Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2022 r. w P. na posiedzeniu niejawnym

sprawy F. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o zwrot świadczenia

na skutek apelacji F. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 1 lutego 2021 r. sygn. akt VIII U 2278/19

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II i odstępuje od obciążania F. K. kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego,

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala.

UZASADNIENIE

w zakresie punktu 1 wyroku

Decyzją z dnia 3 lipca 2017 r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., na podstawie art. 103-105, art. 127, art. 138-140, art. 141 ust. 1-3 oraz art. 142-144 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r., poz. 1270), ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017r. poz. 1778 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (Dz. U. z 1992r. nr 58, poz. 290 ze zm.) dokonał miesięcznego rozliczenia F. K. renty z tytułu niezdolności do pracy związku z przychodem uzyskanym w poszczególnych miesiącach w 2017 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji F. K. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i uwzględnienie jego odwołania. W uzasadnieniu odwołujący wskazał, że podjął pracę, ponieważ renta z tytułu niezdolności do pracy została przyznana w głodowej wysokości i nie wystarczała na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Zarzucił, że organ rentowy chce mu bezprawnie odebrać zarobione pieniądze, co jest naruszeniem podstawowych praw konstytucyjnych. Dodał, że instytucje pomocowe bez uwzględnienia jego stanu zdrowia zmusiły go do podjęcia pracy.

Wyrokiem 1 lutego 2021 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu (sygn. VIII U 2278/19) oddalił odwołanie (pkt 1) oraz zasądził od odwołującego na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 900 zł (pkt 2).

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Odwołujący F. K. urodził się w dniu (...)

Jest uprawniony do pobierania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W związku z wnioskami o zmianę stażu pracy organ rentowy dokonywał przeliczenia jej wysokości.

Pismem z dnia 22 listopada 2018 r. organ rentowy zawiadomił odwołującego, że jest zobowiązany poinformować organ rentowy o osiągnięciu przychodu i jego wysokości w terminie do końca lutego następnego roku, o wysokości przychodu osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym, z uwzględnieniem przychodu w poszczególnych miesiącach tego roku. Organ rentowy stwierdził, że na dzień sporządzenia niniejszego zawiadomienia nie wpłynęło zaświadczenie o wysokości przychodów uzyskanych z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej podlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji organ rentowy wezwał odwołującego do przesłania zaświadczenia o wysokości przychodów podlegających rozliczeniu wystawionego przez płatnika składek od (...) sp. z o.o., (...) Partner i Wspólnoty Mieszkaniowej R., w terminie do dnia 15 grudnia 2018 r.

Zaświadczeniem z dnia 7 grudnia 2018 r. (...) sp. z o.o. poinformowała, że kwota przychodu uzyskanego przez odwołującego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę z dnia 1 lutego 2014 r. na czas nieokreślony, od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia 31 grudnia 2017 r., wynosi łącznie 24.236,07 zł. Pracodawca odprowadzał składki do organu rentowego. Odwołujący przebywał na zwolnieniu lekarskim: od dnia 11 stycznia 2017 r. do dnia 17 stycznia 2017 r., od dnia 18 stycznia 2017 r. do dnia 21 stycznia 2017 r., od dnia 27 listopada 2017 r. do dnia 1 grudnia 2017 r., od dnia 2 grudnia 2017 r. do dnia 3 grudnia 2017 r. i od dnia 4 grudnia 2017 r. do dnia 8 grudnia 2017 r.

Zaświadczeniem z dnia 7 grudnia 2018 r. (...) sp. z o.o. sp. k. poinformowała, że kwota przychodu uzyskanego przez odwołującego zatrudnionego na podstawie umowy zlecenie od dnia 2 stycznia 2017 r. do dnia 31 grudnia 2017 r. i od dnia 7 stycznia 2018 r. od dnia 28 lutego 2018 r. w 2017 r. wynosi łącznie 12.765,24 zł. Zleceniodawca potrącił i przekazał do organu rentowego składki na ubezpieczenie zdrowotne. Odwołujący nie korzystał z zasiłku chorobowego i opiekuńczego oraz z urlopu bezpłatnego.

Zaświadczeniem z dnia 12 grudnia 2018 r. Wspólnota Mieszkaniowa „R. (...)” poinformowała, że kwota przychodu uzyskanego przez odwołującego zatrudnionego na podstawie umów cywilnoprawnych od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia 31 grudnia 2017 r. wynosi łącznie 1.038,46 zł. Zleceniodawca odprowadził składki na ubezpieczenie zdrowotne. Odwołujący nie przebywał na zwolnieniu lekarskim i urlopie bezpłatnym.

Zaskarżoną decyzją z dnia 3 lipca 2019 r. organ rentowy dokonał miesięcznego rozliczenia renty z tytułu niezdolności do pracy przysługującej odwołującemu w związku z przychodem uzyskanym w poszczególnych miesiącach w 2017 r.

Organ rentowy ustalił, że przychód osiągnięty w poszczególnych miesiącach rozliczanego okresu uzasadniał zmniejszenie świadczenia łącznie o kwotę 2.244,38 zł.

W konsekwencji organ rentowy stwierdził, że odwołujący jest zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w kwocie 2.244,38 zł w terminie 1 miesiąca od daty doręczenia decyzji.

W toku postępowania organ rentowy dokonał zestawienia obejmującego wynagrodzenie odwołującego przyjętego do rozliczenia w 2017 r.

Oprócz powyższego organ rentowy sporządził zestawienie obejmujące wyliczenie kwot, o które w rozliczeniu miesięcznym powinno zostać umniejszone świadczenie.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym oddalił odwołanie (pkt 1) oraz zasądził od odwołującego na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 900 zł (pkt 2).

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy podał, że odwołanie F. K. okazało się niezasadne i nie zasługiwało na uwzględnienie.

Następnie Sąd I instancji przytoczył treść art. 138 ust. 1 i 4, art. 104 ust. 1-6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, art. 84 ust. 1, 2 pkt 1 oraz 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Sąd Okręgowy podkreślił, że w niniejszej sprawie zastosowanie znajdują również przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (Dz. U. z 1992 r. Nr 58, poz. 290 z późn. zm.). Zgodnie z § 7 ust. 1 rozporządzenia organ rentowy ustala łączną kwotę dochodu osiągniętego przez emeryta lub rencistę w okresie ubiegłego roku kalendarzowego i porównuje go z sumą kwot obliczonych od kwoty bazowej dla kolejnych miesięcy tego roku kalendarzowego:

1) wskaźnikiem 60%, zwaną dalej „niższą kwotą graniczną dochodu”,

2) wskaźnikiem 120%, zwaną dalej „wyższą kwotą graniczną dochodu”.

Stosownie zaś do treści § 8 ust. 2 rozporządzenia, jeżeli łączna kwota dochodu osiągniętego przez emeryta lub rencistę w okresie ubiegłego roku kalendarzowego przekroczyła niższą kwotę graniczną, organ rentowy ustala:

1. że dochód osiągnięty przez emeryta lub rencistę uzasadniał:

a) zmniejszenie świadczeń wypłaconych za okres ubiegłego roku kalendarzowego, jeżeli dochód nie przekroczył wyższej kwoty granicznej dochodu,

b) zawieszenie świadczeń wypłaconych za okres ubiegłego roku kalendarzowego, jeżeli dochód przekroczył wyższą kwotę graniczną dochodu,

2. kwotę różnicy między należną a wypłaconą kwotą świadczeń, która podlega zwrotowi.

Zgodnie z Komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 listopada 2017 r. w sprawie granicznych kwot przychodu dla 2017 roku stosowanych przy zawieszeniu albo zmniejszaniu emerytur i rent na podstawie art. 104 ust. 10 pkt 2 ustawy ogłasza się, że kwoty graniczne przychodu dla 2017 roku wynoszą odpowiednio:

1) 35 522,10 zł - co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 70% przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości:

- 2838,60 zł - od 1 stycznia 2017 r. do 28 lutego 2017 r.,

- 2953,30 zł - od 1 marca 2017 r. do 31 maja 2017 r.,

- 3047,50 zł - od 1 czerwca 2017 r. do 31 sierpnia 2017 r.,

- 2954,50 zł - od 1 września 2017 r. do 30 listopada 2017 r.,

- 2979,00 zł - od 1 grudnia 2017 r. do 31 grudnia 2017 r.;

2) 65 969,10 zł - co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 130% przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości:

- 5271,60 zł - od 1 stycznia 2017 r. do 28 lutego 2017 r.,

- 5484,60 zł - od 1 marca 2017 r. do 31 maja 2017 r.,

- 5659,70 zł - od 1 czerwca 2017 r. do 31 sierpnia 2017 r.,

- 5486,90 zł - od 1 września 2017 r. do 30 listopada 2017 r.,

- 5532,30 zł - od 1 grudnia 2017 r. do 31 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy wskazał, że ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że odwołujący został należycie pouczony o zawieszeniu prawa do świadczenia rentowego lub jego części w razie osiągania przychodu, przekraczającego kwotę 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, a także o tym, że w przypadku osiągania przez osobę uprawnioną do świadczenia przychodu w kwocie przekraczającej miesięcznie 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, nie wyższej niż 130% tego wynagrodzenia, emerytura lub renta podlega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą niż kwota maksymalnego zmniejszenia.

Sąd I instancji zwrócił uwagę, że odwołujący nie zawiadomił organu wypłacającego świadczenia o osiąganiu przychodu w rozumieniu wyżej cytowanych przepisów ubezpieczeń społecznych i jego wysokości.

Z kolei zadaniem Sądu było dokonanie oceny, czy świadczenie wypłacone przez organ rentowy było świadczeniem nienależnym, gdyż dopiero takie uznanie rodziłoby skutek z treści art. 138 ust. ww. ustawy tj. obowiązek zwrotu tego świadczenia. Sąd Okręgowy podkreślił, że dość jednolite orzecznictwo dotyczące zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych rozróżnia „świadczenie nienależne” od „świadczenia nienależnie pobranego”, a więc pobranego przez osobę, której przypisać można określone cechy dotyczące stanu jej świadomości, co do zasadności pobierania świadczenia, w tym w szczególności działanie w złej wierze, z premedytacją. Przyjęte jest, że takie cechy działania są istotne przy ocenie obowiązku zwrotu przez ubezpieczonego wypłaconych mu nienależnie świadczeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2006 r., sygn. akt I UK 161/05). Podobnie wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 listopada 2004 r., sygn. akt I UK 3/04 wskazując, że dla ustalenia obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, decydujące znaczenie ma świadomość i zamiar ubezpieczonego, który pobrał świadczenie w złej wierze. Wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina świadczeniobiorcy nie uzasadnia powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 1977 r., sygn. akt II UR 5/77, z dnia 16 lutego 1987 r., sygn. akt URN 16/87 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 10 lipca 2013 r., sygn. akt III AUa 365/13). Przy czym w orzecznictwie podkreśla się, że ochrona ubezpieczonego w tym zakresie nie ma miejsca w przypadku świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego lub innego bezprawnego działania ubezpieczonego w celu uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Świadczenia wypłacone w takiej sytuacji podlegają zwrotowi w trybie przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1997 r., sygn. akt II UKN 128/97).

Zdaniem Sądu, biorąc pod uwagę powołane wyżej orzecznictwo sądowe nienależnie pobrane świadczenie w rozumieniu art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to świadczenie wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części (świadczenie nienależne, nieprzysługujące) na skutek okoliczności leżących po stronie ubezpieczonego. W konsekwencji zasadnym jest wniosek, że jeżeli wypłata świadczenia nastąpiła z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego to niezasadne jest przyjęcie, że doszło do pobrania nienależnego świadczenia.

Przekładając powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy – w ocenie Sądu Okręgowego - należy podkreślić, że odwołujący niewątpliwie był pouczony o zasadach wypłaty i wstrzymania świadczenia w przypadku osiągnięcia przychodu, przekraczającego graniczną kwotę przychodu dla 2017 r. Mając na uwadze powyższe, nie ulega zatem wątpliwości, że odwołujący z pewnością zdawał sobie sprawę, że w razie osiągnięcia przychodu określonego w Komunikacie Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 listopada 2017 r. w sprawie granicznych kwot przychodu dla 2017 r. stosowanych przy zawieszeniu albo zmniejszaniu emerytur i rent, będzie zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranych przez niego świadczeń.

Biorąc pod uwagę powyższe w niniejszej sprawie brak jest podstaw dla podważenia okoliczności, że odwołujący pobrał nienależne świadczenia. Należy bowiem zauważyć, że aby stwierdzić, że doszło do pobrania nienależnego świadczenia przez ubezpieczonego koniecznym jest, aby osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Przyjąć też należy, że aby organ rentowy mógł skutecznie domagać się od ubezpieczonego zwrotu nienależnie pobranego świadczenia musi wykazać, że był on prawidłowo pouczony o okolicznościach powodujących brak prawa do tego świadczenia. Konsekwencją braku pouczenia jest niemożność nałożenia obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Za równoznaczne z brakiem pouczenia należy uznać błędne pouczenie ubezpieczonego. Obowiązek pouczania spoczywa na organie rentowym, samo zaś pouczenie powinno być wyczerpujące, zawierające informację o obowiązujących w dniu pouczania zasadach zawieszalności i wstrzymaniu prawa do świadczeń.

W ocenie Sądu Okręgowego niewątpliwie niezasadnym byłoby jednak oczekiwanie aby pouczenie o okolicznościach, których wystąpienie spowoduje brak prawa do świadczeń, odnosiło się indywidualnie do pobierającego świadczenie, gdyż nie da się przewidzieć, które z okoliczności przewidzianych w licznych przepisach wystąpią u konkretnego świadczeniobiorcy. W takim sensie wystarczające jest przytoczenie przepisów określających te okoliczności. Jednakże pouczenie musi być na tyle zrozumiałe, aby pobierający świadczenie mógł je odnieść do własnej sytuacji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2006 r., sygn. akt I UK 161/05). Zdaniem Sądu Okręgowego, pouczenia zawarte w decyzjach doręczanych ubezpieczonemu są jasne i zrozumiałe, albowiem wskazują wyraźnie na zawieszenie prawa do świadczenia rentowego lub jego części w razie osiągania przychodu, przekraczającego kwotę 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, a także na to, że w przypadku osiągania przez osobę uprawnioną do świadczenia przychodu w kwocie przekraczającej miesięcznie 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, nie wyższej niż 130% tego wynagrodzenia, emerytura lub renta podlega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą niż kwota maksymalnego zmniejszenia. Sąd Okręgowy podkreślił, że wymóg pouczenia ma charakter formalny. Oznacza to, że osoba, której umożliwiono zapoznanie się ze stosowną informacją (pouczeniem), nie może zasłaniać się okolicznością faktycznego braku zapoznania się z tą informacją. Nieodczytanie pouczeń znajdujących się na odwrotnych stronach decyzji ZUS obciąża świadczeniobiorcę. Jednocześnie z treści ww. pouczeń wyraźnie wynika, że to na ubezpieczonym spoczywał obowiązek powiadomienia organu rentowego o osiąganiu określonego przychodu w danym roku rozliczeniowym i jego wysokości. Zawiadomienie organu rentowego o osiąganym przychodzie ma bowiem niebagatelne znaczenie z uwagi na to, że nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane (art. 84 ust. 3 ustawy systemowej, art. 138 ust. 4 ustawy emerytalnej).

W ocenie Sądu Okręgowego odwołujący uchybił obowiązkowi zawiadomienia organu rentowego o fakcie osiągania przychodu powodującym utratę prawa do świadczenia i obowiązek zwrotu pobranego świadczenia rentowego.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania Sąd I instancji doszedł do wniosku, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie co do zasady. Odnośnie natomiast do samej kwoty wskazanej w zaskarżonej decyzji, jako podlegającej obowiązkowi zwrotu – w ocenie Sądu Okręgowego - wskazać należy, że pozwany organ w trakcie postępowania przedstawił rzetelne zestawienie w formie tabel obrazujących sposób obliczenia przychodu odwołującego i kwot, które przekraczały wysokość dopuszczalnej kwoty nie powodującej zmniejszenia renty i Sąd I instancji w tym zakresie nie znalazł podstaw do podważenia rzetelności zestawień, które znajdują oparcie w dokumentach obrazujących wysokość uzyskiwanego przychodu u poszczególnych podmiotów, a w zakresie kwot przychodu 70% nie powodujących zmniejszenia świadczenia i przekraczających tę wartość w przepisach tj. w Komunikacie Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 21 listopada 2017 r. i dlatego też uwzględniając powyższe rozważania odwołanie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił – pkt I wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r. poz. 1804) i na tej podstawie zasądził od odwołującego na rzecz organu rentowego kwotę 900 zł – pkt II wyroku. Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do odstąpienia od obciążenia odwołującego tymi kosztami, które stanowią stawkę minimalną. W ocenie Sądu Okręgowego na uwadze należało mieć to, że pełnomocnik pozwanego sporządził kilka pism procesowych, przedstawił także szczegółowe wyliczenie kwoty ujętej w zaskarżonej decyzji, a mimo takich szczegółowych wyjaśnień odwołujący podtrzymywał odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł odwołujący F. K. zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi apelujący zarzucił stronniczość, pominięcie przy jego wydawaniu istotnych dowodów w postaci przesłuchania odwołującego jako strony, nieuwzględnienie niezgodności wydanej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z Konstytucją, niektóre stwierdzenia z uzasadnienia niezgodne ze stanem faktycznym, nieuwzględnienie sytuacji życiowej odwołującego oraz przyznanie kosztów zastępstwa procesowego dla pełnomocnika ZUS w zawyżonej kwocie, nieadekwatnej do nakładów pracy i rzeczywiście poniesionych kosztów.

Wskazując na powyższe zarzuty odwołujący wniósł o uchylenie wyroku w całości i wydanie nowego wyroku uwzględniającego jego odwołanie oraz odstąpienie od zasądzenia na rzecz pozwanego od odwołującego kosztów zastępstwa procesowego.

Organ rentowy nie złożył odpowiedzi na apelację odwołującego F. K..

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja odwołującego zasługiwała na uwzględnienie jedynie w zakresie orzeczenia o kosztach zastępstwa procesowego, w pozostałym zakresie była bezzasadna.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny podkreśla, że choć w zaskarżonej decyzji wykazano w tabeli sposób wyliczenia świadczenia, to bez wyjaśnienia jak naliczało się przekroczenie granicznych kwot, z kolei szczegółowego wyliczenia organ rentowy dokonał dopiero na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym. Zatem by wyjaśnić ww. okoliczności odwołujący miał podstawy do złożenia odwołania od decyzji, a więc zaistniała konieczność toczenia sporu przed sądem.

Z kolei pomimo przegrania przez odwołującego sporu, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania F. K. kosztami zastępstwa procesowego. Sąd Apelacyjny miał na uwadze trudną sytuację materialną odwołującego, który jest w podeszłym wieku – 69 lat, schorowany, utrzymuje się z niewielkiej renty z tytułu niezdolności do pracy, która nie pozwala jemu na pokrycie bez uszczerbku dla siebie i rodziny (żony) kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego strony przeciwnej. Nadto podkreślić należy, że na skutek oddalenia odwołania odwołujący będzie zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w kwocie 2244,38 zł, co przy jednoczesnym braku dochodów, będzie dla odwołującego dużym obciążeniem finansowym.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Apelacyjny postanowił nie obciążać odwołującego kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego, dlatego też Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II i odstąpił od obciążania F. K. kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego – czemu dał wyraz w punkcie 1 wyroku.

sędzia Marta Sawińska