Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu, Wydział II Cywilny-Odwoławczy

w składzie następującym: Przewodnicząca: sędzia Anna Kulczewska-Garcia

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2023 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa I. J. i T. J.

przeciwko (...) Spółka z o.o w P.

o zapłatę

na skutek apelacji stron

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu

z dnia 17 lutego 2022 r.

sygn. akt I C 992/21

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że :

a)  w pkt 1 podwyższa zasądzoną w nim kwotę do 4.000 zł ( cztery tysiące złotych ),

b)  uchyla pkt 2 ,

c)  w pkt 3 zasądza od pozwanego na rzecz powodów solidarnie 1.117 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

II. oddala apelację pozwanego;

III. zasądza od pozwanego na rzecz powodów solidarnie 235 zł tytułem zwrotu kosztów

postępowania odwoławczego wywołanego apelacją powodów;

IV. zasądza od pozwanego na rzecz powodów solidarnie 450 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, poczynając od upływu tygodnia od dnia doręczenia pozwanemu niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowania odwoławczego wywołanego apelacją pozwanego.

Anna Kulczewska-Garcia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 lutego 2022 r., sygn. akt I C 992/21 Sąd Rejonowy Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu w pkt. 1 zasądził od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwotę 3.362,32 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 lipca 2016 r. do dnia zapłaty, w pkt. 2 oddalił powództwo w pozostałej części, a w pkt. 3 kosztami procesu obciążył powodów w 16%, a pozwanego w 84% i z tego tytułu zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 791,56 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniosły obie strony. Pozwany zaskarżył wyrok w całości, zarzucając Sądowi Rejonowemu naruszenie art. 233 §1 k.p.c., art. 365(1) k.c., art. 224 §2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. oraz art. 7 k.c.

Mając na uwadze powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powodowie zaskarżyli wyrok w całości, zarzucając Sądowi Rejonowemu naruszenie art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c., art. 278 §1 k.p.c. oraz art. 328 §2 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe zarzuty powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty łącznie 4.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 20 lipca 2016 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania za I oraz II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ewentualnie powodowie wnieśli o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z pozostawieniem temu Sądowi orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację pozwanego powodowie wnieśli o jej oddalenie w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację powodów pozwany wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja powodów jest zasadna, natomiast apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji, poza wyjątkiem o czym niżej, i na podstawie art. 382 k.p.c. uznaje je za własne, w związku z czym nie zachodzi potrzeba ich powtarzania. Uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego spełnia wymagania art. 327(1) §1 k.p.c. i poddaje się kontroli instancyjnej, nie jest zatem zasadny zarzut naruszenia tego przepisu. Sąd Okręgowy nie podziela ustalenia Sądu Rejonowego, iż poprzedni właściciele nieruchomości (działka nr (...), z której wyodrębniono działkę (...), z której powstała działka (...) - por. elektroniczną księgę wieczystą nr (...)), tj. W. i E. B., ustanowili na rzecz pozwanego prawo użytkowania części nieruchomości na potrzeby urządzeń przesyłowych zlokalizowanych na działce nr (...). Z treści oświadczenia poprzedników prawnych wnioskodawców złożonych w ramach porozumienia z dnia 29 października 2007r. nie wynika aby ustanowili oni na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego prawo użytkowania nieruchomości a jedynie wyrazili zgodę na ustanowienie prawa użytkowania nieruchomości w przyszłości, co miało nastąpić w formie aktu notarialnego i zostać ujawnione w księdze wieczystej. Potwierdza to sformułowanie, że„ ustanowienie prawa użytkowania nieruchomości winno zostać sporządzone w formie aktu notarialnego z wpisem do działu III księgi wieczystej”. Do zawarcia takiego aktu notarialnego jednak nie doszło zatem przyjąć należy, iż do ustanowienia prawa użytkowania na nieruchomości także nie doszło ( art. 245§1 i §2 kc ). Brak zatem podstaw do uznania, iż pozwany legitymował się tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości. Zauważyć przy tym należy, iż nawet gdyby przyjąć, iż takie prawo zostało ustanowione to zgodnie z art. 254 k.c. użytkowanie jest niezbywalne, nie może zatem zostać przeniesione na osobę trzecią, w tym na kolejnych właścicieli nieruchomości – powodów – którzy żadnej umowy z pozwanym w przedmiocie korzystania z ich nieruchomości nie zawierali. W tej sytuacji jasne jest, iż pozwany nie legitymował się żadnym skutecznym wobec obecnych właścicieli nieruchomości prawem, które upoważniałoby go do korzystania z nieruchomości powodów w zakresie przesyłu energii elektrycznej urządzeniami przesyłowymi posadowionymi na ich gruncie. Potwierdza to złą wiarę pozwanego. Ponadto zaznaczenia wymaga, że wybudowanie na cudzej nieruchomości urządzeń przesyłowych przez korzystające z nich przedsiębiorstwo po uzyskaniu decyzji wydawanych w procesie budowlanym nie rozstrzyga o możliwości zakwalifikowania posiadania nieruchomości, na której te urządzenia zostały posadowione, jako wykonywanego w dobrej wierze (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 76/15, Legalis). Jednocześnie wybudowanie urządzeń przesyłowych na gruncie osoby trzeciej za jej zgodą wyrażoną bez zachowania formy aktu notarialnego świadczy o złej wierze posiadacza służebności (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2019 r., III CZP 110/18, Legalis). Bezsporne jest, że pozwany nie legitymuje się decyzją administracyjną ani umową zawartą w formie aktu notarialnego, które uprawniałaby go do korzystania z nieruchomości powodów w zakresie służebności przesyłu. Oznacza to zatem, iż jest posiadaczem urządzeń, który wie lub przy dołożeniu należytej staranności mógł się dowiedzieć, że nie przysługuje mu faktycznie wykonywane prawo. Jest zatem posiadaczem urządzeń w złej wierze.

