Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 26 stycznia 2023 r.

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 19 listopada 2021 r.

Nr (...). (...) (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

Sygn. akt XVII AmE 5/22

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z 19 listopada 2021 r. Nr (...). (...) (...) w oparciu o art. 56 ust. 1 pkt 12b w związku z art. 56 ust 2, ust 3, ust 6 i 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 716, z późn. zm.), orzekł:

1.  że przedsiębiorca (...) Sp. z o.o. nie zachował terminu na złożenie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu, o jakim mowa w art. 43d p.e. (dalej „sprawozdanie") za miesiące: lipiec, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2017 r., styczeń, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, sierpień, październik, listopad, grudzień 2018 r., styczeń, marzec oraz lipiec 2019 r., do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

2.  za działanie opisane w pkt 1 wymierzył (...) Sp.zo.o. karę pieniężną w łącznej wysokości 170.000 zł., w tym:

a)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za lipiec 2017 r.,

b)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za wrzesień 2017 r.,

c)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za październik 2017 r.,

d)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za listopad 2017 r.,

e)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za grudzień 2017 r.,

f)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za styczeń 2018 r.,

g)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za marzec 2018 r.,

h)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za kwiecień 2018 r.,

i)  10.000 zł. za niezłożenie w terminie sprawozdania za maj 2018 r.,

j)  10.000 zł. za niezłożenie w terminie za miesiąc czerwiec 2018 r.

k)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za sierpień 2018 r. ,

l)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za październik 2018 r.,

m)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za listopad 2018 r.,

n)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za grudzień 2018 r.,

o)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za styczeń 2019 r.,

p)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za marzec 2019 r.,

q)  10.000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania za lipiec 2019 r.,

Powód zaskarżył decyzję Prezesa URE w całości i zarzucił jej naruszenie:

I.  prawa materialnego poprzez:

a.  niezastosowanie art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne, bowiem istniały przesłanki pozwalające na skorzystanie z przewidzianej w ww. przepisie instytucji odstąpienia od wymierzonej kary,

b.  niezastosowanie art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne, oraz ustalenie, że powódka w stopniu wyższym niż znikomy naruszyła istotne dobro chronione prawem i wymierzenie niewspółmiernej kary pieniężnej w wysokości 170.000 zł, która nie jest uzasadniona stopniem szkodliwości naruszenia, stopniem zawinienia podmiotu oraz dotychczasowego zachowania powódki

Wobec powyższego, powód wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości, dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania administracyjnego prowadzonego przez URE oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz odwołującej kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) (...) sp.zo.o. z siedzibą w W. jest spółką prawa handlowego wpisaną do rejestru przedsiębiorców KRS prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie pod nr (...). Spółka prowadzi działalność gospodarczą m.in. w zakresie: produkcji gazów technicznych, wytwarzania paliw gazowych, sprzedaży detalicznej wyrobów farmaceutycznych oraz handlu i dystrybucji paliw gazowych (odpis pełny z KRS powoda k. 27-40 akt sąd.). Od 21 grudnia 2018r. spółka posiada koncesję nr (...)/AWo na obrót paliwami ciekłymi do 31 grudnia 2030 r. (decyzja Prezesa URE z dnia 19 listopada 2021 r. k. 6-14 akt sąd.)

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W. w miesiącach: lipiec, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2017 r., styczeń, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, sierpień, październik, listopad, grudzień 2018 r., styczeń, marzec oraz lipiec 2019 r., dokonał przywozu gazu płynnego (...) o kodach (...), (...) oraz (...), które były przeznaczone do sprzedaży.

W dniu 18 grudnia 2019r. Przedsiębiorca przekazał Prezesowi URE sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące: lipiec, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2017 r., styczeń, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, sierpień, październik, listopad, grudzień 2018 r., styczeń, marzec oraz lipiec 2019r. Jednocześnie spółka złożyła do Prezesa URE wniosek o wpisanie do rejestru podmiotów przywożących (wniosek powoda z dnia 18 grudnia 2019 r. oraz sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu k. 1-96 akt adm.)

Decyzją nr (...). (...) (...) z 16 stycznia 2020 r. Prezes URE wpisał (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. do rejestru podmiotów przywożących pod numerem (...)/(...). Przedmiotem przywozu objęte zostały paliwa ciekłe takie jak: gaz płynny (...) o kodach CN: (...), (...) (decyzja Prezesa URE z dnia 16 stycznia 2020 r. k. 8-9 akt adm.)

Prezes URE 27 września 2021 r. zawiadomił spółkę o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z niezłożeniem w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d p.e. (zawiadomienie Prezesa URE z dnia 27 września 2021 r. k.97-98v akt adm.)

Przedsiębiorca od 1 października 2019 r. do 30 września 2020 r. osiągnął: przychód w wysokości: (...) zł. (sprawozdanie finansowe za okres od 1 października 2019 r. do 30 września 2020 r. wraz z wprowadzeniem do sprawozdania finansowego k.104-159 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzone w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane, jak również w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości, co do ich wiarygodności.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Zaskarżona decyzja odpowiada prawu, a podniesione przez powoda w odwołaniu zarzuty nie mogą skutkować jej uchyleniem, ani odstąpieniem od wymierzenia kary.

Zgodnie z art. 43d ust. 1 p.e. przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi URE, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.

Na podstawie sprawozdań składanych przez podmioty przywożące, Prezes URE stosownie do treści art. 43d ust 4 p.e. ogłasza kwartalnie w Biuletynie Urzędu Regulacji Energetyki całkowite wielkości produkcji i przywozu poszczególnych paliw ciekłych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, stosując nazwy oraz klasyfikację Nomenklatury Scalonej (kody CN), w terminie 45 dni od dnia zakończenia kwartału.

W myśl art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d. Wysokość kar, zgodnie z art. 56 ust. 2h pkt 4 p.e., wynosi 10 000 zł.

Podmiotem przywożącym, w myśl definicji zawartej w art. 3 pkt 12c p.e. jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która samodzielnie lub za pośrednictwem innego podmiotu dokonuje przywozu paliw ciekłych, z wyłączeniem przywozu paliw ciekłych:

a) w ramach wykonywania działalności polegającej na obrocie paliwami ciekłymi z zagranicą wymagającej uzyskania koncesji, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 4, lub

b) przeznaczonych do użycia podczas transportu i przywożonych w standardowych zbiornikach, o których mowa w art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 722, 1747, 2320 i 2419 oraz z 2021 r. poz. 72 i 255).

Natomiast przywóz paliw ciekłych, to zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 3 pkt 12d p.e. sprowadzenie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej paliw ciekłych w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu.

Podmiot przywożący może dokonywać przywozu paliw ciekłych po wpisaniu do rejestru podmiotów przywożących. Wpisu do tego rejestru dokonuje na wniosek podmiotu przywożącego Prezes URE w drodze decyzji (art. 32c p.e.).

W prowadzonym w postaci elektronicznej przez Prezesa URE jawnym rejestrze podmiotów przywożących umieszcza się takie informacje jak:

– oznaczenie podmiotu przywożącego;

– rodzaje paliw ciekłych będące przedmiotem przywozu;

– rodzaje i lokalizację infrastruktury paliw ciekłych wykorzystywanej przez podmiot przywożący;

– przeznaczenie przywożonego paliwa ciekłego;

– planowaną datę rozpoczęcia działalności polegającej na przywozie paliw ciekłych (art. 32a p.e.).

Zmiana wpisu lub wykreślenie z rejestru podmiotów przywożących następują na wniosek podmiotu przywożącego lub z urzędu (art. 32d p.e.). Przy czym Prezes URE z urzędu, w drodze decyzji, wykreśla z rejestru podmiot przywożący, który w okresie kolejnych 6 miesięcy nie dokonał przywozu paliw ciekłych lub zaistniały okoliczności, o których mowa w art. 32b p.e.

Na podstawie prowadzonego rejestru, o którym mowa w art. 32a ust. 1, Prezes URE udostępnia w formie elektronicznej, co najmniej raz na kwartał, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, ministrowi właściwemu do spraw energii, Komendantowi Głównemu Policji, Prezesowi Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezesowi Urzędu Dozoru Technicznego, Dyrektorowi Generalnemu Transportowego Dozoru Technicznego, Prezesowi Głównego Urzędu Miar, Głównemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego, Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska oraz Głównego Inspektorowi Sanitarnemu, aktualny wykaz podmiotów przywożących zawierający oznaczenie podmiotów przywożących oraz informacje o rodzajach, przeznaczeniu przywożonego paliwa ciekłego, a także rodzaju i lokalizacji infrastruktury paliw ciekłych wykorzystywanej przez ten podmiot (art. 32d ust 4 p.e.).

W świetle powołanych wyżej przepisów prawa, ustalony w sprawie stan faktyczny, pozwala zdaniem Sądu jednoznaczne stwierdzić, że po stronie Przedsiębiorstwa istniał obowiązek sprawozdawczy, o jakim mowa w art. 43d ust. 1 p.e.

Obowiązek ten ciąży nie tylko na przedsiębiorcach, którzy zostali wpisani do rejestru podmiotów przywożących, ale także na przedsiębiorcach, którzy takiego wpisu do rejestru podmiotów przywożących nie dokonali. Konkluzja taka jest oczywista, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że definicja ustawowa podmiotu przywożącego nie determinuje statusu podmiotu przywożącego od dokonania wpisu do rejestru tych podmiotów.

Zatem obowiązkowi sprawozdawczemu, o jakim mowa w art. 43d p.e. podlega każdy przedsiębiorca, który dokonuje przywozu paliw, niezależnie czy został wpisany do rejestru, ale też niezależnie od ilości paliw przywiezionych przez przedsiębiorcę.

Uzyskanie statusu podmiotu przywożącego, poprzez sam fakt dokonywania przywozu paliwa, stwarzał zatem po stronie tego podmiotu obowiązek składania sprawozdań, o jakich mowa w art. 43d p.e.

W konsekwencji, niezłożenie przez powoda sprawozdania, o jakim mowa w art. 43d ust. 1 p.e., stanowiło podstawę do zastosowania przez organ regulacyjny normy art. 56 ust 1 pkt 49 p.e. i nałożenia na powoda kary, o jakiej mowa w tym przepisie.

Podkreślenia przy tym wymaga, iż odpowiedzialność, o której mowa w art. 56 ust. 1 pkt 49 p.e., ma charakter odpowiedzialności obiektywnej, co oznacza, że jest niezależna od subiektywnego elementu, jakim jest wina przedsiębiorcy. Dla możliwości zastosowania sankcji pieniężnej, o której mowa w przepisach prawa energetycznego, istotne jest zatem jedynie istnienie obowiązku prawnego zabezpieczonego sankcją pieniężną oraz stwierdzenie samego faktu jego naruszenia przez podmiot zobowiązany. Samo naruszenie normy sankcjonowanej uzasadnia natomiast postawienie zarzutu niezachowania należytej ostrożności wymaganej w stosunkach danego rodzaju (por. wyrok SN z 1 czerwca 2010 r., III SK 5/10; wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 stycznia 2006 r., sygn. akt SK 52/04; Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego -A nr 2006/1/6). Charakterystyczne dla tego typu odpowiedzialności jest jej „ oderwane od konieczności stwierdzania winy i innych okoliczności sprawy. Wystarczy jedynie ustalenie samego faktu naruszenia prawa lub wymogów decyzji administracyjnej” (wyrok TK z 5 maja 2009 r., sygn. akt P 64/07). Przypisanie odpowiedzialności sprowadza się zatem do ustalenia, czy określone zdarzenie wyczerpuje znamiona ustawowe i pozostaje w związku przyczynowym z zachowaniem konkretnego podmiotu.

Powyższe determinuje przypisania powodowi odpowiedzialności administracyjnej za niezłożenie sprawozdań, za 17 miesięcy, w których powód faktycznie dokonywał przywozu paliw. Były to sprawozdania za miesiące lipiec, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2017 r., styczeń, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, sierpień, październik, listopad, grudzień 2018 r., styczeń, marzec oraz lipiec 2019 r. (sprawozdania za ww. miesiące - k. 10-96v akt adm.)

Powód sprowadzania te złożył dopiero wraz z wnioskiem o wpis do rejestru podmiotów przywożących tj. 18 grudnia 2019 r. Wobec tego, powód nie zrealizował powyższego obowiązku w ustawowym terminie, czego nie kwestionuje, bowiem sam powód we wniosku o wpis do rejestru podmiotów przywożących stwierdził, że „spółka jest świadoma, iż uchybiła ustawowemu terminowi na złożenie wniosku, sprawozdań wraz z załącznikami oraz informacji” (wniosek o wpis do rejestru podmiotów przywożących z dnia 18 grudnia 2019 r. k. 1v akt adm.)

W tych okolicznościach, w sytuacji gdy wysokość kary została ustalona przez ustawodawcę w art. 56 ust 2h pkt 4 p.e. w wysokości nominalnej 10.000 zł, uzasadnione było, wbrew stanowisku powoda, nałożenie na powoda kary właśnie w tej wysokości za każde pojedyncze uchybienie obowiązkowi złożenia sprawozdania za dany miesiąc, co łącznie spowodowało nałożenie kary w wysokości 170 000 zł.

Powód nie wskazywał, aby kara w tej wysokości nie uwzględniała jego możliwości finansowych, a zważywszy na fakt, że powód osiągnął w okresie od 1 października 2019 r. do 30 września 2020 r. przychody w wysokości (...) zł oraz zysk w kwocie ponad (...) zł, zasadne było przyjęcie, że kara ta mieści się w granicach ustawowych, ale także odpowiada możliwościom finansowym powoda.

Ponadto wskazać należy, iż wysokość kary za niewykonanie obowiązku przedstawienia sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu została ściśle określona w ustawie, co wyklucza możliwość jej miarkowania.

Należy przy tym zwrócić uwagę, że celem kary administracyjnej jest nie tylko przymuszenie do właściwego zachowania, zgodnego z wymogami prawa, ale także prewencja ogólna i szczególna, a więc zapobieżenie w przyszłości podobnym naruszeniom prawa, zarówno przez ukaranego przedsiębiorcę, jak i inne podmioty, na których ciążą tożsame obowiązki. Zatem ukaranie jednego przedsiębiorcy ma być ostrzeżeniem także dla innych przedsiębiorców przed lekceważeniem ustawowych obowiązków.

Bez znaczenie dla nałożenia kary na powoda był również fakt, że powód przywoził jedynie niewielkie ilości paliw, o których powinien raportować Prezesowi URE. Z punktu widzenie celu regulacji art. 42d p.e., ilość przywiezionych paliw nie ma znaczenia, gdyż co do zasady brak sprawozdań nie musi świadczyć o niewielkich ilościach przywożonych paliw. Dopóki przedsiębiorca nie zaraportuje organowi o ilości wwiezionych paliw, dopóty ten nie ma wiedzy ani o fakcie przywozu, ani o jego ilości i też nie może podejmować czynności nadzorczo kontrolnych wobec podmiotu przywożącego, skoro nie wie, że przywóz jest dokonywany. Dlatego wielkość przywożonego paliwa i sposób jego wykorzystywania przez powoda nie miał znaczenie dla oceny zachowania powoda, pod kątem naruszenia ustawowego obowiązku sprawozdawczego. Także dla realizacji przez organ regulacyjny obowiązku ogłaszania kwartalnego raportu o całkowitej wielkości produkcji i przywozu paliw (art. 43d ust 4 p.e.) nie są bez znaczenie nawet niewielkie ilości paliw. Gdyby bowiem przyjąć, że niewielkie ilości przywożonego paliwa zwalniają z obowiązku składania miesięcznych sprawozdań, to efekt skali, wywołany znaczną liczbą przedsiębiorców, ale przywożących jedynie nieznaczne ilości paliw, mógłby w istotny sposób wpłynąć na zafałszowanie globalnych danych o przywozie w kwartalnym raporcie Prezesa URE. Dlatego też ustawodawca nie uzależnił powstania obowiązków sprawozdawczych po stronie podmiotów przywożących od ilości przywożonych paliw (nie wprowadził np. minimalnych progów odnoszących się do wielkości przywozu).

Odnosząc się do zarzutu powoda dotyczącego przesłanki pozwalającej na odstąpienie przez Prezesa URE od nałożenia kary, to Sąd uznał go za niezasadny.

W myśl przepisu art. 56 ust 6a p.e. Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

Dokonując oceny stanu faktycznego sprawy, w świetle treści art. 56 ust 6a p.e., Sąd doszedł do przekonania, że nie zostały spełnione przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary.

Ustawa prawo energetyczne nie sprecyzowała w jaki sposób należy oceniać stopień szkodliwości czynu, jednak uczyniło to orzecznictwo sądowe. I tak Sąd Najwyższy w wyroku z 15 października 2014 r., w sprawie o sygn. akt III SK 47/13 uznał, że „przy ocenie szkodliwości zasadne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji tego stopnia wypracowanego w prawie karnym, skoro prawodawca posłużył się w art. 56 ust. 6a prawa energetycznego instytucją prawa karnego, z uwagi na represyjny charakter kar pieniężnych przewidzianych w art. 56 prawa energetycznego”.

Konieczne jest więc odwołanie się do art. 115 § 2 kodeksu karnego, który zawiera zamknięty katalog kryteriów oceny stopnia szkodliwości społecznej czynu i który nakazuje przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu brać pod uwagę:

1) rodzaj i charakter naruszonego dobra,

2) rozmiary wyrządzonej szkody,

3) sposób i okoliczności popełnienia czynu,

4) wagę naruszonych obowiązków,

5) postać zamiaru,

6) motywację sprawcy,

7) rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Jak ocenił Sąd Najwyższy w powołanym wyżej orzeczeniu „ o stopniu społecznej szkodliwości mają decydować wyłącznie okoliczności związane z czynem (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2011 r., IV KK 382/10), przy czym podstawowe znaczenie dla określenia stopnia szkodliwości czynu mają rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem, rozmiar wyrządzonej i grożącej szkody oraz zamiar i motywacja sprawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2011 r., IV KK 382/10). […] Nie uwzględnia się więc okoliczności, które pojawiły się po popełnieniu czynu, ponieważ nie mieszczą się one w regulacji art. 115 § 2 KK.”

Analizując zasadnicze kryterium oceny stopnia szkodliwości czynu powoda, jakim jest rodzaj naruszonego dobra należy stwierdzić, że dobrem tym jest w istocie możliwość realizowania przez Prezesa URE zadań nałożonych przez ustawodawcę, w tym w szczególności dążenia do eliminacji szarej strefy na rynku paliw.

W tej kwestii, Sąd podziela pogląd pozwanego Prezesa URE, iż obowiązek sprawozdawczy z art. 43d ust. 1 p.e. nie służy jedynie przygotowaniu raportu kwartalnego przez Prezesa URE, o którym mowa w art. 43d ust. 4 p.e. Obowiązek ten służy nadzorowi i kontroli rynku paliw, a także kontroli naruszeń warunków prowadzenia działalności gospodarczej w dziedzinie paliw ciekłych, informowaniu o funkcjonowaniu przedsiębiorców na rynku paliw ciekłych, badaniu zgodności prowadzonej działalności z uprawnieniami wynikającymi z posiadanej przez przedsiębiorcę koncesji lub wpisu do rejestru podmiotów przywożących, czy również niezwłocznemu reagowaniu w przypadku wykrycia nieprawidłowości, a także służą do prowadzenia kontroli, o której mowa w art. 23r ust. 1 p.e. Istotą jednak tego obowiązku jest przejrzystość obrotu paliwami ciekłymi, która ma wyeliminować szarą strefę na rynku paliw. Wolą ustawodawcy walka z szarą strefą na tym rynku obciąża w znacznym zakresie nie tylko organ regulacyjny i inne organy państwa, ale nakłada liczne obowiązki na przedsiębiorców, którzy paliwem ciekłym obracają i to niezalenie od wielkości obrotów. Stąd też obowiązki sprawozdawcze ciążące nawet na podmiotach, które paliwo przywożą z zagranicy i to nawet wówczas gdy przywożą to na własne potrzeby.

