Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 784/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 15 września 2022 roku w sprawie II K 367/22.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Rażąca niewspółmierność środka karnego, poprzez nie orzeczenie wobec oskarżonego starszego szeregowego A. O. środka karnego degradacji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie sąd okręgowy musi podkreślić, iż sprawstwo oskarżonego nie było kwestionowane i w świetle zebranych dowodów nie budzi wątpliwości. Prawidłowa jest też ocena prawna przypisanych oskarżonemu czynów.

Zarzut rażącej niewspółmierności kary jako zarzut z kategorii ocen można zasadnie podnosić, gdy kara ( zastosowana reakcja karna ), jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy – innymi słowy, gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą.

Zmiana wysokości orzeczonej kary ( reakcji karnej ) może w wyniku postępowania odwoławczego nastąpić jedynie wówczas, gdyby kara ta jawiła się jako „rażąco niewspółmierna". Owa niewspółmierność w ustawie została poprzedzona określeniem „rażąca", co wyraźnie zaostrza kryterium zmiany wyroku z powodu czwartej podstawy odwoławczej. Określenie „rażąca" należy bowiem odczytywać dosłownie i jednoznacznie jako cechę kary, która istotnie przez swą niewspółmierność razi (oślepia).

Rażąca niewspółmierność kary zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności mających zasadniczy wpływ na jej wymiar można by przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej a karą wymierzoną w I instancji.

Sąd odwoławczy nie zgodził się z prokuratorem, iż zastosowana wobec oskarżonego reakcja karna w zaskarżonej części jest rażąco łagodna.

W tym kontekście sąd odwoławczy musi podnieść, iż:

- podważenie stanowiska sądu I instancji nie może się sprowadzać do wyrażenia odmiennego poglądu co do doniosłości okoliczności sprawy w kontekście dyrektyw sądowego wymiary kary. Taki zabieg stanowiłby wkroczenie w sferę zarezerwowaną dla sądu I instancji. Ingerencja w płaszczyznę wymiaru kary wymaga wykazania, że sąd orzekający naruszył dyrektywy wymiaru kary w taki sposób, że orzeczona sankcja jest nie tylko nieproporcjonalna, ale wręcz rażąco niewspółmierna w świetle prawidłowo zastosowanych dyrektyw wymiaru kary w danej sprawie. Nie wystarczy zatem wskazać, że sąd orzekający nie uwzględnił danej okoliczności istotnej z perspektywy zastosowania się do jednej z dyrektyw. Należy wykazać uchybienie tak doniosłe, że uwzględniając prawidłowo znaczenie określonej dyrektywy wymiaru kary należałoby orzec karę znacząco odbiegającą od tej wymierzonej w zaskarżonym wyroku (co do wysokości lub jej rodzaju). W istocie chodzi zatem o przypadki wyjątkowe, a przy tym ewidentne w zakresie naruszenia standardów wymiaru kary, którą można by określić mianem kary sprawiedliwej. Apelacja prokuratora takiej przekonującej argumentacji nie zawiera;

- kara musi być adekwatna do stopnia zawinienia oskarżonego oraz do stopnia społecznej szkodliwości czynów, których się dopuścił, jak też zapewniać osiągnięcie celów wychowawczych i zapobiegawczych wobec niego, a jednocześnie uwzględniać potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Sąd I instancji rozważnie ukształtował wymiar kary, w tym jej wysokość i postać. Wymierzenie sprawcy kary 1 roku i 2 miesięcy bezwzględnej pozbawienia wolności za czyn I oraz 50 stawek dziennych grzywny przy określeniu wysokości jednej stawi dziennej na kwotę 20 złotych za czyn II jest już reakcją karną surową, odpowiadającą dyrektywom sądowego wymiaru sprawiedliwości i nie wymaga wzmocnienia dla realizacji celów prewencji indywidualnej i ogólnej. W tym sensie tak wymierzona kara spełni potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Kara ma odzwierciedlać zawartość społecznej szkodliwości czynu, ma także spełniać cele zapobiegawcze i wychowawcze wobec skazanego. Orzeczona przez sąd I instancji kara takie cele spełnia w okolicznościach przedmiotowej sprawy i nie ma powodów, aby tą reakcję jeszcze zaostrzać o środek karny degradacji;

- sąd może orzec degradację tylko wobec osoby, która w chwili popełnienia czynu zabronionego była żołnierzem, a więc osobą pełniącą czynną służbę wojskową w zakresie określonym w art. 115 § 17 kk, chociażby przestała nim być w chwili orzekania; status sprawcy w chwili orzekania nie ma w tej kwestii znaczenia ( art. 328 kk). Degradacja godzi w istotny sposób w prestiż ukaranego tym środkiem karnym żołnierza, powodując przy tym całkowitą utratę jego pozycji służbowej w hierarchii wojskowej. Niezależnie jednak od tego degradacja pociąga za sobą bardzo poważne następstwa natury ekonomicznej ( przykładowo żołnierzowi zawodowemu zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej w przypadku orzeczenia środka karnego degradacji nie przysługuje dodatkowe uposażenie roczne ani odprawa ( tego rodzaju świadczenia oskarżony otrzymał ), ponadto prawo do zaopatrzenia emerytalnego na podstawie tej ustawy nie przysługuje żołnierzowi, wobec którego prawomocnym wyrokiem sądu orzeczono środek karny pozbawienia praw publicznych lub degradacji za przestępstwo popełnione przed zwolnieniem ze służby ). Z dniem 7 lipca 2022 roku oskarżony został zwolniony z zawodowej służby wojskowej i przeniesiony do rezerwy. Nie był on uprzednio karany sądownie i dyscyplinarnie. Był 52-krotnie wyróżniany. Oskarżony odbył dwie misje wojskowe w Afganistanie w 2011 roku i 2013 roku, gdzie brał udział w akcjach bojowych. Z zeznań jego bliskich wynika, że problemy z nadużywaniem alkoholu pogłębiły się u niego po drugiej misji wojskowej. Z opinii sądowo-psychiatrycznej wynika, ze oskarżony jest uzależniony od alkoholu i przebył psychozy alkoholowe w przebiegu uzależnienia alkoholowego, co nie daje jednak podstaw do kwestionowania jego poczytalności w odniesieniu do przedmiotowych czynów. Dowody z wyjaśnień oskarżonego i zeznań jego bliskich wskazują zbieżnie, iż na nadużywanie przez niego alkoholu po 2013 roku miał wpływ przebieg misji wojskowych, jednakże od instytucji wojskowych nie otrzymał należytego wsparcia w celu rozwiązania jego problemów psychologicznych. W tym stanie i po aresztowaniu nie dbał o własne interesy zawodowe; powinien jednak w instytucjach wojskowych domagać się zweryfikowania, czy na rozwój jego choroby alkoholowej i niezdolność do pracy nie wpłynął charakter wykonywanych przez niego zadań podczas misji wojskowych, mogących powodować u niego rozwój zespołu stresu pourazowego „zapijanego” alkoholem;

- degradacja jest środkiem karnym orzekanym fakultatywnie. W myśl art. 327 § 2 kk sąd może orzec degradację w razie skazania za przestępstwo umyślne. Rodzaj popełnionego przestępstwa, sposób i okoliczności jego popełnienia muszą przy tym pozwolić na przyjęcie, że sprawca utracił właściwości wymagane do posiadania stopnia wojskowego, co ma miejsce zwłaszcza w sytuacji, gdy działał on w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Właściwości wymagane do posiadania stopnia wojskowego to przede wszystkim kwalifikacje etyczno-moralne, a ponadto umiejętności fachowe, które uzasadniają mianowanie na stopień wojskowy. Należy przyjąć, że merytoryczna przesłanka orzekania degradacji jest spełniona tylko wówczas, gdy sprawca całkowicie utracił właściwości wymagane do posiadania stopnia wojskowego (zob. J. Majewski, w: A. Zoll, KK. Komentarz. Część szczególna, t. 3, 2008, s. 925);

- niewątpliwie oskarżony ma wysokie umiejętności wojskowe, o czym świadczy przebieg służby. Popełnił on przedmiotowe czyny w związku z chorobą alkoholową. Analiza danych sprawy wskazuje, że funkcjonowanie psychospołeczne A. O. ulegało stopniowemu pogorszeniu w okresie ostatnich 8 lat wraz z rozwojem choroby alkoholowej. Narastające objawy uzależnienia negatywnie wpływały na sferę poznawczą i mechanizmy regulacji emocjonalnej w/w. Według biegłych psychiatrów aktualne badania testowe i ocena kliniczna potwierdzają, iż w okresie zarzucanych czynów, przeżywanie i zachowanie badanego determinowały objawy choroby alkoholowej. Oskarżony wymaga leczenia odwykowego, a karę pozbawienia wolności powinien odbywać w warunkach oddziału terapeutycznego przeznaczonego dla osób uzależnionych od alkoholu. W razie skutecznej terapii ma warunki do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie, normalizacji relacji z rodziną, czy wykonywania pracy zarobkowej. Takie terapie oskarżony kilkakrotnie wcześniej nieskutecznie podejmował. Jednakże teraz rozkładowi uległo jego życie rodzinne i zawodowe, a prokurator chce go jeszcze pozbawić osiągnięć uzyskanych w wieloletniej służbie wojskowej. O. w sytuacji dekompozycji osobowości po misjach wojskowych nie miał należytego wsparcia ze strony wojska. Osoba sprawcy, jak również charakter przypisanych mu czynów nie wymagają żądanej przez prokuratora reakcji karnej. W tych realiach sąd odwoławczy uznał, iż oskarżony nie utracił tak dalece wymaganych od starszego szeregowego walorów etyczno-moralnych oraz prestiżu i uznania społecznego, zwłaszcza po misjach, iż nie powinien dalej posiadać tego stopnia nawet w rezerwie. Zachowane osiągnięcia wojskowe mogą dać mu impuls do zwiększenia starań o uporządkowanie w przyszłości swojego życia i motywację do walki z chorobą alkoholową.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec oskarżonego starszego szeregowego A. O. środka karnego w postaci degradacji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Za represję rażąco niewspółmierną uznaje się taką karę, która - pomijając dyrektywy wymiaru kary - w sposób istotny lub wręcz drastyczny odbiega od tej, jaką należałoby wymierzyć przy uwzględnieniu okoliczności przedmiotowych charakteryzujących czyn przypisany sprawcy oraz podmiotowych, związanych z jego osobą. Do uznania zasadności zarzutu opartego na podstawie art. 438 pkt 4 kpk konieczne jest wykazanie przez skarżącego sądowi I instancji konkretnych uchybień w zakresie zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego przy ocenie znaczenia ustalonych okoliczności (tak podmiotowych, jak i przedmiotowych), czy też w zakresie nakazu ich kompletnego uwzględnienia – mających, stosownie do brzmienia art. 53 kk, znaczenie dla wymiaru kary. W tym zakresie apelacji prokuratora nie można uznać za skuteczną. Rażąca niewspółmierność kary, o jakiej mowa w art. 438 pkt 4 kpk ma miejsce zatem jedynie wówczas, gdy nie uwzględnia ona należycie stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz nie realizuje potrzeb w zakresie prawidłowego kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa (społeczne oddziaływanie kary) oraz celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma kara osiągnąć w stosunku do skazanego. Taka sytuacja w ocenie sądu odwoławczego w niniejszej sprawie nie zachodziła. Sąd odwoławczy mając na względzie zakres sprawstwa, charakter tych czynów, nie zgodził się z prokuratorem, iż zastosowana wobec oskarżonego reakcja karna ( kary jednostkowe pozbawienia wolności i grzywny ) jest łagodna w sposób rażący i należy ją zaostrzyć poprzez orzeczenie degradacji sprawcy.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wina

Kara, w tym całość rozstrzygnięcia o środkach karnych

Zasądzenie częściowo kosztów sądowych za postępowanie pierwszoinstancyjne

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak jest podstaw faktycznych i prawnych do korekty zaskarżonego wyroku we wskazanych zakresach.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Sąd odwoławczy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu 516, 60 złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym ( § 17 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia MS z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz. U z 2016 r, poz. 1714 z pózn. zm.) oraz 83, 58 złotych tytułem zwrotu kosztów dojazdu na rozprawę odwoławczą.

3

W przypadku nieuwzględnienia środka odwoławczego złożonego wyłącznie oskarżyciela publicznego, koszty procesu za postępowanie odwoławcze ponosi Skarb Państwa ( art. 636 § 1 kpk ).

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Kara ( rozstrzygnięcie o środku karnym degradacji )

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana