Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 28 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Kutnie, IX Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w Ł., utrzymał w mocy postanowienie referendarza sądowego oddalające wniosek A. M. i P. M. o założenie księgi wieczystej i ujawnienie w niej wnioskodawców jako właścicieli.

W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, że do wniosku załączone zostały, wypis i wyrys z ewidencji gruntów oraz wypis z kartoteki budynków dotyczące nieruchomości, której dotyczył wniosek, a nadto postanowienie Sądu Rejonowego w Łęczycy z dnia 22 grudnia 2012 r., o dział spadku po J. B. vel B., A. B. vel B., J. Z., E. Z. i S. Z., a także zaświadczenie Naczelnika Urzędu Skarbowego o nabyciu nieruchomości przez K. L.. Sam wniosek o założenie księgi wieczystej i wpis został zawarty w akcie notarialnym, mocą którego K. L., jako właścicielka nieruchomości wywodząca swoje prawo własności z w/w postanowienie w przedmiocie działu spadku, dokonała na rzecz wnioskodawców darowizny udziałów wynoszących po ½ części prawa własności nieruchomości.

Sąd Rejonowy, podobnie jak referendarz sądowy ocenił, że uwzględnienie wniosku nie jest możliwe bez dołączenia "dokumentów stwierdzających <pierwotne> nabycie własności po wymienionych w postępowaniu o dział spadku spadkodawcach".

Powyższe orzeczenie zaskarżyli wnioskodawcy, wnosząc o jego zmianę, mająca się wyrażać w uwzględnieniu wniosku.

Apelujący zarzucili Sądowi Rejonowemu naruszenie przepisów:

- art. 34 Ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U.2001.124.1361 ze zm.), przez jego niezastosowanie,

- art. 365 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc, poprzez zignorowanie prawomocnego orzeczenia sądu, oraz art. 680 § 2 kpc poprzez próbę jego stosowania go w postępowaniu wieczystoksięgowym.

Nadto skarżący zarzucili Sądowi I. instancji nierozpoznanie istoty sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja jest zasadna.

Ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy, dotyczące treści wniosku i dołączonych do niego dokumentów są trafne, zaś Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne. Błędne były jednak wywiedzione na gruncie tych ustaleń faktycznych wnioski prawne.

W pierwszej kolejności godzi się zauważyć, że Sąd Rejonowy w swoim orzeczeniu stwierdził, że "utrzymuje w mocy zaskarżony wpis". Wynika stąd, że orzekanie nastąpiło na podstawie przepisu art. 398 ²³ § 1 kpc. Tymczasem zgodnie z przepisem art. 398 ²² § 2 kpc w razie wniesienia skargi orzeczenie referendarza sądowego traci moc. Zgodnie z § 3 tego przepisu po wniesieniu skargi sąd rozpoznaje sprawę jako sąd pierwszej instancji, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. W sprawie nie występuje jednak sytuacja wskazana w końcowej części przepisu, a unormowana bliżej w przepisie art. 398 ²³ § 1 kpc. Z procesowego punktu widzenia należy więc ocenić, że Sąd Rejonowy orzekał na podstawie niewłaściwych przepisów proceduralnych, a jego orzeczenie nie może być skuteczne, gdyż zaskarżony wpis utracił moc już z chwilą wniesienia sprzeciwu.

Orzeczenie obciążone jest także wadami znajdującymi swe źródło w przepisach prawa materialnego. Wbrew temu, co wywodzi Sąd Rejonowy, a wcześniej referendarz sądowy należy ocenić, że z punktu widzenia przepisu art. 626 ⁸ § 2 kpc w realiach obecnej sprawy wyłączną podstawą wpisu jest postanowienie działowe, z mocy którego K. L. nabyła nieruchomość i które stanowiło dla niej tytuł prawny do nieruchomości. Sprawa dotyczy bowiem nie wpisania w istniejącej księdze wieczystej nowego właściciela, lecz założenia nowej księgi wieczystej i wpisania właściciela w tej księdze po raz pierwszy. Nie chodzi tu zatem o sytuację, w której możliwe i konieczne było wykazanie następstwa prawnego pomiędzy dotychczasowym właścicielem wpisanym w dziale II. księgi, a wnioskodawcą. Skoro zaś w uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazywał, że wnioskodawcy nie wykazali następstwa prawnego wywiedzionego od wcześniejszego właściciela nieruchomości, tj. od spadkodawcy, to należy wskazać, że nie w każdej sprawie uczestnik postępowania działowego będzie zarazem następcą prawnym spadkodawcy. Do sytuacji takiej może dojść choćby wówczas, gdy któryś ze spadkobierców umrze i w jego miejsce do postępowania działowego jako uczestnicy wstąpią jego następcy prawni. Nadto trafnie wskazuje się w apelacji, że okoliczności tego rodzaju są przedmiotem badania sądu orzekającego w przedmiocie działu spadku, zaś prawomocne orzeczenie tego sądu wiąże sąd wieczystoksięgowy. Skoro więc dokonująca darowizny K. L. legitymowała się tytułem własności, którym mogła rozdysponować stosownie do swojej woli, to uzasadnione jest przyjęcie, że w sprawie istniały podstawy do dokonania wnioskowanego wpisu.

Ponieważ jednak Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy, konieczne było uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (art. 386 § 4 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc). Orzekając w przedmiocie kosztów Sąd Okręgowy zastosował unormowanie zawarte w przepisie art. 108 § 2 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc. Badając sprawę na nowo, Sąd Rejonowy będzie związany poglądem prawnym wyrażonym w niniejszym uzasadnieniu (art. 386 § 6 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc).