Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód (...) w P. w pozwie przeciwko (...) w K. domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 79 950 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 września 2018 r. do dnia zapłaty, a także zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, wraz z odsetkami.

Uzasadniając pozew powód podniósł, że wykonał dla pozwanego w jego siedzibie przebudowę budynku magazynowego na warsztatowy, w tym – w ramach dodatkowego zlecenia – zewnętrzne przyłącze gazowe. Za wykonanie tych dodatkowych prac powód nie otrzymał jednak zapłaty, gdyż pozwany twierdził, że na podstawie porozumienia z 18 lipca 2018 r. strony miały ustalić, że ich wykonanie nastąpi na koszt powoda (bez wynagrodzenia). O tym, że powód uchylił się skutecznie od skutków prawnych złożonego w tym przedmiocie oświadczenia woli (jako złożonego pod wpływem błędu), przesądzono już jednak prawomocnie w procesie jaki toczył się pomiędzy tymi samymi stronami przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy (sygn. akt VIII GC 1402/19), a następnie przed Sądem Okręgowym w Bydgoszczy (sygn. akt VIII Ga 355/21). Odwołując się do motywów tego ostatniego rozstrzygnięcia, powód zauważył, że podpisanie przedmiotowego porozumienia (zawierającego nieprecyzyjne zapisy) odbyło się w warunkach uniemożliwiających spokojne i dokładne zapoznanie się z jego treścią, przy czym powód nie deklarował wcześniej rezygnacji z prawa do wynagrodzenia. Wręcz przeciwnie, przedstawiona przez powoda oferta cenowa została przyjęta przez pozwanego i to krótko przed datą zawarcia ww. porozumienia.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, wraz z odsetkami.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany podniósł, że powód zobowiązał się do wykonania przedmiotowych robót dodatkowych w zamian za rezygnację przez pozwanego z naliczania kar umownych z tytułu niewykonania umowy głównej w terminie. Efektem powyższych ustaleń było zawarcie porozumienia z 18 lipca 2018 r. Wbrew twierdzeniom powoda ustalenia co do jego treści były przedmiotem negocjacji już kilkanaście dni wcześniej (rozmowy toczyły się ustnie oraz w formie korespondencji elektronicznej – projekt porozumienia przesłano dnia 11 lipca 2018). Pozwany wyjaśnił, że w zakończonej prawomocnie sprawie nie dysponował on treścią ww. korespondencji, w jej posiadanie wszedł bowiem dopiero później – odzyskując dane przez firmę informatyczną. Zdaniem pozwanego w tym stanie rzeczy – skoro powodowi treść projektu porozumienia była znana odpowiednio wcześniej – nie może być mowy o działaniu pod wpływem błędu. Zakładając nawet, że reprezentujący powoda M. B. (1) nie zapoznał się z treścią ww. projektu porozumienia, w ocenie pozwanego nie można przyjmować, że działał on pod presją, czy też był przymuszany do jego zawarcia. W ocenie pozwanego oświadczenie powoda o uchyleniu się od skutków prawnych zawartego przez strony porozumienia z 18 lipca 2018 r. należy w związku z tym uznać za bezskuteczne (nieważne). Przedmiotowego porozumienia nie można uznawać za czynność prawną nieodpłatną, skoro przewidziane tam przesunięcie terminu zakończenia robót było równoznaczne z odstąpieniem od dochodzenia przez pozwanego od powoda kary umownej (wynoszącej 78 080 zł).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 lutego 2018 r. pozwany (jako zamawiający) zawarł z powodem (jako wykonawcą) umowę dotyczącą wykonania przebudowy wraz ze zmianą sposobu użytkowania budynku magazynowego na warsztatowym, zlokalizowanego na działce nr (...) w miejscowości K., gmina Ś., w zakresie przewidzianym projektem budowlanym autorstwa (...) z listopada 2017 r. oraz zgodnie z przedstawionym kosztorysem cenowym.

Strony postanowiły, iż roboty dodatkowe, wykraczające poza zakres objęty umową, zostaną rozliczone przy zastosowaniu cen jednostkowych zawartych w złożonych ofertach, a w przypadku ich braku, w oparciu o wcześniej uzgodnione z powodem ceny jednostkowe robót (§ 3 ust. 5 umowy).

W umowie zawarto zapisy o karach umownych, w tym za opóźnienie wykonawcy w zakończeniu umowy w stosunku do umówionego terminu (29 czerwca 2018 r.) w wysokości 0,2 % wynagrodzenia (wynoszącego kwotę 1 220 000 zł netto) za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia.

Odpowiedzialnym za realizację ww. umowy ze strony pozwanego ustanowiony został m.in. A. M. (prokurent pozwanej spółki).

( dowód: umowa nr (...) – k. 17-18v., kosztorys ofertowy – k. 19-20)

W dniu 10 lipca 2018 r. ze strony pozwanego zwrócono się do powoda o aktualizację ofert dotyczących zlecenia prac dodatkowych, dotyczących wykonania:

-

zewnętrznego przyłącza gazowego w zakresie przedstawionym w ofercie nr (...) wraz z kosztorysem ofertowym (zestawienie kosztów),

-

instalacji grzewczo-wentylacyjnej w zakresie przedstawionym w uzgodnionym kosztorysie ofertowym

z zaznaczeniem zmiany terminu wykonania przedmiotu umowy do 31 lipca 2018 r. i określeniem terminu wykonania robót dodatkowych do 31 sierpnia 2018 r.

Zgodnie ze zaktualizowanymi ofertami z dnia 11 lipca 2018 r. – podpisanymi przez działającego w imieniu powoda M. B. (1) (ujawnionego w KRS jako prokurent samoistny powodowej spółki) – wartość wynagrodzenia za wykonanie ww. robót dodatkowych określono na kwotę:

-

65 000 zł netto gdy chodzi przyłącze gazowe (oferta nr (...))

-

38 500 zł netto gdy chodzi o ww. roboty sanitarne (oferta nr (...)).

Ze strony powoda oświadczono w związku z tym pozwanemu, że według powyższych ustaleń prace te zostały przyjęte do wykonania.

( dowód: wiadomość mailowa z 10.07.2018 r. z adnotacją – k. 21, oferty – k. 22, a także w aktach VIII GC 2904/19 – k. 10-11)

Jeszcze przed poczynieniem, drogą mailową, opisanych wyżej ustaleń związanych z wykonaniem robót dodatkowych (pomiędzy M. B. (1) - działającym w imieniu powoda, a A. M. - działającym w imieniu pozwanego):

-

9 lipca 2018 r. M. B. (1) proponował pozwanemu uregulowanie spornych pomiędzy stronami kwestii związanych z wykonaniem ww. umowy (pozostawienie niezgodnych z treścią zamówienia płyt warstwowych ściennych, a także wykonania robót dodatkowych) m.in. poprzez wykonanie robót dodatkowych za wynagrodzeniem z rabatem,

-

6 lipca 2018 r. A. M. konsultował u radcy prawnego możliwość zawarcia z powodem porozumienia dotyczącego rezygnacji z kar umownych (w związku z opóźnieniem w wykonaniu przedmiotu umowy) w zamian za wykonanie robót dodatkowych za kwotę „0 zł” (z jednoczesnym zaznaczeniem, że powód oświadczył, że nie będzie mógł wykonać robót dodatkowych na kwotę 0 zł - musi być jakaś ustalona kwota),

-

10 lipca 2018 r. A. M. zwrócił się do radcy prawnego o przygotowanie projektu porozumienia z zaznaczeniem, że pozwany zgadza się na pozostawienie wszystkich paneli ściennych, a w zamian oczekuje wykonania robót dodatkowych w zakresie ww. ofert, określonym w kosztorysach,

-

przy przygotowywaniu projektu ww. porozumienia radca prawny sygnalizował A. M. wątpliwość dotyczącą tego, czy ww. roboty dodatkowe miałyby zostać wykonane przez powoda nieodpłatnie,

-

11 lipca 2018 r. A. M. przesłał M. B. (1) projekt porozumienia „do podpisu” – wraz z prośbą o przesłanie aktualizacji ofert.

( dowód: korespondencja mailowa – k. 100-107)

W dniu 18 lipca 2018 r. M. B. (1), działający w imieniu powoda podpisał porozumienie z pozwanym do umowy z dnia 6 lutego 2018 r., z następującymi ustaleniami:

-

w związku z niezgodnością płyt warstwowych ściennych dostarczonych na teren realizacji umowy z treścią zamówienia, pozwany wyraża zgodę na montaż przez wykonawcę dostarczonych na teren realizacji umowy paneli ściennych w kolorze RAI 700, pod warunkiem terminowej realizacji poniższych zobowiązań ze strony wykonawcy (roboty dodatkowe) - § 1 ust. 1,

-

wykonawca zobowiązał się do wykonaniu zewnętrznego przyłącza gazowego, w zakresie przedstawionym w ofercie nr (...) wraz z kosztorysem ofertowym (zestawienie kosztów), a także wykonania instalacji grzewczo-wentylacyjnej w budynku magazynowo technicznym, w zakresie przedstawionym w uzgodnionym kosztorysie ofertowym - § 1 ust. 2 i 3,

-

termin wykonania przedmiotu umowy upływał dnia 31 lipca 2018 r., a robót dodatkowych 31 sierpnia 2018 r. - § 2 ust. 1 i 2,

-

koszt wykonania powyższych zobowiązań obciążać miał wykonawcę i ten nie rości sobie oraz nie będzie kierował w stosunku do zmawiającego żadnych roszczeń finansowych ani żadnych innych z jakiegokolwiek tytułu w związku z ich realizacją, czy w związku z wydłużeniem terminu realizacji umowy - § 3,

-

niewykonanie powyższych zobowiązań w wyznaczonych terminach miało skutkować naliczaniem kar umownych w wysokości wynikającej z umowy z dnia 6 lutego 2018 r. - § 4,

-

przedmiot porozumienia miał zostać odebrany protokolarnie po zgłoszeniu gotowości do odbioru przez wykonawcę - § 5.

( dowód: porozumienie z 18.07.2018 – k. 29-30)

M. B. (1) przed podpisaniem tego porozumienia nie zapoznawał się szczegółowo z jego treścią, w szczególności nie wydrukował projektu jaki miał być mu przesłany drogą mailową. Uznawał, że dotyczy ono wykonania robót dodatkowych zgodnie z ofertami oraz terminu realizacji umowy, który miał zostać wydłużony. Na wcześniejszym etapie wykonania prac pozwany nie deklarował odstąpienia od wynagrodzenia za prace dodatkowe.

( dowód: zeznania świadka M. B. – k. 170-170v.)

W związku z wykonaniem ww. robót dodatkowych powód wystawił pozwanemu w dniu 7 września 2018 r. następujące faktury VAT:

-

nr (...) na kwotę 47 355 zł brutto (38 500 zł netto) w zakresie instalacji grzewczo-wentylacyjnej i gazowej w budynku warsztatowym (oferta nr (...))

-

nr (...) na kwotę 79 950 zł brutto (65 000 zł netto) w zakresie przyłącza gazowego (oferta nr (...)),

każda z terminem płatności w dniu 21 września 2018 r.

Powyższe roboty zostały wykonane i odebrane co potwierdzono w protokole odbioru końcowego sporządzonym w dniu 14 września 2018 r. Strony pozostawały już wówczas w sporze co do związania powoda postanowieniami porozumienia z 18 lipca 2018 r.

( fakty bezsporne; faktury VAT – k. 25, a także w aktach VIII GC 2904/19 – k. 14, protokół odbioru – k. 23-24v., korespondencja – k. 31-32)

W piśmie z 30 października 2018 r. powód złożył pozwanemu oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego w imieniu powodowej spółki w porozumieniu z 18 lipca 2018 r., w którym w § 3 zobowiązano się do poniesienia wszystkich kosztów wykonana dla pozwanego zewnętrznego przyłącza gazowego oraz instalacji grzewczo-wentylacyjnej w budynku magazynowo technicznym na terenie przedsiębiorstwa powoda w miejscowości K.. Powód powołał się na to, że przyjęcie tego niekorzystnego dla niego pod każdym względem zobowiązania (o wysokiej wartości finansowej), nastąpiło pod wpływem istotnego błędu co do treści czynności prawnej (nieodpłatnej)

( dowód: oświadczenie z 30.10.2018 – k. 33)

Pismem z 6 listopada 2018 r. powód wzywał bezskutecznie pozwanego do zapłaty kwot: 47 355 zł i 79 950 zł, wynikających z faktur VAT nr: (...) i (...)