Przyjęcie w tym stanie rzeczy, że nieskładanie sprawozdań przez niektórych przedsiębiorców nie jest jednak szkodliwe społecznie, oznaczałoby pominięcie słusznego zdaniem Sądu kierunku regulacji, który zmierza do eliminacji patologii na rynku paliw, ale też uznanie, że chronione (dość restrykcyjnie) przez państwo dobro jest nieistotne. Nie znajdując uzasadnienia dla takiej narracji, Sąd stoi na stanowisku, że rodzaj chronionego dobra pozwala oczekiwać od przedsiębiorców pełnej przejrzystości i skrupulatności w wykonywaniu obowiązków ustawowych.

Uwzględniając powyższe, nie można stwierdzić, że ze względu na rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem, stopień szkodliwości czynu powoda był znikomy. Wszak niewykonanie przez powoda w terminie obowiązku sprawozdawczego pozbawiło regulatora rynku energetycznego, istotnych z punktu widzenia jego funkcji nadzorczych i kontrolnych, możliwości działania w tym zakresie.

Co się zaś tyczy zamiaru i motywacji sprawcy, który należy oceniać w kontekście szkodliwości czynu, to należy zwrócić uwagę na okoliczność, że zaniechanie powoda związane było z wykonywaną przez niego działalnością gospodarczą. Powód będąc profesjonalistą w obrocie gospodarczym, zignorował obowiązek ustawowy. Brak świadomości o istnieniu obowiązku nie może prowadzić do zwolnienia od odpowiedzialności administracyjnej przedsiębiorcy. Co prawda, powód nie działa w branży stricte paliwowej tylko jest przedsiębiorcą gazów przemysłowych, co zapewne miało wpływ na brak wszechstronnej wiedzy o regulacjach tego rynku, niemniej jednak już w 2018r uzyskał koncesję na obrót paliwami, a ponadto walka z szarą strefą na rynku paliw odbiła się szerokim echem w mediach, po wprowadzeniu licznych regulacji związanych z obrotem paliwami. Ponadto powód nie stosował właściwych regulacji prawnych przez okres ponad 2 lat od zaistnienia obowiązku, a więc przez bardzo długi okres czasu. Nie bez znaczenia dla sprawy jest także okoliczność, że powód nie jest małym przedsiębiorcą i zapewne ma lub co najmniej może mieć ze względu na znaczna skalę, także finansową, działalności, służby prawne, które monitorują regulacje prawne, którym spółka podlega.

Zatem konsekwencje niezłożenia sprawozdania, które są związane także z ryzykiem prowadzenia każdej działalności gospodarczej, obciążają tylko powoda. Powód jest przedsiębiorcą, wobec tego z uwagi na profesjonalny charaktery wykonywanej przez niego działalności powinien mieć świadomość spoczywających na nim obowiązków, w tym obowiązków sprawozdawczych i powinien realizować je ze starannością wymaganą od profesjonalisty. Obejmuje ona również znajomość obowiązujących przepisów prawa oraz następstw z niego wynikających w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. Przy czym sama treść przepisów regulujących obowiązek sprawozdawczy nie budziła wątpliwości interpretacyjnych, co wykluczało możliwość odmiennej interpretacji przepisu niż ta przyjęta przez organ regulacyjny.

Reasumując, o ile powód spełnił po czasie swój ustawowy obowiązek (w chwili składania wniosku o wpis do rejestru podmiotów przywożących z dnia 18 grudnia 2019 r.) oraz o ile można przyjąć, że zaniechanie powoda nie było działaniem celowym, to jednak należy mu przypisać zawinione działanie, co najmniej w postaci niedbalstwa, za które przedsiębiorca musi ponosić odpowiedzialność.

Na marginesie dodać należy, iż art. 56 ust. 6a p.e. ma charakter fakultatywny, zatem odstąpienie od wymierzenia kary nie tylko zależy od spełnienia przesłanki o charakterze ocennym, w postaci znikomej szkodliwości czynu, ale zależy od uznania organu, które wszakże nie może być dowolne i wynikać musi z merytorycznych przesłanek, ale z pewnością nie stanowi ono obowiązku organu do zastosowania powołanej regulacji w każdych warunkach (podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 24 sierpnia 2012 roku, sygn. akt VI ACa 389/12).

W tym zakresie Sąd Okręgowy podziela także stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, że „art. 56 ust. 6a p.e. należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasady równowagi i podziału władzy. W ocenie Sądu Najwyższego […] Prezes Urzędu Regulacji Energetyki dysponuje pewnym luzem decyzyjnym przy interpretacji przesłanki znikomości szkodliwości społecznej czynu, a w razie ziszczenia się wspomnianej przesłanki - uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia: odstąpienia od kary pieniężnej bądź nieodstąpienia od tej kary. […]Organ regulacyjny, z uwagi na posiadaną wyspecjalizowaną kadrę, unikalną pamięć instytucjonalną oraz bezpośrednią styczność z realiami rynkowymi, jest co do zasady lepiej przygotowany niż sędzia do oceny stopnia szkodliwości społecznej czynu przedsiębiorcy z punktu widzenia standardów obowiązujących na rynku regulowanym. Interpretacja przepisów prawnych należy do istoty władzy wykonawczej, która jak wskazuje sama jej nazwa, odpowiada za egzekwowanie prawa. Jeżeli określony sposób interpretacji przepisu ma racjonalne uzasadnienie i jest ugruntowany w praktyce organu, sąd nie powinien zastępować go własną interpretacją. Interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności: opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji.” (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, legalis nr 2294222).

Mając na uwadze powyższe, Sąd podzielił pogląd organu, że w sprawie nie zachodziły podstawy do odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej, zaś argumentacja organu dotycząca szkodliwości czynu została w sposób dogłębny i wnikliwy przedstawiona przez organ w uzasadnieniu decyzji (rozstrzygnięcie w tym przedmiocie nie nosiło znamion dowolności).

Skoro więc ustawodawca nie wprowadził ustawowej granicy wskazującej na zwolnienie z obowiązku sprawozdawczego niektórych przedsiębiorców obracających niewielką ilością paliw, to rolą Prezesa URE jest, w ramach dyskrecjonalnej władzy jaką dał mu przepis art. 56 ust 6a p.e., ocena czy kara może być nałożone w ustawowej wysokości ze względu na stopień społecznej szkodliwości czynu. Przy czym należy mieć też na względzie okoliczność, którą organ musi brać pod uwagę przy ocenie celowości nałożenia kary, na którą wskazał Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 4 lipca 2002 r., sygn. akt P 12/01 - że podmioty prowadzące działalność gospodarczą powinny dawać rękojmię profesjonalnego i sumiennego realizowania obowiązków prawnych z nią związanych. W pojęciu wolności gospodarczej nie mieści się bowiem prawo do swobodnego traktowania normatywnie określonych obowiązków. Zatem w sprawie niniejszej, w której organ rozważał możliwość odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej, nie można mówić o automatycznym stosowaniu sankcji, ale o jej indywidualizacji i proporcjonalności, uwzględniającej charakter i wagę naruszenia norm prawa. Kara ustalona w decyzji jest zdaniem Sądu adekwatnym środkiem do zwalczania szarej strefy w obrocie paliwami ciekłymi i jej nałożenie nie pozostaje w sprzeczności z istotą państwa prawa.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że zaskarżona decyzja odpowiada przepisom prawa, zaś odwołanie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie. Z tego względu, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. Sąd orzekł jak w sentencji.

O kosztach procesu rozstrzygnięto, zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, przyjmując, że powód, jako strona przegrywająca sprawę, zobowiązany jest do zwrotu pozwanemu kosztów procesu, które obejmowały jedynie wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego w wysokości 720 zł ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka