Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

dnia 26 kwietnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – II Wydział Karny, w składzie:

po rozpoznaniu dnia 26 IV 2023 r. sprawy S. A., obwinionego o czyn z art. 86 § 1 k.w., na skutek apelacji obrońcy obwinionego od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku z 29 września 2022 r. w sprawie II W 13/21,

1.  Utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy;

2.  Kosztami procesu za postępowanie odwoławcze w całości obciąża S. A. i zasądza od niego na rzecz Skarbu Państwa:

a)  50 (pięćdziesiąt) złotych tytułem wydatków postępowania odwoławczego oraz

b)  80 (osiemdziesiąt) złotych tytułem opłaty.

sygn . akt II Ka 48/23

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Łasku wyrokiem opublikowanym 29 września 2022 r. w sprawie II W 13/21 uznał S. A. za winnego tego, że:

‐

w dniu 10 sierpnia 2020 roku w okolicach miejscowości B. 76B na trasie L. - A. kierując ciągnikiem rolniczym o nr rej. (...) wraz z ciągniętą maszyną samozbierającą spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że podczas wykonywania manewru wymijania nie zachował należytej ostrożności i bezpiecznej odległości od wymijanego samochodu marki R. (...) o nr rej. (...), w wyniku czego końcem ciągniętej maszyny uderzył w lewe lusterko wymijanego pojazdu, którego odłamki następnie uderzyły w przednią szybę jadącego za ciągnikiem samochodu m-ki R. (...) o nr rej. (...) powodując odprysk na jego szybie czołowej, to jest za winnego dokonania czynu wyczerpującego dyspozycję art. 86 § 1 k.w.

Na podstawie wskazanego przepisu Sąd wymierzył obwinionemu karę 800 złotych grzywny. Nadto obwiniony został zobowiązany do uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

W ustawowym terminie apelację wywiódł obrońca obwinionego zarzucając zaskarżonemu wyrokowi:

I  Naruszenie przepisów postępowania mogące mieć istotny wpływ na treść na podstawie art. 438 pkt. 2 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w., a to:

‐

art. 7 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. poprzez przekroczenie przez Sąd zasady swobodnej oceny dowodów w tym w szczególności:

a.  odmowy wiarygodności wyjaśnieniom obwinionego, który dokonując opisu przebiegu zdarzenia, wskazywał, iż w dacie zdarzenia poruszając zespołem pojazdów po drodze publicznej, podczas wykonywania manewru wymijania nie zachował należytej ostrożności i bezpiecznej odległości od wymijanego samochodu marki R. (...) o nr rej. (...), w wyniku czego końcem ciągniętej maszyny uderzył w lewe lusterko wymijanego pojazdu, którego odłamki następnie uderzyły w przednią szybę jadącego za ciągnikiem samochodu R. (...) o nr rej. (...) powodując odprysk na jego szybie czołowej, w sytuacji kiedy na przyczepie ciągnika nie stwierdzono żadnego rodzaju śladów takiego uderzenia, obwiniony nie brał udział w jakichkolwiek czynnościach procesowych na miejscu zdarzenia w dniu jego wystąpienia, nadto okoliczność ta przeczy zasadom doświadczenia życiowego, z których wynika, iż tego rodzaju ewentualne uderzenie powodowałoby rozprysk elementów lusterka w kierunku przeciwnym,

b.  dowolnej oceny materiału dowodowego w postaci zeznań świadków A. J., D. Ł., i uznanie ich za wiarygodne w całości, w sytuacji w której wskazani świadkowie w toku postępowania dowodowego zeznawali odmiennie w zakresie okoliczności sporządzenia szkiców sytuacyjnych z miejsca zdarzenia, braku przeprowadzenia czynności procesowych z udziałem obwinionego bezpośrednio po zdarzeniu, braku zabezpieczenia materiału dowodowego w postaci uszkodzonych elementów lusterka, braku wyjaśnienia rozbieżności czasowych co do godziny przybycia na miejsce zdarzenia, wykonania czynności na miejscu zdarzenia, powrotu do jednostki Policji, oraz wykonania protokołu z miejsca zdarzenia,

c.  dowolnej oceny materiału dowodowego w postaci zeznań świadka M. A., M. M., w zakresie ustalenia przebiegu zdarzenia, mechanizmu powstania uszkodzeń w pojeździe R. (...) oraz w pojeździe R. (...), braku sporządzenia jakichkolwiek zdjęć z miejsca zdarzeń, w tym zdjęć uszkodzeń przedniej szyby w pojeździe R. (...),

d.  dowolnej oceny materiału dowodowego w postaci zeznań świadka M. T. i uznanie, ich za w pełni wiarygodne, w sytuacji, w której świadek w momencie zdarzenia spał w pojeździe R. (...), i miał się on obudzić dopiero w chwili zniszczenia elementów lusterka przez pojazd kierowany przez obwinionego, a nadto z uwagi, iż cała wiedza jaką posiadał świadek w przedmiotowej sprawie, pochodziła z relacji M. A..

