Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Budzyńska

Sędziowie: SO Agnieszka Woźniak

SO Piotr Sałamaj

Protokolant: st. sekr. sąd. Monika Stachowiak

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2014 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank spółki akcyjnej w W.

przeciwko J. M.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum
w Szczecinie z dnia 26 listopada 2013 roku, sygnatura akt X GC 454/13

oddala apelację.

SSO Agnieszka Woźniak SSO Anna Budzyńska SSO Piotr Sałamaj

Sygn. akt VIII Ga 106/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 listopada 2013 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie zasądził od pozwanego J. M. na rzecz powoda (...) Bank spółki akcyjnej w S. kwotę 33784,09 złotych z odsetkami w wysokości stanowiącej czterokrotność oprocentowania kredytu lombardowego NBP od dnia 9 listopada 2012 roku, oddalając powództwo w pozostałej części. Ponadto zasądzono od pozwanego na rzecz powoda kwotę 462,37 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy wydał powyższy wyrok w oparciu o następujące ustalenia faktyczny:

Powódka prowadzi działalność gospodarzą w formie banku, zaś pozwany jest przedsiębiorcą, który działa pod nazwą R. (...) J. M.. Strony zawarły między sobą w dniu 30 maja 2011 r. umowę kredytu nr (...), na podstawie której powódka udzieliła pozwanemu kredytu bezgotówkowego w kwocie 34.857,14 zł.

Strony ustaliły w umowie, że kredyt został udzielony pozwanemu na okres 68 miesięcy i przeznaczony jest sfinansowanie zakupu pojazdu marki C. (...) (§1 ust. 1). Jako zabezpieczenie kredytu przyjęto częściowe przewłaszczenie ww. pojazdu oraz cesję praw z polisy AC (§3 ust. 1). Pozwany, jako kredytobiorca, zobowiązał się dokonywać spłat kredytu w terminach i kwotach określonych w harmonogramie spłat (§4 ust. 1). Kwota kredytu była oprocentowana zmiennym oprocentowaniem, zależnym od stawki referencyjnej 3M WIBOR (§6 ust. 1). Ustalono, że powódka, jako bank, pobierać będzie od pozwanego prowizje i opłaty za wykonanie czynności pozostających w związku z umową, w wysokości określonej w Tabeli Opłat i Prowizji, stanowiącej załącznik do umowy (§7 ust. 1). Określono, że w przypadku niespłacenia przez pozwanego w terminie wierzytelności z tytułu umowy kredytu, w tym – wierzytelności po upływie okresu wypowiedzenia umowy – niespłacona kwota stanie się zadłużeniem przeterminowanym, od której powódka będzie naliczać odsetki umowne w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP (§6 ust. 7). Powódka była uprawniona do wypowiedzenia pozwanemu umowy kredytu w razie opóźnienia pozwanego z zapłatą pełnych rat kredytu za co najmniej dwa okresy płatności, po uprzednim pisemnym wezwaniu pozwanego do spłaty w terminie nie krótszym niż 7 od otrzymania wezwania, niedotrzymania przez pozwanego obowiązków wynikających z umowy oraz pogorszenia się sytuacji majątkowej pozwanego w stopniu zagrażającym jego wypłacalności lub możliwości dalszej spłaty rat kapitału lub oprocentowania (§8 ust. 3). W takim wypadku pozwany zobowiązany był do zwrotu kwoty niespłaconego kredytu wraz z należnymi odsetkami (§8 ust. 5). W razie natomiast utraty pojazdu stanowiącego zabezpieczenie kredytu lub znaczącego spadku wartości tego pojazdu w stosunku do aktualnego zadłużenia powódka – pod rygorem wypowiedzenia kredytu – uprawniona była m. in. do wezwania pozwanego do spłaty całości lub części zadłużenia.

W dniu 17 sierpnia 2011 r. pojazd C. (...) nr rej. (...), zakupiony przez pozwanego przy wykorzystaniu środków pochodzących z kredytu zaciągniętego u powódki i stanowiący zabezpieczenie tego kredytu, został podpalony, co doprowadziło do jego uszkodzenia. Zakład ubezpieczeń nie wypłacił odszkodowania za pojazd ponieważ pozwany nie oddał go do warsztatu naprawczego.

Pozwany nie spłacał kredytu zgodnie z umową, w związku z czym powódka wezwała go do zapłaty zaległych rat pod rygorem wypowiedzenia umowy kredytu.

Ostatecznie wierzytelność przysługująca powódce z tytułu umowy kredytu wyniosła 33.517,69 zł, na która składał się kapitał w kwocie 33.517,69 zł, która nie została zapłacona przez pozwanego.

W oparciu o poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że powództwo okazało się zasadne w przeważającej części.

Podstawę prawną żądań powódki stanowi art. 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r., poz. 1376, Zgodnie z tym przepisem przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy, na czas oznaczony w umowie, kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

W niniejszej sprawie większość okoliczności faktycznych, na których powódka opierała swoje żądania, była bezsporna. Pozwany przyznał, że zawarł z powódką umowę kredytu, jak i potwierdził, że kredyt ten nie został spłacony. Poza sporem pozostawała także treść umowy łączącej strony. Strony zgadzały się również co do okoliczności podniesionej przez pozwanego, to jest podpalenia i w ten sposób uszkodzenia samochodu marki C. (...), stanowiącego zabezpieczenie kredytu. Pozwany potwierdził przy tym, że pojazd ten nie został przez niego naprawiony, a nadto, że nie otrzymał odszkodowania od zakładu ubezpieczeń z tego tytułu. Wszystkie te okoliczności, poza tym, że zgodnie prezentowane przez strony, wynikały także z przedłożonego materiału dowodowego, który nie był przez żadną ze stron kwestionowany.

Pozwany, na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 r. potwierdził, że zalega z zapłatą na rzecz powódki kwoty 33.517,69 zł i uznał w tej części powództwo. Zgodnie z art. 213 §2 kpc sąd związany jest uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. W niniejszej sprawie Sąd nie dopatrzył się w niniejszej sprawie okoliczności, które niweczyłyby czynność uznania powództwa.

Na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 r. pozwany jednocześnie wskazał, że w pozostałym zakresie ma wątpliwości co do zasadności powództwa .

W tym stanie rzeczy należało przyjąć, że rolą Sądu było ustalenie, czy powództwo było zasadne w zakresie żądania zasądzenia odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP naliczanych od sumy 33.517,69 zł począwszy od dnia wniesienia powództwa, żądania zasądzenia kwoty skapitalizowanych odsetek w wysokości 4.018,66 zł, naliczonych na dzień 8 listopada 2012 r. oraz kwoty 266,40 zł tytułem kosztów, opłat i prowizji. W ocenie Sądu powództwo co do kwoty odsetek wysokości 4018,66 zł nie zostało udowodnione albowiem ani w bankowym tytule egzekucyjnym ani w toku postępowania cywilnego powód nie podał precyzyjnie kwoty od której zostały naliczone oraz okresu za jaki je naliczono co uniemożliwia dokonanie pozwanemu ich weryfikacji .

Powódka obowiązkowi temu nie sprostała, bowiem ograniczyła się ona w tym względzie jedynie do przedstawienia umowy kredytu oraz wyciągu z ksiąg banku, określającego wysokość skapitalizowanych odsetek. Z całą pewnością dla wykazania zasadności żądań odsetek w tej części niewystarczające było przedłożenie wyciągu z ksiąg banku, wskazującego na ich wysokość. Należy zauważyć , że w toku postępowania zaszła znacząca zmiana stanu prawnego określającego moc dowodową dokumentów urzędowych wystawianych przez banki. Zgodnie z treścią art. 95 ust. 1a prawa bankowego, wprowadzonego ustawą z 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 777), moc prawna wyciągów z ksiąg rachunkowych banków i innych dokumentów urzędowych banków nie obowiązuje w postępowaniu cywilnym. Przepis ten został wprowadzony z dniem 20 lipca 2013 r. i stosuje się go także do postępowań wszczętych przed tą datą. Z tego względu wyciąg z banku ma obecnie moc jedynie dokumentu prywatnego, sprowadzającego się do oświadczenia powódki, a zatem ciężar wykazania zasadności okoliczności w nim stwierdzonych ciąży na banku.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał zatem roszczenie powódki w zakresie kwoty 4.018,66 zł za niewykazane, a więc – podlegające oddaleniu. sąd I instancji na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 100 kpc orzekł o kosztach procesu.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona powoda. Zaskarżając wyrok w części w zakresie pkt. II i III i domagając się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie kwot dochodzonych pozwem apelujący zarzucił Sądowi Rejonowemu naruszenie art. 233§ 1 k.p.c poprzez błędną ocenę wiarygodności i mocy dowodowej zebranego w sprawie materiału dowodowego sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, w tym umowy kredytowej nr (...), ostatecznego wezwania do zapłaty z dnia 16 grudnia 2011 roku, oraz wyciągu z ksiąg banku z dnia 8 listopada 2012 i przyjęcie, że powód nie udowodnił powództwa w zakresie 4018,66 złotych, gdyż w toku procesu nie podał precyzyjnie kwoty, od której zostały naliczone odsetki, oraz za jaki okres naliczono odsetki, co uniemożliwiało pozwanemu dokonanie ich weryfikacji, gdy tymczasem powód w toku postępowania przedstawił środki dowodowe, które są wiarygodne , konsekwentne i jednolite, zaś z ich treści w sposób oczywisty wynika zarówno podstawa i sposób wyliczenia odsetek , jak też kwota od jakiej były one przez powoda wyliczone. Zarzucono także naruszenie normy art. 328 § 2 k.p.c poprzez niewyjaśnienie przez Sąd Rejonowy podstawy prawnej wyroku i nie przytoczenie przepisów prawa na których oparł rozstrzygnięcie. Zarzucono również naruszenie art. 98 § 1 i 3 k.p.c w związku z art. 99 k.p.c i § 6 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych poprzez nie zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego w sytuacji, gdy powyższy wniosek o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego został złożony przez zamknięciem rozprawy. Ponadto apelujący wnosił na podstawie art. 368 § 1 k.p.c pkt. 4 i art. 381 k.p.c o przeprowadzenie dowodu z szeregu załączonych do apelacji dokumentów. W uzasadnieniu apelacji podniesiono, ze pozwany w toku obowiązywania umowy kredytowej dokonał jedynie 3 wpłat , przy czym dokonywał tego z harmonogramem wpłat, co oznacza, że znał treść umowy i wiedział co składa się na kwoty raty kapitałowej, raty odsetkowej, oraz co stanowi opłata administracyjna. Podniesiono także, iż na rozprawie przed Sądem Rejonowym w dniu 15 listopada 2013 roku pełnomocnik złożył wniosek o przyznanie mu kosztów zastępstwa procesowego, a koszty te nie zostały uwzględnione w wyroku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia, które poparł rzetelną analizą zebranych dowodów, a ocena ta odpowiada zasadom logiki i obejmuje wszystkie istotne dla wyrokowania okoliczności sprawy. Sąd pierwszej instancji dokładnie określił dowody, na których się oparł, wyjaśnił podstawę prawną wyroku i przytoczył właściwą argumentację jurydyczną, która przywiodła go do wydania rozstrzygnięcia. Tym samym Sąd Odwoławczy ustalenia te podziela i przyjmuje za własne, czyniąc integralną częścią swojego stanowiska oraz uznając za zbędne ich ponowne przytaczanie w ramach niniejszych rozważań.

Brak jest podstaw do podzielenia sformułowanych w apelacji zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego czy prawa materialnego. W szczególności Sąd Okręgowy ocenił, że zarzuty dotyczące zaniechania wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego stanowią właściwie polemikę ze stanowiskiem Sądu pierwszej instancji, niekorzystnym dla pozwanej, a które nie mogły odnieść postulowanego przezeń skutku. Sąd ten przeanalizował całość zgromadzonego materiału dowodowego, czemu dał następnie wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, które – wbrew odmiennym sugestiom apelującej – spełnia wszystkie elementy konstrukcyjne wymienione w przepisie art. 328 § 2 k.p.c. Nadto, nie można zapominać, że zarzut ten może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia lub w przypadku zastosowania prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego. Tego rodzaju sytuacji Sąd odwoławczy również w niniejszej sprawie nie stwierdził.

W tym miejscu należy odnieść się do zawartych w apelacji wniosków dowodowych. Strona powodowa wnosiła o przeprowadzenie dowodu z szeregu dokumentów w postaci: harmonogramu spłat umowy kredytowej, wypowiedzenia umowy kredytowej z dnia 18 lipca 2012 roku, zestawienia sposobu naliczenia przez powoda odsetek umownych oraz odsetek od należności nie spłaconych w terminie, z wykazu spłat dokonanych przez pozwanego. Dowody te zostały przedłożone celem wykazania wysokości wyliczenia odsetek umownych będących składowymi rat miesięcznych oraz odsetek umownych od należności nie spłaconych w terminie. Zgodnie z treścią art. 381 k.p.c. sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później.

Strona zainteresowana wprowadzeniem do sprawy w jej fazie apelacyjnej określonych nowości powinna wykazać, że wcześniej nie miała możności powołania się na nie. Usprawiedliwienie spóźnionego zaofiarowania nowego dowodu powinno zostać wskazane sądowi drugiej instancji przed wydaniem przez niego wyroku. Istota art. 381 k.p.c wymaga bowiem, ażeby sąd ten na podstawie okoliczności sprawy miał możność ustalić czy zaistniała potrzeba późniejszego powołania dowodów.

Należy zwrócić uwagę na tezę zawartą w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2001 r., I CKN 365/99 (Lex nr 52718), w którym przyjęto, że oddalenie przez sąd drugiej instancji wniosku o przeprowadzenie dowodu, który został zgłoszony po raz pierwszy dopiero w tym postępowaniu, bez wykazania, że potrzeba jego powołania nie istniała już w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, stanowi prawidłowe zastosowanie art. 381 k.p.c i nie oznacza naruszenia prawa procesowego.

W niniejszej sprawie strona powoda przedłożyła wraz z pozwem jedynie umowę kredytu, ostateczne wezwanie do zapłaty oraz wyciąg z ksiąg banku. Należy wskazać, że na podstawie wyroku Trybunału konstytucyjnego z dnia 15 marca 2011 roku, P 7/09 (Dz. U Nr 72, poz. 388 utracił moc obowiązującą art. 95 ust. 1 prawa bankowego. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 95 ust. 1 prawa bankowego w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 26 czerwca 2009 roku o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U Nr 131, poz. 1075) w związku z art. 244 § 1 k.p.c i art. 252 k.p.c, w części w jakiej nadawał moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg bankowych banku w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta był niezgodny z art. 2 art. 32 ust. 1 i art. 76 Konstytucji RP, oraz nie był zgodny z art. 20 Konstytucji RP. Podkreślono, ze co do zasady moc prawna dokumentów urzędowych jest związana z wykonywaniem zadań publicznych, a nie działalnością podmiotów prywatnych, jakimi obecnie są banki w Polsce. Przepis art. 95 ust. 1 prawa bankowego wzmacniał pozycję procesową przedsiębiorcy - banku, gdyż konsekwencją procesową art. 95 ust. 1 prawa bankowego była zamiana reguł dowodowych, ponieważ to podmiot nie będący bankiem musiał wykazać, że nie jest dłużnikiem banku. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że uprzywilejowanie ksiąg bankowych i wyciągów z nich w postępowaniu cywilnym prowadzi do naruszenia zasady równości stron.

Konsekwencją przywołanego wyżej orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego była zmiana ustawy prawo bankowe dokonana ustawą z dnia 19 kwietnia 2013 roku, określająca moc dowodową dokumentów wystawianych przez banki. Zgodnie z treścią art. 95 ust 1a prawa bankowego, wprowadzonego ustawą z 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z dnia 5 lipca 2013 r., poz. 777), moc prawna wyciągów z ksiąg rachunkowych banków i innych dokumentów urzędowych banków nie obowiązuje w postępowaniu cywilnym. Przepis ten został wprowadzony z dniem 20 lipca 2013 r. i stosuje się go także do postępowań wszczętych przed tą datą, co wynika wprost z art. 3 ustawy zmieniającej (Dz. z dnia 5 lipca 2013 roku). Z tego względu Sąd Rejonowy trafnie wskazał, że wyciąg z ksiąg banku ma obecnie moc jedynie dokumentu prywatnego, sprowadzającego się do oświadczenia powódki, a zatem ciężar wykazania zasadności okoliczności w nim stwierdzonych ciąży na banku.

Strona powodowa wobec stanowiska pozwanego, który oświadczył, iż ma wątpliwości do naliczenia odsetek i prowizji przez bank od niespłaconych rat kapitałowych, z których wynikałaby prawidłowość wyliczenia skapitalizowanych odsetek umownych w łącznej kwocie 4018,66 złotych naliczonych na dzień 8 listopada 2012 roku, powinna najpóźniej na rozprawie przed Sądem Rejonowym, która odbyła się w dniu 15 listopada 2013 roku przedłożyć dowody na poparcie swojego stanowiska. Wbrew zaprezentowanemu w apelacji zapatrywaniu prawidłowość wyliczenia skapitalizowanych umownych odsetek nie wynika z przedłożonej do pozwu umowy kredytowej, wezwania do zapłaty z dnia 16 grudnia 2011 roku, ani też wyciągu z ksiąg banku z dnia 8 sierpnia 2012 roku. Należy zauważyć, że z wyciągu z ksiąg banku wynika jedynie kwota odsetek od należności nie spłaconej w terminie do dnia 8 listopada 2012 roku w kwocie 4018,66 złotych podczas gdy w wezwaniu z dnia 16 grudnia 2011 roku odsetki te oznaczone na kwotę 47,88 złotych. Brak wskazania sposobu wyliczenia odsetek, w szczególności od jakich kwot zostały wyliczone, za jako okres, oraz według jakiej stopy uniemożliwia jakąkolwiek weryfikację zasadności żądania, w świetle wątpliwości pozwanego co do prawidłowości obciążenia go odsetkami za nieterminowe wpłaty.

W świetle powyższego Sąd I instancji trafnie uznał, że powód nie wykazał zasadności żądania skapitalizowanych odsetek w kwocie 4018,66 złotych co doprowadziło do oddalenia powództwa.

Niezasadne także okazały się zarzuty apelacyjne odnoszące się naruszenia przez Sąd Rejonowy normy art. 98 § 1 i 3 k.p.c w związku z art. 99 k.p.c i § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych poprzez niezasądzania od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego.

Stosownie do treści art. 98 k.p.c. strona przegrywająca proces ma obowiązek zwrócić przeciwnikowi koszty procesu niezbędne do podjęcia celowej obrony jego praw, w tym koszty zastępstwa procesowego, jeżeli był reprezentowany przez pełnomocnika zawodowego. Zgodnie z art. 109 § 1 k.p.c. roszczenie o zwrot kosztów wygasa, jeżeli strona najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku nie złoży spisu kosztów albo nie zgłosi wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych. Z urzędu sąd orzeka tylko o kosztach należnych stronie, która działa bez fachowego pełnomocnika. Jak wynika z protokołu rozprawy z dnia 15 listopada 2013 roku obecny na rozprawie pełnomocnik powoda- radca prawny T. S. nie złożył wniosku o zwrot kosztów procesu, nie złożył także pisma procesowego, który by taki wniosek zawierał. Trafnie zatem Sąd Rejonowy rozliczając koszty procesu nie uwzględnił kosztów zastępstwa procesowego.

Biorąc powyższe pod uwagę na podstawie art. 385 k.p.c. oddalono apelację jako niezasadną.