Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Roman Dziczek (spr.)

Sędziowie:SA Maciej Dobrzyński

SA Edyta Jefimko

Protokolant:st. sekr. sąd. Monika Likos

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2014 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa E. K.

przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Infrastruktury i Rozwoju

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 25 czerwca 2013 r. sygn. akt I C 511/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od E. K. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 5400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 1543/13

UZASADNIENIE

Powódka E. K. (dalej także – powódka) wniosła o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Ministra Infrastruktury kwoty 9.019.129 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 kwietnia 2011 r. do dnia zapłaty, a także zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych prawe, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego. W uzasadnieniu wskazała, że J. S. na dzień wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze(...) był właścicielem zabudowanej domem wielorodzinnym nieruchomości położonej w W. przy ul. (...). W dniu 17 sierpnia 1951 r. Prezydium Rady Narodowej w(...) W. wydało orzeczenie administracyjne, w którym stwierdziło, że odmawia uprawnionemu właścicielowi J. S. ustanowienia prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości (...), a wszystkie budynki znajdujące się na powyższym gruncie przeszły na własność Skarbu Państwa. Decyzją Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 6 listopada 1951 r. orzeczenie administracyjne pozostawiono w mocy, nie znajdując podstaw do jego zmiany. Następnie ostateczną decyzją z dnia 29 maja 2008 r. Minister Infrastruktury stwierdził, iż decyzja Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 6 listopada 1951 r., utrzymująca w mocy orzeczenie Prezydium Rady Narodowej w(...) W. z dnia 17 sierpnia 1951 r., w części, określonej w aktach notarialnych, dotyczącej sprzedanych lokali mieszkalnych nr (...) oraz praw związanych z tymi lokalami – wydane zostały z naruszeniem prawa, a w pozostałej części stwierdził ich nieważność.

Dochodzone odszkodowanie dotyczyło utraconej własności kilkunastu lokali w tym budynku na skutek ich zbycia na rzecz osób trzecich.

W odpowiedzi na pozew z dnia 22 sierpnia 2011 r. pozwany Skarb Państwa wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania podnosząc, że nie zostało wyczerpane postępowanie administracyjne, które pozwalałoby zaktualizować szkodę oraz brak wykazania jej rzeczywistej wysokości.

Po sporządzeniu przez biegłego sądowego rzeczoznawcę majątkowego opinii w sprawie, powódka pismem procesowym z dnia 25 maja 2012 r. sprecyzowała żądanie pozwu w ten sposób, że wniosła o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej kwoty 6.688.200 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 1 kwietnia 2011 r. do dnia faktycznej zapłaty. W pozostałym zakresie, tj. co do kwoty 2.330.029 zł cofnęła żądanie pozwu i wniosła o umorzenie postępowania w tym zakresie. Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie umorzył postępowanie co do kwoty 2.330.929 zł.

Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki E. K. kwotę 4 213 566 zł (cztery miliony dwieście trzynaście tysięcy pięćset sześćdziesiąt sześć złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 14 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty; w pozostałym zakresie powództwo oddalił i orzekł o kosztach procesu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że nieruchomość (...) położona przy ul. (...), nr hip.(...), o powierzchni 256,92 sążni kwadratowych na dzień 28 sierpnia 1946 r. stanowiła własność J. S.. J. S. zmarł dnia 23 października 1985 r. Spadek po nim na podstawie testamentu notarialnego z dnia 17 sierpnia 1982 r. sporządzonego przed notariuszem w mieście L. w prowincji Q. nabyła w całości żona S. S. (1) z domu R.. S. S. (1) zmarła dnia 7 maja 2008 r. Spadek po niej na podstawie testamentu notarialnego z dnia 17 lipca 2003 r. sporządzonego przed notariuszem T. O. nabyła w całości E. K..

W dniu 31 stycznia 1949 r. Z. S., działając jako zarządca nieruchomości (...) położonej przy ul. (...), wniosła o przyznanie J. S. za czynszem symbolicznym prawa własności czasowej do terenu nieruchomości w W. przy ul. (...). Orzeczeniem administracyjnym z dnia 17 sierpnia 1951 r. (L. dz. (...)) Prezydium Rady Narodowej w(...) W. odmówiło dotychczasowym właścicielom J. S. oraz E. S. i Z. J. małżonkom S. prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości (...) położonej przy ul. (...), nr hip. (...), stwierdzając jednocześnie przejście na własność Skarbu Państwa znajdujących się na tym gruncie wszystkich budynków. Po rozpatrzeniu odwołania w dniu 6 listopada 1951 r., Ministerstwo Gospodarski Komunalnej nie znalazło podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia Prezydium Rady Narodowej (...). W. z dnia 17 sierpnia 1951 r. w sprawie pozbawienia prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) i zaskarżone orzeczenie pozostawiło w mocy. W dniu 11 września 1951 r. objęto w posiadanie budynki znajdujące się na posesji przy ul. (...), nr hip. (...), na rzecz Skarbu Państwa.

Naczelnik Wydziału Geodezji i (...) Gruntami (...) D. (...) decyzją z dnia 14 kwietnia 1977 r. (Nr (...)) orzekł o sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) oraz udziałów przypadających właścicielowi tego lokalu we wspólnej części budynku i jego urządzeniach, które służą do wspólnego użytku ogółu mieszkańców, a także oddaniu udziału w gruncie, na którym znajduje się budynek w użytkowanie wieczyste nabywcy tego lokalu. Przedmiotowy lokal został sprzedany przez Urząd D. (...) na podstawie umowy sprzedaży sporządzonej w formie aktu notarialnego z dnia 18 maja 1977 r. za Rep. A nr XI (...), a następnie zmienił właściciela na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy (sygn. akt I Ns 2821/81), na podstawie którego własność lokalu nabyła A. G.. Z lokalem nr (...) związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej.

Decyzją z dnia 6 lutego 2013 r. w sprawie (...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. stwierdziło, że decyzja Naczelnika Dzielnicy (...) z dnia 14 kwietnia 1977 r. Nr (...) została wydana z naruszeniem prawa, jednakże nie można stwierdzić jej nieważności z powodu wywołania przez tę decyzję nieodwracalnych skutków prawnych.

Naczelnik Wydziału Geodezji i (...) Gruntami (...) D. (...) decyzją z dnia 16 grudnia 1977 r. (Nr (...)) orzekł o sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) oraz udziałów przypadających właścicielowi tego lokalu we wspólnej części budynku i jego urządzeniach, które służą do wspólnego użytku ogółu mieszkańców, a także oddaniu udziału w gruncie, na którym znajduje się budynek w użytkowanie wieczyste nabywcy tego lokalu. Przedmiotowy lokal został sprzedany przez Urząd D. (...) na podstawie umowy sprzedaży sporządzonej w formie aktu notarialnego z dnia 12 stycznia 1978 r. za Rep. A nr XI (...), a następnie prawo własności nabył P. E. na podstawie umowy o podział majątku wspólnego. Z lokalem nr (...) związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej.

Decyzją z dnia 20 stycznia 2012 r. w sprawie (...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. stwierdziło, że decyzja Naczelnika Dzielnicy (...) z dnia 16 grudnia 1977 r. Nr (...) została wydana z naruszeniem prawa, jednakże nie można stwierdzić jej nieważności z powodu wywołania przez tę decyzję nieodwracalnych skutków prawnych.

Naczelnik Wydziału Geodezji i (...) Gruntami (...) D. (...) decyzją z dnia 24 sierpnia 1979 r. (Nr (...)) orzekł o sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) oraz udziałów przypadających właścicielowi tego lokalu we wspólnej części budynku i jego urządzeniach, które służą do wspólnego użytku ogółu mieszkańców, a także oddaniu udziału w gruncie, na którym znajduje się budynek w użytkowanie wieczyste nabywcy tego lokalu. Przedmiotowy lokal został sprzedany przez Urząd D. (...) na podstawie umowy sprzedaży sporządzonej w formie aktu notarialnego z dnia 19 listopada 1979 r. za Rep. A nr V- (...), a następnie K. K. (2) i K. K. (3) nabyli prawo własności na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia (sygn. akt I Ns 463/05) o stwierdzeniu nabycia spadku. Z lokalem nr (...) związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej.

Decyzją z dnia 6 lutego 2013 r. w sprawie (...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. stwierdziło, że decyzja Naczelnika Dzielnicy (...) z dnia 24 sierpnia 1979 r. Nr (...) została wydana z naruszeniem prawa, jednakże nie można stwierdzić jej nieważności z powodu wywołania przez tę decyzję nieodwracalnych skutków prawnych.

Naczelnik Wydziału Geodezji i (...) Gruntami (...) D. (...) decyzją z dnia 16 stycznia 1982 r. (Nr (...). (...)) orzekł o sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) oraz udziałów przypadających właścicielowi tego lokalu we wspólnej części budynku i jego urządzeniach, które służą do wspólnego użytku ogółu mieszkańców, a także oddaniu udziału w gruncie, na którym znajduje się budynek w użytkowanie wieczyste nabywcy tego lokalu. Przedmiotowy lokal został sprzedany przez Urząd D. (...) umową sprzedaży zawartą w formie aktu notarialnego z dnia 4 listopada 1982 r. za Rep. A nr V- (...) J. R., a następnie M. R. na podstawie umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego oraz umowy darowizny. Z lokalem nr (...) związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej.

Decyzją z dnia 28 września 2011 r. w sprawie (...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. stwierdziło, że decyzja Naczelnika Dzielnicy (...) z dnia 16 stycznia 1982 r. Nr (...). (...) została wydana z naruszeniem prawa, jednakże nie można stwierdzić jej nieważności z powodu wywołania przez tę decyzję nieodwracalnych skutków prawnych.

Naczelnik Wydziału Geodezji i (...) Gruntami (...) D. (...) decyzją z dnia 24 lutego 1984 r. (Nr (...)) orzekł o sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) oraz udziałów przypadających właścicielowi tego lokalu we wspólnej części budynku i jego urządzeniach, które służą do wspólnego użytku ogółu mieszkańców, a także oddaniu udziału w gruncie, na którym znajduje się budynek w użytkowanie wieczyste nabywcy tego lokalu. Przedmiotowy lokal został sprzedany przez Urząd D. (...) na podstawie umowy sprzedaży sporządzonej w formie aktu notarialnego z dnia 8 maja 1984 r. za Rep. A nr V (...), następnie Ł. S. nabył prawo własności na podstawie umowy darowizny, a następnie obecna właścicielka M. S. nabyła prawo własności również na podstawie umowy darowizny. Z lokalem nr (...) związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej.

Decyzją z dnia 20 stycznia 2012 r. w sprawie (...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. stwierdziło, że decyzja Naczelnika Dzielnicy (...) z dnia 24 lutego 1984 r. Nr (...) została wydana z naruszeniem prawa, jednakże nie można stwierdzić jej nieważności z powodu wywołania przez tę decyzję nieodwracalnych skutków prawnych.

Dyrektor D. (...) decyzją z dnia 31 lipca 1984 r. (...) zmieniającą decyzję Naczelnika Dzielnicy (...) z dnia 14 września 1983 r. (Nr (...)) orzekł o sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) oraz udziałów przypadających właścicielowi tego lokalu we wspólnej części budynku i jego urządzeniach, które służą do wspólnego użytku ogółu mieszkańców, a także oddaniu udziału w gruncie, na którym znajduje się budynek w użytkowanie wieczyste nabywcy tego lokalu. Przedmiotowy lokal został sprzedany przez Urząd D. (...) na podstawie umowy sporządzonej aktem notarialnym z dnia 7 grudnia 1984 r. za Rep. A nr V- (...), następnie sprzedany D. P., następnie B. G., a następnie obecnym właścicielom A. M. i W. M. na podstawie umów sprzedaży. Z lokalem nr (...) związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej.

Decyzją z dnia 20 stycznia 2012 r. w sprawie (...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. stwierdziło, że decyzja Naczelnika Dzielnicy (...) z dnia 14 września 1983 r. Nr (...) oraz zmieniająca ją decyzja Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu (...) W. z dnia 31 lipca 1984 r.(...) zostały wydane z naruszeniem prawa, jednakże nie można stwierdzić ich nieważności z powodu wywołania przez te decyzje nieodwracalnych skutków prawnych.

Kierownik Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami (...) D. (...) decyzją z dnia 7 października 1988 r. (Nr WG.II. (...)) orzekł o sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) oraz udziałów przypadających właścicielowi tego lokalu we wspólnej części budynku i jego urządzeniach, które służą do wspólnego użytku ogółu mieszkańców, a także oddaniu udziału w gruncie, na którym znajduje się budynek w użytkowanie wieczyste nabywcy tego lokalu. Przedmiotowy lokal został sprzedany przez Urząd D. (...) oraz R. B. na podstawie umowy sprzedaży sporządzonej w formie aktu notarialnego z dnia 5 września 1989 r. za Rep. A nr (...). Z lokalem nr (...) związany jest udział 58/1000 w nieruchomości wspólnej.

Decyzją z dnia 6 lutego 2013 r. w sprawie (...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. stwierdziło, że decyzja Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami (...) D. (...) z dnia 17 października 1988 r. Nr WG.II. (...) została wydana z naruszeniem prawa, jednakże nie można stwierdzić jej nieważności z powodu wywołania przez tę decyzję nieodwracalnych skutków prawnych.

Kierownik Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami (...) D. (...) decyzją z dnia 15 grudnia 1988 r. (Nr WG.II. (...)) orzekł o sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) oraz udziałów przypadających właścicielowi tego lokalu we wspólnej części budynku i jego urządzeniach, które służą do wspólnego użytku ogółu mieszkańców, a także oddaniu gruntu, na którym znajduje się budynek w użytkowanie nieczyste nabywcy tego lokalu. Przedmiotowy lokal został sprzedany przez D. (...) oraz M. P. na podstawie nowy sprzedaży sporządzonej w formie aktu notarialnego z dnia 17 marca 1989 r. za Rep. nr IV- (...), a następnie prawo własności nabyła M.-C. P.. Z lokalem nr (...) związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej.

Decyzją z dnia 6 lutego 2013 r. w sprawie (...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. stwierdziło, że decyzja Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami (...) D. (...) z dnia 15 grudnia 1988 r. Nr WG.II. (...) została wydana z naruszeniem prawa, jednakże nie można stwierdzić jej nieważności z powodu wywołania przez tę decyzję nieodwracalnych skutków prawnych.

Kierownik Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami (...) D. (...) decyzją z dnia 20 lutego 1989 r. (Nr WG.II. (...)) orzekł o sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) oraz udziałów przypadających właścicielowi tego lokalu we wspólnej części budynku i jego urządzeniach, które służą do wspólnego użytku ogółu mieszkańców, a także oddaniu udziału w gruncie, na którym znajduje się budynek w użytkowanie wieczyste nabywcy tego lokalu. Przedmiotowy lokal został sprzedany przez Urząd Dzielnicy (...) na podstawie umowy sprzedaży sporządzonej w formie aktu notarialnego z dnia 24 maja 1989 r. za Rep. (...), a następnie na podstawie umowy darowizny przekazany A. P. (1). Z lokalem nr (...) związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej.

Decyzją z dnia 28 września 2011 r. w sprawie (...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. stwierdziło, że decyzja Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami (...) D. (...) z dnia 20 lutego 1989 r. Nr WG.II. (...) została wydana z naruszeniem prawa, jednakże nie można stwierdzić jej nieważności z powodu wywołania przez tę decyzję nieodwracalnych skutków prawnych.

Kierownik Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami (...) D. (...) decyzją z dnia 19 października 1990 r. (Nr WG.II. (...)) oraz Naczelnik Wydziału Geodezji i (...) Gruntami decyzją zmieniającą z dnia 14 września 1992 r. (Nr (...).II- (...)) orzekł o sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) oraz udziałów przypadających właścicielowi tego lokalu we wspólnej części budynku i jego urządzeniach, które służą do wspólnego użytku ogółu mieszkańców, a także oddaniu gruntu, na którym znajduje się budynek w użytkowanie wieczyste nabywcy tego lokalu. Przedmiotowy lokal został sprzedany przez D. (...) na podstawie umowy sprzedaży sporządzonej w formie aktu notarialnego z dnia 4 listopada 1992 r. za Rep. A nr(...). Z lokalem nr (...) związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej.

Decyzją z dnia 28 września 2011 r. w sprawie (...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. stwierdziło, że decyzja Naczelnika Wydziału Geodezji i (...) Gruntami (...) D. (...) z dnia 19 października 1990 r. Nr WG.II. (...) zmieniona decyzją z dnia 14 września 1992 r. Nr (...).II- (...) została wydana z naruszeniem prawa, jednakże nie można stwierdzić jej nieważności z powodu wywołania przez tę decyzję nieodwracalnych skutków prawnych.

Lokal mieszkalny nr (...) o powierzchni 33,42 m ^{( 2)}, dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą nr (...), został sprzedany na podstawie umowy ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży lokalu oraz oddania części gruntu w użytkowanie wieczyste w formie aktu notarialnego za Rep. (...) z dnia 3 stycznia 2002 r. na rzecz małżonków A. P. (2) i K. P., a następnie sprzedana na podstawie umowy sprzedaży z dnia 29 czerwca 2006 r. w formie aktu notarialnego za Rep. (...) na rzecz A. L. i następnie sprzedana na podstawie umowy sprzedaży z dnia 28 grudnia 2005 r. w formie aktu notarialnego za Rep. (...) na rzecz M. D.. Z lokalem nr (...) związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej.

Lokal mieszkalny nr (...) o powierzchni 54,56 m ², dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą nr (...), został sprzedany na podstawie umowy ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży lokalu oraz oddania części gruntu w użytkowanie wieczyste w formie aktu notarialnego za Rep. (...) z dnia 29 maja 2002 r. na rzecz K. B.. Z lokalem nr (...) związany jest udział 412/10000 w nieruchomości wspólnej.

Lokal mieszkalny nr (...) o powierzchni 109,16 m ^{( 2)}, dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą nr (...), został sprzedany na podstawie umowy ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży lokalu oraz oddania części gruntu w użytkowanie wieczyste w formie aktu notarialnego za Rep. (...) z dnia 24 czerwca 2002 r. na rzecz małżonków E. A. oraz L. A.. Z lokalem nr (...) związany jest udział 824/10000 w nieruchomości wspólnej.

Lokal mieszkalny nr (...) o powierzchni 34,81 m ^{( 2)}, dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą nr (...), został sprzedany na podstawie umowy cywilnej – ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży lokalu oraz oddania części gruntu w użytkowanie wieczyste w formie aktu notarialnego za Rep. (...) z dnia 29 lipca 2004 r. na rzecz S. K.. Z lokalem nr (...) związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej.

Wnioskiem z dnia 24 września 2004 r. skierowanym do Ministra Infrastruktury S. S. (1) żądała stwierdzenia nieważności decyzji Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 6 listopada 1951 r. dotyczącej nieruchomości (...) położonej w W. przy ul. (...).

Decyzją z dnia 29 maja 2008 r.(...) Minister Infrastruktury stwierdził, że decyzja Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z dnia 6 listopada 1951 r. oraz utrzymane nią w mocy orzeczenie Prezydium Rady Narodowej w (...) W. z dnia 17 sierpnia 1951 r. w części, określonej w aktach notarialnych, dotyczącej sprzedanych lokali mieszkalnych nr (...) oraz praw związanych z tymi lokalami – wydane zostały z naruszeniem prawa, a w pozostałej części stwierdził ich nieważność.

Decyzją z dnia 17 marca 2011 r. ( (...) (...)) Minister Infrastruktury, po rozpatrzeniu wniosków o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy decyzję Ministra Infrastruktury z dnia 29 maja 2008 r. nr (...)

Wnioskiem z dnia 29 marca 2011 r. E. K. wniosła do Ministra Infrastruktury o przyznanie odszkodowania w łącznej wysokości 10.817.377,10 zł na podstawie art. 160 § 1 i 4 k.p.a. Wcześnie, powódka zawezwała także Skarb Państwa – Wojewodę (...) i(...) W. do próby ugodowej (wnioskiem z dnia 4 marca 2009 r.) przez Sądem Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie w sprawie VI Co 305/09. Do ugody jednak nie doszło z uwagi na niewyrażenie zgody przez uczestników postępowania.

Decyzją z dnia 2 kwietnia 2012 r. (Nr (...)) Prezydent (...) W. po rozpatrzeniu wniosku Z. S. z dnia 8 lutego 1949 r. o przyznanie J. S. prawa własności czasowej do gruntu oznaczonego nr hip.(...), położonego w W. przy ul. (...), orzekł o ustanowieniu prawa użytkowania wieczystego w udziale wynoszącym 0, (...) części, do zabudowanego gruntu o powierzchni 395 m ^{( 2)}, opisanego w ewidencji jako działka nr (...) z obrębu(...), położonego w W. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta Nr (...) na rzecz E. K., a także odmówił E. K. ustanowienia prawa użytkowania wieczystego do udziału wynoszącego 0,5101 części zabudowanego gruntu opisanego w ewidencji jako działka nr (...) z obrębu (...), położonego w W. przy ul. (...), z uwagi na oddanie go w użytkowanie wieczyste na rzecz osób trzecich – właścicieli wykupionych lokali w budynku posadowionym na w/w gruncie.

Decyzją z dnia 26 lipca 2012 r. w sprawie (...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. po rozpatrzeniu odwołania W. K. i M. W. od decyzji Nr (...) z dnia 2 kwietnia 2012 r. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Decyzją z dnia 14 lutego 2013 r.(...) Minister Administracji i Cyfryzacji stwierdził nieważność decyzji Wojewody (...) Nr (...) z dnia 24 lipca 1994 r., stwierdzającej nabycie przez D. Gminę (...) z mocy prawa w dniu 27 maja 1990 r. nieodpłatnie własności nieruchomości przy ul. (...) oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka Nr (...) z zabudową budynkiem mieszkalnym z wyłączeniem 9 lokali sprzedanych (Nr(...)) – w zakresie dotyczącym niesprzedanej części budynku mieszkalnego. Nadto Minister odmówił stwierdzenia nieważności w/w decyzji Wojewody (...) w części dotyczącej sprzedanych lokali mieszkalnych Nr (...) wraz z przynależnymi tym lokalom udziałami w części wspólnej budynku i prawie własności do pomieszczeń i urządzeń, które nie służą do wyłącznego użytku właścicieli poszczególnych lokali.

Obecnie nieruchomość składa się z dwóch działek ewidencyjnych: nr (...), obręb (...) o powierzchni 395 m ^{( 2)}, objętej księgą wieczystą nr (...); odpis zwykły księgi wieczystej nr (...) oraz część działki nr (...), obręb (...) w części o powierzchni 774 m ^{( 2)}, objętej księgą wieczystą nr (...).

Aktualnie wartość rynkowa sprzedanych lokali o nr (...) położonych w budynku nr (...) przy ul. (...) w W. według stanu na dzień 6 listopada 1951 r. a według cen na datę sporządzenia opinii wynosiła 6.688.200 zł. Wskazana wartość aktualna była na datę wyrokowania (zgodne oświadczenia stron). Strony zaś zgodnie określiły, iż określona przez biegłego wartość rynkowa sprzedanych lokali winna być obniżona o 37% z uwagi na objęcie przedmiotowej nieruchomości przepisami regulującymi publiczną gospodarkę lokalami, jeśli skład orzekający przychyli się w tym zakresie do zarzutu pozwanego (powódka co do zasady odrzucała koncepcję uwzględnienia przy wymiarowaniu szkody obciążenia w postaci obligatoryjnego prawa najmu wymienionych lokali) co do konieczności pomniejszenia w w/w wymiarze należnego odszkodowania.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że w sprawie ma zastosowanie przepis art. 160 § 1 i 2 k.p.a., a to zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692) i uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2011 r. (sygn. akt III CZP 112/10, LEX nr 751460).

Rzeczą strony powodowej było wykazanie bezpośredniego, normalnego związku przyczynowego pomiędzy powstałą szkodą a wydanymi decyzjami administracyjnymi dotkniętymi wadą. Co do przesłanki bezprawności, Sąd Okręgowy odwołał się do decyzji z dnia 29 maja 2008 r. Ministra Infrastruktury stwierdzającej, że decyzja Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 6 listopada 1951 r. oraz utrzymane nią w mocy orzeczenie Prezydium Rady Narodowej w (...) W. z dnia 17 sierpnia 1951 r. w części, określonej w aktach notarialnych, dotyczącej sprzedanych lokali mieszkalnych nr (...) oraz praw związanych z tymi lokalami – wydane zostały z naruszeniem prawa, a w pozostałej części stwierdził ich nieważność. W zakresie przesłanki istnienia adekwatnego związku przyczynowo-skutkowego Sąd pierwszej instancji stwierdził, że pomiędzy bezprawnym w/w orzeczeniem administracyjnymi a szkodą istnieje normalny związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. Szkodą, której naprawienia domaga się powódka jest bowiem uszczerbek majątkowy, jaki powstał na skutek wydania bezprawnej decyzji Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 6 listopada 1951 r , które stało się asumptem do późniejszego rozporządzenie prawem własności w części dotyczącej przedmiotowych lokali, w efekcie czego doprowadziło to do ostatecznego odjęcia powódce (jej poprzednikom prawnym) prawa własności o konkretnej wartości majątkowej. Do rozporządzenia bowiem tymi lokalami (także bezprawnego, co zostało potwierdzone w/w decyzjami administracyjnymi) nie mogłoby dojść gdyby w obrocie prawnym nie zaistniałaby przywołana Decyzja Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 6 listopada 1951 r. Gdyby nie została wprowadzona do obrotu przywołana decyzja administracyjna, nie doszłoby do sprzedaży przedmiotowych lokali oraz udziałów w częściach wspólnych budynku i jego urządzeń, a lokale te i związane z ich własnością udziały stanowiłyby, podobnie jak inne niesprzedane lokale, własność następców prawnych J. S.. Uszczerbek majątkowy po stronie powódki był normalnym następstwem wydania decyzji Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 6 listopada 1951 r

Należne powódce odszkodowanie w zakresie damnum emergens zostało obliczone w oparciu o dowód z opinii biegłego S. O.. Sąd uznał, że miarodajną dla ustalenia wysokości odszkodowania wynikającego z decyzji sprzedażowych będzie wartość sprzedanych lokali określona według ich stanu na dzień 6 listopada 1951 r., które spowodowały szkodę, a cen na datę sporządzenia opinii, zgodnie z treścią art. 363 § 2 k.c.

W pozostałym zaś zakresie Sąd powództwo oddalił. Wysokość odszkodowania dla sprzedanych lokali nr (...). (...) została ustalona w kwocie równej 6.688.200 zł, co po uwzględnieniu obniżenia ich wartości o 37% z uwagi na objęcie przepisami regulującymi publiczną gospodarkę lokalami, dało kwotę 4.213.659 zł (6.688.200 zł × 0,63), a roszczenie dalej idące było nieusprawiedliwione.

I odsetkach ustawowych z uwagi na odszkodowawczy charakter roszczenia (art. 363 § 2 k.c.) Sąd orzekł od dnia ustalenia przez biegłego wartości sprzedanych lokali. Tym samym, żądanie powódki o zasądzenie odsetek za okres poprzedzający, czyli obejmujący okres od dnia 1 kwietnia 2011 r., podlegało oddaleniu.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c.; biorąc pod uwagę okoliczność, iż roszczenie powódki zostało uwzględnione w 63%, stosunkowe rozdzielenie skutkowało zasądzeniem od pozwanego na rzecz powódki kwotę 4.208,58 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Od tego orzeczenia w części oddalającej powództwo apelację wniosła powódka podnosząc zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 363 § 2 k.c. i art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 6 k.c. Wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uwzględnienie powództwa co do dalszej kwoty 2 474 634 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 14 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty ewentualnie jego uchylenie w tej części i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Jakkolwiek Sąd pierwszej instancji nie odniósł się szczegółowo do kwestii obciążenia przedmiotowej nieruchomości budynkowej z lokalami mieszkalnymi obligatoryjnym prawem najmu, ustalenie w tym zakresie Sądu Okręgowego było prawidłowe, a skala obciążenia (co do zasady) – niesporna pomiędzy stronami. Trafnie przy tym Sąd ten zauważył, że zachodzi w takim przypadku konieczność brania pod uwagę wszystkich ograniczeń prawnych, którym podlegałaby przedmiotowa nieruchomość, gdyby nie doszło do jej bezprawnego przejęcia przez Państwo (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2002 r., sygn. akt I CKN 1215/00, LEX nr 78330).

