Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 10 listopada 2022 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. C.

przeciwko Skarbowi Państwa Aresztowi Śledczemu w B.

o zapłatę

1.  Powództwo oddala.

2.  Nie obciąża powoda kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego

3.  Kosztami sądowymi od uiszczenia, których powód był zwolniony obciąża Skarb Państwa.

4.  Zasądza od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzecz adwokata S. D. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych 00/100) powiększoną o należną stawkę podatku VAT z tytułu zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

SSO Wojciech Rybarczyk

Sygn. akt I C 403/18

UZASADNIENIE

Powód Ł. C. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa -Aresztu Śledczego w B. na swoją rzecz kwoty 200.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wyroku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód wskazał, że podstawą jego żądania jest naruszenie jego dóbr osobistych, do którego doszło w pozwanym areszcie. Podał, że strona pozwana nie zapewniła mu elementarnych warunków egzystencji, co stwarzało zwiększone dolegliwości, cierpienie i było związane z odbywaniem kary pozbawienia wolności. Powód zaznaczył, że cele nie spełniały wymogów sanitarnych, były zagrzybione, a ze ścian i sufitu odpadał tynk. Nie było w nich również oddzielnych kącików sanitarnych, co w ocenie powoda naruszało jego intymność i prywatność oraz źle wpływało na stan psychiczny powoda. Powód zwracał uwagę, że cele były niewłaściwie ogrzewane i wentylowane, a także nie miały dostępu do bieżącej ciepłej wody. Pozwany podnosił także, że cele mają zbyt mały metraż oraz niewłaściwe wyposażenie. Strona powodowa zarzucała pozwanemu wywieranie dużej presji psychicznej, zastraszanie i znęcanie się. Wyjaśniał on, że nie zapewniono mu także odpowiedniej opieki lekarskiej, w tym rehabilitacji (zagrożenie dla jego zdrowia i życia) oraz stosownej diety. Podkreśli, że utrudniano mu i nękano go z powodu praktyki religijnej – buddyzm. Strona powodowa zarzucała także pozwanemu brak świetlicy centralnej, brak resocjalizacji oraz zniszczenie mienia. Powód wskazał, że osadzono go w celi z osobą palącą, a w porze nocnej wyłączano prąd.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa -Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej kosztów postepowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podano, że pozwany kwestionuje wszystkie twierdzenia i zarzuty powoda. Zdaniem pozwanego powództwo zarówno co do zasady jak i co do wysokości żądanej sumy pieniężnej jest bezpodstawne i nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie strony pozwanej powód w bardzo ogólnikowy sposób opisał okoliczności, z którymi wiąże naruszenie swoich dóbr osobistych. Pozwany podniósł, że warunki w pozwanej jednostce penitencjarnej zapewnione powodowi podczas jego pobytu odpowiadały i odpowiadają przepisom KKW i przepisom wykonawczym wydanym na jego podstawie, w tym rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Podkreślono, że wszystkie prawa powoda były respektowane. Pozwany zwrócił uwagę, że powód nie skorzystał z możliwości zgłoszenia nieprawidłowości do administracji aresztu oraz organów zewnętrznych. Podano, że w szczególności nie legitymuje się on żadnym rozstrzygnięciem wydanym przez sąd penitencjarny w podnoszonych przez siebie kwestiach. Strona pozwana wyjaśniła, że nawet jeśli pewne elementy odbywania kary były dla powoda ponad miarę uciążliwe, to nie oznacza, że doszło do bezprawnego naruszenia jego dóbr osobistych. Pozwany zaznaczył także, że powód nie sprostał ciężarowi udowodnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne.

Postanowieniem z dnia 11 grudnia 2019 r. Sąd ustanowił dla powoda pełnomocnika z urzędu (k. 210 akt).

W dalszym toku postepowania strony podtrzymywały swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód Ł. C. przebywał w pozwanym Areszcie Śledczym w B. w okresach: 11-18 maja 2015 r., 9 czerwca 2015 r. - 25 lutego 2016 r., 20 października 2016 r. – 4 lipca 2017 r., 5 września 2017 r. – 12 września 2017 r., gdzie odbywał karę pozbawienia wolności.

Dowody: historia rozmieszczenia (k. 29-30 akt)

W dniu 12 i 13 kwietnia 2018 r. przeprowadzono wizytację Aresztu Śledczego oraz Oddziału Zewnętrznego w B.. Poprzednia wizytacja odbyła się w dniu 21 lipca 2014 r. i nie stwierdzano wówczas nieprawidłowości w funkcjonowaniu jednostki, ani nie wydano zaleceń pokontrolnych.

W Protokole wizytacji z roku 2018 wskazano, że w pozwanym areszcie nigdy nie występowało i nie występuje zjawisko przeludnienia. Osadzeni mają możliwość zatrudnienia odpłatnego. W rozmowach z osadzonymi, ci nie podnosili uwag odnośnie warunków bytowych, ani wyżywienia. Wobec powoda stosowana była specjalna dieta. Przeprowadzona wizytacja wybranych cel mieszkalnych i innych pomieszczeń prowadziła do wniosku, że w Areszcie Śledczym w B. przestrzegane są prawa skazanych w zakresie warunków bytowych, opieki medycznej, sfery kulturalno-oświatowej i pozostałych praw i obowiązków. Każda cela ma dostęp do bieżącej wody i centralne ogrzewanie. Osadzeni mają prawo do praktyk religijnych. Wizytacja wykazała, że prace remontowe znacznie podnoszą standard pomieszczeń mieszkalnych. W przypadku zgłoszenia przez osadzonych faktu pojawienia się grzyba na ścianie celi funkcjonariusze działu kwatermistrzowskiego usuwają grzybnie preparatem grzybobójczym i w razie potrzeby odmalowują ścianę. Zwrócono uwagę, że wizytacja nie doprowadziła do konieczności przedstawienia wniosków pokontrolnych.

Powód miał możliwość codziennego kontaktu z wychowawcą, jednakże był oporny na całokształt procesu resocjalizacji. Sprawiał liczne problemy wychowawcze. Nigdy nie był zastraszany przez funkcjonariuszy pozwanej jednostki, ani nie poddawano go torturom.

Nie przestrzegał on porządku i dyscypliny, której panowały w pozwanej jednostce penitencjarnej. Stosowano wobec niego liczne kary dyscyplinarne, m.in. nagany, osadzenie w celi izolacyjnej, pozbawienie możliwości widzeń w sposób umożliwiający bezpośredni kontakt z osobą odwiedzającą, pozbawienie możliwości otrzymywania paczek żywnościowych, ograniczenie możliwości dokonywania zakupu wyrobów tytoniowych, pozbawienie możliwości udziału w niektórych zajęciach kulturalno-oświatowych, z wyjątkiem korzystania z książek i prasy. Podejmował próby samobójcze. Stopień ryzyka zachowań suicydalnych był u niego wysoki. Miał skłonności do zachowań autoagresywnych oraz cechowała go nieprzewidywalność i impulsywność. Był uzależniony od środków odurzających. Zalecono objecie go stałą opieką psychiatryczną oraz regularne monitorowanie stanu emocjonalnego osadzonego. Powód miał dostęp do opieki lekarskiej, w tym psychologicznej.

Dowody: protokół kontroli z 12 i 13 kwietnia 2018 r. (k. 51-54 akt), wykaz pomieszczeń w budynkach mieszkalnych (k. 31-37 akt), wniosek o wymorzenie kary dyscyplinarnej (k. 37 akt), przegląd kar dyscyplinarnych (k. 38-42 akt), przeglądarka wyżywienia osadzonych (k. 43 akt), notatki służbowe (k. 44-48 akt), opina psychologiczna (k. 49-50 akt), zeznania świadków T. W. (k. 281 akt) i T. B. (k. 301 akt)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie w/w dokumentów złożonych przez strony w toku postępowania, a także na podstawie zeznań świadków T. W. i T. B..

Sąd uznał za wiarygodne oraz przydatne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy dokumenty zebrane w aktach sprawy, albowiem zostały one sporządzone we właściwej formie, przewidzianej dla danego typu dokumentów. Ponadto autentyczność tych dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu ani stron postępowania.

Sąd nie dał wiary zeznaniom współosadzonego z powodem, tj. świadka M. M.. Zeznania te nie korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Co więcej, doświadczenie uczy, że w interesie współosadzonych jest zeznawanie na korzyść innych współosadzonych występujących z powództwem o zadośćuczynienie za warunki, w których odbywają karę pozbawienia wolności – po to, by korzystnym rozstrzygnięciem utorować drogę do pomyślnego rozstrzygnięcia we własnej, podobnej sprawie.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków T. W. i T. B. -pracowników pozwanego, gdyż były spójne i logiczne, a także korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym w sprawie, w szczególności protokołem wizytacji, przeglądem kar dyscyplinarnych powoda, opinią psychologiczną oraz notatkami służbowymi funkcjonariuszy straży więziennej.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda, uznając je za niewiarygodne zasadniczo – z tej przyczyny, że obserwując rozwój roszczeń powoda, począwszy od pozwu, przez dalsze pisma procesowe, trzeba dojść do wniosku, że powód formułował coraz to nowe wnioski dowodowe, które następnie wycofywał, a także podawał kolejne podstawy dochodzonych roszczeń. Co więcej, zeznania powoda nie korespondowały z protokołem wizytacji, przeglądem kar dyscyplinarnych powoda, opinią psychologiczną oraz notatkami służbowymi funkcjonariuszy straży więziennej, a także zeznaniami świadków T. W. i T. B..

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. pominął wnioski o przesłuchanie pozostałych świadków wnioskowanych przez powoda jako nieistotne dla rozstrzygnięcia. Protokoły kontroli sanitarnych i sprawozdania pokontrolne przedstawiły obraz warunków panujących w pozwanej jednostce w sposób wyczerpujący. Ponadto przeprowadzenie tych dowodów prowadziłoby jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powód Ł. C. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa -Aresztu Śledczego w B. na swoją rzecz kwoty 200.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wyroku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienie za krzywdę, której miał doznać podczas odbywania kary pozbawiania wolności w pozwanej jednostce penitencjarnej.

Sąd wskazuje, że stosownie do art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Odpowiedzialność deliktowa Skarbu Państwa, oparta na art. 417 k.c. powstaje wówczas, gdy spełnione są łącznie jej trzy ustawowe przesłanki: bezprawność działania lub zaniechania sprawcy, szkoda oraz normalny związek przyczynowy między bezprawnym zachowaniem sprawcy a szkodą (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 2012 r. II CSK 648/11, Lex nr 1215614).

Następnie należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 445 k.c. sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Podstawowym celem zadośćuczynienia jest wynagrodzenie doznanej krzywdy i ma ono na celu poprawienie stanu psychicznego poszkodowanego przez poprawę jego sytuacji majątkowej. Przewidziane w art. 445 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę ma na celu naprawienie - przez rekompensatę pieniężną - szkody niemajątkowej wyrażającej się krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych. W ten sposób ujawnia się aprobowany w orzecznictwie kompensacyjny charakter zadośćuczynienia pieniężnego (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2004 r. I CK 131/2003 OSNC 2005/2/40 Lex nr 141820 oraz z dnia 27 lutego 2004 r. V CK 282/2003 Lex nr 183777).

Zgodnie natomiast z treścią art. 24 § 1 k.c., czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Zasady zawarte w art. 6 k.c. i 232 k.p.c. nie określają jedynie zakresu obowiązku zgłaszania dowodów przez strony, ale rozumiane muszą być przede wszystkim i w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu co do tych okoliczności na niej spoczywał. Zaznaczyć także należy, że nie jest rzeczą Sądu poszukiwanie za stronę dowodów przez nią nie wskazanych, mających na celu udowodnienie jej twierdzeń (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996 roku, sygn. akt I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 76).

P. dowodowe nie wykazało, aby twierdzenia powoda zostały w jakikolwiek sposób uprawdopodobnione. Zgłaszane przez powoda zarzuty nie zostały poparte przez niego żadnymi dowodami. Jednocześnie pozwany przedstawił szereg dokumentów zarówno kontrolnych jak i służbowych, z których wynikało, iż w pozwanej jednostce penitencjarnej warunki odbywania przez osadzonych kary pozbawienia wolności odpowiadają przepisanym normom. W szczególności bezzasadne okazały się zarzuty o przeludnieniu w celach, złym wyposażeniu cel, niewłaściwym ogrzewaniu i wentylowaniu oraz inne zarzuty dotyczące złych warunków sanitarnych w celach. Warto wskazać także na orzecznictwo zgodnie, z którym w świetle powszechnie przyjętych kryteriów i poglądów, akceptowanych przez społeczeństwo, nie narusza godności skazanego pobyt przez okres krótszy niż rok w celi zagrzybionej, wymagającej remontu i nie odpowiadającej standardom estetycznym i użytkowym, jeżeli stanowi krótkotrwały, incydentalny epizod, wynikający z ogólnej trudnej sytuacji materialnej zakładów karnych, dotykającej większości osób odbywających karę pozbawienia wolności, nie zaś z chęci poniżenia czy upokorzenia skazanego. W podobnych warunkach mieszka także część społeczeństwa (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 października 2012 r., sygn. akt I ACa 337/12).

Przeprowadzone wizytacje wybranych cel mieszkalnych i innych pomieszczeń prowadziły do wniosku, że w Areszcie Śledczym w B. przestrzegane są prawa skazanych w zakresie warunków bytowych, opieki medycznej, sfery kulturalno-oświatowej i pozostałych praw i obowiązków. Wizytacja wykazała, że prace remontowe znacznie podnoszą standard pomieszczeń mieszkalnych. W przypadku zgłoszenia przez osadzonych faktu pojawienia się grzyba na ścianie celi funkcjonariusze działu kwatermistrzowskiego usuwają grzybnie preparatem grzybobójczym i w razie potrzeby odmalowują ścianę. Zwrócono uwagę, że wizytacja nie doprowadziła do konieczności przedstawienia wniosków pokontrolnych.

Opieka medyczna nad osadzonymi jest sprawowana w sposób prawidłowy. Szpital Aresztu Śledczego jako podmiot leczniczy stanowi całodobowe zaplecze medyczne dla osób pozbawionych wolności, całodobowo pełnią dyżury lekarze interniści chirurdzy wykonujący świadczenia medyczne w szpitalu oraz udzielających świadczeń z zakresu podstawowej opieki medycznej poza godzinami ambulatorium. Kadra lecznicza składa się zarówno z funkcjonariuszy służby zdrowia jak również pracowników cywilnych udzielających świadczenia w ramach umów cywilnoprawnych. W przeważającej większości są to osoby posiadające wysokie kwalifikacje zawodowe oraz wieloletnie doświadczenie pracy z osobami pozbawionymi wolności.

W przedmiotowej sprawie obowiązek wykazania wystąpienia przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa spoczywał na powodzie. W ocenie Sądu powód temu obowiązkowi nie sprostał i nie wykazał przesłanek aktualizujących odpowiedzialność Skarbu Państwa. Sąd miał na uwadze okoliczność, że odbywanie kary pozbawienia wolności jest z istoty swej związane z dolegliwościami typowymi dla izolacji. Prawomocnie orzeczona kara bezwzględna pozbawienia wolności, jak i warunki jej odbywania są naturalną konsekwencją przestępczej przeszłości skazanego i stanowią element polityki karnej w postaci prewencji indywidualnej. Odbywanie kary pozbawienia wolności jest w sposób immanentny związane z licznymi ograniczeniami i niedogodnościami, a obowiązkiem Skarbu Państwa, jako podmiotu odpowiedzialnego w ramach tak zwanego imperium za realizację polityki penitencjarnej jest jedynie zapewnienie osadzonym ustawowo określonych standardów.

Ponadto należy podkreślić, iż to nie od woli osoby skazanej zależy, w jakich warunkach odbywa karę pozbawienia wolności. Każdemu, kto dopuszcza się naruszenia porządku prawnego obowiązującego w państwie powinno być wiadomym, że w ramach obowiązujących przepisów prawa dopuszczalne są w trakcie odbywania kary określone działania, które ze swej istoty dotykają dóbr osobistych człowieka, takich jak wolność, cześć czy godność. Przykładem takiego działania jest ograniczenie uprawnień skazanego, co do możliwości swobodnego dysponowania określonymi przedmiotami, swobody wyboru miejsca pobytu, czy też współosadzonych. Są to jednak działania prawnie dopuszczalne, a więc jeżeli nie wykraczają poza granice działania w ramach porządku prawnego, to nie są bezprawne i nie prowadzą do powstania roszczeń zmierzających do ochrony dóbr osobistych. Powód, jak każda osoba pozbawiona wolności i przebywająca w zakładzie karnym podlegał ścisłym rygorom przewidzianym w regulaminie, do których zobowiązany był stosować się i które w istotnym stopniu ograniczały mu swobodę zachowania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15 maja 2020 r, sygn. akt I ACa 226/20).

Nie potwierdziły się także zarzuty powoda dotyczące przekraczania uprawnień przez funkcjonariuszy służby więziennej, znęcania się i stosowania wobec niego tortur. Powód nie wykazał także w żaden sposób, aby utracił w czasie przebywania w pozwanej jednostce jakiekolwiek mienie. Sąd podkreśla, że powód miał możliwość codziennego kontaktu z wychowawcą, jednakże był oporny na całokształt procesu resocjalizacji. Sprawiał liczne problemy wychowawcze. Nie przestrzegał on porządku i dyscypliny, której panowały w pozwanej jednostce penitencjarnej. Stosowano wobec niego liczne kary dyscyplinarne, m.in. nagany, osadzenie w celi izolacyjnej, pozbawienie możliwości widzeń w sposób umożliwiający bezpośredni kontakt z osobą odwiedzającą, pozbawienie możliwości otrzymywania paczek żywnościowych, ograniczenie możliwości dokonywania zakupu wyrobów tytoniowych, pozbawienie możliwości udziału w niektórych zajęciach kulturalno-oświatowych, z wyjątkiem korzystania z książek i prasy. Liczne kary dyscyplinarne świadczą o wysokim poziomie demoralizacji i znikomym stopniu samokontroli powoda oraz o tym, że lekceważąco traktował swoje wykroczenia. Podejmował próby samobójcze. Stopień ryzyka zachowań suicydalnych był w jego przypadku wysoki. Miał skłonności do zachowań autoagresywnych oraz cechowała go nieprzewidywalność i impulsywność. Był uzależniony od środków odurzających. Zalecono objecie go stałą opieką psychiatryczną oraz regularne monitorowanie stanu emocjonalnego osadzonego. Powód miał dostęp do opieki lekarskiej, w tym psychologicznej.

W ocenie Sądu, pobyt w jednostce penitencjarnej wiąże się dla większości osadzonych z mniejszym lub większym dyskomfortem. Nie można jednak zapominać, że związane z tym całkowite podporządkowanie się osoby odbywającej karę pozbawienia wolności wszelkim rygorom wynika z potrzeby stworzenia warunków zapewniających pełne bezpieczeństwo osób pozbawionych wolności i konieczności zindywidualizowania odbywania przez nich kary. Z przepisu art. 73 § 1 i 2 k.k.w. wynika, że w zakładzie karnym utrzymuje się dyscyplinę i porządek w celu zapewnienia bezpieczeństwa i realizacji zadań kary pozbawienia wolności, w tym ochrony społeczeństwa przed przestępczością, zaś porządek wewnętrzny zakładu karnego ustala dyrektor. Także kolejne rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności nakładały na dyrektora zakładu karnego obowiązek uwzględnia konieczność tworzenia warunków zindywidualizowanego oddziaływania na skazanych, utrzymania bezpieczeństwa, dyscypliny i porządku oraz zapewnienia w zakładzie właściwych warunków bytowych, sanitarnych i zdrowotnych.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 417 § 1 k.c. a contrario oddalił powództwo w sprawie (pkt 1 wyroku).

Sąd uznał, że nie obciąży powoda kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego na podstawie art. 102 k.p.c. (pkt 2 wyroku). Zgodnie z treścią tego przepisu w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W ocenie Sądu sytuacja materialna i życiową powoda, a także zwolnienie go w całości od ponoszenia kosztów sądowych (postanowienie z dnia 11 czerwca 2018 r. – k. 13 akt) uzasadnia zastosowanie wobec niego dobrodziejstwa nieobciążania go kosztami procesu.

W pkt 3 wyroku Sąd obciążył Skarb Państwa kosztami sądowymi od uiszczania, których powód był zwolniony (pkt 3 wyroku).

Na podstawie § 14 pkt 26 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu Sąd zasądził od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzecz adw. S. D. kwotę 120 zł powiększoną o należną stawkę podatku VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu (pkt 4 wyroku).

SSO Wojciech Rybarczyka