‐

art. 5 § 2 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. poprzez rozstrzygnięcie niedających się usunąć wątpliwości na niekorzyść obwinionego w zakresie ustalenia przebiegu zdarzenia, w tym obecności innego pojazdu dostawczego w postaci busa, koloru czarnego poruszającego w kierunku przeciwnym do kierunku jazdy obwinionego, jego udziału w zdarzeniu, prędkości przemieszczania, ewentualnie powstałych uszkodzeń, nadto w odniesieniu do ustaleń, iż zarówno pojazd R. (...), jak i R. (...), w momencie zdarzenia poruszały się maksymalnie możliwie przy prawej krawędzi jezdni, w sytuacji, kiedy okoliczność ta wynika tylko i wyłącznie z zeznań świadków M. A., M. M. i jako taka nie została potwierdzona jakimkolwiek dowodem pozaosobowym.

‐

art. 170 § 1 i § 2 k.p.k. w zw. z art. 39 § 2 k.p.w. - poprzez bezzasadne oddalenie przez Sąd I instancji, wniosku o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu ruchu drogowego, na okoliczność przebiegu zdarzenia, z uwagi na nieistnienie zdaniem Sądu w materiale dowodowym sprawy pozaosobowych źródeł na bazie których, możliwe byłoby przeprowadzenie takiego dowodu, przy jednoczesnym oparciu ustaleń faktycznych o tego rodzaju dowód,

‐

art. 410 i 424 k.p.k. w zw. z art. 82 § 1 k.p.w. poprzez niedostateczne wyjaśnienie podstaw orzeczenia na skutek niewskazania w uzasadnieniu wyroku, które fakty uznał za udowodnione, na jakich oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, co w konsekwencji uniemożliwia kontrolę odwoławczą;

II  Naruszenie przepisów prawa materialnego na podstawie art. 438 pkt. 1 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. a to art. 86 § 1 k.w. poprzez jego błędną interpretację wyrażającą się w stwierdzeniu Sądu I Instancji zawartym w treści uzasadnienia, iż to zachowanie obwinionego mające rzekome znamiona niezachowania należytej ostrożności wymaganej na drodze doprowadziło do zdarzenia, w sytuacji braku jednoznacznego stwierdzenia toru jazdy pojazdu R. (...) i R. (...), co prowadzi do wniosku, iż technika poruszania się wszystkich pojazdów w trakcie zdarzenia mogła nosić cechy naruszenia zasady należytej ostrożności w ruchu drogowym, nie zaś tylko postawa obwinionego;

III  Rażącą niewspółmierność orzeczonej kary grzywny na zasadzie art. 438 pkt. 4 k.p.k w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. na bazie ustawy obowiązującej w dacie popełnienia przypisanego czynu zabronionego, jako nieadekwatnej do celów kary i pozostałych zasad określonych w art. 33 k.w. oraz bez uwzględnienia właściwości osobistych obwinionego, jego sytuacji rodzinnej, materialnej oraz majątkowej.

Podnosząc powyższe apelujący wniósł o

‐

zmiana zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie obwinionego od zarzucanego mu czynu, ewentualnie

‐

jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy, zważył co następuje:

Sąd nie podziela stanowiska skarżącego wyartykułowanego zarzutem I tirét 1 lit. a, jakoby oceny wiarygodności wyjaśnień obwinionego dokonano wbrew zasadzie stanowionej art. 7 k.p.k. Już na wstępie należy podkreślić, że owe wyjaśnienia nie zawierają odniesienia do zdarzenia, bowiem obwiniony opisał wymijanie się z jadącymi, jeden za drugim busami, nie zaś taki sam manewr z busem (w sprawie określenie to dotyczy pojazdu przeznaczonego do przewozu towarów) i samochodem osobowym (zważywszy wygląd tego pojazdu oraz jego nie czarny kolor nie ma tu podstaw aby przyjąć omyłkę). W konsekwencji wyjaśnienia obwinionego odnośnie zarzucanego zdarzenia sprowadzają się do zanegowania zaistnienia zdarzenia przypisanego mu pkt. 1.

Skarżący argumentuje, że Sąd Rejonowy uchybił zasadzie swobodnej oceny dowodów odwołując się do:

a)  braku na maszynie samozbierającej śladów uderzenia,

b)  przeprowadzenia czynności na miejscu zdarzenia bez udziału obwinionego,

c)  zasad doświadczenia życiowego, z których wg niego wynika, że uderzenie elementem jednego z wymijających się pojazdów w lusterko drugiego z wymijających się pojazdów powodowałoby rozprysk elementów lusterka w kierunku przeciwnym.

Zdaniem Sądu brak na maszynie śladów uderzenia nie stanowi przeciwdowodu wobec uznanych za wiarygodne twierdzeń M. A. i M. M.. Maszyna nosiła wyraźne ślady eksploatacji, a zdarzenie polegało na uderzeniu stalowego elementu konstrukcyjnego maszyny z obudową lusterka wykonaną z tworzywa sztucznego. Zasady doświadczenia życiowego wskazują, że uderzenie (zderzenie) elementu stalowego z wykonanym z tworzywa sztucznego nie musi skutkować widocznymi gołym okiem śladami na elemencie stalowym. Nie ma w tym niczego nadzwyczajnego.

W realiach niniejszej sprawy za kpinę z Wymiaru Sprawiedliwości należy uznać zarzut sprecyzowany w pkt. b. To nie kto inny, a obwiniony oddalił się z miejsca zdarzenia, a do tego nie zareagował na informacje o miejscu zdarzenia i jego przebiegu przekazane mu przez M. M.. Obwiniony od chwili rozmowy z ww. miał możliwość, zarówno pojechać na miejsce zdarzenia bez jakiejkolwiek zwłoki, jak i powiadomić policję o bezpodstawnym powymawianiu go o udział w kolizji, ale z żadnej z tych możliwości nie skorzystał. Czynienie z biernej postawy obwinionego zarzutu pod adresem innych uczestników postępowania jest sytuacją nie do zaakceptowania, a tym samym „przeprowadzenie czynności na miejscu zdarzenia bez udziału obwinionego” nie stanowi o naruszeniu jakikolwiek praw obwinionego, nie stanowi o wadliwości kwestionowanego rozstrzygnięcia czy też poprzedzających je postępowań: wyjaśniającego i sądowego.

W ocenie Sądu brak jest podstaw, aby wyłącznie w oparciu o logikę zdarzenia kwestionować uszkodzenie szyby czołowej renaulta magane skoro tak megane, jak i master były w ruchu. Jest przy tym oczywistym, że żadne badanie czy ekspertyza nie stwierdzą jednoznacznie, czy mechanizm opisywany przez świadka M. M. mógł skutkować uszkodzeniami opisanymi przez świadka. Decyduje o tym wielość czynników jak chociażby sposób uderzenia wkładu lub jego fragmentów o asfalt oraz nieodtwarzalnej aerodynamiki (podmuch powietrze wymijających się pojazdów: traktora i obu r., odległości pomiędzy traktorem z zagregowaną z nim maszyną samojezdną a megane, prędkość wiatru, odległość dzieląca megane i mastera, etc.). Należy podkreślić, że powyższe nie oznacza o wydaniu orzeczenia z uchybieniem zasadzie in dybio pro reo. Przede wszystkim bowiem w sprawie istnieje uznany za wiarygodny dowód w postaci zeznań M. M., w oparciu o który Sąd Rejonowy – oczywiście słusznie – ustalił, że obwiniony10 sierpniu 2020 r. w B., kierując pod drodze A. – L. ciągnikiem rolniczym o nr rej. (...) z zagregowaną maszyną samozbierającą spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że wykonując manewr wymijania nie zachował należytej ostrożności i bezpiecznej odległości od wymijanego samochodu marki R. (...) o nr rej. (...), w wyniku czego końcem ciągniętej maszyny uderzył w lewe lusterko wymijanego pojazdu, którego odłamki następnie uderzyły w przednią szybę jadącego za ciągnikiem samochodu m-ki R. (...) o nr rej. (...) powodując odprysk na jego szybie czołowej.

Sąd odwoławczy nie podziela także zarzutów dot. wadliwej oceny zeznań M. T. oraz A. J. i D. Ł.. Co do M. T. – jego zeznania to klasyczny dowód ze słyszenia (w części dot. zaistnienia i przebiegu zdarzenia), co świadek wprost przyznał. Wiarygodność jego depozycji oceniana musi być zgodnością z dowodem źródłowym – tu zeznaniami M. A.. Przy czym taki przymiot one posiadają. Co do zeznań funkcjonariuszy policji – faktycznie zeznali oni odmiennie co do okoliczności czynności oględzin oraz okoliczności sporządzenia protokołów z tych czynności. Nie oznacza to jednak niewiarygodności ich zeznań, a stanowi o istnieniu wątpliwości, co do rzetelności oznaczenia w protokołach miejsca ich sporządzenia.

Odnosząc się do zarzutu I tirét trzecie: uzasadnienie apelacji stanowi powielenie treści zarzutu bez sprecyzowania jakichkolwiek argumentów pozwalających na jego uwzględnienie. 24 maja 2022 r. obrońca złożył wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Bez sprecyzowania tezy dowodowej. 2 czerwca 2022 r. sprecyzował tezę dowodową wskazując, że zadaniem biegłego miałoby być ustalenie przebiegu zdarzenia objętego zarzutem w szczególności na podstawie poza osobowych (nieosobowych) źródeł dowodowych w postaci protokołów oględzin pojazdów (k. 177). 15 września 2022 r. Sąd oddalił ten wniosek argumentując, że nie ma żadnych zabezpieczonych dowodów na miejscu zdarzenia, stąd rola biegłego sprowadzałaby się do oceny osobowych źródeł dowodowych.

Skarżący, tak składając wniosek dowodowy, jak i podnosząc omawiany zarzut w apelacji zapomina, że warunkiem koniecznym dopuszczenie dowodu z opinii biegłego pozostaje konieczność ustalenia (lub) wykluczenia faktu możliwa wyłącznie poprzez zaangażowanie wiadomości specjalnych. Skarżący nie wskazał, ani w tezie dowodowej, ani w zarzucie odwoławczym na jakąkolwiek okoliczność, która miałby być ustalona lub wykluczona. Sama konstrukcja wniosku dowodowego jest tak ogólna, że mógłby z takim samym powodzeniem zostać złożony w każdej sprawie, w której materiał dowodowy obejmuje protokoły oględzin pojazdów – nie tylko związanych z bezpieczeństwem komunikacji ale też np. kradzieży pojazdów, ich zniszczenia, przewozu pojazdami substancji niedozwolonych, poświadczenia w dokumentach dot. synu technicznego pojazdów etc. Najistotniejszym w sprawie pozostaje jednak to, że wspomniane we wniosku protokoły nie zawierają żadnych danych pozwalających na zweryfikowanie okoliczności opisywanych w depozycjach obwinionego i świadków. Co więcej owe protokoły pozostają ułomną próbą odtworzenia okoliczności opisywanych przez kierowców pojazdów uszkodzonych w przedmiotowym czynie, które sporządzono w komisariacie, bez udziału innych osób i bez dysponowania pojazdami będącymi przedmiarem oględzin, z odnotowaniem danych pochodzących wyłącznie z (...) (marka ciągnika rolniczego przywołana w opisie zdarzenia z k. 4v).

Sąd odwoławczy nie stwierdza uchybień podniesionych w tirét czwartym zarzutu I. Sąd meriti na stronach 1. i 2. zidentyfikował okoliczności faktyczne przyjęte za podstawę ustaleń faktycznych, a nadto wskazał dowody, na podstawie których te okoliczności ustalił. Nadto na str. 3 i 4. Sąd przedstawił swoje stanowisko odnośnie wiarygodności każdego z dowodów. W konwekcji Sąd nie podziela zapatrywań skarżącego jakoby uzasadnienie wyroku nie spełniało wskazanych przez skarżącego wymogów art. 424 k.p.k. Sąd przy tym przypomina, że podstawa faktyczna wyroku w rozumieniu art. 410 k.p.k. odnosi się nie do dowodów, a okoliczności i nie może być utożsamiana z obowiązkiem uwzględnienia w procesie orzekania (w rozumieniu rekonstrukcji zdarzenia i budowy podstawy faktycznej orzeczenia) dowodów uznanych za niewiarygodne.

Konstruując i uzasadniając zarzut z pkt. II skarżący czyni to zakładając wadliwość dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych, w szczególności zaś tych dokonanych na podstawie zeznań M. M. i M. A.. Czyni to bez uprzedniego choćby uprawdopodobnienia wadliwej oceny wiarygodności tych dowodów. W oparciu o nie Sąd I Instancji dokonał ustaleń co do usytuowania w odniesieniu do osi jezdni maszyny samojezdnej (zajmowanie większej niż połowa szerokości jezdni) jak i samochodu R. (...) (zjazd przed wymijaniem traktora prowadzonego przez obwinionego do prawej krawędzi jezdni). Skarżący nie wykazał, aby ustalenia te były wadliwe, tak jak i nie uprawdopodobnił, aby wiarygodność dowodów, na podstawie których je ustalono, została oceniona wbrew zasadzie z art. 7 k.p.k. Sąd Rejonowy wprost ustalił, że obwiniony prowadząc traktor z zagregowaną z nim maszyną czynił to nie zachowując należytej ostrożności i z naruszeniem art. 23 ust. 1 pkt. 1 i art. 16 ust. 4 ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu do drogowym. W świetle powyższego omawiany zarzut, jako opary na założeniach sprzecznych z ustalonym stanem faktycznym ma charakter pozorny.

Sąd Odwoławczy nie rozumie twierdzeń skarżącego o „braku powstania jakiejkolwiek szkody majątkowej w każdym z pojazdów”, którymi posłużył się argumentując zarzut z pkt. III (pkt. VI uzasadnienia apelacji). Po pierwsze w samochodzie R. (...) uszkodzone zostało lusterko (zbity wkład), zaś w r. (...) szyba czołowa. Nie ma więc mowy, pomijając oczywiście mandanta skarżącego, o braku szkody majątkowej „u osób uczestniczących w zdarzeniu”). Sąd nie stwierdza, przy tym aby kara 800 zł grzywny była niewspółmiernie rażąco surową. Skarżący zresztą identyfikuje karę jako rażąco niewspółmierną (nie surową) w podtytule VI apelacji. W uzasadnieniu wspomnianego podtytułu, jak i w zarzucie III poprzestaje na zarzucie niewspółmierności orzeczonej kary. Godzi się więc wskazać, że Sąd odwoławczy jest uprawniony do modyfikacji kary tylko wówczas gdy jest ona rażąco niewspółmiernie surowa lub łagodna. Każdy z tych zarzutów musi wykazywać podstawy faktyczne odnoszące się do treści 33 k.w. Skarżący w treść zarzutu III powyższe dostrzega, ale uzasadnia to wyłącznie wysokością deklarowanych przez obwinionego dochodów (2.000 zł netto miesięcznie). Tymczasem wymierzając karę, w szczególności karę grzywny Sąd zobligowany jest wziąć pod uwagę nie tylko deklarowane dochody z jednego źródła, a ogół „warunków majątkowych sprawcy” (art. 33 § 1 k.w.). Wspomniane warunki majątkowe tylko w części określają deklarowane dochody miesięczne. Sam obwiniony wskazał, że prowadzi osiemnastohektarowe gospodarstwo rolne i jest właścicielem budynku mieszkalnego o powierzchni 150 m ². Obwiniony nie ma przy tym nikogo na utrzymaniu. Te okoliczności – odnosząc się do okoliczności wskazanej w uzasadnieniu apelacji - nie pozwalają uznać orzeczonej kary za choćby surową. Orzeczona przez Sąd Rejonowy kara uwzględnia ustabilizowany tryb życia obwinionego przed popełnieniem wykroczenia, w tym brak dotychczasowych konfliktów z prawem. Sąd Okręgowy nie dostrzega też dysproporcji pomiędzy orzeczoną karą, a stopniem winy obwinionego oraz stopniem szkodliwości społecznej przypisanego wykroczenia. Zdaniem Sądu kara 800 zł grzywny czyni także zadość celom w zakresie jej społecznego oddziaływania oraz celom zapobiegawczym i wychowawczym, które ma osiągnąć w stosunku do ukaranego. Kara ta jest adekwatna do warunków osobistych obwinionego, stopnia jego zawinienia i okoliczności czynu, a poprzez to jest karą sprawiedliwą.

Przytłoczone okoliczności legły u podstaw nieuwzględnienia zarzutów podniesionych przez skarżącego, jak i jego wniosków odwoławczych. W sprawie Sąd nie stwierdził okoliczności, o których mowa w art. 104 k.p.w., jak i w art. 440 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 121 § 1 k.p.w. (apelacja obrońcy obwinionego nie została uwzględniona nawet w części). W zakresie kosztów sądowych Sąd zobowiązał obwinionego do uiszczenia zryczałtowanych wydatków w kwocie 50 zł (§ 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych wydatków postępowania oraz wysokości opłaty sądowej od wniosku o wznowienie postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. poz. 2467) oraz opłaty ustalonej w oparciu o art. 3 ust. 1 ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 ze zm.) w zw. z art. 121 § 2 k.p.w.

SSO Jacek Klęk