc wyłącznie wymierzanie surowych kar pozbawienia wolności, lecz kształtowanie w społeczeństwie przekonania o nieuchronności kary, jej dostosowanie do stopnia winy sprawcy i okoliczności podmiotowo-przedmiotowych czynu, a zatem karanie sprawiedliwe i tworzące atmosferę zaufania do obowiązującego systemu prawnego (wyrok SA w Szczecinie z dnia 6 lutego 2014 r., II AKa 1/14, LEX nr 1441560). Zarzut rażącej niewspółmierności kary, niezależnie od kierunku, o którym mowa w art. 438 pkt. 4 k.p.k. w kontekście powyższych wskazań może zatem in concreto okazać się skutecznym w razie wykazania przez podnoszącego zarzut jednej z niżej wskazanych sytuacji: wykazania wpływu na wysokość orzeczonej kary wzięcia przez orzekający sąd okoliczności z tej perspektywy irrelewantnej bądź to z perspektywy art. 53 § 1 k.k. jako takiego , bądź też okoliczności na płaszczyźnie dyrektyw sądowego wymiaru kary mających znaczenie ,natomiast nie występujących in concreto, wadliwie ustalenie istnienia okoliczności obciążającej lub wadliwe nie nieustalenie okoliczności łagodzącej, wreszcie przydanie nadmiernego znaczenia poszczególnym, relewantnym okolicznościom.

Oceniając z tej perspektywy orzeczone wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności Sąd Apelacyjny uznał jako cechujące się rażącą niewspółmiernością przez swą surowość. Przede wszystkim podkreślić należy, że nadmiernie wyeksponował Sąd orzekający rolę i znaczenie oskarżonego w popełnieniu przypisanych przestępstw. Z całą pewnością nie ma wystarczających dowodów by twierdzić, że była ona wiodąca, kierownicza, czy - jak to określa Sąd orzekający - „koordynująca”. W strukturach ustalonej grupy przestępczej rola owa jawi się jako mniej znacząca (brak choćby bezpośredniego zaangażowania w sam proces produkcji i sprzedaży wyrobów tytoniowych). Nie ma wystarczających podstaw by przyjąć, że oskarżony ze swojego przestępczego procederu odniósł dla siebie korzyść majątkową. Nie ustalono jak ewentualnie była to korzyść. Oskarżony nie był karany. Cieszy się dobra opinia środowiskową, pracuje. Nie do zaakceptowania jest w powyższej sytuacji stopień wykorzystania grożącej mu sankcji, znacząco odbiegającej od dolnej granicy. Z drugiej strony nie można też pomijać szkodliwości społecznej przestępczego przedsięwzięcia, w które oskarżony był zaangażowany.

Podsumowując, w perspektywie powyższych wywodów, uznał Sąd Apelacyjny za słuszną korektę jednej z kar jednostkowych i ukształtował w związku z tym na nowo karę łączną, respektując dyrektywy jej wymiaru.

Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego znajduje oparcie w art.636 § 1 kpk i art.2 ust.4 i art. 3 ust.2 ustawy z 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych.