Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 maja 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. W. jako pracownik u płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 października 2021 roku.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że zawarcie w dniu 30 września 2021 roku umowy o pracę oraz zgłoszenie A. W. do ubezpieczeń społecznych od 1 października 2021 roku jako pracownika w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością było pozorne - dokonanymi jedynie z zamiarem uzyskania przez niego pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą od wyższej podstawy wymiaru składek.

(decyzja – k. 35 verte – 37 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 21 czerwca 2022 roku A. W., reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, złożył odwołanie od powyższej decyzji zaskarżając ją w całości.

Skarżonej decyzji A. W. zarzucił:

a)  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego ustalenia faktycznego, mającego wpływ na treść orzeczenia, polegającego na bezpodstawnym stwierdzeniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych pozorności umowy o pracę z dnia 30 września 2021 roku, podczas gdy w rzeczywistości umowa ta nie została zawarta dla pozoru;

b)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 83 § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie w niniejszej sprawie, co skutkowało niewłaściwym stwierdzeniem, iż umowa o pracę została zawarta dla pozoru, podczas gdy w rzeczywistości umowa była faktycznie wykonywana.

W konkluzji tak sformułowanych zarzutów odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, iż podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu od dnia 1 października 2021 roku z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., a ponadto o zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz A. W. kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Na wypadek uznania, iż odwołanie zostało wniesione po upływie terminu do jego złożenia, na zasadzie art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. skarżący wniósł o rozpoznanie odwołania, ponieważ przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się.

(odwołanie – k. 3-10)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o odrzucenie odwołania, ewentualnie jego oddalenie, a ponadto o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych przytaczając argumentację tożsama do tej wskazanej w zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie – k. 42-44)

Prawomocnym już ostanowieniem z dnia 19 stycznia 2023 roku Sąd odmówił odrzucenia przedmiotowego odwołania. (postanowienie z uzasadnieniem – k. 97, k. 102-105, rozprawa z dnia 19 stycznia 2023 roku e-protokół (...):03:20-00:04:20 – płyta CD – k. 100)

Na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie. Pełnomocnik płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przyłączył się do stanowiska wnioskodawcy, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. (końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):37:40 – 02:51:54 – płyta CD – k. 143)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od dnia 1 lipca 2020 roku do dnia 29 kwietnia 2021 roku i od dnia 16 listopada 2021 roku do dnia 29 listopada 2021 roku A. W. prowadził własną działalność gospodarczą pod nazwą (...) A. W. z siedzibą w Ł., ul. (...) w zakresie ,,pozostałe formy edukacji artystycznej - szkoła tańca”. W jej ramach wnioskodawca prowadził własną szkołę tańca, w której zajmował się: zawieraniem umów zlecenia z nauczycielami tej szkoły, ustalaniem grafików zajęć, zawieraniem umów z rodzicami dzieci, prowadzeniem social mediów. Z prowadzonej działalności ubezpieczony opłacał początkowo tylko składkę zdrowotną korzystając z tzw. ulgi na start, a następne opłacał składki od preferencyjnej podstawy wymiaru tj. kwoty 840 zł. (okoliczność bezsporna, PIT/B – k. 22-23 verte, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):36:48 – 02:37:26 w związku z 00:12:33 – 00:17:47 – płyta CD – k. 143)

W równoległym okresie matka wnioskodawcy - B. M. prowadziła także szkołę tańca. (zeznania świadka B. M. złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):46:39 – 01:46:57 w związku z 01:15:40 – 01:20:12 – płyta CD – k. 143, przesłuchanie wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):36:48 – 02:37:26 w związku z 00:07:13 – 00:12:33 – płyta CD – k. 143)

Szkoły tańca prowadzone oddzielnie przez wnioskodawcę i przez jego matkę były bezpośrednio zarządzane przez te osoby. Nie zatrudniały do tych zadań żadnych pracowników.

(zeznania świadka B. M. złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):46:39 – 01:46:57 w związku z 01:15:40 – 01:20:12 – płyta CD – k. 143, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):36:48 – 02:37:26 w związku z 01:08:04 – 01:13:16 – płyta CD – k. 143)

W dniu 3 marca 2021 roku w Krajowym Rejestrze Sądowym została zarejestrowana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., której wspólnikami są: A. W. (50 udziałów) i B. M. (50 udziałów), a przeważającym przedmiotem działalności spółki jest działalność w zakresie pozaszkolnych form edukacji artystycznej – szkoła tańca dla dzieci. A. W. jest prezesem zarządu opisanej spółki, a B. M. członkiem jej zarządu. (niesporne)

Spółka zajmuje się także najmem krótkoterminowym przez portal booking.com mieszkania należącego do wnioskodawcy, a zlokalizowanego w G..

Od marca 2021 roku spółka funkcjonowała na zasadach organizacyjnych przyjętych przez jednoosobowe działalności oddzielnie prowadzone przez A. W. i przez B. M., zmianie uległa jedynie nazwa podmiotu. W mocy pozostawały umowy zawarte wcześniej przez te osoby z klientami prowadzonych przez nich działalności gospodarczych. Umowy te zawierane są na rok szkolny – łącznie do czerwca. Grafik zajęć z obu działalności został od marca 2021 roku przeniesiony jak wspólny grafik zajęć w spółce, zajęcia były nadal prowadzone przez nauczycieli tańca według dotychczasowych grafików.

(zeznania świadka B. M. złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):46:39 – 01:46:57 w związku z 01:15:40 – 01:20:12 – płyta CD – k. 143, przesłuchanie wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):36:48 – 02:37:26 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:27 – 00:12:33 – płyta CD – k. 143)

W okresie od 1 kwietnia 2021 r. do 30 czerwca 2021 r. A. W. został zgłoszony przez płatnika składek do ubezpieczeń społecznych jako osoba wykonująca zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia. W tym okresie A. W. posiadał status studenta. (okoliczność bezsporna, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):36:48 – 02:37:26 w związku z 00:57:41 – 01:08:04 – płyta CD – k. 143)

W czerwcu 2021 r. wnioskodawca uległ wypadkowi samochodowemu, w wyniku którego doznał uszkodzeń zakończeń nerwowych w odcinku szyjnym. W związku z wypadkiem korzystał ze zwolnienia lekarskiego wystawionego od 13 września 2021 roku. (przesłuchanie wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):36:48 – 02:37:26 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:28:07 – 00:33:19, 00:45:57 – 00:51:22 – płyta CD – k. 143)

Zaświadczenie o niezdolności do pracy zostało wystawione na okres do 10 października 2021 roku, ale na wniosek odwołującego – zostało ono skrócone do dnia 30 września 2021 roku. (karta wizyty – k. 41)

W dniu 30 września 2021 roku A. W. oraz działająca w imieniu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością B. M., podpisali umowę, nazwaną „umową o pracę na czas określony”, na mocy której A. W. miał być od dnia 1 października 2021 roku do dnia 31 grudnia 2021 zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika szkoły tańca z wynagrodzeniem 8000 zł brutto miesięcznie. (umowa o pracę na czas określony – k. 25 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 28)

Wcześniej – od momentu powstania spółki będącej płatnikiem nikt nie był w niej zatrudniony na stanowisku kierownika szkoły tańca ani nikt inny, poza wspólnikami, nie zajmował się prowadzeniem szkoły i sprawami administracyjnymi. W tym czasie wnioskodawca załatwiał wszystkie sprawy urzędowe z ZUS i Urzędem Skarbowym. (przesłuchanie wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):36:48 – 02:37:26 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:27 – 00:12:33 – płyta CD – k. 143)

W okresie tym – od czerwca do sierpnia 2021 roku na profilu szkoły (...) prowadzonym na F.’u umieszczane były posty, zdjęcia i filmy z działalności szkoły w tym okresie. Umieszczała je B. M. korzystając z pomocy uczniów. Na profilu tym nie ma żadnych zdjęć i filmów z okresu od 1 października 2021 roku. (okoliczności przyznane przez wnioskodawcę i pełnomocnika płatnika – oświadczenia złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):21:02 – 02:77:16)

W dniu 6 października 2021 roku A. W. został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego jako pracownik. (niesporne)

W związku z podpisaniem wyżej wskazanej umowy sporządzono dokumentację związaną z zatrudnieniem ubezpieczonego, w której znajdują się.: orzeczenie lekarskie z dnia 30 września 2021 roku, karta szkolenia wstępnego, z której wynika że w dniach: 1 i 4 października 2021 r. ubezpieczony odbył szkolenie BHP- instruktaż ogólny i stanowiskowy, listy obecności, pisemny zakres obowiązków, z którego wynika że A. W. miał: zarządzać szkołą tańca ze szczególnym uwzględnieniem spraw administracyjnych i personalnych, prowadzić promocję szkoły tańca, zawierać umowy z kursantami, klientami szkoły tańca dotyczące uczestnictwa w zajęciach tanecznych prowadzonych przez szkołę (...), planować i opracować strategię rozwoju szkoły tańca, realizować politykę sprzedaży kursów tańca (realizacja celów budżetowych), opracowywać i wprowadzać standardy pracy oraz zasady obsługi klientów szkoły tańca, zapewniać uczestnikom odpowiednie do zajęć pomieszczenia i sprzęt, negocjować warunki współpracy i zawierać umowy z dostawcami usług, mediów, materiałów eksploatacyjnych i wyposażenia szkoły tańca. (listy obecności – k. 17-20, zakres obowiązków – k. 21, dokumenty - orzeczenie lekarskie – k. 22, karta szkolenia wstępnego – k. 23 załączonych do sprawy akt organu rentowego, listy obecności – k. 36-39)

Od początku zawiązania (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zatrudniała nauczycieli tańca, z którymi wnioskodawca lub B. M. zawierali umowy zlecenia/umowy o pracę. Wnioskodawca prowadził sprawy administracyjne spółki. Podpisywał również umowy z rodzicami na zajęcia taneczne ich dzieci. (e-maile – k. 6-7 załączonych do sprawy akt organu rentowego, zeznania świadka B. M. złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):46:39 – 01:46:57 w związku z 01:15:40 – 01:20:12 – płyta CD – k. 143, zeznania świadka M. L. złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):03:17 – 02:11:07 – płyta CD – k. 143, zeznania świadka I. P. (1) złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):11:07 – 02:18:57– płyta CD – k. 143, przesłuchanie wnioskodawcy na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):36:48 – 02:37:26 w związku z 00:02:27 – 00:12:33 – płyta CD – k. 143)

W czasie jego nieobecności robiła to tylko B. M.. (zeznania świadka I. P. (2) złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):50:31 – 02:03:17 – płyta CD – k. 143

W okresie od 1 października 2021 roku nikt nie wydawał poleceń A. W. i nie rozliczał go z pracy. (zeznania świadka B. M. złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):46:39 – 01:46:57 w związku z 01:26:30 – 01:27:34 – płyta CD – k. 143, przesłuchanie wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):36:48 – 02:37:26 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:28:07 – 00:33:19 – płyta CD – k. 143)

Stronę internetową szkoły w tym czasie nadal prowadziła firma zewnętrzna (...). Umieszczone są na niej profile nauczycieli tańca oraz grafik. (zeznania świadka B. M. złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):46:39 – 01:46:57 w związku z 01:27:35 – 01:31:58 – płyta CD – k. 143)

I. P. (2) pracuje według grafiku, który jest niezmienny od 2020 r. (zeznania świadka I. P. (2) na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):58:10 – 02:03:17 – płyta CD – k. 143)

Wnioskodawcy wypłacano wynagrodzenie. (potwierdzenia przelewów – k. 14 verte - 15 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 32, k. 34-35 verte)

W dniu 30 grudnia 2021 roku A. W. podpisał wraz z B. M. działającą w imieniu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością kolejną umowę nazwaną „umową o pracę” na czas nieokreślony od dnia 1 stycznia 2022 roku, na mocy której A. W. miał zostać zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika szkoły tańca z wynagrodzeniem 8000 zł brutto miesięcznie. (umowa o pracę na czas nieokreślony – k. 24 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 29)

W styczniu 2022 roku płatnik składek zawarł z N. B. umowę zlecenia, na mocy której miała ona wykonywać następujące czynności: identyfikowanie i pozyskiwanie nowych partnerów, prowadzenie analizy rynku ze szczególnym uwzględnieniem działań konkurentów, trendów w otoczeniu oraz potrzeb i preferencji potencjalnych klientów, współpraca z kadrą zarządzającą oraz klientami i partnerami biznesowymi w szczególności z dostawcami, sprawowanie nadzoru nad jakością i terminowością realizowanych umów i zleceń, reprezentowanie firmy na zewnątrz, nadzór nad dokumentacją firmy. (umowa zlecenia – k. 16, rachunki do umowy zlecenia – k. 17-21)

Wnioskodawca jest studentem uczelni wyższej w G.. W 2021 roku odbywał naukę zdalnie, zaś od początku października 2022 r. wyjeżdżał na zajęcia 6 razy w miesiącu na dwa dni przypadające w tygodniu roboczym (wtorek, środa). (przesłuchanie wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):36:48 – 02:37:26 w związku z 00:51:22 – 00:57:41 – płyta CD – k. 143)

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zanotowała następujące straty:

- na koniec września 2021 roku - 25 086,98 zł;

- na koniec października 2021 roku - 22 568,84 zł;

- na koniec listopada 2021 roku - 14 776,80 zł;

- na koniec grudnia 2021 roku - 2783,04 zł;

(rachunki zysków i strat – k. 10-13 załączonych do sprawy akt organu rentowego, zaświadczenie o wysokości salda na rachunku – k. 12, rachunki zysków i strat – k. 13-15 verte)

W dniu 17 stycznia 2022 roku wnioskodawca stał się niezdolny do pracy z powodu choroby. Zwolnienie lekarskie trwało do 13 lipca 2022 roku. (niesporne)

W okresie tym spółka nie zatrudniła na stanowisko skarżącego żadnego pracownika (na podstawie umowy o pracę). (niesporne)

Sprawami szkoły – jej prowadzeniem, kontaktami z nauczycielami i klientami szkoły zajmowała się w tym czasie tylko B. M.. (zeznania świadka I. P. (2) złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):50:31 – 02:03:17 – płyta CD – k. 143, zeznania świadka I. P. (1) złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):11:07 – 02:15:42 – płyta CD – k. 143)

Od stycznia 2023 roku A. W. i B. M. zgodnie zmienili warunki podpisanej w dniu 30 września 2021 roku umowy – zmniejszając wymiar czasu pracy wnioskodawcy do ¼ etatu a wynagrodzenie do kwoty 2.000 zł. (przesłuchanie wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku e-protokół (...):36:48 – 02:37:26 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:33:19 – 00:39:19 – płyta CD – k. 143)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów w postaci dokumentów, w tym zarówno znajdujących się w aktach sprawy jak i w aktach ZUS gdyż nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd jedynie częściowo dał wiarę zeznaniom świadków i przesłuchaniu wnioskodawcy, tj. w zakresie w jakim posłużyły do poczynienia ustaleń.

Sąd odmówił wiary zeznaniom świadka B. K. oraz przesłuchaniu wnioskodawcy w zakresie ich twierdzeń dotyczących rozszerzenia obowiązków skarżącego od 1 października 2021 roku.

W toku procesu wnioskodawca próbując wykazać, że w istocie w spornym okresie - po podpisaniu umowy o pracę zakres czynności wykonywanych w zestawieniu z wcześniej wykonywanymi na rzecz spółki w ramach jej zarządzania, uległ rozszerzeniu o ustalanie grafików nauczycieli szkoły tańca, prowadzenie social mediów, dokonywanie oceny pracy nauczycieli.

Twierdzeń tych jednak w żaden sposób nie można uznać za prawdziwe.

Składane zeznania w zakresie domniemanego prowadzenia social mediów odnośnie funkcjonowania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Sąd ocenił jako wewnętrznie sprzeczne, niespójne, wykluczające się nawzajem. Na początku wnioskodawca twierdził bowiem, że od marca 2021 roku nie były prowadzone żadne media społecznościowe w ramach działalności (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w końcu okazało się że tego rodzaju social media (F.) były prowadzone, istnieją nadal i jako jedyne – jak wykazał to pełnomocnik ZUS na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 roku - wpisy dotyczące okresu od marca 2021 r. do sierpnia 2021 r., pozostałe zaś, a dotyczące spornego okresu – od października 2021 r. do czerwca 2022 r. zostały, jak twierdził ubezpieczony usunięte, a skoro tak to zgodnie z rozkładem ciężaru dowodowego winien ową okoliczność udowodnić, czego nie uczynił.

Odnośnie ustalania grafików nauczycieli tańca, twierdzenia wnioskodawcy pozostają w sprzeczności z zeznaniami świadka I. P. (2) (choreografa- tancerza (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością), która wskazała, że pracuje według grafiku, który jest niezmienny od 2020 r. Nie było zatem tak jak wskazywał odwołujący, że grafiki te zostały ustalone w sposób właściwy dopiero gdy zawarto z nim zakwestionowaną przez ZUS umowę o pracę.

Ponadto, gdyby wnioskodawca faktycznie dokonywał oceny pracy nauczycieli szkoły tańca, to z pewnością ostałyby się jakiekolwiek potwierdzające ten fakt materialne dowody. Takiej dokumentacji jednak nie przedłożono.

Sąd nie dał również wiary twierdzeniom wnioskodawcy w zakresie w jakim wskazywał, że pracował od poniedziałku do piątku w godzinach od 8 do 20.

Twierdzenie to jest daleko nieprawdziwe, zważywszy na niesporny w sprawie fakt wyjazdów wnioskodawcy z Ł. do G. na zajęcia 6 razy w miesiącu na dwa dni przypadające w tygodniu roboczym (wtorek, środa).

Nieprawdziwe okazały się także zeznania B. M. oraz przesłuchanie skarżącego, że na jego miejsce od stycznia 2022 roku została zatrudniona N. B.. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wykazał bowiem, że osoba ta równolegle była zlecewniobiorcą w firmie budowlanej należącej do wnioskodawcy i jego ojca. Nadto z zeznań świadków I. P. (2) i I. P. (1) wynika, że wnioskodawcę podczas jego nieobecności zastępowała tylko B. M. i nikt z kadry tancerzy czy klientów szkoły nie załatwiał niczego z N. B..

Rozpoznając sprawę – po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, uznanego za wystarczający do rozstrzygnięcia - Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2,3 i 5 k.p.c. pominął zgłoszone przez pełnomocnika organu rentowego wnioski dowodowe zgłoszone odpowiedzi na odwołanie – w pkt 3 b, c i pkt 4,5,6 jako zmierzające jedynie do niezasadnego przedłużania postępowania.

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz.1009, zwanej dalej ustawą systemową) do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy między innymi realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych.

Zakres rozpoznania i orzeczenia (przedmiot sporu) w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznaczony jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego, określonego zakresem odwołania od decyzji organu rentowego do sądu (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2008 r., II UZ 4/08, OSNP 2009 nr 11-12, poz. 163 oraz z dnia 19 sierpnia 2015 r., II UZ 12/15, LEX nr 1789937).

Kwestią sporną w rozpatrywanej sprawie było to, czy ubezpieczony od dnia 1 października 2021 roku podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o.

Organ rentowy kwestionował zasadność objęcia wnioskodawcy ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi, wypadkowym i chorobowym wskazując, że stosunek łączący strony nie wyczerpuje znamion stosunku pracy. Zdaniem organu rentowego, strony zawarły umowę o pracę o charakterze pozornym, jedynie w celu skorzystania przez ubezpieczonego ze świadczeń ubezpieczenia społecznego (od wyższej podstawy wymiaru składek) w związku z chorobą.

Rozstrzygnięcie powyższej kwestii wymagało dokonania szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy systemowej pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Definicja pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych została zawarta w przepisie art.8 ust.1 ustawy systemowej, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

Pojęcie stosunku pracy o jakim mowa w art.8 ust.1 ww. ustawy jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanym przez art.22 k.p. (por. wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157).

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p. Przy tym istotne jest, że umowa o pracę, która nie wiąże się z wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia, nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (por. wyroki SN: z dnia 16 marca 1999r., II UKN 512/98 oraz z dnia 28 lutego 2001r., II UKN 244/00).

Dla powstania stosunku pracy nie wystarcza samo zawarcie na piśmie umowy o treści odpowiadającej wymaganiom art. 29 k.p., założenie dokumentacji pracowniczej i wypłacenie pracownikowi wynagrodzenia oraz formalna legalizacja umowy przed organem rentowym czy urzędem skarbowym przez złożenie deklaracji zgłoszeniowej do ubezpieczeń społecznych i deklaracji podatkowej, ale niezbędnej jest wykazanie, że stosunek taki, o cechach określonych w art. 22 § 1 k.p., faktycznie został nawiązany i był realizowany przez strony. O ważności zaś stosunku pracy świadczy to, czy oświadczenia woli zawarte w umowie o pracę łączącej strony nie zawierają wad, które powodowałyby ich nieważność bądź bezskuteczność. Ubezpieczenie społeczne nie może bowiem istnieć bez stosunku pracy. Powstanie, zaś stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego/legalnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć.

W razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce stosunkowi pracy nie jest możliwa ocena, że zawarta została umowa o pracę. Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Obydwa te stosunki, jakkolwiek mają inne cele, to wzajemnie się uzupełniają i zabezpieczają pracownika materialnie - pierwszy na co dzień, drugi na wypadek zdarzeń losowych. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Legalis nr 88987).

Sam fakt, że oświadczenia stron umowy o pracę zawierają określone w art.22 k.p. formalne elementy umowy o pracę nie oznacza, że umowa taka jest ważna.

Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy, jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

W niniejszej sprawie płatnik składek (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością podpisała z wnioskodawcą umowę nazwaną „umową o pracę”, która z formalnego punktu widzenia stanowiła stosowną podstawę do objęcia ubezpieczonego ubezpieczeniem społecznym.

Ważność tej umowy została jednak – słusznie – zakwestionowana przez organ rentowy.

Zdaniem Sądu, analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że zainteresowany pewne czynności w spornym okresie na rzecz płatnika składek wykonywał. Należało jednak zważyć, czy, przy uwzględnieniu faktu pełnienia przez niego funkcji Prezesa zarządu spółki, która ma charakter rodzinny (jedynymi wspólnikami są wnioskodawca i jego matka), całokształtu treści stosunku prawnego realizowanego przez strony, czynności były świadczone w ramach zatrudnienia pracowniczego, w warunkach podporządkowania w tym na rzecz i ryzyko pracodawcy na wskazanym w umowie stanowisku.

Przede wszystkim w toku niniejszego postępowania nie zostały złożone żadne dowody (poza dokumentacją osobową), z których wynikałoby, że wnioskodawca świadczył pracę w ramach stosunku pracy. Powołani w sprawie świadkowie nie umieli sprecyzować obowiązków wnioskodawcy, określali je lakonicznie wskazując tak naprawdę wyłącznie na czynności zarządcze, nie wskazali też jak skarżący był rozliczany czy kontrolowany z wykonywanej pracy, nie wskazują na to też jakiekolwiek inne dowody przedłożone w procesie.

Ponadto zdaniem Sądu Okręgowego, elementem charakterystycznym umowy o pracę, którego analizowany stosunek pracy na pewno nie zawierał, było wykonywanie pracy w ramach podporządkowania pracowniczego pod kierownictwem pracodawcy.

Przystępując do rozważań w tej materii, warto na wstępie przypomnieć ukształtowane i utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego zgodnie, z którym przyjmuje się, że elementami, bez istnienia których stosunek prawny nie może być uznany za stosunek pracy są: osobiste wykonywanie przez osobę zatrudnioną pracy zarobkowej za określonym wynagrodzeniem, ryzyko socjalne, produkcyjne i gospodarcze (ekonomiczne) podmiotu zatrudniającego oraz świadczenie pracy w warunkach podporządkowania kierownictwu tego podmiotu (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2004r., I PK 488/03, oraz z dnia 20 marca 2008r., II UK 155/07).

Odnosząc powyższe uwagi do okoliczności faktycznych rozpoznawanej sprawy, w ocenie Sądu, przyjąć należy, że w rezultacie zawartej spornej umowy o pracę nie powstał stosunek prawny odpowiadający wskazanym kryteriom. O charakterze stosunku prawnego nie może bowiem decydować spełnienie niektórych bądź tylko jednego z jego elementów (świadczenie pracy), albowiem wszystkie te kryteria muszą być spełnione łącznie. W przypadku ubezpieczonego, nie występował istotny element stosunku pracy, jakim jest podporządkowanie kierownictwu zatrudniającego podmiotu, co oznacza możliwość wydawania poleceń, które są wiążące dla pracownika, jeżeli nie są sprzeczne z umową i prawem.

Zwrócić należy uwagę na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza, aby płatnik kierował pracą wnioskodawcy, w szczególności, aby wskazywał na konkretne zadania do realizacji związane z powierzonym stanowiskiem pracy, oraz aby zakreślał konkretne terminy wykonania poszczególnych zadań. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Przyjęcie, że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy oznacza, że przejawy takiego kierownictwa będą mieć miejsce w trakcie realizacji procesu pracy. Pracodawca wskazuje zadania oraz proces ich realizacji. Wykonywanie poleceń jest fundamentem wzajemnych relacji między stronami stosunku pracy. Innymi słowy, istotą pracy umownie podporządkowanej jest możliwość codziennego konkretyzowania pracownikowi jego obowiązków, a w szczególności określania czynności mieszczących się w zakresie uzgodnionego rodzaju pracy i sposobu ich wykonywania. Przy tym pracowniczego podporządkowania nie można utożsamiać z permanentnym nadzorem (obserwacją) przełożonego nad sposobem czy też właściwym tempem wykonywanych czynności, wystarczy bowiem wskazanie zadania i zakreślenie terminu jego wykonania, a następnie kontrola jakości i terminowości wykonanej pracy. Istotne natomiast jest to, że pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań, ponieważ to należy do sfery pracodawcy organizującego proces pracy. Wyznaczanie osobie zatrudnionej w sposób jednostronny miejsca, w którym ma ona wykonywać pracę, a także określanie godzin jej pracy, wskazuje na istnienie cechy charakterystycznej dla umowy o pracę. Codzienne stawianie się do pracy, bez z góry określonych czynności do wykonania i realizowanie na bieżąco poleceń przełożonych, zwykle świadczy o wykonywaniu pracy pod kierownictwem pracodawcy./ II PK 27/18 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 16-05-2019/.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, aby taki stan rzeczy miał miejsce w przypadku wnioskodawcy bowiem z zeznań B. M. oraz z przesłuchania wnioskodawcy wprost wynika, że nikt nie wydawał skarżącemu poleceń, ani nie rozliczał go z pracy. Świadek B. M. nie potrafiła wyjaśnić w jaki sposób wnioskodawca radził sobie z wykonywaniem pracy, stwierdzając w konkluzji, że ,,to nie było tak, że ktoś wydawał mu polecenia, odbywały się narady rodzinne – burza mózgów, w trakcie których ustalano co należało zrobić w firmie”.

Sąd miał przy tym na uwadze, że stanowisko pracy wnioskodawcy wymienione w treści podpisanej przez niego umowy – kierownika szkoły tańca – mogło mieć w istocie w dużej mierze charakter samodzielny oraz to, iż pojęcie kierownictwa pracodawcy, o którym mowa w art. 22 § 1 k.p. nie ma jednowymiarowego kształtu. Dostrzegalna jest bowiem tendencja do „rozluźnienia” tego rygoru w stosunku do poszczególnych grup pracowniczych z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy np. w postaci podporządkowania autonomicznego (por. postanowienie SN z dnia 29 maja 2019 r., II UK 211/18)

Podporządkowanie autonomiczne polega na tym, że pracownik otrzymuje jedynie zadania do wykonania. Samodzielnie decyduje zaś o sposobie ich realizacji. Przejawem podporządkowania pracowniczego w odniesieniu do osób zatrudnionych w warunkach autonomicznego podporządkowania jest jednak nadal uznawane przez doktrynę prawa pracy uprawnienie pracodawcy do wydawania im wiążących bieżących poleceń dotyczących pracy i bezpośredniej bieżącej kontroli. Ogólna kontrola osoby zatrudnionej, dokonywana w procesie pracy z punktu widzenia rezultatów działalności, nie świadczy o podporządkowaniu pracowniczym. „Autonomicznie podporządkowany” w tej sytuacji był bowiem podporządkowany w istocie własnym decyzjom. (por. postanowienie SN z dnia 15 stycznia 2019 r., II PK 327/17)

Na gruncie sprawy bieżąca kontrola wnioskodawcy nie miała miejsca – okoliczności tej nie wykazano. Dlatego kierownictwo pracodawcy także jako cecha charakterystyczna dla łączącego strony stosunku prawnego również nie występowało .

Konstatacja ta jest ważna, gdy założy się, że pracy pod kierownictwem w myśl art. 22 § 1 k.p., jest jedną z najważniejszych cech w procesie typizacji charakteru stosunku prawnego łączącego strony (por. wyrok SN z dnia 20 marca 1965 r., III PU 28/64).

Jasne przy tym jest, że cechy podporządkowania pracowniczego mogą być w określonym zakresie charakterystyczne również dla zobowiązań cywilnoprawnych, a nadto, że mogą występować z różnym nasileniem (zob. wyrok SN z dnia 10.10.2003 r., I PK 466/02 Pr. Pracy 2004, nr 3, s. 35).

Zatem zasadne jest rozważenie reguły umożliwiającej rozróżnienie, czy dany stan faktyczny charakteryzuje się podporządkowaniem pracowniczym, czy też więź łącząca strony nosi znamiona innej zależności (zbliżonej do kierownictwa pracodawcy). Ma to znaczenie, gdy weźmie się pod uwagę, że umowa mająca za przedmiot świadczenie pracy nie może mieć mieszanego charakteru, łączącego elementy umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej (por. wyrok SN z dnia 23.01.2002 r., I PKN 786/00, OSNP 2004, nr 2, poz.23. Z. K., Rodzaje kontraktów menedżerskich, (...) 1999, nr 7, s. 12).

W konsekwencji dla oceny zobowiązania pracowniczego drugoplanowe znaczenie ma nazwa umowy oraz deklarowana w chwili jej zawarcia treść. Ważne jest, w jaki sposób strony kształtują więź prawną w trakcie jej trwania. Zważywszy, że ustawodawca nie zdecydował się na wskazanie dla stosunku pracy elementów przedmiotowo istotnych, zrozumiałe jest, że klasyfikacja doniosłości cech charakterystycznych zobowiązania pracowniczego jest problematyczna. Mimo to za prawidłowy należy uznać pogląd podkreślający konieczność występowania kierownictwa pracodawcy w stosunkach pracy. Więź tą cechuje praca pod kierownictwem, które stanowi element sine qua non każdego zatrudnienia pracowniczego. Formułując tą tezę nie można pomijać, że kierownictwo pracodawcy w procesie rozróżniania reżimów umownych ma niewątpliwie pierwszoplanowe znaczenie. Jest tak dlatego, że nie występuje ono przy umowach cywilnoprawnych. Słuszne jest zatem stanowisko, zgodnie z którym kierownictwo pracodawcy jest jedyną cechą rzeczywiście odróżniającą stosunek pracy od umów cywilnoprawnych (Z. Hajn, glosa do wyroku SN z dnia 16.12.1998 r.,, II UKN 394/98, OSP 2000, nr 12, poz. 177).

Zdaniem Sądu Okręgowego w tym kontekście nie ma wątpliwości, że umowa o pracę podpisana przez wnioskodawcę i płatnika miała charakter fikcyjny. Stanowisko takie uzasadniają ustalone okoliczności faktyczne. Ani płatnik ani wnioskodawca nie wykazali, że w ramach zawartej spornej umowy o pracę doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w ramach podporządkowania pracowniczego.

W ocenie Sądu przedłożona dokumentacja związana ze stosunkiem pracy nie stanowi dowodu na podjęcie i wykonywanie przez wnioskodawcę pracy, a potwierdza jedynie fakt formalnego jej sporządzenia w celu uwiarygodnienia nie istniejącego stosunku pracy. Dowodem na wykonywanie przez ubezpieczonego pracy nie mogą być, m.in. przedłożona umowa o pracę, listy obecności czy pisemny zakres obowiązków.

Również zeznania B. M. oraz twierdzenia wnioskodawcy budzą wątpliwość co do faktycznego zamiaru stron umowy. Intencją ustawodawcy jest, aby cel zawarcia umowy o pracę stanowiło nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia, było uzyskanie wskazanych korzyści. Tymczasem, przy założeniu, że strony zawarły umowę o pracę, należałoby uznać, iż, w rozpoznawanej sprawie, cele te uległy odwróceniu.

Sąd nie neguje, że w czerwcu 2021 r. wnioskodawca uległ wypadkowi samochodowemu, w wyniku którego doznał uszkodzeń zakończeń nerwowych w odcinku szyjnym i w związku z którym korzystał ze zwolnień lekarskich. Ustalony w sprawie stan faktyczny potwierdził jednak, że stronom spornej umowy o pracę chodziło wyłącznie o uzyskanie wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego i temu celowi podporządkowały skonstruowanie określonej sytuacji prawnej, bowiem umowa o pracę, w której określono wynagrodzenie za pracę w wysokości 8000 zł brutto stanowić miała przede wszystkim narzędzie realizacji tego celu.

Tym bardziej ma to znaczenie, że z tytułu prowadzenia własnej działalności gospodarczej od dnia 1 lipca 2020 roku do dnia 29 kwietnia 2021 roku i od dnia 16 listopada 2021 roku do dnia 29 listopada 2021 roku A. W. opłacał początkowo tylko składkę zdrowotną korzystając z tzw. ulgi na start, a następne składki od preferencyjnej podstawy wymiaru tj. kwoty 840 zł.

W sprawie brak jest obiektywnych dowodów na wykonywanie przez wnioskodawcę pracy w reżimie stosunku pracy na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Potwierdził to sam wnioskodawca oraz świadek B. M., w świetle twierdzeń których A. W. nie był nikomu podporządkowany w wykonywaniu na rzecz spółki czynności, nikt nie wydawał mu żadnych poleceń, nikt nie rozliczał jego pracy, a zakres podejmowanych przez niego czynności i ich charakter nie uległ żadnej zmianie po podpisaniu spornej umowy, w stosunku do czynności, które podejmował prowadzą własną działalność - szkołę tańca.

Obowiązki zatem, które zdaniem skarżącego miały potwierdzać, że wykonywał on pracę na rzecz płatnika składek jako pracownik – kierownik szkoły tańca należało zakwalifikować do czynności wykonywanych przez niego jako Prezesa Zarządu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - czynności zarządczych, polegających – tak jak wcześniej w ramach własnej działalności gospodarczej - zawieranie umów zlecenia/ o pracę z nauczycielami tańca, podpisywanie umów z rodzicami na zajęcia taneczne ich dzieci.

Należy przy tym mieć na uwadze, że osoba pełniąca funkcję prezesa zarządu może wykonywać swoje czynności na zasadach korporacyjnych. Skoro zatem charakter wykonywanych przez wnioskodawcę czynności w spornym okresie nie uległ żadnej zmianie, nie powstał żaden element podporządkowania pracowniczego, to przyjąć należało, iż czynności na rzecz spółki wykonywał na tych właśnie zasadach.

Przypomnieć należy, że to na ubezpieczonym i płatniku składek spoczywał ciężar dowodzenia prawdziwości swoich twierdzeń. Strony badanej umowy nie przedstawiły dowodów wskazujących na potrzebę zatrudnienia ubezpieczonego i rzeczywiste wykonywanie pracy przez odwołującego się na rzecz płatnika, mimo że to na tych podmiotach – zgodnie z art. 232 k.p.c. – spoczywał ciężar dowodu.

To strona, a nie Sąd jest wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i to strony ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Na powyższe wskazuje przepis art. 3 k.p.c., który stanowi, że to na stronach ciąży obowiązek dawania wyjaśnień co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i przedstawiania dowodów na ich poparcie, a nadto przepis art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Nie jest rzeczą sądu wyszukiwanie dowodów w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron, a dopuszczenie dowodu z urzędu jest dobrowolne i nie może naruszać zasady bezstronności. Ewentualne ujemne skutki nieprzedstawienia dowodu lub też zaoferowania dowodów nie pozwalających poczynić kategorycznych ustaleń lub budzących istotne wątpliwości obciążają stronę. Stąd też to na stronach spoczywała powinność przedstawienia takich dowodów, które w niebudzący wątpliwości sposób, potwierdziłyby zasadność ich stanowiska. W myśl art. 227 k.p.c., przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, więc nie jest więc uchybieniem procesowym pominięcie dalszych dowodów, gdy w świetle zebranego materiału okoliczności istotne stały się między stronami niesporne, a dalsze dowody miałyby jedynie służyć naświetleniu okoliczności towarzyszących, nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, albo zmierzały do wykazania okoliczności, które zostały udowodnione zgodnie z twierdzeniami strony (por. wyrok SN z 27 czerwca 2014 r., I CSK 497/13, LEX nr 1521311).

Reasumując, ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby pomiędzy stronami umowy doszło do nawiązania stosunku pracy i jej świadczenia przez ubezpieczonego jako pracownika.

Na marginesie, poza sporem jest, że spółka (...) Sp. z o.o. została zawiązana w marcu 2021 roku jako wynik połączenia dotychczas oddzielnie funkcjonujących w obrocie gospodarczym dwóch działalności tj. prowadzonych przez A. W. i oddzielnie przez B. M.. Skoro jak wynika z zeznań skarżącego, od marca 2021 roku spółka ta funkcjonowała w podobny sposób do tego w jaki działały te jednoosobowe działalności, a zmianie uległa jedynie nazwa podmiotu, to rodzi to wątpliwość sądu i zarazem pytanie o sens zawiązania takiej spółki i dalszego jej istnienia, skoro zamiast generować zyski przynosiła straty.

Wskazać należy, że zgodnie z art.83§1 k.c. w zw. z art.300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie przez strony na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art.58§1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Ocena realizacji zwartej przez wnioskodawcę i płatnika umowy o pracę wskazuje na to, że strony nie miały zamiaru jej realizować. Treścią stosunku pracy jest obowiązek osobistego wykonywania pracy określonego rodzaju przez pracownika pod kierownictwem, na rzecz i na ryzyko pracodawcy oraz obowiązek pracodawcy zatrudniania pracownika przy umówionej pracy i wypłacania mu wynagrodzenia za pracę. W przypadku każdej umowy o pracę, podstawą jej zawarcia może być jedynie uzasadniona potrzeba o charakterze ekonomicznym, znajdująca oparcie w charakterze prowadzonej działalności. To potrzeba gospodarcza pracodawcy determinuje zatrudnienie. Przy ocenie pozorności umowy o pracę, racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy. (por. wyrok SA w Szczecinie z dnia 15 października 2019 r. III AUa 116/19)

Sąd miał na uwadze, że ewentualne zatrudnienie wnioskodawcy było gospodarczo i ekonomicznie nieuzasadnione. Faktycznie zapotrzebowanie na pracę wnioskodawcy w charakterze kierownika szkoły tańca na podstawie umowy o pracę, zdaniem sądu nie istniało skoro płatnik składek wcześniej nie zatrudniał nikogo na stanowisku kierownika szkoły tańca, a w okresie jego niezdolności do pracy na jego miejsce została zatrudniona osoba w oparciu o umowę zlecenia. Ponadto wnioskodawca został zatrudniony z relatywnie wysokim wynagrodzeniem choć płatnik nie osiągał znaczących dochodów, nadto jego sytuacja finansowa stopniowo pogarszała się, a osiągane przez niego krótkotrwałe dochody nie mają znaczenia wobec faktu, że na koniec września, października, listopada, grudnia 2021 roku spółka zanotowała stratę w wysokości odpowiednio: 25 086,98 zł, 22 568,84 zł, 14 776,80 zł, 2783,04 zł. Nie ulega zatem wątpliwości, że sytuacja finansowa płatnika nie pozwalała mu na zatrudnienie pracownika z tak wysokim wynagrodzeniem tj. 8000 zł brutto z dniem 30 września 2021 roku.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie doszło do pozorności oświadczeń woli w przedmiocie wykonywania umowy o pracę przez płatnika i wnioskodawcę. Celem działania stron nie było bowiem świadczenie pracy w ramach stosunku pracy i uzyskiwanie z tego tytułu wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy. Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści.

W ocenie Sądu z uwagi na sytuację w jakiej znalazł się wnioskodawca – w czerwcu 2021 r. uległ wypadkowi samochodowemu, w wyniku którego doznał uszkodzeń zakończeń nerwowych w odcinku szyjnym, co wiązało się z koniecznością korzystania ze zwolnień lekarskich, stworzenie stosunku pracy, którego elementami są zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy i zobowiązanie pracodawcy do wypłacania wynagrodzenia, nie było rzeczywistym celem stron; stronom chodziło o formalne stworzenie tytułu, które gwarantowało wnioskodawcy uzyskanie odpowiednio wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego bowiem prowadząc własną działalność gospodarczą otrzymałby bowiem zasiłki wyliczone od preferencyjnej podstawy wymiaru, tj. kwoty 840 zł. Temu celowi strony podporządkowały skonstruowanie określonej sytuacji faktycznej i prawnej, a umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, zaś czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę nie mogło stanowić podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników.

Wobec powyższego Sąd uznał, że zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 maja 2022 roku odpowiada prawu i na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 t.j. z późn. zm).

SSO Paulina Kuźma