Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 października 2022 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie sygn. akt XU 79/22 J. G. przeciwko Wojewódzkiemu Zespołowi do Spraw Orzekania o Niepełnoprawności w Ł. o ustalenie (zmianę wskazań) niepełnosprawności w związku z odwołaniem od orzeczenia wydanego w dniu 11 stycznia 2022 roku, nr sprawy (...). (...). (...).2026.2021

1. zmienił zaskarżone orzeczenie z dnia 11 stycznia 2022 roku i poprzedzające je orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Powiecie (...) Wschodnim z dnia 2 listopada 2021 roku w zakresie punktu IV (czwartego) w ten sposób, że ustala, iż niepełnosprawność istnieje od 22 roku życia;

2. oddalił odwołanie w pozostałym zakresie.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

J. G. urodził się w dniu (...)

J. G. z zawodu wyuczonego jest mechanikiem maszyn budowlanych. W 1974 roku zainteresowany rozpoczął naukę zawodu i pracę w ramach praktyk zawodowych. Po dwóch latach, od 1976 roku pojawiły się objawy kliniczne żylnej choroby zakrzepowo – zatorowej.

Zainteresowany był hospitalizowany w dniach od 26 listopada 1976 roku do 15 grudnia 1976 roku, od 28 grudnia 1979 roku do 8 stycznia 1980 roku.

W dniach od 24 lutego 1981 roku do 9 kwietnia 1981 roku J. G. był hospitalizowany w Akademii Medycznej w Ł.. Rozpoznano zatorowość płucną, żylną chorobę zakrzepowo – zatorową, phlegmasia alba (bolesny obrzęk biały – zawansowana postać zakrzepicy żylnej).

Wnioskodawca był hospitalizowany w okresie od 16 czerwca 1981 roku do 22 czerwca 1981 roku, od 21 października 1986 roku do 14 listopada 1986 roku, od 5 stycznia 1987 roku do 6 lutego 1987 roku.

W dniu 6 lipca 1987 roku (...) Zespół (...) w Z. rozpoznał u wnioskodawcy zakrzepowe zapalenie żył.

W zaświadczeniu o stanie zdrowia wystawionym w dniu 2 października 1998 roku przez Szpital (...) w Ł. Klinikę (...) potwierdzono u wnioskodawcy genetyczne schorzenie występujące u pacjenta od dziecka.

Instytut Medycyny Pracy w zaświadczeniu z dnia 23 kwietnia 1999 roku wskazał, że J. G. pozostaje pod stałą kontrolą od 1987 roku. Wskazano, że pacjent ma udokumentowany wrodzony niedobór antytrombiny III, w związku z czym cierpi na żylną chorobę zakrzepowo – zatorową. Wielokrotnie przebywał na oddziałach chorób wewnętrznych i chorób płuc z rozpoznaną zatorowością płucną, która spowodowała trwałą ograniczoną wydolność oddechową. W 1998 roku poddany był operacji subtotalnej resekcji żołądka z powodu masywnego krwawienia wrzodu żołądka.

Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie o sygn. akt VIII U 3999/98 rozpoznawał odwołanie J. G. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Ł. z dnia 12 października 1998 roku przyznającej wnioskodawcy okresową rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 31 października 2000 roku. W toku postępowania zostały wydane opinie przez biegłego pulmonologa i chirurga naczyniowego. Biegła pulmonolog na podstawie dokumentacji medycznej ustaliła, że w 1987 roku rozpoznano u wnioskodawcy wrodzony niedobór antytrombiny III. Klinicznie objawy choroby ujawniły się wcześniej – trzykrotnie stwierdzono zapalenie żył głębokich. Od 1987 roku mimo leczenia antykoagulantami występowały trzykrotnie objawy zatorowości płucnej zagrażające życiu – w 1987 r., 1996 r. i 1997 r. Postępowanie sądowe zostało umorzone wobec cofnięcia wniosku.

Aktualnie J. G. leczy się z powodu wrodzonego niedoboru antytrombiny III, nawracających epizodów choroby zakrzepowo – zatorowej, przebytej zatorowości płucnej. Zainteresowany leczy się kardiologicznie głównie z powodu przebytego incydentu wieńcowego i leczenia inwazyjnego (angioplastyka tętnicy wieńcowej). Jest też po krioablacji ujść żył płucnych z powodu napadowego migotania przedsionków, nadciśnienia tętniczego.