Z tego też punktu widzenia powództwo jest co do zasady usprawiedliwione. Skoro zaś wysokość roszczenia powodów nie była sporna – nie zachodziła zatem potrzeba powoływania biegłego - powództwo podlega uwzględnieniu w całości wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, o czym Sąd Okręgowy orzekł w pkt. I sentencji, zmieniając wyrok Sądu Rejonowego na podstawie art. 386 §1 k.p.c.

Apelacja pozwanego podlegała zaś oddaleniu jako bezzasadna na podstawie art. 385 k.p.c. Kwestia skuteczności ewentualnego wypowiedzenia przez powodów zawartej umowy dotyczącej nieruchomości zajętej na potrzeby urządzeń przesyłowych jawi się w świetle przytoczonych wyżej argumentów jako pozbawiona znaczenia. Tak też należy ocenić zarzut naruszenia art. 233 §1 k.p.c. Podobnie bezprzedmiotowy dla sprawy jest zarzut naruszenia art. 365(1) k.c. Nie doszło także do naruszenia art. 224 §2 k.c. oraz art. 225 k.c. Pozwany nie wykazał w toku procesu aby legitymował się skutecznym wobec powodów tytułem prawnym do zajmowania nieruchomości w zakresie służebności przesyłu. Nie sposób zatem przyjąć aby korzystał z nieruchomości w dobrej wierze. Jak wyżej wskazano nawet gdyby przyjąć ( do czego w świetle materiału dowodowego brak podstaw), że pomiędzy poprzednimi właścicielami nieruchomości a przedsiębiorstwem przesyłowym została zawarta umowa użytkowania to wobec niezbywalności użytkowania, nie wywołuje ona wobec powodów skutków prawnych. Zaś w sytuacji, gdy wybudowanie urządzeń przesyłowych na nieruchomości należącej obecnie do powodów nastąpiło bez umowy zawartej w formie aktu notarialnego, pozwanego uznać należy za posiadacza urządzeń w złej wierze. Przy tym do obalenia domniemania mogą posłużyć wszystkie dowody zebrane w sprawie, niezależnie od tego, który z uczestników (stron) był inicjatorem przeprowadzenia dowodu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2014 r., II CSK 499/13, Legalis). W tym kontekście uznać należało, iż domniemanie dobrej wiary posiadacza urządzeń przesyłowych – pozwanego – zostało obalone. Nie jest zatem zasadny zarzut naruszenia art. 7 k.c.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego na podstawie art. 385 k.p.c., o czym orzekł w pkt. II wyroku.

O kosztach postępowania przed Sądem I instancji Sąd Okręgowy orzekł w pkt. I c) sentencji na podstawie art. 98 §1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. oraz art. 108 §1 k.p.c. oraz na podstawie §2 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.). Na koszty strony powodowej złożyły się opłata od pozwu (200 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego (900 zł).

O kosztach postępowania apelacyjnego wywołanego apelacją powodów Sąd Okręgowy orzekł w pkt. III sentencji na podstawie art. 98 §1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. oraz art. 108 §1 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c. oraz na podstawie §2 pkt. 2 ww. rozporządzenia. Na koszty powodów złożyły się opłata od apelacji (100 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego (135 zł).

O kosztach postępowania apelacyjnego wywołanego apelacją pozwanego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 §1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c., art. 108 §1 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c. oraz na podstawie §2 pkt. 3 ww. rozporządzenia. Na koszty powodów złożyły się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 450 zł.

Anna Kulczewska-Garcia