Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 maja 2022 r., znak (...) – 2002, Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. ponownie ustalił Z. S. kapitał początkowy i określił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 116 630,36 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął: podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1 120,53 zł (pomnożono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 91,78% - wyliczony z przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych tj. 1989 – 1998 przez kwotę bazową tj. 1 220,89 zł); okresy składkowe (tj. 21 lat , 3 miesiące i 21 dni – 255 miesięcy), nieskładkowe (9 miesięcy i 26 dni - 9 miesięcy), współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 82,76 %; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn).

/decyzja - plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 16 maja 2020 r. , znak (...) , wykonując wyrok Sądu z dnia 22 marca 2022 r. , Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. ustalił wysokość emerytury Z. S. od 1 lipca 2021 r. tj. od daty określonej w wyroku Sądu. W treści decyzji wskazano, że emerytura została ustalona zgodnie z art.26 ustawy emerytalnej, a do jej obliczenia przyjęto: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 301 584,82 zł , kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 428 877,34 zł , średnie dalsze trwanie życia tj.240,60 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 3 036,00 zł [(301 584,82 + 428 877,34) : 240,60].

/decyzja – plik VI akt ZUS/

W dniu 21 czerwca 2022 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie Z. S. od ww. decyzji. Skarżąca wskazała, że nie zgadza się z ustaleniami organu rentowego, gdyż nie uwzględniają one zarobków , jakie osiągała w latach 1989 – 1990, podczas zatrudnienia w zakładzie (...) S.A.

/odwołanie k.3 – 4 , k.3 – 4 akt o sygn. VIII U 1342/22/

W odpowiedzi na odwołanie, pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.7 – 8 , odpowiedź na odwołanie k.5 – 6 akt o sygn. VIII U 1342/22/

Zarządzeniem z dnia 22 lipca 2022 r. połączono sprawę o sygnaturze akt VIII U 1342/22 ze sprawą o sygnaturze akt VIII U 1341/22 w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą VIII U 1341/22.

/zarządzenie k.8 akt o sygn. VIII U 1342/22/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni Z. S. urodziła się (...)

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 26 października 2016 r., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 5 października 2016 r. , Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. przyznał Z. S. emeryturę od 1 października 2016 r. tj. od miesiąca , w którym zgłoszono wniosek.

/decyzja k.9 – 10 plik VI akt ZUS/

Decyzją z dnia 16 lipca 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. odmówił Z. S. przeliczenia świadczenia z uwzględnieniem wynagrodzenia wykazanego w świadectwie pracy z dnia 2 października 1991 r. z firmy (...), ponieważ dokument nie zawierał informacji, za jaki okres przysługiwało wynagrodzenie, w jakim okresie było wypłacane.

/decyzja – plik VI akt ZUS/

Decyzją z dnia 16 lipca 2021 r. organ rentowy odmówił wnioskodawczyni przeliczenia kapitału początkowego, ponieważ jego wysokość nie uległa zmianie.

/decyzja – plik VI akt ZUS/

Przedmiotowe decyzje z dnia 16 lipca 2021 r. zostały zaskarżone przez wnioskodawczynię. W treści odwołań wnioskodawczyni wskazywała, że nie zgadza się z ustaleniami organu rentowego dotyczącymi dochodów z lat 1989 – 1990 , jakie osiągała w firmie (...).

/okoliczność bezsporna/

Prawomocnym wyrokiem z dnia 22 marca 2022 r. w sprawie VIII U 2115/21 Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w związku ze złożonym odwołaniem, zmienił zaskarżone decyzje i zobowiązał do przeliczenia emerytury Z. S. od 1 lipca 2021 r. przy uwzględnieniu kapitału początkowego ustalonego na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 116 630,36 zł ,wyliczonego przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru w wysokości 91,78 % ustalonego z lat 1989 – 1998 (pkt 1 wyroku) oraz oddalił odwołania w pozostałym zakresie.

/okoliczność bezsporna/

Na rozprawie w dniu 7 lutego 2023 roku ubezpieczona wskazała, iż nie twierdzi, że wyrok Sądu Okręgowego nie został wykonany a tylko, że zasady przyjęte w wyroku były błędne (e-protokół z 7 II 20223 roku 00:09:23).

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd pominął wniosek Z. S. o przesłuchanie świadka na okoliczność wysokości osiąganych przez nią zarobków w latach 1989 – 1990, jako nieistotny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Podkreślić należy, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych Sąd wprawdzie rozpoznaje sprawę w granicach zaskarżenia, to jednak związany jest treścią skarżonej decyzji. Skoro zatem skarżone w niniejszym postępowaniu decyzje zostały wydane w związku z prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 22 marca 2022 r., który co istotne rozstrzygnął podnoszone przez wnioskodawczynię kwestie dotyczące lat 1989 – 1990 , to Sąd rozpatrujący niniejszą sprawę nie mógł czynić w tym zakresie żadnych ustaleń.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania są niezasadne i podlegały oddaleniu.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby; zgodnie zaś z art. 366 k.p.c. wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami.

Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia (art. 365 § 1 k.p.c.) zapadłego między tymi samymi stronami w innej sprawie o innym przedmiocie polega na zakazie dokonywania ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z ustaleniami i ocenami dokonanymi w sprawie już osądzonej. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami nowy spór muszą przyjmować, iż dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym wyroku; skutkiem zasady mocy wiążącej prawomocnego wyroku jest to, że przesądzenie we wcześniejszym wyroku kwestii o charakterze prejudycjalnym oznacza, że w procesie późniejszym ta kwestia nie może być już w ogóle badana; zakazane jest także dokonywanie ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią ; rozciąga się ona również na zawarte w uzasadnieniu motywy rozstrzygnięcia, które mogą mieć znaczenie dla ustalenia zakresu mocy wiążącej i powagi rzeczy osądzonej prawomocnego orzeczenia; strony zaś nie mogą opierać swojego stanowiska na zarzutach sprzecznych z oceną prawną sądu.

Sąd wskazuje, że, w przedmiotowej sprawie, organ rentowy był związany wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 22 marca 2022 r., jaki zapadł w sprawie o sygn. akt VIII U 2115/22.

Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu charakteryzuje się, bowiem, dwoma aspektami - pierwszym odnoszącym się tylko do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia, zaś drugi aspekt mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia jest określony jako walor prawny rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści orzeczenia. Ten drugi aspekt jest ściśle związany z powagą rzeczy osądzonej (art. 366 § 1 k.p.c.) i występuje w nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny. W nowej sprawie nie może być wówczas zastosowany negatywny (procesowy) skutek powagi rzeczy osądzonej, polegający na niedopuszczalności ponownego rozstrzygania tej samej sprawy. Występuje natomiast skutek pozytywny (materialny) rzeczy osądzonej, przejawiający się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające, między tymi samymi stronami, nowy spór, muszą zatem przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym wyroku, a więc, w ostatecznym rezultacie procesu, uwzględniającym stan rzeczy na datę zamknięcia rozprawy. Taka jest treść prawomocnego orzeczenia, o którym stanowi art. 365 § 1 k.p.c., a więc treść wyrażonej w nim indywidualnej i konkretnej normy prawnej.

Zasady te odnoszą się, co prawda, także do postępowania z zakresu ubezpieczeń społecznych jednak doznają pewnych modyfikacji przewidzianych w przepisach ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w szczególności art. 114, który przewiduje możliwość zmiany ustaleń nawet określonych z wyroku sądu, pod warunkiem jednak wystąpienia przesłanek określonych w tym przepisie

W przedmiotowej sprawie organ rentowy wydał decyzje z urzędu, zgodne z wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 22 marca 2022 r. w sprawie VIII U 2115/21. Ponownie przeliczył wysokość kapitału początkowego, a następnie na podstawie decyzji o przeliczeniu kapitału początkowego ustalił wysokość emerytury.

Sąd rozpoznający odwołania od tych decyzji zobowiązany jest zatem jedynie ustalić czy decyzje zgodne są z treścią tego wyroku.

Dodać należy, że z ugruntowanego orzecznictwa sądów, jak i doktryny wynika, że w sprawach z odwołania od decyzji organu rentowego, jej treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. W postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, zgodnie z systemem orzekania w sprawach z tego zakresu, rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji. W sprawie, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego, przedmiot sporu nie może więc wykraczać poza treść tej decyzji. Zgodnie z treścią art. 477 ¹⁴ § 2 K.P.C. w przypadku uwzględnienia odwołania sąd zmienia w całości lub w części zaskarżoną decyzję organu rentowego lub zaskarżone orzeczenie wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności i orzeka co do istoty sprawy. Orzeczenie, co do istoty sprawy, o którym mowa w art. 477 § 2 K.P.C. polega na sformułowaniu sentencji wyroku w taki sposób, aby zastępowała decyzję organu rentowego. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 25 kwietnia 2018 r., III AUa 199/17, Legalis nr 2242317).

Na mocy art. 114 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jeżeli prawo do świadczeń lub ich wysokość ustalono orzeczeniem sądu, organ rentowy w przypadkach określonych w ust. 1 wydaje we własnym zakresie decyzję przyznającą prawo do świadczeń lub podwyższającą ich wysokość;

Odwołanie zgłoszone zostało od decyzji wydanych w tym właśnie trybie, a zatem zakres oceny określony i ograniczony został tylko do kwestii wykonania prawomocnego wyroku.

Wykonanie zaś wyroku nie było sporne między stronami, bowiem sama ubezpieczona wskazała, iż nie twierdzi, że wyrok nie został wykonany a tylko, że zasady przyjęte w wyroku były błędne.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy , na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. , orzekł jak w sentencji wyroku.

Oczywistym natomiast jest, że jeżeli wnioskodawczyni w przyszłości przedstawi nowe dowody odnoszące się do spornego okresu (np. w postaci zeznań świadków), to organ rentowy będzie zobligowany do zajęcia określonego stanowiska, a w przypadku jego niezaakceptowania, otworzy wnioskodawczyni drogę do podjęcia ewentualnych dalszych kroków prawnych w tym zakresie.