W ocenie biegłego chirurga naczyniowego wnioskodawca jest osobą niepełnosprawną o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności od 1981 roku, czyli od 22 roku życia na stałe – od daty hospitalizacji z powodu wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo zatorowej pod postacią zakrzepicy żył głębokich prawej kończyny dolnej, kończyn górnych i zatorowości płucnej. Sama trombofilia wrodzona u wnioskodawcy nie skutkuje niezdolnością do pracy. O niepełnosprawności u wnioskodawcy decyduje naruszenie stopnia sprawności organizmu, które nastąpiło w 1981 roku i trwa nadal.

W 1976 roku u wnioskodawcy z pewnością istniała trombofilia wrodzona oraz występowały incydenty zakrzepicy żylnej, poddające się leczeniu zachowawczemu, nie skutkujące niepełnosprawnością.

Biegły internista - kardiolog rozpoznał u wnioskodawcy przewlekły zespół wieńcowy, stan po zabiegu angioplastyki gałęzi przedniej zstępującej z implantacją stentu (2015 r.), napadowe migotanie przedsionków, stan po zabiegu krioablacji ujść żył płucnych (9.03.2021 r.), stan po dwóch epizodach zatorowości płucnej (1987 r. i 1999 r.), nadciśnienie tętnicze, wrodzony niedobór antytrombiny III, stan po częściowej resekcji żołądka z powodu choroby wrzodowej (1997 r.), przebyte epizody zakrzepowego zapalenia żył kończyn dolnych, żylna choroba zakrzepowo – zatorowa w wywiadzie.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie przedstawionej dokumentacji, także załączonej do akt sprawy VIII U 3999/98 i akt (...) oraz na podstawie opinii biegłych, przy czym zasadnicze znaczenie z uwagi na rodzaj schorzenia miała opinia biegłego chirurga naczyniowego M. G..

Biegły wydał dwie opinie uzupełniające podtrzymując wniosek opinii podstawowej wskazujący na ustalenie początku niepełnosprawności na 22 rok życia wnioskodawcy (1981 roku). Biegły rzeczowo argumentował wnioski, odnosząc je do dokumentacji medycznej. Przy tym Sąd podniósł, iż wbrew twierdzeniom pełnomocnika wnioskodawcy w załączonych aktach sprawy VIII U 3999/98 nie ma kart szpitalnych z hospitalizacji w latach 1976-1987. Biegły wydając opinię oparł się na wszystkich dowodach z dokumentacji medycznej, w tym okazanej biegłemu podczas badania i wywiadu (k. 52 – przedłożona dokumentacja medyczna), uwzględnił informacje przekazane przez wnioskodawcę, także informacje wynikające z wystawionych zaświadczeń. Biegły stanowczo podkreślił, że należy odróżnić fakt istnienia choroby wrodzonej, genetycznej od jej wpływu na stan zdrowia wnioskodawcy i naruszenie stopnia sprawności organizmu. Biegły nie zakwestionował tego, że od 1976 roku ujawniły się objawy kliniczne choroby, skutkujące koniecznością hospitalizacji. Istotne jednak jest to, że dopiero pobyt szpitalny w 1981 roku z powodu wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo – zatorowej pod postacią zakrzepicy żył głębokich stanowi podstawę do uznania, że wpływ choroby na funkcjonowanie wnioskodawcy był na tyle istotny, że można wskazać na początek niepełnosprawności.

Sąd podkreślił, że pełnomocnik wnioskodawcy nie był obecny na terminie rozprawy (zawiadomienie o terminie rozprawy zostało doręczone w dniu 29 lipca 2022 roku – k. 86), na który został wezwany biegły celem złożenia dodatkowej ustnej opinii uzupełniającej. Biegły odniósł się do zastrzeżeń pisemnych, odpowiedział na pytania wnioskodawcy. Dalsze zastrzeżenia do opinii nie zostały zgłoszone.

W świetle spójnych wniosków opinii biegłego, braku zastrzeżeń, które dyskwalifikowałyby opinię wydaną przez biegłego, Sąd nie znalazł podstaw do powołania w sprawie kolejnego biegłego na okoliczność ustalenia początku niepełnosprawności.

Sąd Rejonowy zaznaczył że, dowód z opinii biegłych podlega ocenie Sądu przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c., na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (zob. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r. w sprawie I CKN 1170/98, OSNC 2001/4/64; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002 r. w sprawie V CKN 1354/00, LEX nr 77046). Biorąc pod uwagę przedstawione kryteria należy stwierdzić, że przeprowadzone w sprawie dowody z opinii biegłych sądowych są w pełni przydatne dla ustalenia stanu faktycznego sprawy.

Sąd podkreślił, że zgodnie z prezentowanym w judykaturze jednolicie stanowiskiem potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. Zgłaszając taki wniosek strona winna wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w złożonych do akt sprawy opiniach biegłych, które dyskwalifikują te opinie, uzasadniając tym samym powołanie dodatkowych opinii (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2014 r. w sprawie sygn. I UK 444/13, opubl. Legalis nr 1162505). Sąd ma więc obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych, gdy przeprowadzona już opinia zawiera istotne luki, jest niekompletna, bo nie odpowiada na postawione tezy dowodowe, jest niejasna, czyli nienależycie uzasadniona lub nieweryfikowalna, tj. gdy przedstawiona ekspertyza nie pozwala organowi orzekającemu zweryfikować zawartego w niej rozumowania co do trafności wniosków końcowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2013 r. w sprawie sygn. III UK 128/12, opubl. Legalis nr 924700).

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd zważył, iż odwołanie, jako częściowo zasadne, należało częściowo uwzględnić.

Sąd podkreślił, iż rozpoznając odwołanie od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności, działa w granicach zaskarżenia. W tej sprawie wnioskodawca skarżył orzeczenie tylko w zakresie punktu IV orzeczenia, tj. w zakresie ustalenia początku niepełnosprawności. Ostatecznie pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o ustalenie początku niepełnosprawności na dzień 26 listopada 1976 roku (17 rok życia). Żaden inny punkt orzeczenia nie został zakwestionowany.

Zgodnie z art. 2 pkt 10 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ( tekst jednolity Dz. U. z 2011 r, Nr 127, poz. 721 z późn. zm.) ilekroć w ustawie mowa jest o niepełnosprawności - oznacza to trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.

Wnioskodawca był częściowo niezdolny do pracy od października 1998 roku do października 2000 roku, a następnie był całkowicie niezdolny do pracy od 2000 roku.

Zgodnie z treścią § 14 ust. 3 i 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. z 2018 r. poz. 2027 ze zm.) datę lub okres powstania niepełnosprawności osoby zainteresowanej ustala się na podstawie przebiegu schorzenia, dokumentacji medycznej lub orzeczeń o inwalidztwie, niezdolności do pracy, wydanych przez organy na podstawie przepisów odrębnych (ust. 3). Jeżeli z przedłożonej dokumentacji, przebiegu schorzenia, orzeczeń o inwalidztwie lub niezdolności do pracy osoby zainteresowanej nie da się ustalić daty lub okresu powstania niepełnosprawności, należy wpisać wyrazy "nie da się ustalić" (ust. 4).

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 4 sierpnia 2021 r., wydanym w sprawie III USK 239/21 zaakcentował, że regulacje § 14 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 857) wskazują, że ustalenie daty lub okresu powstania niepełnosprawności oraz jej stopnia, następuje w sposób sformalizowany, na podstawie określonych prawem dokumentów medycznych.

Ustalenia nie mogą być zatem dowolne i oparte na określonych założeniach, ale muszą wynikać z materiału dowodowego.

W tej sprawie biegły stanowczo ocenił, że początek niepełnosprawności może być wiązany dopiero z hospitalizacją z 1981 roku, ponieważ dopiero w tej dacie poczyniono rozpoznanie, które wskazuje na istotne naruszenie sprawności organizmu wnioskodawcy. Należy bowiem zaakcentować, że nie każda choroba genetyczna, wrodzona powoduje niepełnosprawność. Niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.

Jednocześnie Sąd Rejonowy podkreślił, że dowód z opinii biegłego w postępowaniu sądowym dotyczącym stanu zdrowia jest jedyną drogą pozyskania koniecznych do rozstrzygnięcia wiadomości specjalnych i nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową (np. przesłuchaniem świadka lub eksperymentem sądowym bez udziału biegłego, dokumentacją medyczną pochodzącą od lekarzy prowadzących ani też orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS lub orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS), zaś sąd orzekający nie jest uprawniony do samodzielnego (bez oparcia się na opinii właściwych biegłych) ustalania okoliczności, dla których wyjaśnienia wymagane jest posiadanie wiadomości specjalnych (do których należy w szczególności wiedza z zakresu medycyny)/tak wyrok SA w Poznaniu z dnia 25 stycznia 2017 r., III AUa 552/16 wyrok SA w Szczecinie z dnia 24.09.2019 r, III AUa 192/19).

Sąd Rejonowy wskazał, iż biorąc pod uwagę wnioski opinii biegłego chirurga naczyniowego, możliwe było uwzględnienie odwołania tylko poprzez zmianę pkt IV orzeczenia i ustalenie początku niepełnosprawności na 22 rok życia. – punkt 1 wyroku

W pozostałym zakresie odwołanie zostało oddalone, ponieważ zebrany materiał dowodowy, zwłaszcza wnioski opinii biegłego nie dają podstaw do ustalenia, że wnioskodawca był osobą niepełnosprawną od 17 roku życia.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd stosownie do treści art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie w pozostałej części. – punkt 2 wyroku.

Apelację od powyższego orzeczenia w zakresie ustalenia prawidłowego okresu początkowego niepełnosprawności wniósł ubezpieczony reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

- naruszenie przepisów prawa procesowego w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy przez błędną ocenę materiału dowodowego, opinii biegłych i przedstawionych dokumentów pisemnych zgromadzonych w sprawie, tj. art. 233 kpc poprzez naruszenie zasady doświadczenia życiowego oraz błędu interpretacji związku zachodzącego pomiędzy poszczególnymi faktami, wyciągając ostatecznie z ich całokształtu błędne wnioski ponieważ Sąd wywiódł ze środków dowodowych, iż niepełnosprawność istnieje od 22 roku życia, podczas gdy doświadczenie życiowe uczy, że w przypadku stwierdzonego schorzenia od urodzenia, polegającego na wrodzonym niedoborze antytrombiny III (trombofilia) fakt bezsporny, początek choroby przypada na okres od urodzenia, co stwierdza biegły w uzupełniającej opinii z dnia 20.07.2022 r., opinii z dnia 2.05.2022, opinii z 31.03.2022 czy co wynika dokumentacji medycznej powoda dostarczonej sądowi wraz z pismem procesowym z dnia 12 kwietnia 2022 r., tym samym tym bardziej żądanie stwierdzenia niepełnosprawności od daty 26.11.1976 było uzasadnione.

- naruszenie przepisów prawa procesowego w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy przez niezasadne pomięcie wniosku dowodowego o dopuszczenie wyjaśnień J. G. na okoliczność pierwszych istotnych oznak choroby w jego życiu oraz wpływu choroby na codzienne życie, na okoliczność ujawnienia rzeczywistej daty początku niepełnosprawności, przez co Sąd naruszył art. 205 ¹², art. 227 i art. 235 ² § 1i 2 kpc , przez co powód został pozbawiony prawa do wyjawienia istotnych okoliczności , których nie mógł dowieść dokumentacją medyczną choroby, z uwagi na znaczny upływ czasu od daty pierwszych oznak choroby i niezachowanie się dokumentacji medycznej, która mogła w tym czasie podlegać zniszczeniu, z uwagi na ograniczenia czasu archiwizacji dokumentacji medycznych przez placówki medyczne oraz przemiany społeczno – gospodarcze w obszarze placówek medycznych od 1989 roku i w latach następnych,

- naruszenia przepisów prawa materialnego art. 4 ust. 2 art. 6b ust. 3 w zw. Z art. 6c ust. 9 ustawy z dni 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2021 poz 573) w zw. z 14 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności z dnia 25 marca 2021 r. (Dz. U. z 2021 r. poz. 857) przez ich niewłaściwe zastosowanie - polegające na zmianie orzeczenia z dnia 11 stycznia 2022 r. i poprzedzającego je orzeczenia (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 2 listopada 2021 r. w zakresie ustalenia, iż niepełnosprawność umiarkowana Powoda istnieje od 22 roku życia, a tym samym uwzględnienia odwołania Powoda w części, a przez to niewłaściwe zastosowanie art. 477 (14) § 1 i 2 KPC, gdy tymczasem wykazane w postępowaniu racje Powoda, odnoszące się do przedmiotu sporu objętego orzeczeniem (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności oraz przedstawione dokumenty oraz opinie, jednoznacznie dawały podstawę do zmiany zaskarżonego orzeczenia z uznaniem początku choroby wrodzonej, od urodzenia, a tym bardziej od 26 listopada 1976 r.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

I.  dopuszczenie zeznań Powoda J. G. na okoliczność pierwszych istotnych oznak choroby i jej wpływu na codzienne życie, na okoliczność prawidłowego ustalenia początku okresu niepełnosprawności,

II. ponowne wysłuchanie biegłego sądowego z obowiązkiem wypowiedzenia się, dlaczego początkiem okresu choroby - niepełnosprawności nie jest stan wrodzonej choroby Powoda - od urodzenia, tylko inna data, ewentualnie powołanie przez Sąd nowego biegłego lekarza o specjalności chorób układu żylnego, na okoliczność wypowiedzenia się w prawidłowym określeniu skutków rozwoju choroby u osób z wrodzoną chorobą (trombofilią) prawidłowego określenia daty początku niepełnosprawności;

III. dopuszczenie nowego dowodu, którego powołanie nie było możliwe wcześniej, a którego potrzeba powołania podyktowana została dopiero niekorzystnym wyrokiem sądu, w postaci dokumentu "Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności" znak ZON.721.2520.2021 wydanego synowi Powoda B. G., w którym przy tej samej jednostce chorobowej co jednostka chorobowa Powoda określono istnienie niepełnosprawności - od urodzenia, co potwierdza, nieprawidłowość orzeczenia wydanego Powodowi, w zakresie daty określenia początku okresu niepełnosprawności Powoda,

IV. uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i orzeczenie co do istoty sprawy;

V. ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie Sądowi Rejonowemu dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sprawy do ponownego rozpatrzenia.

VI. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i obowiązujących przepisach prawa.

Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd drugiej instancji nie dopatrzył się w postępowaniu pierwszoinstancyjnym naruszenia przepisów prawa materialnego czy przepisów postępowania, skutkujących koniecznością zmiany czy uchylenia zaskarżonego wyroku.

Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Z kolei art. 278 § 1 k.p.c. stanowi, iż dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje w wypadkach, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości „specjalne”. Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje więc wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości, wykraczająca poza zakres wiadomości przeciętnej osoby posiadającej ogólne wykształcenie. Wobec tego biegłym może być jedynie osoba, która posiada wskazane wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego.

W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów – art. 233 k.p.c., sąd I instancji powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (wyrok SN z 2003-10-30 IV CK 138/02 L.). Niemniej jednak polemika z opinią biegłego nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (wyrok SN z 2002-01-09 II UKN 708/00 L.). Dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza bowiem przeświadczenie strony, iż fakty wyglądają inaczej, lecz koniecznym jest również rzeczowe wykazanie, iż wystawiona przez biegłego opinia jest niespójna bądź merytorycznie błędna.

Dowód z opinii biegłych jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26).

Zdaniem Sądu II instancji niewątpliwe jest, że ocena okresu w jakim powstała niepełnosprawność, wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłego, nie zaś tylko w subiektywnym odczuciu zainteresowanej rozstrzygnięciem strony.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy uczynił podstawą swego rozstrzygnięcia opinie biegłych lekarzy specjalistów biegłego pulmonologa, biegłego internisty - kardiologa i chirurga naczyniowego, przy czym kluczową dla rozstrzygnięcia, z uwagi na specyfikę schorzeń wnioskodawcy, na które cierpi od urodzenia, była opinia biegłego chirurga naczyniowego. Wskazany biegły jednoznacznie ocenił ustalenie początku okresu trwania niepełnosprawności wnioskodawcy na 22 rok życia (1981 rok). Biegły rzeczowo uzasadnił wywiedzione przez siebie w tym przedmiocie wnioski, odnosząc je do dokumentacji medycznej jak i wystawionych wnioskodawcy zaświadczeń dotyczących stanu jego zdrowia. Jeszcze raz wskazać należy – było to już bowiem także przedmiotem uwag Sądu I instancji, że biegły stanowczo podkreślił, że należy odróżnić fakt istnienia choroby wrodzonej, genetycznej od jej wpływu na stan zdrowia wnioskodawcy i naruszenie stopnia sprawności organizmu. Biegły nie negował i dostrzegł fakt, że u powoda od 1976 roku ujawniły się objawy kliniczne choroby, skutkujące koniecznością hospitalizacji, że od tego momentu ubezpieczony zmaga się z negatywnymi skutkami schorzenia na jakie cierpi od urodzenia. Niemniej jednak przy tym konsekwentnie i spójnie wskazywał, że dopiero pobyt szpitalny w 1981 roku z powodu wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo – zatorowej pod postacią zakrzepicy żył głębokich stanowił podstawę do uznania, że wpływ choroby na funkcjonowanie wnioskodawcy był na tyle istotny, że można wskazać na początek niepełnosprawności. Sama trombofilia wrodzona u wnioskodawcy do tego momentu nie skutkowała niezdolnością do pracy i takim naruszeniem sprawności jego organizmu by mówić o niepełnosprawności. Dopiero dalsze naruszenie, które nastąpiło w 1981 roku i trwa nadal doprowadziło do takich skutków zdrowotnych i w zakresie funkcjonowania ubezpieczonego ,iż można mówić niepełnosprawności. O niepełnosprawności u wnioskodawcy decyduje dalsze naruszenie stopnia sprawności organizmu, które nastąpiło w 1981 roku i trwa nadal.

Podnieść należy, iż w obowiązującym stanie prawnym strona z poszanowaniem zasad dotyczących prekluzji dowodów w świetle art. 205 ¹² § 2 kpc może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej.

W postępowaniu przed Sądem I instancji wnioskodawca, reprezentowany przez profesjonalistę, nie był ograniczony co do możliwości przedstawienia swych twierdzeń i dowodów w kwestiach istotnych dla rozstrzygnięcia sporu. Pomimo tego nie wykazał, choć składał określone zastrzeżenia do opinii biegłego chirurga naczyniowego i kolejne wnioski dowodowe. aby ostatecznie dokonana przez ww biegłego ocena okresu w jakim powstała jego niepełnosprawność była niepełna, czy też merytorycznie błędna. Przy czym po złożeniu ustnej opinii przez biegłego, dalszych wniosków nie składał.

W szczególności nie sposób zgodzić się z twierdzeniem apelacji, iż na wskazanej ocenie zaważył fakt braku nadania odpowiedniego waloru ewentualnym zeznaniom wnioskodawcy co sposobu jego bieżącego funkcjonowania okoliczności pierwszych istotnych oznak choroby i ich wpływu na codzienne życie, wobec pominięcia przez Sąd Rejonowy zgłoszonego w tym przedmiocie wniosku dowodowego, podczas gdy dotyczył on okoliczności mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

W przekonaniu Sądu Okręgowego wskazany dowód - wbrew stanowisku apelanta - waloru istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w rzeczywistości nie posiadał i taka ocena nie narusza zasad określonych w art. 233 § 1 kpc ani w art. 205 ¹², art. 227 i art. 235 ² § 1i 2 kpc. Co znamienne, zgodnie z treścią z treścią § 14 ust. 3 i 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. z 2018 r. poz. 2027 ze zm.) datę lub okres powstania niepełnosprawności osoby zainteresowanej ustala się na podstawie przebiegu schorzenia, dokumentacji medycznej lub orzeczeń o inwalidztwie, niezdolności do pracy, wydanych przez organy na podstawie przepisów odrębnych (ust. 3). Jeżeli z przedłożonej dokumentacji, przebiegu schorzenia, orzeczeń o inwalidztwie lub niezdolności do pracy osoby zainteresowanej nie da się ustalić daty lub okresu powstania niepełnosprawności, należy wpisać wyrazy "nie da się ustalić" (ust. 4). Tym samym celem stwierdzenia, iż wnioskodawcę od konkretnego momentu czasowego charakteryzowała niepełnosprawność, niezbędne jest między innymi obiektywne stwierdzenie wsparte stosowną dokumentacją medyczną, iż w konkretnym przedziale czasowym zostały spełnione przesłanki kwalifikujące go do orzeczenia w tym przedmiocie. Wykazaniu tych przesłanek bezsprzecznie może zaś służyć tylko i wyłącznie dowód z opinii biegłego specjalisty posiadającego stosowne wiadomości specjalne w tym zakresie i dającego rękojmię należytego wykonania czynności biegłego, nie zaś opinia samego wnioskodawcy co do okoliczności pierwszych istotnych oznak choroby i sposobu jego niesamodzielnego funkcjonowania. Podnieść należy, iż wystąpienie określonych objawów choroby nawet poważnych nie jest jeszcze tożsame z niepełnosprawnością, a wsparcie osobie chorej może być udzielane nawet wtedy, gdy wymóg taki - obiektywnie z uwagi na uwarunkowania medyczne (oceniane przez specjalistów) - nie istnieje. Dlatego relacji samego powoda w przedmiocie stanu jego zdrowia pierwszych istotnych objawów choroby, na którą cierpi od urodzenia, oraz zapewniania mu czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych żadną miarą nie sposób uznać za podstawę faktyczną orzeczenia w sprawie.

Z tych też względów zeznania wnioskodawcy w tym przedmiocie zasadnie zostały pominięte, przez Sąd I instancji jako nieprzydatne dla ustalenia okoliczności prawnie doniosłych. Z tych samych względów i na tej samej podstawie tj w oparciu o treść art. 235 ² § 1 pkt 3 zgłoszony w tym przedmiocie ponownie wniosek dowodowy podlegał pominięciu również w postępowaniu apelacyjnym. Jeszcze raz wskazać należy iż do zakwestionowania wniosków opinii biegłego posłużyć nie może, subiektywna opinia osoby nie posiadającej wiedzy specjalnej. Podkreślić należy również, iż nawet przy braku dokumentacji medycznej z najstarszych okresów leczenia wnioskodawcy materiał zgromadzony w sprawie z uwzględnieniem doświadczenia i wiedzy biegłego z uwzględnieniem historii choroby i jej przebiegu pozwalał na ustalenie okresu w jakim powstała niepełnosprawność powoda.

Nieuprawnionym jest twierdzenie apelacji, iż ocena stanu zdrowia wnioskodawcy dokonana przez Sąd -wsparta przede wszystkim na opinii biegłego chirurga naczyniowego - jest nieprawidłowa, gdyż ta ostatnia opierała się na ogólnikowych i nieuzasadnionych w sposób należyty stwierdzeniach z pominięciem wrodzonego charakteru choroby wnioskodawcy skutków jej rozwoju, co skutkowało wadliwym określeniem daty początku niepełnosprawności. W kontekście powyższego w ocenie skarżącego opinia ta winna zostać uzupełniona lub winien zostać przeprowadzony dowód z opinii innego biegłego tej samej specjalności.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż żądanie ponowienia lub uzupełnienia dowodu z opinii biegłych jest bezpodstawne, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania (wyrok SN z 1999-10-20 II UKN 158/99 OSNAPiUS 2001/2/51).

Sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii biegłych jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez Sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii (tak w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2000 roku, I CKN 1170/98, OSNC 2001 nr 4 poz. 84). Tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26).

Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego (biegłych) przekonała strony sporu. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Sąd nie może też zająć stanowiska odmiennego co do stanu zdrowia wnioskodawcy, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego, innej niż wyrażona w opiniach biegłych. (por wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 roku, II URN 228/87, (...) Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 lipca 2018 r.III AUa 1328/17 Legalis numer 1824314).

Podkreślić należy również, iż dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych w sprawie nie jest równoznaczne z uzyskaniem dowodu korzystnego dla strony niezadowolonej z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych (wyrok SN z 28 lutego 2001 roku, II UKN 233/00 L.).

Samo niezadowolenie strony z oceny przedstawionej przez biegłych nie uzasadnia potrzeby dopuszczenia przez sąd dowodu z opinii innych biegłych (wyr. SN z 6.10.2009 r., II UK 47/09, L.). Zwraca na to także uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 lipca 1999 roku, II UKN 37/99 OSNAPiUS 2000/20/741 wskazując, że sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy.

Wbrew zapatrywaniom apelacji powoda biegły chirurg naczyniowy o czym już wspominano, nie kwestionując wrodzonego charakteru choroby powoda oraz faktu wystąpienia jej objawów klinicznych już od 1976 roku, jednoznacznie stwierdził dopiero pobyt szpitalny w 1981 roku z powodu wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo – zatorowej pod postacią zakrzepicy żył głębokich stanowił podstawę do uznania, że wpływ choroby na funkcjonowanie wnioskodawcy był na tyle istotny, że można wskazać na początek niepełnosprawności. Strona powodowa skorzystała z uprawnień procesowych i składała zastrzeżenia doprowadzając do wydania opinii uzupełniających. W opiniach tych biegły czego przy rozpatrywaniu zarzutów apelacji nie należy pomijać - bezpośrednio odnosił się do uwag i niejasności sygnalizowanych przez pełnomocnika powoda, tłumacząc dlaczego wnioskodawca w 1976 r. nie spełniał poszczególnych przesłanek pozwalających zakwalifikować go do kręgu osób z niepełnosprawnością. Wnioski w tym przedmiocie były kategoryczne i znajdowały usprawiedliwienie w stwierdzonym przez biegłego stanie zdrowia wnioskodawcy, który przy istnieniu choroby wrodzonej, nie uzasadniał jednak orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wcześniej niż ustalono. W kontekście powyższego twierdzenia apelacji, iż biegły nie dookreślił dlaczego początkiem okresu niepełnosprawności nie jest stan wrodzonej choroby – od urodzenia tylko inna data jawią się jako nieuprawnione i stricte subiektywne.

Skarżący nie zgadzając się z wnioskami końcowymi opinii – sugeruje, iż za dzień powstania jego niepełnosprawności uznać należy, jeśli nie samą datę urodzenia to dzień 26.11.1976 r. kiedy to doszło do pierwszej hospitalizacji związanej z jego wrodzoną chorobą. Takiej tezy przedstawiając dokumentację medyczną bądź inne dowody potwierdzające wskazane okoliczności, podważając opinie biegłego w tym przedmiocie jednak nie wykazano. Nieistotne jest przy tym, iż okoliczność powstania niepełnosprawności oceniono inaczej w przypadku syna wnioskodawcy przy takiej samej jednostce chorobowej co jednostka chorobowa powoda. Stan chorobowy jednej osoby nie może bowiem posłużyć do oceny stanu zdrowia osoby innej a występowanie tej samej jednostki chorobowej nie jest jednoznaczne z występowaniem w obu przypadkach kryteriów pozwalających na ocenę ich niepełnosprawności. Tym samym, polemizując z wnioskami opinii biegłego, co do oceny okresu powstania niepełnosprawności apelujący twierdzi bezpodstawnie, że poszczególne aspekty dotyczące jego stanu zdrowia rzutujące na okres powstania jego niepełnosprawności nadal nie zostały kategorycznie przez Sąd I instancji wyjaśnione. W tym stanie rzeczy zgłoszony w apelacji wniosek o ponowne wysłuchanie biegłego bądź dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności jako zmierzający wyłącznie do przedłużania postępowania należało zgodnie z treścią i art. 235 ² § 1 pkt 5 kpc należało pominąć.

Reasumując, żaden z zarzutów apelacyjnych dotyczących naruszenia prawa procesowego art. 233 §1 kpc, art. 205 ¹², art. 227 i art. 235 ² § 1i 2 kpc poprzez uchybienia w zakresie przeprowadzonego postępowania dowodowego i oceny dowodów, nie zasługiwał na uwzględnienie. Postępowanie było przeprowadzone prawidłowo a podejmowane przez Sąd czynności były wystarczająco merytorycznie uzasadnione.

Akceptacja powyższego czyni bezzasadnymi apelacyjne zarzuty naruszenia prawa materialnego – art. 4 ust. 2 art. 6b ust. 3 w zw. z art. 6c ust. 9 ustawy z dni 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2021 poz 573) w zw. z 14 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności z dnia 25 marca 2021 r. (Dz. U. z 2021 r. poz. 857), poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, iż stan zdrowia odwołującego nie pozwalał na określenie daty powstania jego niepełnosprawności już na dzień 26.11.1976 r.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ocenionego logicznie występujące u wnioskodawcy schorzenia i dysfunkcje czyniły go osobą niepełnosprawną od 22 roku życia – 1981 r. Wyrok Sądu Rejonowego w pełni zatem odpowiada prawu.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, powoda jako bezzasadną.