( fakty bezsporne; wezwanie do zapłaty z dowodem nadania – k. 34-35)

W zakończonej prawomocnie sprawie o sygn. VIII GC 2904/19 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy (połączonej do wspólnego rozpoznania ze sprawą VIII GC 1402/19 tego Sądu) powód dochodził od pozwanego i uzyskał zasądzające rozstrzygnięcie co do zapłaty kwoty 47 355 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 września 2018 r. do dnia zapłaty.

Zasądzone w tym procesie na rzecz powoda roszczenie stanowiło należność z tytułu wynagrodzenia za wykonanie opisanych wyżej robót dodatkowych objętych ofertą nr (...) (instalacji grzewczo-wentylacyjnej i gazowej w budynku warsztatowym, których dotyczył § 2 ust. 2 i § 3 porozumienia z 18 lipca 2018 r.

W ramach ustaleń faktycznych stanowiących podstawę takiego rozstrzygnięcia przyjęto, że doszło do skutecznego uchylenia się przez powoda od skutków prawnych oświadczenia (w określonej części) zawartego w porozumieniu z 18 lipca 2018 r., jako złożonego pod wpływem błędu (art. 84 § 1 k.c.). Jako istotne dla zaistnienia błędu ocenione zostały okoliczności w jakich było podpisane porozumienie (na budowie, w trakcie trwających intensywnych prac, jego celem miało być przedłużenie terminu wykonania prac, wbrew twierdzeniom pozwanego nie znalazło potwierdzenia to, że projekt porozumienia miał być wcześniej znany powodowi - przesyłany do zapoznania się, bowiem zawarcie porozumienia, które opiewa na znaczną kwotę wynagrodzenia, powinno odbywać się w warunkach umożliwiających spokojne i dokładne zapoznanie się z jego treścią), ale także treść porozumienia, przygotowana przez pozwanego. Na żadnym wcześniejszym etapie prac powód nie zadeklarował wprost jakiegokolwiek odstąpienia od należnego mu wynagrodzenia - za prace dodatkowe. Skoro powód przedstawił pozwanemu swoją ofertę z ceną, a pozwany ją przyjął, to nielogiczne i sprzeczne z doświadczeniem życiowym byłoby sporządzenie takiej wyceny, a finalnie nieotrzymanie żadnego wynagrodzenia za wykonane prace. Zapytanie i przygotowana oferta była sporządzona krótko przed zawarciem porozumienia przez strony. Gdyby zaś strony uzgodniły, ze prace objęte porozumieniem miały być wykonane bez wynagrodzenia, to wówczas powinno dojść do złożenia oświadczenia o potrąceniu, co jednak nie miało miejsca. Kluczowa dla takiej oceny jest wreszcie także analiza całości spornego porozumienia. W szczególności sformułowanie § 1 ust. 1, 2 i 3 porozumienia było bardzo nieprecyzyjne, gdyż najpierw sugeruje ono, iż prace związane z wykonaniem przyłącza gazowego oraz wykonania instalacji grzewczo wentylacyjnej nastąpi w zakresie przedstawionym w ofercie wraz z kosztorysem ofertowym – co może dać podstawy do przyjęcia, że powód otrzyma wynagrodzenie za te prace zgodnie z kosztorysem ofertowym. Tymczasem dopiero w § 3 wskazano, że koszt wykonania wszystkich zobowiązań obciąża wykonawcę i ten nie będzie rościł sobie i nie będzie kierował w stosunku do zamawiającego żadnych roszczeń finansowych ani żadnych innych z jakiegokolwiek tytułu w związku z ich realizacją czy w związku z wydłużeniem terminu realizacji umowy. W konsekwencji porozumienie to nie może być uznane za jasne i konkretne. Wprowadzało ono w stosunkowo łatwy sposób w błąd - z jednej strony sugerowało, że prace objęte tym porozumieniem zostaną wykonane na podstawie kosztorysu ofertowego, zaś z drugiej, że powód miałby się zrzec wynagrodzenia za wykonanie tych prac. Reprezentujący powoda M. B. (1) czytając porozumienie w opisanych wyżej warunkach oraz mając na uwadze niedokładne i nieprecyzyjne zapisy mógł, działać pod wypływem błędu. Nie było natomiast przeszkód, aby ww. porozumienie zostało sporządzone językiem jasnym, zrozumiałym, tak aby już w pierwszej kolejności wiadomo było jaki jest cel jego sporządzenia, co jednak nie miało miejsca.

( okoliczności znane Sądowi z urzędu; wyroki Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z 23.08.2021 r., sygn. VIII GC 1402/19 i Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z 8.02.2022 r. z uzasadnieniami – k. 543-543v., 553-564, 618-618v. i 630-646 ww. akt [odpisy w aktach niniejszej sprawy – k. 36-59]).

Pomiędzy stronami z wniosku powoda – złożonego 2 września 2020 r. – toczyło się przez Sądem Rejonowym w Bydgoszczy postępowanie o zawezwanie do próby ugodowej w zakresie roszczenia dochodzonego w obecnym procesie (sygn. akt VIII GCo 106/20). Na posiedzeniu w dniu 26 stycznia 2021 r. nie doszło do zawarcia ugody.

( fakty bezsporne; wniosek wraz z potwierdzeniem nadania i protokół – k. 3-16 i 44 akt VIII GCo 106/20)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny ustalony został w oparciu o uznane za wiarygodne powołane wyżej dokumenty, także te znajdujące się w załączonych aktach sprawy o sygnaturze VIII GC 1402/19 i VIII GC 2904/19 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, które stanowiły dowody bez wydawania odrębnego postanowienia (art. 243 ² k.p.c.).

Wyjaśnić trzeba, że w niniejszej sprawie w znacznej mierze zachodziła tożsamość materiału dowodowego w stosunku do ww. prawomocnie już zakończonego postępowania z udziałem tych samych stron. W istocie rzeczy zachodziła bowiem identyczność podstawy faktycznej, a także prawnej obu roszczeń strony powodowej przeciwko pozwanemu, o zapłatę wynagrodzenia za wykonanie robót dodatkowych (budowlanych), których dotyczył § 2 ust. 2 i 3 oraz § 3 porozumienia z 18 lipca 2018 r. (art. 647 k.c.).

Przedmiotem procesu między tymi samymi stronami, zakończonego prawomocnym wyrokiem, była bowiem jedna z tych należności (§ 2 ust. 3 ww. porozumienia), natomiast drugiej z nich (§ 2 ust. 2 ww. porozumienia), powód dochodzi w obecnym procesie.

Uzasadnione i konieczne było wobec tego przyjęcie ustaleń i ocen poczynionych w powyższej sprawie – co do skutecznego złożenia przez powoda oświadczenia z 30 października 2018 r. o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego w porozumieniu z 18 lipca 2018 r., w zakresie § 3, gdzie zobowiązano się do poniesienia wszystkich kosztów wykonana dla pozwanego powyższych robót dodatkowych (opisanych w § 2 ust. 2 i 3 tego porozumienia) – za wiążące także i w obecnie prowadzonym postępowaniu.

Powyższy prawomocny wyrok wiąże Sąd orzekający w niniejszej sprawie (art. 365 § 1 k.p.c.). Na treść tego rozstrzygnięcia oraz jego motywy – konieczne dla ustalenia zakresu jego mocy wiążącej – powód powołał się już w pozwie ( zob. k. 7 akt). Tożsamość przedmiotu obu tych spraw powoduje, że poprzednie orzeczenie należy co do istoty traktować jako zasądzające część świadczenia wynikającego z niepodzielnej zasady, co zawiera w sobie implicite przesądzenie tej zasady (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2021 r., III CZP 109/20, OSNC 2022, nr 4, poz. 38).

Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej.

Należy zgodzić się z powołanym już wyżej, powszechnie przyjmowanym w judykaturze poglądem, iż zasada odpowiedzialności pozwanego, przesądzona w prawomocnym wyroku uwzględniającym część roszczenia, jest wiążąca w sprawie o zasądzenie pozostałej części tego roszczenia. W uchwale z dnia 29 marca 1994 r., III CZP 29/94 (Monitor Prawniczy 2015, nr 2, poz. 85), Sąd Najwyższy trafnie wskazał, że w procesie o dalszą – ponad prawomocnie uwzględnioną – część świadczenia z tego samego stosunku prawnego, sąd nie może w niezmienionych okolicznościach orzec odmiennie o zasadzie odpowiedzialności pozwanego. Natomiast wykładnia prawa, która legła u podstaw rozstrzygnięcia w zakończonej prawomocnie sprawie, w której powód dochodził części świadczenia, nie będzie objęta mocą wiążącą wyroku – w rozumieniu art. 365 § 1 k.p.c. – w innej sprawie o dalszą część tego świadczenia, pomiędzy tymi samymi stronami, w tym samym stanie faktycznym i prawnym, jednak jedynie wówczas jeśli okaże się, że jest ona rażąco sprzeczna z prawem (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 października 2021 r., III CZP 109/20, OSNC 2022, nr 4, poz. 38). Tego rodzaju przypadek z pewnością nie zachodzi jednak w niniejszej sprawie.

Jak wyjaśnił to Sąd Najwyższy w uzasadnieniu powołanej uchwały z dnia 27 października 2021 r. (III CZP 109/20) nie można całkowicie wykluczyć – gdy przytoczone zostaną za tym poważne argumenty – możliwości odmiennej oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów, mogącej prowadzić do innych ustaleń o faktach, a w konsekwencji i innej oceny kwestii, która waży na wyniku postępowania, od tej oceny, którą przyjął inny sąd w odrębnie rozpoznawanej sprawie, pomimo związania z art. 365 § 1 k.p.c. Taka odmienność ocen prawnych i faktycznych może jednak mieć miejsce wyłącznie na zasadzie wyjątku, gdy w procesie o pozostałą część roszczenia nastąpi zmiana okoliczności faktycznych lub stanu prawnego, bądź też gdy na skutek rozstrzygnięcia zachodziłaby niezgodność z prawem tego rodzaju, że miałaby ona charakter kwalifikowany, elementarny i oczywisty, a prawomocne orzeczenie rzeczywiście byłoby dotknięte oczywistymi i rażącymi błędami, uprawniającymi sąd rozpoznający sprawę o pozostałą część roszczenia do sformułowania takiej oceny. Taka potencjalna (wyjątkowa) możliwość nie może jednak przekreślić ważnej zasady, że stabilność i jednolitość orzecznictwa, implikujące też jego przewidywalność, są wartościami samymi w sobie i sprzyjają kreowaniu bezpieczeństwa prawnego. Przeciwne stanowisko prowadzi do relatywizacji i niepewności w tym względzie. Jeśli zasada odpowiedzialności pozwanego jest niepodzielna, to sąd w procesie o część świadczenia pieniężnego, które jest podzielne, w istocie musi orzec o całej niepodzielnej zasadzie roszczenia. Dlatego dopuszczenie możliwości odmiennych, przeciwstawnych rozstrzygnięć o zasadzie roszczenia w procesach o poszczególne jego części, w niezmienionych okolicznościach faktycznych i stanie prawnym, prowadziłoby do rozczepienia niepodzielnej zasady odpowiedzialności pozwanego.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela w związku z tym pogląd, zgodnie z którym powinno być zasadą, że związanie treścią prawomocnego orzeczenia oznacza nakaz przyjmowania przez sąd w innej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, że w objętej orzeczeniem sytuacji faktycznej stan prawny przedstawia się tak, jak to wynika z sentencji wiążącego orzeczenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 r., IV CSK 563/10, LEX 864020). Skutek materialno-prawny prawomocnego orzeczenia oznacza bowiem, że prawomocne orzeczenie odpowiada rzeczywistemu stanowi prawnemu, potwierdza go i czyni niewątpliwym. Jeśli zatem dane zagadnienie prawne, będące przesłanką rozstrzygnięcia, zostało prawomocnie rozstrzygnięte w pierwszym procesie między tymi samymi stronami, będzie ono stanowić kwestię wstępną (prejudycjalną) w innym procesie, w którym dochodzone jest inne nawet żądanie. Związanie prawomocnym orzeczeniem oznacza, że sąd obowiązany jest uznać, iż kwestia prawna, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie przez niego rozpoznawanej, kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym wcześniejszym wyroku. W późniejszym procesie kwestia ta nie może być już ponownie badana. W przeciwnym razie wyroki sądowe miałyby walor jedynie opiniujący, a nie stanowczy i imperatywny (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2003 r., I CKN 263/01, Monitor Prawniczy 2015, nr 2, s. 85). Nie jest w świetle powyższego dopuszczalne odmienne ustalenie zaistnienia, przebiegu i oceny istotnych dla danego stosunku prawnego zdarzeń faktycznych w kolejnym postępowaniu, choćby nawet przedmiot tych spraw się różnił (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2011 r., I PK 225/10, LEX nr 896456).

Związanie prawomocnym orzeczeniem w innym postępowaniu oznacza wreszcie, że obowiązek uznania danej kwestii prawnej (prejudycjalnej) za rozstrzygniętą zachodzi nawet wówczas jeżeli argumentacja prawna, na której opiera się to rozstrzygnięcie można oceniać jako nietrafną (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 maja 2014 r., I PK 295/13, LEX nr 1483572). Wyrażono nawet pogląd, że związanie takie oznacza niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie (zob. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2008 r., IV CSK 441/07, LEX nr 376385).

Prawomocne orzeczenie sądu opiera swoje znaczenie na prawach podmiotowych, o które proces się toczył, a udzielając ochrony prawnej (bądź też odmawiając jej udzielenia) realizuje również samo prawo do wymiaru sprawiedliwości, mające swoje konstytucyjne źródła (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Dopuszczenie możliwości rozbieżnego oceniania zasadności danego roszczenia, w tych samych okolicznościach, w różnych orzeczeniach byłoby zaprzeczeniem społecznie oczekiwanych reguł ochrony prawnej i naruszeniem zasady zaufania do wymiaru sprawiedliwości. Moc wiążąca ma gwarantować poszanowanie prawomocnego orzeczenia sądu, regulującego stosunek prawny będący przedmiotem rozstrzygnięcia. Prawomocne orzeczenie, z punktu widzenia jego prejudycjalnego znaczenia także w innej sprawie, swą mocą powoduje, że nie tylko nie może ono być zmienione lub uchylone, ale że nie jest możliwe odmienne ocenianie i uregulowanie tego samego stosunku prawnego, w tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych, między tymi samymi stronami (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2006 r., IV CSK 89/05, OSNC 2007, nr 1, poz. 15; z dnia 5 kwietnia 2007 r., II CSK 26/07, LEX nr 461579; z dnia 6 marca 2014, V CSK 203/13, OSNC 2015, nr 2, poz. 23; a także z dnia 4 listopada 2016 r., I CSK 736/15, LEX nr 2156645).

Z prawomocnością orzeczenia sądowego ściśle związana jest powaga rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.). Zgodnie z powyższym przepisem wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Natomiast moc wiążąca orzeczenia (art. 365 § 1 k.p.c.) rozważana jest jedynie wtedy, gdy rozpoznawana jest inna sprawa niż ta, w której wydano poprzednie orzeczenie oraz gdy kwestia rozstrzygnięta innym wyrokiem stanowi zagadnienie wstępne. Wynikający z mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia walor prawny zawartego w jego treści rozstrzygnięcia (osądzenia) występuje w nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami. W takiej nowej sprawie skutek pozytywny (materialny) rzeczy osądzonej przejawia się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami nowy spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym wyroku (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2018 r., I PK 121/17, LEX nr 2508169).

Chociaż więc w orzecznictwie wyrażono także pogląd zgodnie z którym sąd wiąże jedynie sama treść prawomocnego rozstrzygnięcia (określona w sentencji), a nie będzie on związany zarówno ustaleniami faktycznymi poczynionymi w innej sprawie, jak i poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu zapadłego w niej orzeczenia (zob. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 702/04, LEX nr 402284; z dnia 15 listopada 2007 r., II CSK 347/07, LEX nr 345525; z dnia 7 kwietnia 2016 r., III CSK 276/15, LEX nr 2044479 oraz postanowienie SN z dnia 3 czerwca 2009 r., IV CSK 511/08, LEX nr 511989), to jednak nie może budzić wątpliwości, że z perspektywy kolejnych postępowań moc wiążącą z pewnością uzyskają te ustalenia i oceny, które dotyczą tego o czym wcześniej orzeczono w związku z tożsamą podstawą sporu. Moc wiążąca odnosi się zatem niewątpliwie do „skutku prawnego” stanowiącego przedmiot orzekania (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2017 r., V CSK 10/17, LEX nr 2395406). Wiążąca jest zatem treść rozstrzygnięcia o przedmiocie sporu, w takim zakresie w jakim określa istotę danego stosunku prawnego, wypowiadając się w sposób stanowczy o żądaniu (tak np. Sąd Najwyższy w wyrokach: z dnia 15 marca 2002 r., II CKN 1415/00, LEX nr 53284 oraz z dnia 29 marca 2006 r., II PK 163/05, OSNP 2007, nr 5-6, poz. 71, a także w uzasadnieniu uchwały z dnia 12 lipca 2018 r., III CZP 3/18, OSNC 2019, nr 5, poz. 53).

Zgadzając się z poglądem, że powagę rzeczy osądzonej ma w zasadzie tylko rozstrzygnięcie zawarte w sentencji orzeczenia, a nie jego uzasadnienie, w orzecznictwie wskazuje się, że niejednokrotnie aby ustalić granice powagi rzeczy osądzonej (związania) należy posłużyć się treścią uzasadnienia (zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 20 stycznia 2011 r., I UK 239/10, LEX nr 738532). Na tej właśnie podstawie uznać trzeba, że w niniejszej sprawie występuje związanie w rozumieniu art. 365 § 1 k.p.c., z uwagi na prejudykat przesądzający istotną dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie kwestię zasady odpowiedzialności pozwanego (tak Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 lutego 2016 r. w sprawie V ACa 806/15, LEX nr 2106909). Nie do pomyślenia w ramach porządku prawnego byłaby sytuacja, w której różne sądy w oparciu o tożsame okoliczności faktyczne i na tle tego samego stosunku prawnego (między tymi samymi stronami) wydawałyby sprzeczne rozstrzygnięcia. W granicach związania wcześniej wydanym prawomocnym orzeczeniem Sąd może więc, a nawet jest obowiązany, w ogóle pominąć postępowanie dowodowe, a także analizę prawną (tak Sąd Najwyższy m.in. w wyrokach z dnia 19 października 2010 r., II BU 4/10, OSNP 2012, Nr 1-2, poz. 24 i z dnia 20 stycznia 2011 r., I UK 239/10, LEX nr 738532).

W konsekwencji Sąd orzekający w niniejszej sprawie pozostawał związany zasadą odpowiedzialności pozwanego potwierdzoną prawomocnym orzeczeniem w ww. wcześniejszej sprawie, zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 365 § 1 i art. 366 k.p.c., a w związku z tym co do zasady niedopuszczalne było ponowne rozważanie kwestii, które były już przedmiotem tego rozstrzygnięcia. W rozpoznawanej sprawie – w niezmienionych okolicznościach faktycznych – nie można już dokonywać odmiennej oceny prawnej niż zawarta w prejudykacie, jakim jest wymieniony wyżej wyrok w sprawie VIII GC 1402/19.

Odnosząc się w tym kontekście do twierdzeń pozwanego o tym, że dopiero w obecnym procesie uzyskał on dostęp do korespondencji mailowej – mającej świadczyć o tym, że treść projektu ww. porozumienia z 18 lipca 2018 r. miała być znana powodowi już 7 dni wcześniej (11 lipca 2018 r. – zob. str. 4-6 sprzeciwu – k. 73-75; korespondencja mailowa – k. 100-107 akt) – wskazać trzeba, że niezależnie od oceny tych dowodów (o czym będzie mowa dalej) nie zostało nawet uprawdopodobnione, że pozwany rzeczywiście nie miał obiektywnej możliwości przedstawienia tych dowodów w poprzednim procesie.

Należy zgodzić się z poglądem, że powagą rzeczy osądzonej nie są objęte nowe okoliczności faktyczne powstałe po wydaniu prawomocnego wyroku, co do zasady bowiem prekluzji ulega materiał dowodowy, który był znany i mógł zostać zaoferowany w zakończonym już procesie (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 14 marca 2012 r., II CSK 304/11, LEX nr 1170221). Prekluzja taka obejmuje dowody, które konieczne były do oceny podstawy faktycznej żądania, nawet jeżeli w toku postępowania dowodowego nie zostały one przedstawione przez strony sądowi (por. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z 15 kwietnia 2015 r., IV CSK 434/14, LEX nr 1711698 oraz w uchwale 7 sędziów z dnia 16 listopada 1954 r., I CO 41/54, OSNCK 1956/1/3, stanowiącej zasadę prawną). W późniejszym procesie nie jest więc możliwe powoływanie się na poprzednio istniejące środki dowodowe w celu podważenia ustaleń prejudycjalnych wcześniej przesądzonych, którymi sąd pozostaje związany.

Nawet jednak zakładając konieczność dokonania w niniejszym procesie oceny powołanych wyżej dowodów, ich całościowa analiza w zestawieniu z pozostałym materiałem dowodowym nie prowadzi – zdaniem Sądu – do wniosków odmiennych, niż stanowiące podstawę rozstrzygnięcia w sprawie VIII GC 1402/19 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy (a w szczególności opisanych wyżej motywów wyroku Sądu Okręgowego z dnia 8 lutego 2022 r., VIII Ga 355/21, który orzekał w tej sprawie jako sąd drugiej instancji – zob. k. 48-59).

Przede wszystkim z przedłożonej przez pozwanego korespondencji mailowej nie wynika, aby kwestia rezygnacji przez powoda z prawa do wynagrodzenia „w zamian” za odstąpienie od dochodzenia przez pozwanego kar umownych rzeczywiście była przedmiotem negocjacji między stronami. Z wiadomości z 9 lipca 2018 r. ( k. 101 akt) wysłanej przez M. B. (1) do A. M., można jedynie wywnioskować, że między stronami negocjowano sporną kwestię pozostawienia zamontowanych płyt warstwowych ściennych (rzeczywiście uregulowaną później w § 1 ust. 1 porozumienia z 18 lipca 2018 r. – k. 29-29v. akt), a także wykonania określonych robót dodatkowych – także tych objętych później postanowieniami § 1 ust. 2 i 3 ww. porozumienia, których dotyczyły oferty z 11 lipca 2018 r. ( k. 22 akt i k. 11 w aktach VIII GC 2904/19) – jednak za wynagrodzeniem (przedstawiono propozycję rabatu: instalacja gazowa za kwotę 50 000 zł [- 15 000 zł], roboty sanitarne w budynku warsztatowym za kwotę 35 000 zł [- 3 500 zł]).

Brak więc dowodu na to, że ze strony powoda rozważano wyrażenie zgody na całkowitą rezygnację z prawa do wynagrodzenia za te prace i ostatecznie świadomie wyrażono na to zgodę. Potwierdza to zresztą treść wiadomości skierowanej w dniu 6 lipca 2018 r. przez A. M. do radcy prawnego, w której informowano o tym, że powód wskazywał, że „(…) nie będzie mógł wykonać robót dodatkowych na kwotę 0 zł (musi być jakaś ustalona kwota)” ( k. 100 akt). Z kolei z dalszej korespondencji mailowej z dnia 10 lipca 2018 r. – wymienianej między A. M. i radcą prawnym w toku przygotowywania projektu porozumienia z 18 lipca 2018 r. ( zob. k. 102 akt ) – wynika, po pierwsze, że strony doszły do porozumienia w następujących kwestiach:

-

pozostawienia wszystkich paneli ściennych, a w zamian wykonania ww. robót dodatkowych (szczegółowo opisanych w treści wiadomości mailowej – z odwołaniem się do zakresu przedstawionego w ofercie powoda i kosztorysów ofertowych),

-

uzgodnienia nowego terminu wykonania przedmiotu umowy (i terminu wykonania robót dodatkowych),

natomiast sam radca prawny – przygotowujący tekst porozumienia – miał wątpliwości co do tego, że prace dodatkowe miałyby zostać wykonane nieodpłatnie, czy też z uwzględnieniem wartości określonych w kosztorysach ( k. 102 akt).

Wobec powyższego, nawet fakt przesłania następnie M. B. (1) pliku z projektem porozumienia: w dniu 11 lipca 2018 r., wraz z prośbą o poprawienie nieścisłości w ofertach ( k. 106 akt) – w sytuacji gdy w tym samym czasie bezsprzecznie doszło do sformułowania przez powoda i zaakceptowania przez pozwanego ofert cenowych nr (...) i (...) ze wskazaniem wynagrodzenia za prace dodatkowe w konkretnych kwotach netto: 65 000 zł i 38 500 zł (zob. wiadomość mailowa z 10 lipca 2018 r. z adnotacją - k. 21 i oferty - k. 22 akt i k. 11 w aktach VIII GC 2904/19) – nie mogłoby podważyć słuszności oceny o tym, że zachodziły podstawy do złożenia przez powoda ww. oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych.

W ocenie Sądu brak jest podstaw do uznania za niewiarygodne zeznań świadka M. B. (1) ( zob. k. 170-170v., 172 akt), który nie przypominał sobie przesłania mu projektu porozumienia drogą mailową, a odnosząc się do treści wiadomości mailowej z 11 lipca 2018 r. ( k. 106 akt), potwierdził, że udzielił odpowiedzi na zawartą tam prośbę o aktualizację ofert (zob. k. 107 akt). Z projektem porozumienia – jeśli taki plik był również do wiadomości załączony – nie zapoznawał się jednak, nie otwierał go i nie wydrukował. Świadek ten wyjaśnił natomiast, że treść porozumienia uzgadniał bezpośrednio z A. M., a ustalenia te dotyczyły wykonania robót dodatkowych oraz zmiany terminu wykonania całej umowy (co miało być uzasadnione także rozszerzeniem jej zakresu). Taki też zakres uzgodnień co do zasady wynika z wiadomości mailowej z dnia 10 lipca 2018 r., godz. 14:42 ( zob. k. 102 akt) przesłanej przez A. M. radcy prawnemu z poleceniem przygotowania projektu porozumienia.

W tym stanie rzeczy należy zaaprobować motywy rozstrzygnięcia w poprzednio prowadzonej między stronami sprawie zawarte w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego z dnia 8 lutego 2022 r., sygn. VIII Ga 355/21 ( zob. k. 57v.-59), co do tego, że doszło do skutecznego uchylenia się przez powoda od skutków prawnych oświadczenia (w określonej części) zawartego w porozumieniu z 18 lipca 2018 r., jako złożonego pod wpływem błędu (art. 84 § 1 k.c.). Poza bowiem wskazaniem na okoliczności w jakich było podpisane to porozumienie (na budowie, w trakcie trwających intensywnych prac, jego celem miało być przedłużenie terminu wykonania prac) – nawet przy przyjęciu, że projekt porozumienia przygotowany przez pozwanego został wcześniej przesyłany powodowi do zapoznania się – aktualne pozostaje stanowisko tego Sądu, że na żadnym wcześniejszym etapie prac powód nie zadeklarował wprost odstąpienia od należnego mu wynagrodzenia - za prace dodatkowe. Za tym Sądem należy więc powtórzyć, że skoro powód przedstawił pozwanemu swoje oferty z ceną, a pozwany powyższy przyjął, to nielogiczne i sprzeczne z doświadczeniem życiowym byłoby sporządzenie takiej wyceny, a finalnie nieotrzymanie żadnego wynagrodzenia za wykonane prace. Zapytanie i przygotowane oferty była sporządzone krótko przed zawarciem porozumienia przez strony. Gdyby zaś strony uzgodniły, ze prace objęte porozumieniem miały być wykonane bez jakiegokolwiek wynagrodzenia, to wówczas powinno dojść do złożenia oświadczenia o potrąceniu, co jednak nie miało miejsca. Kluczowa dla takiej oceny jest w ostatecznym rezultacie także analiza całości spornego porozumienia. W szczególności sformułowanie § 1 ust. 1, 2 i 3 porozumienia było bardzo nieprecyzyjne, gdyż najpierw sugeruje ono, iż prace związane z wykonaniem przyłącza gazowego oraz wykonania instalacji grzewczo wentylacyjnej nastąpi w zakresie przedstawionym w ofercie wraz z kosztorysem ofertowym – co mogło dawać podstawy do przyjęcia, że powód otrzyma wynagrodzenie za te prace zgodnie z kosztorysem ofertowym. Dopiero w § 3 wskazano, że koszt wykonania wszystkich zobowiązań obciąża wykonawcę i ten nie będzie rościł sobie i nie będzie kierował w stosunku do zamawiającego żadnych roszczeń finansowych ani żadnych innych z jakiegokolwiek tytułu w związku z ich realizacją czy w związku z wydłużeniem terminu realizacji umowy. W konsekwencji porozumienie to nie może być uznane za jasne i konkretne. Wprowadzało ono w stosunkowo łatwy sposób w błąd - z jednej strony sugerowało, że prace objęte tym porozumieniem zostaną wykonane na podstawie kosztorysu ofertowego, zaś z drugiej, że powód miałby się zrzec wynagrodzenia za wykonanie tych prac.

Z zawartej w art. 84 § 1 i 2 k.c. regulacji wynika, że błąd może być uznany za prawnie doniosłą wadę oświadczenia wówczas, gdy spełnia łącznie dwa podstawowe kryteria, musi on dotyczyć treści czynności prawnej, a jego istotność polegać ma na tym, że w takiej sytuacji uzasadnione jest przypuszczenie, że żaden rozsądny człowiek, znający prawdziwy stan rzeczy, nie złożyłby tej treści oświadczenia woli. W przypadku składanych drugiej stronie oświadczeń będących elementem czynności prawnej odpłatnej możliwość uchylenia się od skutków prawnych tego rodzaju oświadczeń woli uzależniona została od tego, czy błąd został wywołany przez drugą stronę (chociażby bez jej winy) albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć. Biorąc jednak pod uwagę całą treść przedmiotowego porozumienia z 18 lipca 2018 r. – wbrew stanowisku pozwanego – nie sposób przyjmować, aby oświadczenia powoda zawarte w jego § 3 (o rezygnacji z wynagrodzenia) miałoby mieć charakter odpłatny, tj. że jego ekwiwalentem była rezygnacja przez pozwanego z naliczenia kar umownych wobec uchybienia pierwotnemu terminowi wykonania przedmiotu umowy (29 czerwca 2018 r.). W treści ww. porozumienia dokonano bowiem – w § 2 ust. 1 – jedynie zmiany tego terminu, całkowicie na nowo – w § 4 – określając zasady naliczania kar umownych ( zob. k. 29v. akt). Dodać przy tym trzeba, że zarzut odpłatności powyższej czynności pozwany sformułował już w sprawie VIII GC 2904/19 (zob. str. 4 pisma z dnia 8 marca 2020 r. – k. 112 v. ww. akt) – połączonej do wspólnego rozpoznania ze sprawą VIII GC 1402/19 – a wobec tego, że nie został on uwzględniony w powyższym postępowaniu (prawomocnie zakończonym), obecnie nie może on obecnie podlegać ponownej ocenie (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 12 lipca 2018 r., III CZP 3/18, OSNC 2019, nr 5, poz. 53).

Pomimo odmiennych poglądów wyrażanych niekiedy w orzecznictwie nauka prawa niemal powszechnie uznaje – a zaaprobował powyższy pogląd także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 czerwca 2014 r., I CSK 401/13 (LEX nr 1472229) – że dla doniosłości prawnej błędu bez znaczenia pozostaje to, czy został on spowodowany przez samego błądzącego i czy można mu zarzucić brak dbałości o własne interesy, nieostrożność albo niedbalstwo. Błądzący może powołać się bowiem także na błąd przez siebie zawiniony.

Należy w konsekwencji zgodzić się z poglądem, że zapatrywania mogące wskazywać na wyłączenie możliwości powoływania się na błąd spowodowany lekkomyślnością lub niedbalstwem osoby składającej oświadczenie woli (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z 30 czerwca 2005 r., IV CK 799/04, OSNC 2006, nr 5, poz. 94 oraz z dnia 18 marca 2010 r., V CSK 337/09, LEX nr 677786 oraz w wyrokach z dnia 8 marca 2012 r., III CSK 221/11, OSNC-ZD 2013, nr 3, poz. 55 i z dnia 13 grudnia 2012 r., IV CSK 204/12, LEX nr 1288714) wyrażone zostały na tle regulacji prawnych o charakterze szczególnym (art. 1019 k.c. i art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece).

Zdaniem Sądu, nawet więc ewentualne zaniedbanie w zapoznaniu się z treścią projektu porozumienia (jak miał być przesłany M. B. (1) w dniu 11 lipca 2018 r.) i jego pobieżne przeczytanie dopiero w dniu podpisania, nie mogłoby zmienić oceny prawnej doniosłości błędu w świetle regulacji art. 84 k.c. W tym kontekście istotne jest bowiem jedynie to, czy błąd składającego oświadczenie woli dotyczył rzeczywiście treści czynności prawnej i czy był on istotny. Błąd taki zakłada istnienie po stronie składającego oświadczenie woli mylnego wyobrażenia o treści tego oświadczenia (pomyłka) lub o takich okolicznościach, jak np. fakty, do których odnosi się to oświadczenie, normy prawne, mające zastosowanie do dokonywanej czynności prawnej, albo skutki prawne dokonywanej czynności prawnej. Istotność błędu w świetle art. 84 § 2 k.c. polega natomiast na tym, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 31 sierpnia 1989 r., III PZP 37/89, OSNCP 1990, nr 9, poz. 108). Niewątpliwie w niniejszej sprawie te przesłanki zostały spełnione, o czym już prawomocnie przesądzono między stronami w poprzednim procesie.

Należy zaznaczyć, że wzruszenie dokonanej pod wpływem błędu czynności prawnej na skutek uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli, prowadzi do unieważnienia czynności prawnej – w niniejszej sprawie w określonym zakresie (§ 3 ww. porozumienia) – ze skutkiem ex tunc (zob. m.in. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2014 r., I CSK 401/13 LEX nr 1472229). Powyższe przesądza o zasadności żądania pozwu, skoro – tak jak i w poprzedniej sprawie – pozwany nie kwestionował wysokości wystawionej za prace dodatkowe faktury, a jedynie twierdził, że powód zrzekł się tego wynagrodzenia na podstawie porozumienia z 18 lipca 2018 r.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd orzekł jak w punkcie I. wyroku na podstawie art. 647 k.c., a co do odsetek za czas opóźnienia uwzględniono datę płatności wskazaną na fakturze VAT (art. 481 § 1 k.c.). Należy przy tym zastrzec, że skoro powód w pozwie domagał się zasądzenia roszczenia „z ustawowymi odsetkami” ( zob. k. 3 akt), to Sąd nie mógł w tym zakresie zasądzać ponad żądanie (art. 321 § 1 k.c.). O kosztach procesu Sąd orzekł – w punkcie II. wyroku – stosując zasadę odpowiedzialności za jego wynik na podstawie art. 98 § 1,1 ¹ i 3 w zw. z art. 99 k.p.c., przy uwzględnieniu § 2 pkt 6 w zw. z § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018, poz. 265). W świetle tych regulacji powodowi należy się zwrot kosztów w postaci opłaty od pozwu w kwocie 3 998 zł, wydatku pełnomocnika w kwocie 17 zł, oraz wynagrodzenie z tytułu zastępstwa procesowego w kwocie 5 400 zł, a więc łącznie 9 415 zł. Na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. powodowi należeć się będą te koszty wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Na oryginale właściwy podpis