Dekretem z dnia 21 grudnia 1945 r. o publicznej gospodarce lokalami (t.j. Dz.U.1950.36.343, zm. Dz.U.1951.10.75) wprowadzono w miastach i osiedlach publiczną gospodarkę lokalami mieszkalnymi i użytkowymi na zasadach przepisów tego dekretu (art. 1). M.in. objęła ona (...). W. (art. 2). Wyjątki wskazywał m.in. art. 3, który w zakresie relewantnym w sprawie, w ust. 1, punkcie pierwszym przewidywał, że przepisom dekretu nie podlegają lokale wyłączone spod publicznej gospodarki lokalami na podstawie przepisów dekretu z dnia 26 października 1945 r. o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych i uszkodzonych wskutek wojny - Dz. U. R. P. z 1947 r. Nr 37, poz. 181 i z 1948 r. Nr 50, poz. 389) oraz ustawy z dnia 3 lipca 1947 r. o popieraniu budownictwa (Dz. U. R. P. Nr 52, poz. 270 i Nr 73, poz. 467). Jednakże strona powodowa nie przedstawiła dowodów, aby taki przypadek miał miejsce, a przeczy temu pismo Z. S. z lipca 1951 r., w którym podnosiła brak decyzji odpowiednie władzy budowlanej na podstawie pierwszego z powołanych dekretów.

Niemniej, przyjmując nawet, że przedmiotowy budynek wraz z częścią lokali kwalifikował się do wyłączenia spod publicznej gospodarki lokalami wskutek zniszczeń, a następnie dokonanej odbudowy, w dacie decyzji szkodzącej doszło do włączenia także tych budynków i lokali w reżim publicznej gospodarki lokalami. Nastąpiło to mocą art. 1 ustawy z dnia 26 lutego 1951 r. o budynkach i lokalach nowowybudowanych lub odbudowanych (Dz.U.1951.10.75.).

Przesądzono natomiast w judykaturze (por. wyrok SN z dnia 12 grudnia 2013 r., V CSK 81/13, LEX nr 1421824), że dla ustalenia wysokości odszkodowania należnego poszkodowanemu przyjmuje się stan majątku poszkodowanego w chwili wyrządzenia szkody, natomiast miarodajne pozostają ceny w chwili ustalania odszkodowania (orzekania o odszkodowaniu). W odniesieniu do decyzji administracyjnych wyrządzających szkodę (tzw. decyzji wadliwych powodujących m.in. utratę prawa własności lub innego prawa) chodzi o stan nieruchomości istniejący w chwili wydania wadliwej decyzji, stanowiącej źródło powstania szkody. Stan taki obejmuje nie tylko parametry fizyczne lub geodezyjne danej nieruchomości (np. jej powierzchnię, infrastrukturę), lecz także samo jej funkcjonalne przeznaczenie społeczno-gospodarcze.

Powyższe stanowisko znajduje swoje przełożenie zarówno na wysokość (rozmiar) szkody – art. 363 § 2 k.c. (p rzepis ten bynajmniej nie modyfikuje w żadnym zakresie reguły ustalenia uszczerbku majątkowego, która wiąże rozmiar tego uszczerbku ze stanem składnika majątku poszkodowanego - przejętej nieruchomości o określonym przeznaczeniu i obciążeniu, w chwili wyrządzenia szkody.), jak i na adekwatny związek przyczynowy (art. 361 § 2 k.c.). Ten ostatni, jak potwierdził w swych ustaleniach Sąd Apelacyjny, miał miejsce i wpływał na obniżenie wartości nieruchomości o 37% (co, wobec przedłożonej opinii biegłego sądowego, ostatecznie nie było sporne pomiędzy stronami).

W tym kontekście okoliczność, że aktualnie nieruchomość nie pozostaje w restrykcyjnym systemie ograniczającym prawo własności, jest irrelewantna prawnie w niniejszej sprawie odszkodowawczej.

Z tych względów, nie podzielając podniesionych w apelacji zarzutów, w szczególności co do naruszenia prawa materialnego, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 i 99 oraz art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c.