Sygn. akt I ACa 376/21
Dnia 6 grudnia 2022 r.
Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny
w składzie:
Przewodniczący: |
SSA Sławomir Jamróg |
Protokolant: |
Grzegorz Polak |
po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2022 r. w Krakowie na rozprawie
sprawy z powództwa (...) S.A. w W.
przeciwko A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G.
o zapłatę
na skutek apelacji pozwanych A. Z., K. Z. (1), B. G.
i A. G.
od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu
z dnia 30 grudnia 2020 r. sygn. akt I C 431/20
1. oddala apelacje;
2. zasądza solidarnie od pozwanych A. Z., K. Z. (1), B. G. i A. G. na rzecz strony powodowej kwotę 8.100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.
SSA Sławomir Jamróg
Sygn. akt I ACa 376/21
(...) S.A. w W. wniósł przeciwko pozwanym (...) Z., (...) Spółka Jawna w restrukturyzacji w S., A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G. powództwo w postępowaniu nakazowym z weksla o zapłatę kwoty 330.933,20 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 14 września 2017 r., z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanego Zarządcy masy sanacyjnej (...) Z., (...) Spółka Jawna w restrukturyzacji, do wysokości należności głównej, a ponadto o zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kosztów sądowych wraz z kosztami opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.
Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla wydanym w dniu 29 marca 2018 r. pod sygnaturą akt (...) (k. 136) Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.
W zarzutach z 19 kwietnia 2018 r. (k. 147-172) pozwani B. G. i A. G. wnieśli o uchylenie w całości nakazu zapłaty z dnia z dnia 29 marca 2018 r., sygn. akt (...) oraz oddalenie powództwa w całości w zakresie ich dotyczącym. Zarzucili: 1) wydanie nakazu zapłaty w oparciu o niepełny stan faktyczny sprawy albowiem wydanie nakazu zapłaty odbyło się na podstawie stanu faktycznego przywołanego przez powoda w pozwie, który nie uwzględniał istotnych okoliczności wskazujących na brak podstaw do wydania nakazu zapłaty względem pozwanych B. G. i A. G.; 2) wygaśnięcie poręczeń wekslowych udzielonych przez pozwanych; 3) wypełnienie przez powoda weksla in blanco w sposób sprzeczny z poręczeniem wekslowym; 4) wadliwe określenie na dokumencie wekslowym bezwarunkowego polecenia zapłaty; 5) brak na dokumencie wekslowym prawidłowo złożonego podpisu wystawcy weksla; 6) zmianę treści weksla, tj. zmianę miejsca płatności weksla, co w konsekwencji powoduje nieważność weksla a co najmniej sprawia, iż nie było skutecznego przedstawienia weksla do zapłaty; 7) nieistnienie dochodzonego przez powoda roszczenia względem B. G. i A. G. oraz brak wystąpienia przesłanek mogących spowodować postawnie takiego roszczenia; 8) nadużycie prawa podmiotowego przez powoda poprzez wypełnienie weksla in blanco i posłużeniem się nim w celu uzyskania nienależnego powodowi świadczenia od pozwanych w trybie postępowania nakazowego z weksla dotyczącego roszczeń które nigdy nie powstały względem pozwanych.
Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2020 roku sygn. akt I C 431/20 Sąd Okręgowy w Nowym Sączu utrzymał w mocy nakaz zapłaty wydany w dniu 29 marca 2018 roku przez Sąd Okręgowy w N. I Wydział Cywilny w sprawie sygn. akt: (...) w pkt 2. w całości w stosunku do pozwanych A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G. (pkt I) oraz zasądził na rzecz (...) S.A. w W. od pozwanych A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G. solidarnie kwotę 27 997,52 zł oraz od pozwanych B. G. i A. G. solidarnie kwotę 5460 zł ) – tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II) i nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Nowym Sączu od pozwanych A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G. solidarnie kwotę 902,36 zł tytułem wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa (pkt III) a kosztami sądowymi w zakresie, w jakim pozwani zostali zwolnieni z opłaty od zarzutów od nakazu zapłaty, obciążył Skarb Państwa (pkt IV).
Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:
W dniu 21 lutego 2012 r. powód (...) S.A. w W. ( (...) S.A.) zawarł z (...) Z., (...) Spółką Jawną w S. umowę zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...). Przedmiotem umowy było udzielenie przez (...) S.A. na zlecenie zleceniodawcy gwarancji należytego wykonania umowy o numerze (...) do kwoty 3.596.397 zł stanowiącej łączną sumę gwarancyjną, w tym do kwoty 3.596.397 zł sumy gwarancyjnej z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, z wyłączeniem roszczeń z tytułu rękojmi za wady i do kwoty 1.078.919,10 zł stanowiącej sumę gwarancyjną z tytułu rękojmi za wady. Ustalono przy tym okres obowiązywania gwarancji od dnia zawarcia umowy do 30 stycznia 2014 r. z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy i od 31 stycznia 2014 r. do 16 stycznia 2017 r. z tytułu rękojmi za wady. Gwarancja miała być udzielona na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Spółki z o.o. w M., na zabezpieczenie roszczeń beneficjenta wobec zleceniodawcy z tytułu naruszenia zobowiązań wynikających z umowy „Przebudowa (...) w K.” w ramach projektu „Uporządkowanie (...) na terenie Miasta i Gminy K.”, która miała być zawarta przez zleceniodawcę. Powód zobowiązał się udzielić gwarancji w brzmieniu określonym w załączniku do umowy, a zleceniodawca oświadczył, że akceptuje postanowienia tej gwarancji oraz, że znane mu są skutki prawne takiego zobowiązania. Zgodnie z § 1 ust. 3 umowy, na pisemny wniosek zleceniodawcy (...) S.A. miało prawo dokonać zmiany postanowień udzielonej gwarancji, w szczególności podwyższenia sumy gwarancyjnej lub przedłużenia okresu jej obowiązywania. Zmiana postanowień udzielonej gwarancji wymagała zawarcia aneksu do umowy i odpowiedniej zmiany postanowień udzielonej gwarancji w formie aneksu do gwarancji. Zleceniodawca zobowiązał się do zapłaty określonej składki (§ 2 ust. 1 umowy). W § 2 pkt. 2 postanowiono, że w przypadku podwyższenia sumy gwarancyjnej lub przedłużenia okresu obowiązywania gwarancji pobrana będzie składka dodatkowa. Z kolei w § 2 ust. 3 zapisano, że wydanie odpowiednio gwarancji lub aneksu do gwarancji nastąpi po ustanowieniu wszystkich zabezpieczeń określonych w § 3 ust. 3 oraz przedstawieniu przez zleceniodawcę dowodu opłacenia składki.
Zapis § 3 ust. 1 i 2 umowy stanowi, że w przypadku spełnienia przez (...) S.A. żądania zapłaty otrzymanego od beneficjenta w związku z realizacją gwarancji, zleceniodawca zobowiązuje się zwrócić (...) S.A. kwotę wypłaconą beneficjentowi z tytułu gwarancji - w terminie 7 dni od dnia doręczenia mu wezwania do zapłaty. W przypadku nie dokonania zapłaty w terminie zleceniodawca zobowiązał się zapłacić odsetki ustawowe od tej kwoty liczone od dnia następnego po upływie terminu płatności do dnia zapłaty. Stosownie do treści § 3 ust. 3 umowy, zabezpieczenie spłaty ewentualnych roszczeń (...) S.A. względem zleceniodawcy stanowić miał w pierwszej kolejności weksel własny in blanco wystawiony przez zleceniodawcę i poręczony przez A. Z. wraz z małżonką, M. K., B. G. wraz z małżonkiem oraz deklaracja wekslowa. W treści dokumentu gwarancji zapisano, że (...) S.A. udziela zamawiającemu Przedsiębiorstwu (...) Spółce z o.o. w M. jako gwarant gwarancji na zlecenie (...) Z., (...) Spółka Jawna w S., będącego w konsorcjum firm: (...) Z., (...) Spółka Jawna w S. - lider konsorcjum oraz B. G. prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą G. B. Zakład (...) w G. - partner konsorcjum, zapłaty kwoty 3.596.397,00 zł „stanowiącej zabezpieczenie wykonania wymienione w klauzuli (...) Warunków Kontraktu, bezspornie, w ciągu 21 (słownie: dwudziestu jeden) dni po otrzymaniu pierwszego wezwania na piśmie od zamawiającego”. Gwarant zgodził się na to, że żadna zmiana ani uzupełnienie lub jakakolwiek modyfikacja Warunków Kontraktu lub Robót, które mają zostać wykonane zgodnie z wymienionym w gwarancji kontraktem, lub w jakichkolwiek dokumentach stanowiących kontrakt, jakie mogą zostać sporządzone między zamawiającym a wykonawcą, nie zwalnia go w żaden sposób z odpowiedzialności wynikającej z przedmiotowej gwarancji. Jednocześnie gwarant zrezygnował z konieczności zawiadamiania go o takiej zmianie, uzupełnień lub modyfikacji. Zapisano też, że zabezpieczenie należytego wykonania umowy będzie ważne w pełnej wysokości 100%, tj. w kwocie 3.596.397,00 zł do 30 dnia od daty wydania Świadectwa Przejęcia, lecz nie dłużej niż do dnia 30 stycznia 2014 r., a w części równej 30%, tj. w kwocie 1.078,919,10 zł nie dłużej niż do 15 dnia od daty wydania Świadectwa Wykonania, lecz nie dłużej niż do dnia 15 lutego 2017 roku.
Z treści gwarancji wynikało ponadto, że wezwanie do zapłaty miało zostać podpisane przez osoby uprawnione do składania oświadczeń w imieniu zamawiającego. Własnoręczność podpisów widniejących na wezwaniu miała zostać potwierdzona przez notariusza lub bank prowadzący rachunek zamawiającego. Gwarancja przedstawiona została przy tym wszystkim jako „nieprzenośna, bezwarunkowa i nieodwołalna”.
Na zabezpieczenie spłaty ewentualnych roszczeń (...) S.A. względem zleceniodawcy z tytułu powyżej umowy zlecenia gwarancji (...) Z., (...) Spółka Jawna w S. złożyła do dyspozycji powoda weksel in blanco poręczony przez pozowanych A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G. wraz z deklaracją wekslową z dnia 21 lutego 2012 r. oraz oświadczeniem poręczycieli wekslowych do deklaracji wekslowej.
W deklaracji wekslowej wystawca weksla wskazał, że składa do dyspozycji (...) S.A. w W. weksel in blanco z jego wystawienia na zabezpieczenie spłaty swoich zobowiązań wobec (...) S.A. wynikających z Umowy udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012 r. wraz z późniejszymi zmianami. W razie nieuregulowania przez wystawcę w terminie zobowiązań z tytułu w/w Umowy zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) (należność główna, odsetki oraz koszty) lub nie uiszczenia jakiejkolwiek należności z niej wynikającej, wymaganej i płatnej zgodnie z jej warunkami (składka), (...) S.A. zyskał prawo uzupełnienia złożonego weksla brakującymi elementami według swojego uznania na sumę odpowiadającą zadłużeniu wystawcy łącznie z odsetkami i innymi kosztami, zawiadamiając go listem poleconym pod wskazanym adresem. List ten miał być wysłany przynajmniej na 14 dni przed terminem płatności. Wystawca zobowiązał się do poinformowania (...) S.A. o każdej zmianie naszego adresu. Postanowiono, że dwukrotne awizo pod ostatnim znanym (...) S.A. adresem będzie uważane za doręczone.
W treści oświadczenia poręczycieli wekslowych do deklaracji wekslowej podpisanego przez A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G. podano, że wymienieni poręczają niniejszym solidarnie za zobowiązania (...) Z., (...) Spółka Jawna w S. wynikające z tytułu Umowy zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012 r. wraz z późniejszymi zmianami (należność główna, odsetki, koszty) oraz z tytułu nie uiszczenia przez wystawcę weksla należności wynikającej z niniejszej umowy (składka), na dowód czego złożyli na wekslu wystawcy swój podpis jako solidarny poręczyciel za wystawcę. Oświadczyli jednocześnie, że zapoznali się z treścią Umowy zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012 r. oraz gwarancji ubezpieczeniowej należytego wykonania tejże umowy. Jednocześnie wyrazili zgodę na treść złożonej powyżej przez wystawcę deklaracji do weksla in blanco. Oświadczyli, że w razie wypełnienia weksla powinni być na równi z wystawcą powiadomieni o tym fakcie. List ten powinien być wysłany przynajmniej na 14 dni przed terminem płatności. Zobowiązali się do poinformowania (...) S.A. o każdej zmianie swojego adresu.
Aneksem nr (...) z dnia 30 stycznia 2014 r. (...) S.A. oraz (...) Z., (...) Spółka Jawna w S. na wniosek zleceniodawcy z dnia 2 stycznia 2014 r. dokonały zmiany w umowie zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) polegającej na tym, że wydłużono dotychczasowy okres obowiązywania gwarancji na okres obowiązywania „od dnia zawarcia umowy do 20 października 2014 r. z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy” i na okres obowiązywania „od 21 października 2014 r. do 5 listopada 2017 r. z tytułu rękojmi na wady”. Sumy gwarancyjne pozostały niezmienione.
Aneksem nr (...) z dnia 17 października 2014 r. (...) S.A. oraz (...) Z., (...) Spółka jawna w S. na wniosek zleceniodawcy z dnia 19 września 2014r. dokonały kolejnej zmiany w umowie zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) polegającej na tym, że wydłużono poprzednio ustalony okres obowiązywania gwarancji na okres obowiązywania „od dnia zawarcia umowy do 19 grudnia 2014 r. z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy” i na okres obowiązywania „od 20 grudnia 2014 r. do 3 stycznia 2018 r. z tytułu rękojmi na wady”. Sumy gwarancyjne pozostały niezmienione. Aneksem nr (...) z dnia 25 sierpnia 2015 r. (...) S.A. oraz (...) Z., (...) Spółka jawna w S. na wniosek zleceniodawcy z dnia 25 sierpnia 2014 r. dokonały jeszcze jednej zmiany w umowie zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) polegającej na tym, że wprowadzono nowy załącznik nr(...) do tej umowy (stanowiący załącznik (...) do przedmiotowego aneksu). Zmiany wprowadzone do treści gwarancji polegały w tym wypadku na przyjęciu zwrotu: „Zabezpieczenie należytego wykonania umowy będzie ważne w pełnej wysokości 100%, tj. w kwocie 3.596.397,00 PLN (słownie złotych: trzy miliony pięćset dziewięćdziesiąt sześć tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt siedem) do 30 dnia od daty wydania Świadectwa Przejęcia, lecz nie dłużej niż do dnia 19.12.2014 r.; a w części równej 30%, tj. w kwocie 1.078.91940 PLN (słownie złotych: jeden milion siedemdziesiąt osiem tysięcy dziewięćset dziewiętnaście i 10/100) nie dłużej niż do dnia 03.01.2018 r.” - w miejsce dotychczasowego brzmienia „Zabezpieczenie należytego wykonania umowy będzie ważne w pełnej wysokości 100%, tj. w kwocie 3.596.397,00 PLN (słownie złotych: trzy miliony pięćset dziewięćdziesiąt sześć tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt siedem) do 30 dnia od daty wydania Świadectwa Przejęcia, lecz nie dłużej niż do dnia 19.12.2014 r.; a w części równej 30%, tj. w kwocie 1.078.91940 PLN (słownie złotych: jeden milion siedemdziesiąt osiem tysięcy dziewięćset dziewiętnaście i 10/100) nie dłużej niż do 15 dnia od wydania Świadectwa Wykonania, lecz nie dłużej niż do dnia 03.01.2018 r.”
Pismem z 8 maja 2017 r. Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w M. wezwało stronę powodową do zapłaty na rzecz beneficjenta kwoty 1.078.919,10 zł stanowiącej sumę gwarancyjną z tytułu nienależytego wykonania umowy, na zasadach określonych w Kontrakcie nr (...) z dnia 22.02.2012 r. na przebudowę (...) w K. w ramach projektu „Uporządkowanie (...) na terenie Miasta i Gminy K.”. Spółka oświadczyła, że zobowiązany - firma (...), (...) Spółka Jawna w S. - pomimo pisemnego wezwania z dnia 22 marca 2017 r., w wyznaczonym terminie, tj. do dnia 31 marca 2017 r., nie wykonała swojego zobowiązania polegającego na usunięciu zgłoszony przez zamawiającego usterek oraz nie zgłosiła gotowości przeglądu w celu skwitowania usuniętych usterek do dnia 30 kwietnia 2017 roku. Wezwanie podpisane zostało przez prezesa zarządu spółki, a własnoręczność jego podpisu potwierdził Bank (...) Oddział w K., prowadzący na rzecz tego przedsiębiorstwa rachunek bankowy.
Strona powodowa przelała w dniu 3 lipca 2017 r. na rachunek beneficjenta. tytułem realizacji gwarancji. kwotę 1.078.919,10 zł.
Następie pismami z dnia 7 lipca 2017 r. powód wezwał między innymi (...) Z., (...) Spółkę Jawną oraz pozwanych A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G. do zapłaty 1.078.929,10 zł tytułem zwrotu kwoty zrealizowanej gwarancji.
W pismach z 28 lipca 2017 r. oraz z 11 sierpnia 2017 r. powód poinformował (...) Z., (...) Spółkę Jawną w restrukturyzacji o negatywnym rozpoznaniu zgłoszonej w tej sprawie reklamacji.
Po bezskutecznym wezwaniu pozwanych do zapłaty, powód wypełnił wystawiony przez zleceniodawcę (...) Z., (...) Spółkę Jawną i poręczony przez pozwanych A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G. weksel in blanco.
W dalszej kolejności, pismami z 23 sierpnia 2017 r. powód zawiadomił (...) Z., (...) Spółkę Jawną oraz pozwanych A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G. o wypełnieniu weksla, wystawionego w związku z zawartą umową zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012 r. ze zmianami. W pismach kierowanych do pozwanych wskazał, że weksel został wypełniony na łączną kwotę 1.078.919,10 zł i obejmuje należności główne z tytułu kwot wypłaconych w oparciu o gwarancję należytego wykonania umowy nr (...) z dnia 21 lutego 2012 r. ze zmianami na rzecz beneficjenta: Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. Ponadto, a ponadto że weksel został uzupełniony o termin płatności przypadający na dzień 13 września 2017 roku. Wskazano przy tym, że w przypadku nieuregulowania powyższej należności w terminie płatnością sprawa zostanie skierowana do sądu w celu przymusowego dochodzenia roszczenia.
Pozwani w odpowiedziach zakwestionowali podstawy realizacji gwarancji i zażądali aby (...) S.A. wystąpił niezwłocznie do beneficjenta gwarancji o natychmiastowy zwrot otrzymanego nienależnego świadczenia na konto (...) S.A. Przedłożono także stronie powodowej opinię dotyczącą uruchomienia gwarancji opracowaną przez niezależnego konsultanta członka zwyczajnego (...) M. M., w której wnioskach wskazano, że (...) S.A. wypłacając kwotę żądaną od beneficjenta jako sumę gwarancyjną z tytułu rękojmi za wady nie miał podstaw do jej uruchomienia ani w całości ani w jej części bez udokumentowania przez zamawiającego, według zapisów klauzuli (...) Warunków Kontraktu stanowiących integralną część zawartej umowy pomiędzy wykonawcą a zamawiającym.
Nadto Sąd pierwszej instancji ustalił, że:
Kontrakt Nr (...),Przebudowa (...) w K.” zawarty został w ramach projektu „Uporządkowanie (...) na terenie miasta i gminy K.” (projekt Nr (...). (...) (...). Po stronie zamawiającego występowała w nim spółka Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. z siedzibą w M.. Do realizacji tego kontraktu spółka (...), (...) Spółka Jawna w S. przystąpiła jako lider konsorcjum, w skład którego weszła też firmą pozwanej B. G. - Zakład (...) B. G. w G.. Umowa konsorcjum podpisana została przez te podmioty 27 grudnia 2011 roku. Roboty będące przedmiotem niniejszego Kontraktu miały zostać wykonane zgodnie z „Warunkami Kontraktowymi dla Urządzeń oraz Projektowania i Budowy dla urządzeń elektrycznych i mechanicznych oraz robót inżynieryjnych i budowlanych projektowanych przez Wykonawcę” pierwsze wydanie 1999 w języku angielskim, przygotowane i opublikowane przez Międzynarodową Federację Inżynierów Konsultantów (Federation Internationale des Ingenieurs - Conseils - FlDIC), Box 311, CH-1215 Geneva 15, Szwajcaria), oraz trzecie wydanie angielsko-polskie niezmienione 2006 (tłumaczenie 1. Wydania 1999).
Na Warunki Kontraktu składały się „Warunki Ogólne Kontraktu”, które stanowią wyżej wymienione „Warunki Kontraktowe dla Urządzeń oraz Projektowania i Budowy dla urządzeń elektrycznych i mechanicznych oraz robót inżynieryjnych i budowlanych projektowanych przez Wykonawcę” oraz „Warunki Szczególne Kontraktu”, które zmieniają i/lub uzupełniają postanowienia Warunków Ogólnych.
Klauzula (...). Warunków Ogólnych Kontraktu (w wersji niezmodyfikowanej postanowieniami szczególnymi kontraktu) stanowiła, że :
„Wykonawca na własny koszt uzyska Zabezpieczenie Wykonania w wysokości i walutach ustalonych w Załączniku do Oferty. Jeżeli nie jest tam podana żadna kwota, to niniejsza klauzula nie znajduje zastosowania. Wykonawca miał dostarczyć Zamawiającemu Zabezpieczenie Wykonania w terminie do 28 dni od otrzymania Listu Zatwierdzającego i przesłać kopię Inżynierowi. Zabezpieczenie Wykonania miało być wystawione przez jednostkę z kraju, lub innej jurysdykcji, zatwierdzonego przez zamawiającego i będzie miało formę załączoną do Szczegółowych Warunków lub inną, zatwierdzoną przez Zamawiającego. Wykonawca miał obowiązek zadbać, aby Zabezpieczenie Wykonania było ważne i mogło być wykorzystane aż do dnia, kiedy Wykonawca wykona i ukończy Roboty i usunie wszelkie wady. Jeżeli warunki Zabezpieczenia Wykonania wymieniały datę, wygaśnięcia, a Wykonawca a nie zdołał uzyskać prawa do Świadectwa Wykonania w terminie poprzedzającym o 28 dni datę wygaśnięcia, to Wykonawca miał przedłużyć odpowiednio okres ważności Zabezpieczenia Wykonania aż do czasu, kiedy Roboty zostaną ukończone i wszystkie wady usunięte.
W klauzuli wskazano także, że Zamawiający nie zgłosi roszczenia pod Zabezpieczenie Wykonania z wyjątkiem kwot, do których będzie miał prawo na mocy Kontraktu w przypadkach:
(a) nie przedłużenia przez Wykonawcę ważności Zabezpieczenia Wykonania opisanego powyżej. W tym przypadku Zamawiający może zgłosić roszczenie do całej kwoty Zabezpieczenia Wykonania;
(b) nie zapłacenia Zamawiającemu przez Wykonawcę kwoty uzgodnionej z Wykonawcą jako należna lub ustalonej na mocy klauzuli (...) [Roszczenia Zamawiającego] lub rozdziału 20 [Roszczenia, spory i arbitraż] w ciągu 42 dni po takim uzgodnieniu lub ustaleniu;
c) nie usunięcia przez Wykonawcę uchybienia w terminie do 42 dni od otrzymania wezwania Zamawiającego do usunięcia takiego uchybienia; lub
(d) zaistnienia okoliczności, uprawniających Zamawiającego do rozwiązania Kontraktu na mocy klauzuli (...) [Rozwiązanie Kontraktu przez Zamawiającego], niezależnie od tego czy postanowienie o rozwiązaniu zostało już wydane.
Zamawiający powetuje Wykonawcy i zabezpieczy go od wszelkich szkód, strat i wydatków włącznie z kosztami sądowymi i opłatami, powstałymi w następstwie roszczeń Zamawiającego na mocy Zabezpieczenia Wykonania w granicach, w jakich Zamawiający nie byt uprawniony do takich roszczeń. Zamawiający zwróci Wykonawcy Zabezpieczenie Wykonania w ciągu 21 dni po otrzymaniu kopii Świadectwa Wykonania.”
Odpowiedzialność za wady uregulowana została w klauzulach (...)Warunków Ogólnych Kontraktu.
W klauzuli (...) Zabezpieczenie Wykonania (Warunków Ogólnych Kontraktu) wprowadzono następnie zmiany polegające na tym,, że: „Pierwsze zdanie drugiego akapitu skreśla się. Wykreśla się przedostatni akapit niniejszej klauzuli. Ostatnie zdanie niniejszej klauzuli skreśla się i zastępuje następująco: Zabezpieczenie należytego wykonania Kontraktu zostanie zwolnione i zwrócone Wykonawcy w następujący sposób: 70% wartości zabezpieczenia w terminie 30 dni od dnia wystawienia przez Inżyniera Świadectwa Przejęcia całości Robót, 30% wartości zabezpieczenia w terminie 15 dni od dnia zakończenia się Okresu Rękojmi za wady dla całości Robót”. Sąd ustalił też, że świadectwo wykonania Kontraktu nr (...) „Przebudowa (...) w K., nr umowy (...) Z. (...), wydane zostało 1 września 2015 roku.
Wcześniej, 12 grudnia 2014 r. wystawione zostało świadectwie przejęcia.
Z chwilą wydania świadectwa wykonania rozwiązana została przez zamawiającego umowa z A. R. pełniącym przy tym przedsięwzięciu funkcję Inżyniera Kontraktu. W okresie rękojmi, który wykraczał już poza okres umowy z Inżynierem Kontraktu, zamawiający wszedł z wykonawcą na drogę otwartego sporu wskazując na konkretne usterki, których istnienia wykonawca konsekwentnie negował.
Pismem z 22 marca 2017 r. skierowanym do (...) Z., (...) Spółka Jawna w S., Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. wskazało, że ponieważ wielokrotnie wskazywane przez wykonawcę terminy usunięcia wad nie zostały dotrzymane lub/i brak jest jakiejkolwiek reakcji na zgłoszenia, na mocy Klauzuli (...)wzywa się wykonawcę do usunięcia/naprawy wszelkich usterek wykazanych przez komisję w protokole z przeglądu obiektów (...) usterek zgłoszonych przez użytkownika (...) do dnia 31 marca 2017 roku, oraz że jest to ostateczny termin na wykonanie zaległych prac (za wyjątkiem usterek budowlanych, na usunięcie których wyrażono już zgodę do dnia 30 czerwca 2017 r.). W związku z powyższym wyznaczono wykonawcy termin spotkania na okoliczność przeglądu usunięcia usterek na dzień 6 kwietnia 2017 r., na godz. 10:30. W załączeniu przekazano protokół z przeglądu obiektów (...) aktualne zestawienie usterek zgłoszonych przez użytkownika (...). Zaznaczono, że zgodnie z zapisami Klauzuli (...), jeżeli wykonawca nie dokona naprawy wad lub uszkodzeń w wyznaczonym terminie, zamawiający usunie pozostałe usterki we własnym zakresie. Koszty związanych z tym robót pokryte zostaną z gwarancji należytego wykonania robót wykonawcy.
W odpowiedzi na to zleceniodawca (...) Z., (...) Spółka Jawna w S. pismem z 31 maja 2017 r. wskazał, że iż roszczenie o uruchomienie całości kwoty sumy gwarancyjnej wobec pozostałych do usunięcia usterek jest niezasadne i niezgodne z kontraktem. Zadeklarował, że pozostałe do usunięcia usterki zgłaszane na bieżąco i zinwentaryzowane na dzień 29.05.2017 r. zostaną usunięte w terminie do 30.06.2017 r. Szacunkowa wartość prac niezbędnych, pozostałych do usunięcia nie przewyższa kwoty wg szacunków wykonawcy 80.000,00 zł. Zauważył, że wg stanu na dzień sporządzenia pisma, zamawiający nie wystąpił zgodnie z klauzulą (...) Kontraktu do wykonawcy z żadnym roszczeniem finansowym w zakresie kosztów jakie poniósł w związku z usuwaniem wad i usterek od usunięcia których wykonawca się uchylił lub ich nie wykonał.
Stanowisko to zleceniodawca (...) Z., (...) Spółka Jawna w restrukturyzacji podtrzymał w kolejnych pismach kierowanych do beneficjenta gwarancji z dnia 27 czerwca 2017 r., 3 lipca 2017 r., 10 lipca 2017 r., 11 lipca 2017 r. i 19 lipca 2017 roku. W piśmie z 5 lipca 2017 r. zleceniodawca wezwał Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. do zwrotu wypłaconej sumy gwarancji (...) S.A. wskazując wprost, że podjęte przez beneficjenta działania mają charakter bezpodstawnego wzbogacenia. Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. podnosiło brak dostatecznej reakcji wykonawcy na zgłaszane usterki oraz potrzebę zlecenia naprawy konkretnych urządzeń innemu podmiotowi. natomiast (...) Z., (...) Spółka Jawna w restrukturyzacji wystąpił do Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. o zwrot nienależnego świadczenia w postaci kwoty wypłaconej beneficjentowi gwarancji.
W dniu 3 stycznia 2018 r. Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. zwróciło (...) S.A. kwotę 747.985,90 zł tytułem pozostałej po wykonaniu robót zastępczych kwoty gwarancji należytego wykonania umowy.
Pismem z 14 czerwca 2019 r. Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. poinformowało pozwanego A. Z. o wydatkach poniesionych w ramach kwoty sumy gwarancyjnej w wysokości 330.933,20 zł. Do pisma załączyło potwierdzenia przelewów wraz zestawieniem faktur za roboty naprawcze.
Wnioskiem z 6 października 2017 r. spółka (...), (...) Spółka Jawna w restrukturyzacji wystąpiła do sądu przeciwko Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. z wezwaniem do próby ugodowej domagając się zapłaty wynagrodzenia za prace wykonane ponad zakres objęty kontraktem.
Przy tym stanie faktycznych Sąd pierwszej instancji uznał powództwo za uzasadnione.
Odwołując się do przepisów ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe, (Dz.U.2016.160 j.t., dalej Prawo wekslowe), w szczególności art. 101 i 102 Sąd pierwszej instancji uznał, że przedstawiony przez powoda weksel spełnia wszystkie warunki formalne, jakie prawo wekslowe przewiduje dla ważności weksla Prawa wekslowego). Sąd wskazał, że w tym przypadku podpis w imieniu wystawcy weksla złożył wspólnik (...) Z., (...) Spółka Jawna w S. – A. Z.. Wobec licznych dokumentów przedłożonych do niniejszej sprawy, w tym podpisów złożonych na umowie zlecenia udzielenia gwarancji czy podpisanych aneksy, Sąd Okręgowy uznał, że podpis złożony na wekslu złożony został w sposób powtarzalny i dokument ten został zaopatrzony przez ww. osobę w sposób pozwalający uznać, że jest to podpis zazwyczaj składany przez wystawcę w takiej właśnie formie, szczególnie w sytuacjach, w których było on wkomponowany dodatkowo w pieczątkę imienną. Ponadto Sąd uznał, , że z uwagi na swój charakterystyczny wygląd, podpis ten nosi cechy indywidulane, pozwalające przy tym na identyfikację autora.
Sąd Okręgowy dokonując wykładni treści weksla uznał , że użyta końcówka fleksyjna nie daje podstaw do zakwestionowania stanowiska, że weksel zawiera bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty przez wystawcę weksla a więc spełnia wymogi z art. 101 pkt 2 Prawa wekslowego. Przedłożony weksel zawiera też zdaniem Sądu Okręgowego jedno miejsce wystawienia (K.). Powód uzupełnił weksel poprzez wskazanie miejsca płatności wskazując na siedzibę banku (...) S.A. w W.. Zgodnie z deklaracją do weksla in blanco powód miał prawo opatrzyć ten weksel miejscem płatności według swojego uznania. Miejsca te można określić przez samo wskazanie nazwy miejscowości (wystarcza to do ważności weksla), ale nic nie stało na przeszkodzie, żeby wskazać konkretne miejsce (siedzibę banku). Ponadto formułowane w tym kontekście zarzuty pozwanych w żadnym razie nie wpływają na kwestię skutecznego przedstawienia weksla do zapłaty.
Za bezzasadne Sąd Okręgowy uznał zarzut wypełnienia weksla in blanco w sposób sprzeczny z poręczeniem wekslowym (deklaracją wekslową), w tym także zarzuty wygaśnięcia poręczeń wekslowych, nieistnienia dochodzonego przez powoda roszczenia jak i zarzut braku wystąpienia przesłanek mogących spowodować postawnie takiego roszczenia. Zdaniem Sądu pierwszej instancji pozwani odpowiadają na zasadzie poręczenia wekslowego za zobowiązania wystawcy weksla również w przypadku aneksowania stosunku podstawowego. W deklaracji wekslowej wystawca weksla wskazał, że składa do dyspozycji powoda weksel in blanco z na zabezpieczenie spłaty swoich zobowiązań wobec (...) S.A. wynikających z Umowy udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012 r. wraz z późniejszymi zmianami. W treści oświadczenia poręczycieli wekslowych do deklaracji wekslowej podpisanego przez A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G. wyartykułowano wprost, że poręczają niniejszym solidarnie za zobowiązania (...) Z., (...) Spółka Jawna w S. wynikające z tytułu Umowy zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012 r. wraz z późniejszymi zmianami (należność główna, odsetki, koszty) oraz z tytułu nie uiszczenia przez wystawcę weksla należności wynikającej z niniejszej umowy (składka). Każdy z poręczycieli oświadczył jednocześnie, że zapoznał się z treścią Umowy zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012 r. oraz gwarancji ubezpieczeniowej należytego wykonania tejże umowy. Jednocześnie wszyscy poręczyciele wyrazili zgodę na treść złożonej powyżej przez wystawcę deklaracji do weksla in blanco. Z oświadczeń tych jasno wynika, że poręczyli za wystawcę weksla i zobowiązali się zapłacić solidarnie jego zobowiązanie również w przypadku zmiany umowy zlecenia udzielenia gwarancji. Zeznaniach samych pozwanych Sąd ocenił jako wyuczone i niewiarygodne. Wskazał, że termin obowiązywania umowy zlecenia udzielenia gwarancji – w odniesieniu do rękojmi za wady – pierwotnie wyznaczony został datą graniczną 16 stycznia 2017 roku. Beneficjent o uruchomienie gwarancji wystąpił już po tej dacie, a to pismem z 8 maja 2017 roku. Wezwanie do uruchomienia gwarancji nastąpiło w jednak w terminie otwartym, to jest w terminie obowiązywania gwarancji wydłużonym ostatecznie (na mocy kolejnych aneksów nr (...) do umowy wydanych w oparciu o postanowienia samej umowy przewidującej w swojej treści możliwość wydłużenia okresu gwarancji) do dnia 3 stycznia 2018 roku. Znając treść umowy oraz akceptując treść deklaracji wekslowej w momencie udzielenia poręczenia wekslowego pozwani byli w pełni świadomi tego, że jako poręczyciele odpowiadają wekslowo za wystawcę weksla także w odniesieniu do roszczeń powoda powstałych w okresie wynikającym ze zmiany pierwotnej umowy. Sąd zwrócił dodatkowo uwagę, że w odpowiedzi na wezwania powoda z 7 lipca 2017 r. do spełnienia świadczenia oraz na zawiadomienie o wypełnieniu weksla pozwani formułowali szereg różnego rodzaju zarzutów, nie podnosili jednak w żaden sposób, że ich poręczenie wygasło z upływem terminu określonego w pierwotnej umowie. Uznał więc za nieprzekonujące aktualne wyjaśnienia pozwanych, że konkretne zapisy swojego oświadczenia do deklaracji wekslowej od początku rozumieli oni inaczej. Zdaniem Sądu Okręgowego w tym przypadku nie doszło do zmiany deklaracji wekslowej czy oświadczenia poręczycieli. Aneks do umowy podstawowej, z której wynikają roszczenia zabezpieczone wekslowo, nie mógł spowodować żadnej zmiany deklaracji wekslowej. Pozwani wyraźnie poręczyli zobowiązania wystawcy weksla z tytułu konkretnej umowy wraz z jej późniejszymi zmianami. Deklarację wekslową do weksla in blanco oraz oświadczenie poręczycieli odczytywać należy tu łącznie z treścią umowy zlecenia gwarancji. Przedmiotowa umowa już w swojej treści przewidywała zaś, że na pisemny wniosek zamawiającego gwarant może dokonać zmian postanowień udzielonej gwarancji, w szczególności podwyższenia sumy gwarancyjnej lub przedłużenia okresu jej obowiązywania (§ 1 ust. 3 umowy). Pozwani w treści swych oświadczeń potwierdzili, że z umową tą się zapoznali. Już w momencie składania oświadczeń jako poręczyciele wekslowi akceptowali zatem - treścią swych wyraźnych deklaracji - przedłużenie ważności gwarancji ubezpieczeniowej i jej zabezpieczeń. Ani z zapisów deklaracji wekslowej, ani tym bardziej z oświadczenia samych poręczycieli do deklaracji wekslowej nie wynika przy tym, że warunkiem zmiany umowy miałaby być w tym wypadku ponowna zgoda poręczycieli. Warunki takie nie wynikają też z samej umowy. Z treści § 2 ust. 3 umowy nie wynika, że warunkiem podpisania aneksu do umowy będzie ponowne wystawienie i poręczenie weksla o jakim mowa w § 3 ust. 3 umowy. Użyte w treści gwarancji odwołania do daty wydania Świadectwa Wykonania czy daty wydania Świadectwa Przejęcia służyły w tym miejscu tylko i wyłącznie do określenia ram czasowych obowiązywania gwarancji. W konsekwencji dokonane w tym zakresie zmiany również dotyczą w rzeczywistości przedłużenia okresu obowiązywania gwarancji, co też przewidywał przywołany już § 1 ust. 3 umowy. Skoro weksel przedstawiony w sprawie wystawiono na zabezpieczenie konkretnej umowy wraz z dalszymi jej zmianami, a poręczyciele wekslowi zobowiązania wystawcy wynikające z tej samej umowy wraz z jej późniejszymi zmianami poręczyli, powód miał prawo zakładać, że jego roszczenie pozostaje zabezpieczone także przy wprowadzaniu kolejnych aneksów. Zakres poręczenia wekslowego nie został zatem w sprawie rozszerzony. Wydłużenie terminu gwarancji nastąpiło w ramach zobowiązania wekslowego pozwanych nie zmieniało jednak treści poręczenia wekslowego.
Przedstawiony w sprawie weksel zabezpiecza roszczenia regresowe powoda wynikające z umowy zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej z dnia 21 lutego 2012 roku. na podstawie § 3 ust. 1 i 2 umowy zawartej pomiędzy stroną powodową za zleceniodawcą gwarancji , ten ostatni był zobowiązany zwrócić (...) S.A. kwotę wypłaconą beneficjentowi z tytułu gwarancji w określonym terminie, lecz świadczenia tego nie spełnił. (...) S.A. zyskał więc prawo uzupełnienia weksla.
Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że w tym przypadku gwarant zgodził się na to, że żadna zmiana ani uzupełnienie lub jakakolwiek modyfikacja Warunków Kontraktu lub Robót, które mają zostać wykonane zgodnie z wymienionym w gwarancji kontraktem, lub w jakichkolwiek dokumentach stanowiących kontrakt, jakie mogą zostać sporządzone między zamawiającym a wykonawcą, nie zwalniała go w żaden sposób z odpowiedzialności wynikającej z przedmiotowej gwarancji. Gwarancja przedstawiona została przy tym wszystkim jako „nieprzenośna, bezwarunkowa i nieodwołalna”. Żadnych dodatkowych warunków, czy to dotyczących potrzeby sformułowania w wezwaniu określonych roszczeń, czy to związanych z potrzebą dołączenia do żądania określonych dokumentów, w treści gwarancji nie przewidziano. Wzmianka o tym, że kwota gwarancji stanowi zabezpieczenie wykonania wymienione w klauzuli(...) Warunków Kontraktu pozwala zdaniem Sądu przyjąć, że udzieloną przez powoda gwarancję zakwalifikować można do kategorii gwarancji kauzalnych (nie abstrakcyjnych). Nie zmienia to jednak faktu, że stosunek prawny wynikający z kontraktu nr (...), w tym przypadku łączący (...) Z., (...) Spółka Jawna z beneficjentem gwarancji miał autonomiczny (nieakcesoryjny) charakter. Gwarancja nie nakładała na beneficjenta gwarancji obowiązku żądania dołączenia dokumentów potwierdzających zasadność bądź wymagalność żądanej kwoty, jej wysokości. Jakkolwiek pomiędzy zamawiającym (beneficjantem gwarancji) a wykonawcą kontraktu powstał spór na tle należytego wykonania umowy, w związku ze zgłoszonymi przez zamawiającego w okresie rękojmi usterkami, to jednak pozwani nie wykazali jednak, aby spór ten został w jakikolwiek sposób rozstrzygnięty na niekorzyść zamawiającego. Badanie prawidłowości realizacji przedmiotowego kontraktu nie mogło zatem stanowić przedmiotu wiążącej oceny w ramach niniejszego procesu. Zobowiązanie powoda z umowy gwarancji ubezpieczeniowej było zobowiązaniem samodzielnym, którego istnienie i zakres nie zależało od istnienia i zakresu innego zobowiązania, w szczególności zobowiązania wykonawcy kontraktu względem zamawiającego. Z umowy gwarancji nie wynikało by Beneficjent został zobowiązany do wskazania, na czym polegało nienależyte wykonanie umowy nr (...) z 22 lutego 2012 roku ani też tego, z jakich powodów zgłoszone przez zamawiającego usterki . Skoro więc beneficjent nie musiał wskazywać, na czym polegało nienależyte wykonanie zobowiązań z kontraktu przez wykonawcę ani uzasadniać wysokości żądanej kwoty, to niezasadne są zarzuty pozwanych, iż powód nie miał podstaw do uruchomienia sumy gwarancyjnej. Obowiązek gwaranta aktualizował się przez samo przedstawienie żądania zapłaty. Klauzula (...)., do której odwoływali się pozwani, odnosiła się zdaniem Sądu Okręgowego do zabezpieczenia kontaktu, ale nie stanowiła żadnego warunku, od którego gwarant mógłby uzależnić wypłatę gwarancji. Warunki te w konkretnej gwarancji ograniczały się do przedstawienia gwarantowi wezwania podpisane przez osoby uprawnione do składania oświadczeń w imieniu zamawiającego – w określonej formie. Nie ma też żadnych podstaw by twierdzić, że działania powoda stanowiło w nadużycie prawa (art. 5 k.c.) szczególnie, że nie wykazano by gwarancja stała się narzędziem uzyskania nienależnych korzyści, jak i nie wykazano nieistnienia stosunku podstawowego i nie ma podstaw do uznania, że w tym przypadku doszło do zmowy osób zainteresowanych.
Sąd Okręgowy uznał także, że powód umożliwił pozwanym zapoznanie się z treścią weksli w sposób umówiony przez strony, nie miał obowiązku przesyłać weksel na adres żądających tego poręczycieli. Od dnia płatności weksla, stosownie do art. 48 pkt. 2 Prawa wekslowego, powód miał prawo naliczać odsetki.
Z uwagi na powyższą argumentację powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.
Biorąc zatem pod uwagę, iż zarzuty pozwanych A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G. okazały się niezasadne, Sąd pierwszej instancji w oparciu o art. 496 k.p.c. utrzymał w mocy w stosunku do tych pozwanych nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym w dniu 29 marca 2018r. w sprawie (...) . Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach stanowił art. 98 k.p.c. w zw. z art. 745 § 1 k.p.c. a o kosztach sądowych art. 113 ust. 1 u.k.s.c.
Apelacje od tego wyroku wnieśli pozwani A. Z. , K. Z. (1) , M. K. , B. G. i A. G., przy czym apelacja pozwanej M. K. została odrzucona prawomocnym postanowieniem z dnia 20 maja 2021r.
Pozwani K. Z. (1) i A. Z. w swych apelacjach (k2365, (...)) zaskarżyli wyrok w punktach I-III, podnosząc analogiczne zarzuty:
I. naruszenia przepisów postępowania mające wpływ na rozstrzygnięcie a to:
a) art. 233§1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego z naruszeniem zasady bezstronnego, racjonalnego i wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego jako całości polegającej na:
- błędnym przyjęciu, że podpis znajdujący się na wekslu nie pozostawia wątpliwości co do autora podpisu, w sytuacji, gdy na wekslu pod pieczątką firmy znajduje się znak graficzny nie pozwalający na identyfikację czyj podpis widnieje na wekslu, aby można było go porównać ze wzorem podpisu na innych dokumentach przedłożonych do niniejszej sprawy, a nadto w sytuacji gdy przedłożenie dokumentów, na których jest postawiony podobny znak graficzny nie świadczy niezbicie o tym, że ten znak graficzny postawił na wekslu wspólnik firmy — A. Z.;
- pominięcie dokumentów w postaci wzorów gwarancji ubezpieczeniowych udzielanych przez powoda o charakterze abstrakcyjnym, których treść znacznie różniła się od treści przedmiotowej gwarancji, gdyż odnosiła się do stosunku podstawowego poprzez klauzulę (...). Warunków Kontraktu oraz dowodu z zeznań A. Z. złożonych na rozprawie w dniu 16.11.2020 r. (00:11:30 nagrania) w zakresie w jakim twierdził, że między stronami na skutek rozmów z powodem doszło do modyfikacji gwarancji i wprowadzenia do jej treści postanowień odwołujących się do klauzuli (...) Warunków Kontraktu, która przewidywała wypłatę całej sumy gwarancyjnej wyłącznie w przypadku nieprzedłużenia ważności gwarancji, a w każdym innym wypadku Beneficjent musiał wykazać z jakiego tytułu korzysta i jaka jest jego wysokość, co doprowadziło do błędnego przyjęcia, że Beneficjent nie musiał wykazywać na czym polegało nienależyte wykonanie Umowy ani wysokości żądanej kwoty, gdyż treść Gwarancji uniemożliwia podnoszenie zarzutów ze stosunku podstawowego i nie daje Gwarantowi prawa do dokonania przez niego oceny czy beneficjentowi przysługują wymagalne roszczenia; |
- pominięciu dowodu z zeznań świadka A. R. – tj inżyniera kontraktu złożonych na rozprawie w dniu 28 września 2020r. , które według apelujących miały wskazywać, że Beneficjent był uprawniony do żądania wypłaty gwarancji dopiero wówczas gdy po spełnieniu procedury wynikającej z Kontraktu na własny koszt usunie usterki po udokumentowaniu wydatków z tego tytułu, że jest jeden wyjątek, gdy wykonawca przedłuża kontrakt i nie odnowi gwarancji który tu nie nastąpił, co doprowadziło do błędnego ustalenia przez Sąd , że beneficjent spełnił wszelkie wymogi warunkujące wypłatę świadczenia z gwarancji a gwarant prawidłowo wypłacił Beneficjentowi sumę gwarancyjną;
- pominięciu dowodu z zeznań pozwanego A. Z. złożonych na rozprawie w dniu 16.11.2020 r. (00:32:31 nagrania) w zakresie w jakim ten twierdził, że beneficjent przed zgłoszeniem żądania wypłaty sumy gwarancyjnej nie wyznaczył 42-dniowego terminu do usunięcia wad , do czego było zobowiązany na podstawie klauzuli (...). Warunków Kontraktu, do której odnosiła się treść Gwarancji co doprowadziło do błędnego uznania, że Beneficjent spełnił wszelkie wymogi warunkujące wypłatę świadczenia z gwarancji, a Gwarant prawidłowo wypłacił sumę gwarancyjną,
- pominięcie dowodu z zeznań świadka A. R. złożonych na rozprawie w dniu 28.09.2020 i zeznań pozwanego A. Z. złożonych w dniu 16.11.2020 w zakresie w jakim zgodnie twierdzili , że zostało wystawione świadectwo przejęcia robót potwierdzające wykonanie Kontraktu prawidłowo a sam fakt podpisania tego świadectwa oznacza, że pozostały drobne , nieistotne sprawy a nadto, że wszystkie wady uznane przez wykonawcę za zasadne były usuwane na bieżąco , natomiast wady, które były sporne powinien usunąć inżynier kontraktu, co doprowadziło do błędnego przyjęcia , że gwarant prawidłowo wypłacił sumę gwarancyjną, w sytuacji gdy powinien był podnieść zarzut niezrealizowania się wymaganego rezultatu , w tym zarzut nadużycia prawa gwarancji.,
- pominięciu dowodu z opinii sporządzonej przez niezależnego konsultanta członka (...) mgr inż. M. M. dotyczącej kwestii zasadności uruchomienia Gwarancji przez Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w aspekcie postanowień zawartej Umowy na Przebudowę (...) w K., co doprowadziło do błędnego przyjęcia, iż Gwarant prawidłowo wypłacił sumę gwarancyjną na rzecz Beneficjenta;
- błędnej oceny wiarygodności dowodu z przesłuchania stron i uznanie ich zeznań za niewiarygodne w szczególności w zakresie w jakim twierdzili, że gwarancja została wypłacona po okresie, za który odpowiadają jako poręczyciele wekslowi, że nie posiadali wiedzy o jej wydłużeniu, o podpisanych do umowy zleceniach gwarancji aneksach (...) nie wyrażali zgody na jakąkolwiek zmianę tej umowy tylko dlatego że pismach kierowanych do powoda po wezwaniu ich do zapłaty kwoty wypłaconej tytułem gwarancji na rzecz Beneficjenta umowy nie powołali się na ten fakt, co doprowadziło do błędnego przyjęcia, że poręczyciele wekslow1 działali z zamiarem udzielenia nieograniczonego czasowo poręczenia;
b) art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie, że Beneficjent udowodnił wszystkie przesłanki warunkujące wypłatę świadczenia z Gwarancji w sytuacji, gdy powód nie wykazał, na jakiej konkretnie podstawie żąda wypłaty sumy gwarancyjnej i jaka jest wysokość roszczeń w stosunku do Wykonawcy zabezpieczona przedmiotową Gwarancją;
II. Naruszenie przepisów prawa materialnego:
a) to jest art. 102 w zw. z art. 101 pkt 7 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. — Prawo wekslowe poprzez błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że weksel jest ważny, gdyż znajdujący się na wekslu podpis wystawcy weksla spełnia wymogi podpisu, pomimo, że wystawcą weksla była firma oznaczona na wekslu poprzez odciśnięcie pieczątki firmy, zaś złożony podpis osoby uprawnionej do reprezentacji spółki budzi wątpliwości, co do osoby składającej podpis;
b) to jest art. 101 pkt 2 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. — Prawo wekslowe poprzez
błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że weksel jest ważny, gdyż zawiera bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty przez wystawcę weksla — osobową spółkę prawa
handlowego, mimo że polecenie zapłaty na wekslu brzmiało „zapłacę”, zamiast „zapłacimy”, w sytuacji, gdy bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty złożone w imieniu osobowej spółki prawa handlowego powinno zostać sformułowane w liczbie mnogiej, a tego błędu nie sanuje wykładania weksla, gdyż całość tekstu weksla pozostawia wątpliwości co do zgodności z przepisami prawa wekslowego i zwyczajami w obrocie; c) to jest art. art. 353 1 k.c. poprzez błędną wykładnię Gwarancji polegającą na przyjęciu przez Sąd I instancji, iż mimo że strony w ramach swobody umów zawarły w treści Gwarancji klauzulę (...). Warunków Kontraktu wprowadzającą związek między zobowiązaniem z Gwarancji a stosunkiem podstawowym, to jej treść uniemożliwia podnoszenie zarzutów ze stosunku podstawowego i nie daje Gwarantowi prawa do dokonania przez niego oceny czy Beneficjentowi przysługują wymagalne roszczenia pieniężne zabezpieczone przedmiotową Gwarancją, a jeśli tak to w jakiej wysokości;
d) to jest art. 65 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i dokonanie wykładni Gwarancji ubezpieczeniowej należytego wykonania umowy nr (...) z dnia 21.02.2012 r. wystawionej przez powoda na rzecz Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. stanowiącej zabezpieczenie wykonania Kontraktu pn. „Przebudowa (...) w K.” w ramach Projektu „Uporządkowanie(...) na terenie Miasta i Gminy K.” z rażącym pominięciem zasad wykładni oświadczeń woli określonych w tym przepisie i w związku z tym niezasadne uznanie przez Sąd I instancji, że:
- do wypłaty przez Gwaranta na rzecz Beneficjenta kwot z Gwarancji wymagane było tylko przedstawienie Gwarantowi wezwania podpisanego przez osobę uprawnioną do składania oświadczeń w imieniu zamawiającego w określonej formie bez podawania podstawy żądania, a Beneficjent nie był zobowiązany do wskazania który z przypadków określonych w klauzuli (...). Warunków Kontraktu w punkcie od (a) do (d) stanowi podstawę żądania wypłaty sumy gwarancyjnej, zaś Gwarant nie miał obowiązku ustalać, czy Beneficjent wyznaczył 42 dniowy termin na usunięcie wad i usterek, czy wypełnił warunki Kontraktu związane z procedurą Usuwania wad i usterek zawartych w klauzuli (...) Warunków Kontraktu oraz żądania dalszych wyjaśnień od Beneficjenta, w sytuacji, gdy treść Gwarancji odnosi się do klauzuli (...), Warunków Kontraktu, która wyraźnie stanowi, że żądanie wypłaty kwoty z Gwarancji jest wyjątkiem i prawo to przysługuje Beneficjentowi wyłącznie co do kwot do których uprawniony według kontraktu, a tym samym powołana klauzula (...). Warunków Kontraktu pozostaje w ścisłym związku z innym postanowieniami Warunków Kontraktu regulującymi podstawy do żądania kwot
przez Beneficjenta w wypadkach wskazanych w tej klauzuli;
- Beneficjent nie musiał wykazywać istnienia roszczenia oraz jego wysokości w stosunku do Wykonawcy i był on uprawniony do żądania wypłaty przez Gwaranta całej sumy gwarancyjnej przed poniesieniem jakichkolwiek kosztów związanych z usuwaniem tych wad, w sytuacji, gdy istnienie wymagalnego roszczenia winno stanowić podstawę domagania się zapłaty z przedmiotowej Gwarancji, a treść klauzuli (...). Warunków Kontraktu do której odnosi się Gwarancja nie daje podstaw do pobrania przez Beneficjenta całej kwoty Gwarancji na poczet przyszłych roszczeń pieniężnych;
- Beneficjent był uprawniony do żądania wypłaty przez Gwaranta całej sumy gwarancyjnej przed podniesieniem jakichkolwiek kosztów związanych z usuwaniem tych wad, gdy tymczasem treść klauzuli (...). do której odnosi się Gwarancja i którą w ocenie Sądu miał badać Gwarant przyznaje uprawnienie Beneficjentowi do żądania pełnej sumy gwarancyjnej (bez wykazywania wysokości żądanej kwoty) wyłącznie w jednym przypadku określonym w punkcie (a) tej klauzuli, tj. w wypadku nieprzedłużenia przez Wykonawcę (Zleceniodawcę wystawienia gwarancji) ważności gwarancji (a taki przypadek w tym wypadku nie występuje);
e) to jest art. 6 k.c. poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że obowiązek Gwaranta wypłaty sumy gwarancyjnej aktualizował się przez samo przedstawienie wezwania podpisanego przez osoby uprawnione do składania oświadczeń w imieniu zamawiającego w określonej formie bez podawania podstawy żądania, gdyż Beneficjent nie był zobowiązany do wykazania spełnienia się jednego z warunków w klauzuli (...).
Warunków Kontraktu oraz istnienia roszczenia pieniężnego zabezpieczonego przedmiotową gwarancją;
f) to jest art. 5k.c. w zw. z art. 353 1 k.c. poprzez ich niezastosowanie skutkujące przyjęciem, iż żądanie przez Beneficjenta zapłaty całej sumy gwarancyjnej nie stanowiło nadużycia prawa podmiotowego Beneficjenta z Gwarancji i było zgodne z celem Gwarancji, a tym samym, że Gwarant prawidłowo wypłacił sumę gwarancyjną na rzecz Beneficjenta, a jego żądanie zwrotu tej sumy jest uzasadnione treścią § 3 umowy zlecenia udzielenia gwarancji, gdy tymczasem Gwarant nienależnie zapłacił całą sumę gwarancyjną, pomimo że mógł i powinien był podnieść zarzut niezrealizowania się zabezpieczonego rezultatu, w tym zarzut nadużycia prawa gwarancji, przez co Gwarant powinien żądać jej zwrotu wyłącznie od Beneficjenta „nie od Zleceniodawcy wystawienia gwarancji i dłużników wekslowych (określonych błędnie w apelacji jako hipoteczni);
g) art. 10 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. — Prawo wekslowe poprzez ich błędne niezastosowanie polegające na przyjęciu, że pozwani podpisując weksel jako
poręczyciele wekslowi działali z zamiarem udzielenia poręczenia nieograniczonego
czasowo, w sytuacji, gdy z treści weksla oraz z treści deklaracji wekslowej wynikało ograniczenie czasowe;
Pozwani B. G. i A. G. w swej apelacji k2440 zaskarżyli wyrok w punktach I-III zarzucając:
I. naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść orzeczenia tj.:
a) art. 233§1 k.p.c. poprzez:
- zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego (tj. całości zapisów porozumienia wekslowego na które składały się Deklaracja wekslowa Oraz Umowa zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej m (...) (...) z dnia 21 lutego 2012r.) i przyjęcie wyłącznie w oparciu o fragment zapisu Deklaracji wekslowej (... wraz z późniejszymi zmianami ...) oraz z naruszeniem zasad logiki i doświadczenia życiowego, iż Pozwani poręczyciele wekslowi ponosili odpowiedzialność również za wszelkie dalsze zobowiązania Wystawcy weksla powstałe w okresie określonym w późniejszych aneksach do Umowy zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012 r. które były zawierane bez wiedzy i zgody poręczycieli ,
- bezzasadne uznanie za niewiarygodne zeznań Pozwanych w kwestii, że jako poręczyciele wekslowi odpowiadali wyłącznie za roszczenia powstałe w pierwotnym okresie obowiązywania gwarancji a wszelkie zmiany wymagały ich odrębnej zgody, w sytuacji gdy treść zeznań tych świadków korelowała w tym zakresie z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym z dokumentów,
- sprzeczność dokonanych przez Sąd I Instancji ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym poprzez przyjęcie wbrew zgromadzonym w sprawie dowodom z dokumentów, iż w stanie faktycznym niniejszej sprawy de facto doszło do skutecznej zmiany Umowy zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej wydłużającej okres gwarancji do dnia 3 stycznia 2018r., w sytuacji gdy z zapisów Aneksu nr (...) z dnia 25.08.2015r. do Umowy zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012 r. wynika, że nie została na jego podstawie zmieniona treść Umowy w jakimkolwiek zakresie a jedynie został wprowadzony załącznik nr(...) w postaci wzoru aneksu nr (...) do gwarancji ubezpieczeniowej z dnia 21.02.2012r.,
- sprzeczność dokonanych przez Sąd I Instancji ustaleń faktycznych z zebranym w Sprawię materiałem dowodowym poprzez przyjęcie wbrew zgromadzonym w sprawię dowodom z dokumentów, iż wystosowane przez Beneficjenta żądania z dnia 8.05.2017 r. wypłaty sumy gwarancyjnej odpowiadało wszystkim wymogom określonym w Gwarancji należytego wykonania umowy nr (...) w sytuacji gdy w treści w/w żądania Beneficjenta z dnia 8.05.2017r. brak jest jakiejkolwiek wzmianki o oparciu żądania na klauzuli (...) Warunków Kontraktu jako materialnego warunku wypłaty sumy z gwarancji, co miało istotny wpływ na wynik sprawy albowiem Sąd I Instancji przyjął, iż dokonana wypłata odbywała się w sposób zgodny z Umową zlecenia udzielania gwarancji ubezpieczeniowych oraz dokumentem Gwarancji należytego wykonania umowy nr (...) i uzasadniała regres powoda (gwaranta) względem Wykonawcy (...) Z., K. Sp. J. oraz Pozwanych poręczycieli wekslowych,
b) art. 235 2§2 pkt 2 k.p.c., art. 227 i 278 k.p.c. poprzez pominięcie zawnioskowanego przez Pozwanych B. G. i A. G. w zarzutach od nakazu zapłaty (str. 44 i 45) dowodu z opinii biegłego w sytuacji gdy dowód ten został powołany na okoliczności mające istotne znaczenie dla ustalenia faktów istotnych dla sprawy w tym ustalenia czy żądaniem Beneficjenta z dnia 8.05.2017 r. wypłaty kwoty gwarancji było objęte roszczenie zabezpieczone tą gwarancją czy też inne roszczenie niewskazane w dokumencie gwarancyjnym,
II. naruszenie prawa materialnego a to:
a) art. 102 w zw. z art. 101 pkt 7 prawa wekslowego poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu ważności weksla w sytuacji gdy widniejący na nim podpis (parafka) jest nieczytelny w stopniu umożliwiającym identyfikację osoby podpisanej za wystawcę,
b) art. 102 w zw. z art. 101 pkt. 2 prawa wekslowego poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu ważności weksla w sytuacji, gdy widniejące na nim bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty brzmiało: „zapłacę” natomiast prawidłowo sformułowane przyrzeczenie zapłaty w imieniu osobowej spółki prawa handlowego winno brzmieć „zapłacimy”,
c) art. 102 w zw. z art. 101 pkt. 4 i pkt. 6 prawa wekslowego poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu ważności weksla w sytuacji gdy na wekslu widniały dwa miejsca wystawienia i płatności weksla a wedle w/w przepisów ustawy Prawo wekslowe weksel winien zawierać jedno miejsce wystawienia i jedno miejsce płatności,
d) art. 65 §1 i 2 k.c. w związku zapisami Porozumienia wekslowego (którego treść wyznaczała Umowa zlecenia udzielenia gwarancji kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012 r. oraz deklaracja wekslowa), poprzez przyjęcie wbrew kontekstowi słownemu i logicznemu całości zapisów Porozumienia wekslowego oraz wbrew kontekstowi sytuacyjnemu wystawienia przedmiotowych weksli in blanco, bez uwzględnienia zeznań Pozwanych poręczycieli wekslowych co do rozumienia przez nich zapisów Porozumienia wekslowego, jak również poprzez rozstrzygnięcie wszelkich wątpliwości na niekorzyść Pozwanych wbrew zasadom in dubio contra proferentem oraz in favor debitoris, że Pozwani jako poręczyciele odpowiadają wekslowo za wystawcę weksla także w zakresie roszczeń Powoda powstałych w wyniku aneksowania stosunku podstawowego dokonywanego bez wiedzy i zgody Pozwanych poręczycieli, w sytuacji gdy prawidłowa wykładania porozumienia wekslowego wskazywała, że modyfikacje stosunku podstawowego wymagały odrębnej zgody Pozwanych poręczycieli wekslowych na objęcie tych modyfikacji udzielonym poręczeniem wekslowym, które w chwili jego udzielenia miało obejmować wyłącznie roszczenia ze stosunku podstawowego o zakresie istniejącym w chwili dokonania poręczeń (tj. za roszczenia powstałe w pierwotnym okresie gwarancji),
e) naruszenie przepisu art. 65§ 1 i 2 k.c. w związku zapisami Gwarancji należytego wykonania umowy nr (...) z dnia 21.02.2012 r. oraz z zapisami Klauzuli (...) Warunków Kontraktu poprzez przyjęcie, iż przedmiotowa gwarancja w swojej treści nie zawierała warunków materialnych zapłaty sumy gwarancyjnej, a jedynie warunki formalne, a wobec tego miała rzekomo charakter, nieakcesoryjny względem istnienia i zakresu zobowiązania wykonawcy z Kontraktu, w sytuacji gdy prawidłowa wykładnia w/w dokumentów wskazywała, iż poprzez odwołanie się w treści dokumentu gwarancji do Klauzuli (...) Warunków Kontraktu (jaką materialnego warunku wypłaty sumy z gwarancji) zamiarem i celem stron Umowy zlecenia udzielenia gwarancji kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012 r. było nadanie gwarancji zarówno kauzalnego, jak i akcesoryjnego charakteru,
f) art. 5 k.c. w zw. z art. 353 1 k.c. poprzez ich niezastosowanie ; przyjęcie, że żądanie przez Beneficjenta zapłaty całej sumy gwarancyjnej nie stanowiły nadużycia prawa podmiotowego Beneficjenta z Gwarancji i było zgodne z celem Gwarancji, a tym samym, że Gwarant prawidłowo wypłacił sumę gwarancyjną na rzecz Beneficjenta, a jego żądanie zwrotu tej sumy jest uzasadnione treścią § 3 umowy zlecenia udzielenia gwarancji, gdy tymczasem Gwarant nienależnie zapłacił całą sumę gwarancyjną, pomimo że mógł i powinien był podnieść zarzut niezrealizowania się zabezpieczonego rezultatu, w tym zarzut nadużycia prawa z gwarancji, przez w Gwarant powinien żądać jej zwrotu wyłącznie od Beneficjenta a nie od Zleceniodawcy wystawienia gwarancji i poręczycieli wekslowych.
Wszyscy apelujący pozwani wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie nakazu zapłaty, oddalenie powództwa i zasądzenia na ich rzecz koszty postępowania za obie instancje, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego rozpoznania.
Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.
Rozpoznając apelacje Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego i zważył co następuje:
Wierzyciel, którego wierzytelność została zabezpieczona wekslem gwarancyjnym, uzyskuje możliwość wyboru, czy skorzystać z uprzywilejowanej procesowej drogi dochodzenia roszczeń wekslowych, gdzie wystarczające jest co do zasady powołanie się jedynie na treść weksla (art. 485 § 2 k.p.c.), czy wytoczyć powództwo oparte na stosunku podstawowym. Domagając się wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z powołaniem na weksel, strona powodowa nie miała obowiązku przedstawiania wszystkich twierdzeń i zgłaszania dowodów dotyczących istnienia długu wynikającego ze stosunku podstawowego. Remitent dochodząc wierzytelności wekslowej nie musi bowiem wykazywać podstawy gospodarczej zobowiązania wekslowego ani tego, że ta podstawa w ogóle istniała. Strona powodowa wprawdzie oparła pozew na wekslu (k1), jednak podstawa faktyczna była szersza i odwoływała się do stosunku podstawowego. Obie strony nie kwestionowały jednak , że taki stosunek istniał. Istotne też jest, że weksel nie był przedmiotem obrotu. W takiej sytuacji, to pozwani obowiązani byli podnieść zarzuty (obiektywne i subiektywne) w oparciu o art. 10 Prawa wekslowego, gdyż wystawienie weksla wzmacnia pozycję wierzyciela. Ciężar dowodu nieprawidłowego wypełnienia weksla spoczywa wówczas na dłużniku wekslowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2018 r. IV CSK 267/17 LEX nr 2539871). Osoba, która wręczyła weksel in blanco może także podnosić na podstawie art. 10 ustawy z 1936 r. - Prawo wekslowe Dz.U.2016.160 t.j. zarzut niezgodnego z porozumieniem wypełnienia weksla, a więc ukształtowania jego treści w sposób niezgodny z porozumieniem stron stosunku wekslowego. Taki zarzut może podnieść avalista (art. 32 prawa wekslowego).
Pozwani jednak nie wykazali zasadności twierdzeń i nie sprostali obowiązkowi z art. 6 k.c. i 232 k.p.c.
Nie podziela Sąd Apelacyjny zarzutu naruszenia art. 102 prawa wekslowego. Zgodnie z art. 100 pkt 7 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe ( Dz.U.1936.37.282 ze zm. weksel powinien zawierać podpis wystawcy. Wystawcą w tym przypadku była (...) Z., (...) Spółka Jawna w S.. Oznaczenie wystawcy było zgodne z danymi KRS a Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że podpis został złożony za spółkę przez wspólnika A. Z., działającego jako osoba uprawniona do reprezentacji pozwanej spółki, w sposób dostatecznie identyfikujący tego reprezentanta spółki (k.42-43). Jakkolwiek według powszechnego znaczenia podpis to imię i nazwisko, to jednak w orzecznictwie wskazywano, że podpis nie musi zawierać pełnego brzmienia nazwiska, lecz może składać się z możliwych do stwierdzenia liter umożliwiających identyfikację podpisującego, a jego forma powinna pozwalać na porównanie i ustalenie przez powtarzalność, że podpis ma postać zwykle używaną, nawet gdy jest mało czytelny; chodzi więc o cechy indywidualne i powtarzalne (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 24 czerwca 2009 r., I CSK 447/08, Legalis). Słusznie więc Sąd Okręgowy wskazywał, że dopuszczalne jest więc skrócenie, które nie musi być także w pełni czytelne byleby taki podpis stwarzał możliwość porównania oraz ustalenia, czy został złożony w formie zwykle przezeń używanej; podpis więc powinien wykazywać cechy indywidualne i powtarzalne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2009r. IV CSK 78/09 LEX nr 512010.).
Sąd Apelacyjny nie kwestionuje, że parafa nie może być uznana za podpis wystawcy weksla (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 30 grudnia 1993 r., III CZP 146/93, Legalis). Tolerancja co kształtu własnoręcznego podpisu nie może bowiem stwarzać wątpliwości w stosunku do osób trzecich i zagrażać pewności, że podpisujący chciał podpisać się pełnym swoim nazwiskiem oraz że uczynił to w formie, jakiej przy podpisywaniu dokumentów stale używa. Trzeba jednak podkreślić, że w tym przypadku podpis A. Z. obejmował dostrzegalne litery (...) i (...) w specyficznym, indywidualnym, szczególnym układzie graficznym (dowód weksel zdeponowany, którego treść odzwierciedla k.56). Co istotne był to układ powtarzalny i nie budzący wątpliwości. Z deklaracji do weksla (k.58), z zażalenia z dnia 2 marca 2018r. (k61), z oświadczenia o stanie majątkowym (k84), reklamacji z dnia 2 sierpnia 2017r. k.189/2, pism z dnia 31 maja 2017r. i 3 lipca 2017r , 11 lipca 2017r., 25 lipca 2017r. , 3 sierpnia 2017r., 21 grudnia 2017r., 5 stycznia 2018r. , 15 listopada 2017r., 5 października 2017r. , 3 października 2017r., 21 września 2017r., 18 września 2017r., 15 września 2017r.,31 sierpnia 2017r., 22 sierpnia 2017r, 18 sierpnia 2017r. umowy konsorcjum z dnia 27 grudnia 2011r. , szczegółowego podziału robót, wezwania do natychmiastowego zwrotu gwarancji z dnia 25 lipca 2017r, pisma dotyczącego reklamacji z dnia 2 sierpnia 2017r.. oraz pism z dnia 29 sierpnia 2017r. , 31 maja 2017r., z dnia 27 czerwca 2017r. , z dnia 3 lipca 2017r., z dnia 11 lipca 2017r. , z dnia 14 sierpnia 2017r. z notą , z dnia 3 października 2017, z dnia 21 września 2017r. , z dnia 15 września 2017r. z dnia 20 lipca 2017r. - odpowiednio:k.199/2, k.202k.204/2, k.205, k.208, k211. k.212,k 407,k.409 , k.410/2, k.413/2, k.416, k420, k. 422/2, k. 423, k.427, k 433, k.435, k 467, k468, 469, k.478/2, k.482, k.491/2, k.497/2 k.499, k502, k. 508/2, k 531, 541-542, k593/2,k.596 , k.600, k.603 wynika, że A. Z. składał podpisy w analogicznym indywidualnym układzie graficznym, szczególnie gdy czytelność tego podpisu wzmacniała dodatkowo pieczątka imienna. To czy pozostali wspólnicy udzielili zgody na wystawienie weksla jest elementem wewnętrznym spółki. W dacie podpisania weksla A. Z. był niewątpliwie osobą uprawnioną do jednoosobowej reprezentacji spółki a wpis w KRS tworzył domniemanie uprawnienia do reprezentacji w sposób zgodny z art. 29 §1 k.s.h.
Trzeba też podzielić w całości argumentację Sądu pierwszej instancji co do właściwego wskazania miejsca wystawienia i płatności. Przedłożony weksel zawiera jedno miejsce wystawienia (K.). Powód uzupełnił weksel poprzez wskazanie miejsca płatności wskazując na siedzibę banku (...) S.A. w W.. Zgodnie z deklaracją do weksla in blanco powód miał prawo opatrzyć ten weksel miejscem płatności według swojego uznania. Nie ma żadnych przeszkód by jako miejsce płatności wskazać siedzibę banku, w którym wierzyciel posiada rachunek bankowy. Trzeba dodatkowo podkreślić, że z przepisu art. 102 prawa wekslowego wynika, że podanie miejsce zamieszkania nie jest tożsame z miejscem płatności analogicznie więc podanie siedziby wystawcy nie tworzy automatycznie wątpliwości co do miejsca płatności, które w wekslu w sposób wyraźny również zostało oznaczone. Zwrócić też trzeba uwagę, iż przewidziane w art. 38 Prawa wekslowego przedstawienie weksla do zapłaty nie wymaga jego fizycznego okazania „do oczu” dłużnikowi wekslowemu, a wystarczającym jest stworzenie mu możliwości do zapoznania się z jego oryginałem w miejscu jego płatności (por. wyrok SN z dnia 21 marca 2001 r., sygn. akt III CKN 322/2000; wyrok SN z dnia 31 marca 2006 r., sygn. akt IV CSK 132/2005, Lex Polonica 1631625; wyrok SN z dnia 4 marca 2008 r., sygn. akt IV CSK 457/2007, Lex Polonica 20388666). Poza sporem jest , że weksel nie mógł być okazany w siedzibie banku wierzyciela. Nie powoduje to jednak wygaśnięcia obowiązku zapłaty co najwyżej mogło mieć wpływ na odsetki. W takim jednak przypadku skutkiem nieprzedstawienia weksla do zapłaty domicyliantowi jest jedynie to, że odsetki należą się dopiero od dnia, w którym wystawca weksla mógł faktycznie dokonać oględzin weksla i ustalić, czy jest zobowiązany do jego zapłaty (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia z dnia 23 listopada 2004 r. I CK 224/04 LEX nr 277075 ) . W tym zaś wypadku pozwani mogli się zapoznać z wekslem w siedzibie remitenta. Zwracając się o przesłanie weksla do siedziby strony powodowej mieli świadomość gdzie się weksel znajduje i mogli faktycznie dokonać oględzin weksla i ustalić, czy są zobowiązani do jego zapłaty. W konsekwencji należy uznać, że przepisy ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. — Prawo wekslowe dotyczące warunków formalnych weksla nie zostały naruszone.
Nie można ponadto podzielić zarzutu niewłaściwej wykładni tekstu weksla (art. 65 k.c.). Przepis ten na zastosowanie zarówno do postanowień zawartych w dokumencie weksla, jak i - w przypadku tzw. weksla in blanco - do postanowień tzw. deklaracji wekslowej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 czerwca 2006 r., V CSK 70/06, OSNC 2007, Nr 7, poz. 59; z dnia 22 października 2009 r., akt III CSK 40/09, nie publ.). Należy jednak podkreślić, że abstrakcyjny charakter weksla i obowiązujące w nim rygory formalne, nakłaniają raczej do obiektywizacji wykładni w odniesieniu do samego weksla.
Sąd drugiej instancji uznaje za nietrafny zarzut nieważności weksla z powodu posłużenia się końcówką fleksyjną w słowie „zapłacę”. Funkcja słowa "zapłacić" w tekście weksla jest zupełnie podstawowa, w wypadku weksla własnego – przyrzeczenia takiej zapłaty (art. 101 pkt 2 Prawa wekslowego). Wskazanie końcówki fleksyjnej właściwej dla liczby pojedynczej nie powoduje jakiejkolwiek wątpliwości dla ustalenia treści zobowiązania wekslowego, szczególnie gdy wystawcą była w tym przypadku jedna osoba (spółka). Zdaniem Sądu drugiej instancji żadnego więc błędu nie było.
Niezależnie od tego, nie można uznać weksla za nieważny tylko z powodu błędów ortograficznych lub gramatycznych, albo z powodu użycia niewłaściwego wyrazu lub niewłaściwej formy gramatycznej, jeżeli całość tekstu weksla nie pozostawia wątpliwości, że jest on zgodny z przepisami Prawa wekslowego i zwyczajami w obrocie wekslowym. Okoliczność, że zawarto w tekście weksla zwrot „zapłacę” zamiast zwrotu „zapłacimy” - właściwego dla wielopodmiotowości dłużników- nie uchyla prawidłowości oznaczenia wystawcy weksla . Nie kwestionując zarzutu, że spółka jawna to spółka osobowa, trzeba jednak zwrócić uwagę, że do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych (art.33 1§1 k.c.). Osoba prawna będąca przedsiębiorcą, a takim podmiotem jest pozwana spółka, która działa pod firmą, która podlega ujawnieniu we właściwym rejestrze. To spółka jawna jest więc podmiotem w obrocie i stała się w tym przypadku- po wypełnieniu weksla- dłużnikiem wekslowym a okoliczność, że subsydiarną i solidarną ponoszą także wspólnicy w wypadku gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna nie oznacza, że weksel ma zawierać zobowiązanie w formie wskazującej, że mają zapłacić wspólnicy.
Niezależnie od tego Sąd Apelacyjny zauważa, że zarzuty dotyczące ważności weksla tracą na znaczeniu w sytuacji, gdy w treści oświadczenia poręczycieli wekslowych do deklaracji wekslowej podpisanego przez A. Z., K. Z. (1), M. K., B. G. i A. G. podano, że wymienieni poręczają niniejszym solidarnie za zobowiązania (...) Z., (...) Spółka Jawna w S. wynikające z tytułu Umowy zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012 r. wraz z późniejszymi zmianami (należność główna, odsetki, koszty) oraz z tytułu nie uiszczenia przez wystawcę weksla należności wynikającej z niniejszej umowy (składka)- (k.57). Sąd Apelacyjny podziela bowiem wyrażany w orzecznictwie pogląd, zgodnie z którym, jeżeli tzw. "deklaracja wekslowa", upoważniająca uprawnionego posiadacza weksla in blanco do wypełnienia go w uzgodniony sposób, czyni - w zakresie zabezpieczenia spłaty długu wystawcy takiego weksla przez inne osoby składające deklarację - zadość przesłankom poręczenia cywilnego za dług przyszły, uzasadniona jest odpowiedzialność tych osób z umowy poręczenia (por.m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 22 października 1975 r., IV PR 162/75 i z dnia 5 sierpnia 2005r. II CK 14/05 LEX nr 604041 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 marca 2019 r. I ACa 407/18 LEX nr 2747671. Wierzytelność została wystarczająco zidentyfikowana. Niezależnie więc od warunków formalnych weksla i awalu podstawy odpowiedzialności pozwanych za dług spółki wynikający ze stosunku gwarancji nie budzą wątpliwości.
Niewątpliwie z ogólnych zasad prawa wekslowego wynika, że zakres poręczenia nie może być rozszerzony bez zgody poręczyciela (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 listopada 1973 r., III CRN 269/73, (OSPiKA 1975, poz. 210 z glosą M. Bączyka). W tej sprawie jednak nie wykazano by do takiego rozszerzenia poręczenia doszło. Nie ma bowiem żadnych podstaw do uznania, że przy udzieleniu poręczenia doszło do ograniczenia czasowego odpowiedzialności. Ani treść poręczenia na wekslu ani też treść deklaracji nie daje żadnych podstaw do uznania, że w tym przypadku odpowiedzialność awalistów została ograniczona terminem czy warunkiem. Osoby poręczające podpisały oświadczenie o poręczeniu za zobowiązanie (...) Z., (...) Spółkę Jawna w S. przy wskazaniu, że zapoznali się oni z treścią umowy zlecenia udzielenia gwarancji oraz z gwarancją ubezpieczeniową należytego wykonania umowy. Jednakże oznaczając zobowiązanie odwołano się jedynie do samego zlecenia gwarancji ubezpieczeniowej kontraktowej nr (...) (...) z dnia 21 lutego 2012r. Jest to zrozumiałe skoro gwarancja miała charakter samodzielny. Wskazano ponadto, że zobowiązanie może być aneksowane bez odwołania się do konkretnych aneksów. Poręczyciele więc musieli zakładać, że poręczają za dług w przesuniętym czasie trwania realizacji kontraktu, skoro mieli świadomość, że zlecenie może zostać w przyszłości zmodyfikowane także poprzez wskazanie kolejnego okresu obowiązywania gwarancji. Sąd Apelacyjny podkreśla, że w §1 ust. 3 umowy zlecenia gwarancji wskazano wyraźnie (k.13), że aneksu wymagają w szczególności podwyższenie sumy gwarancji lub przedłużenie okresu jej obowiązywania. Poręczyciele zobowiązali się zaś wyraźnie spełnić dług także w przypadku aneksowania a więc także dotyczącego przedłużenia terminu obowiązywania gwarancji. Zarzut więc wygaśnięcia gwarancji nie mógł zostać uwzględniony.
Niezasadnie też powodowie kwestionują ustalenia dotyczące wykładni zapisów Gwarancji i Zlecenia gwarancji. Ocena zeznań A. Z. nie miała charakteru dowolnego. Strona pozwana pomija, że odmowa wiarygodności jednej z grup przeciwstawnych dowodów nie narusza art. 233§1 k.p.c. Subiektywno -obiektywna wykładnia umowy ( w tym przypadku zlecenia gwarancji) wskazuje, że jeżeli strony nie przyjmowały tego samego znaczenia oświadczenia woli, konieczne jest przejście do drugiej, obiektywnej fazy wykładni, w której sens oświadczenia woli ustala się na podstawie przypisania normatywnego, czyli tak, jak adresat sens ten rozumiał i rozumieć powinien. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2007 r.II CSK 348/06LEX nr 1455721). Przemawia za tym także okoliczność, że pozostali poręczyciele weksla nie byli uczestnikami porozumienia Gwaranta ze zleceniodawcą Gwarancji, co skłania w kierunku obiektywizacji wykładni. Jak wynika z oświadczenia poręczyciela do deklaracji poręczyciele uznawali za wystarczające zapoznanie się z treścią zlecenia udzielenia gwarancji oraz z gwarancją a więc wiązali swoje poręczenie z treścią dokumentów dotyczących gwarancji a nie z całokształtem okoliczności związanych z wykonywaniem inwestycji. Jakkolwiek z zeznań K. Z. (2) wynika, że miała ona przekaz ze strony męża, lecz nic nie wskazuje, by poza zleceniem Gwarancji i samą gwarancją dysponowała ona wiedzą o woli Gwaranta czy też zakresem żądań beneficjenta gwarancji co do jej ustanowienia. Słusznie więc odmówiono wiary dowodom osobowym.
Sąd Apelacyjny nie kwestionuje zasady, że wątpliwości powinny być usuwane na niekorzyść strony przygotowującej dokument umowy. W tym jednak wypadku treść zlecenia gwarancji, jak też sama gwarancja należytego wykonania umowy, nie rodzą wątpliwości i nie dają żadnych podstaw do uznania, że gwarant był zobowiązany do weryfikacji zasadności roszczeń beneficjenta gwarancji z tytułu naruszenia zobowiązań (...) Z., (...) Spółki jawnej wynikających z umowy z nr (...) (...) z dnia 21.02.2012 r., w szczególności z tytułu rękojmi za wady. Okoliczność, że zgodnie z dokumentem gwarancji (k20) causą do zlecenia gwarancji była konieczność zabezpieczenia przez spółkę (...) wykonania wymienionych w klauzuli (...). warunków Kontraktu, nie tworzy automatycznie podstaw do przyjęcia, że strona powodowa miała weryfikować prawidłowość wykonania umowy przez wykonawcę. Zaprzecza temu jednoznaczne stwierdzenie, że gwarancja jest bezwarunkowa. Także postanowienia dotyczące obowiązku wykonania gwarancji (nawet w przypadku zmiany kontraktu) wskazują , że gwarancja miała w tym przypadku nieakcesoryjny, samodzielny charakter.
Trzeba podkreślić, że gwarant udzielał beneficjentowi gwarancję zapłaty w terminie 21 dni po otrzymania pierwszego wezwania na piśmie bez odwoływania się do jakichkolwiek dokumentów mających potwierdzać istnienie wad. Jedynie przewidziano szczególną formę dla wezwania do zapłaty (notarialne poświadczenie podpisów). Przyjęcie więc koncepcji pozwanych jest kompletnie nielogiczne albowiem musiałoby zakładać, że Gwarant będzie miał obowiązek rozstrzygania sporu pomiędzy zamawiającym a wykonawcą/kierownikiem kontraktu/, który był zleceniodawcą Gwarancji. Wnioski dowodowe pozwanych zaś wskazują, że weryfikacja prawidłowości wykonania robót wymagała wiedzy specjalistycznej (opinii biegłego). Pismo pozwanej spółki z dnia 20 lipca 2017r. ponadto wskazuje, że ocena istnienia wad wymagała także weryfikacji dokumentacji przetargowej (k.622-624).Koncepcja więc zakładająca konieczność weryfikacji istnienia wad zaprzeczałaby celowi udzielenia gwarancji. Użyto w dokumencie gwarancji dodatkowego zwrotu ( w odniesieniu do terminu zapłaty): „ bezspornie” należy rozumieć : bez wdawania się w spór z Beneficjentem gwarancji. Powoływana przez pozwanych Opinia dotycząca uruchomienia gwarancji dokonuje wykładni postanowień gwarancji w powiązaniu z obowiązkami wykonawcy i warunkami prawidłowego wykonania umowy, które nie zostały jednak wprowadzone do gwarancji ani też nie wynikają ze zlecenia gwarancji. Strona powodowa zrealizowała warunki gwarancji w sposób prawidłowy i miała podstawy do skierowania roszczenia o zapłatę.
Naruszenie art. 5 k.c. mogłoby zostać podniesione względem gwaranta, gdyby wypłacił on gwarancję przy oczywistej świadomości, że beneficjent Gwarancji nadużywa uprawnień do żądania gwarancji. W sytuacji jednak gdy Beneficjent Gwarancji podniósł roszczenia wynikające z rękojmi i wskazywał na uszkodzenia filtrów powodujących konieczność napraw powodujących szkody a wystąpienie usterek potwierdzają pisma pozwanej spółki z dnia 22 kwietnia 2017r. k555 i z dnia 18 kwietnia 2017r. k557, i pismo F. z dnia 29 sierpnia 2017r. k.552) , to zarzut naruszenia art. 5 k.c. nie mógł zostać uwzględniony. Nawet jeżeli producent nie uznał roszczeń z gwarancji, to nie uchylało to możliwości zgłaszania względem wykonawcy roszczeń z rękojmi. Trudno zaś obciążać Gwaranta obowiązkiem weryfikacji prawidłowości zgłoszenia żądania wypłaty kwoty gwarancji. Odwoływanie się przez apelująca do zeznań A. R. nie może być decydujące, w sytuacji gdy A. R. potwierdzając wykonanie kontraktu wskazywał, że świadectwo nie stanowi zwolnienia kwoty Gwarancji Ubezpieczeniowej. Jest to oczywiste w sytuacji gdy wady nieistotne nie uchylają obowiązku odbioru. Nie oznacza to jednak wygaśnięcia roszczeń z tytułu rękojmi. R. zeznawał ponadto, że jego okres pracy nie pokrywał się z okresem rękojmi (protokół z dnia 28 września 2020r). Nie doszło do sporządzenia zwolnienia od obowiązków z rękojmi a jeszcze w okresie września 2017r. stycznia 2018r. Beneficjent gwarancji podtrzymywał stanowisko o istnieniu wad powołując się na obowiązek prawidłowego wykonania kontraktu (k517-520, k.558, k.588, k.592 , k.601, k.604, k.625).
Także zlecenie gwarancji określające stosunek pomiędzy stroną powodową a spółką (...) wskazuje , że realizacja gwarancji uzależniona była jedynie od żądania Beneficjenta (§3 ust. 1 (k.14). Nie zawarto tam żadnych warunków wypłaty. Treść stosunku Gwarancji nie zawierała warunków materialnych zapłaty sumy gwarancyjnej, a jedynie warunki formalne. Prawidłowa wykładnia dokonana przez Sąd pierwszej instancji wskazywała, iż odwołanie się w treści dokumentu gwarancji do Klauzuli (...) Warunków Kontraktu było nadanie gwarancji kauzalnego charakteru. Niewątpliwie bowiem klauzula (...) wskazywała, że wykonawca na własny koszt uzyska Zabezpieczenie Wykonania w wysokości i walutach ustalonych w Załączniku do Oferty. Wykonawca miał obowiązek zadbać, aby Zabezpieczenie Wykonania było ważne i mogło być wykorzystane aż do dnia, kiedy Wykonawca nie tylko wykona i ukończy Roboty lecz także usunie wszelkie wady. Nie tworzyło to jednak akcesoryjności i nie uchylało samodzielności stosunku gwarancji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2014 r. IV CSK 683/13 LEX nr 1514743). W tym przypadku w gwarancji wskazania na bezwarunkowość i nieodwołalność gwarancji i zarzuty wynikające ze stosunku podstawowego, w związku z którym gwarancja została wystawiona nie mogą uchylić obowiązku zapłaty w sytuacji gdy zaktualizowały się warunki określone w § 3 ust. 1 i 2 umowy.
W konsekwencji nie można podzielić zarzutów naruszenia prawa materialnego i apelacje jako niezasadne oddalono w oparciu o art. 385 k.p.c. w zw. z art. 15 zzs 1 ust. 1 pkt 4 ustawy dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2021.2095 t.j).
O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w oparciu o art. 98§1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 105§2 k.p.c. i art.391§1 k.p.c. oraz przy zastosowaniu §2 pkt 7 i §10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018r. poz. 265).
SSA Sławomir Jamróg