Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSA Marek Boniecki

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2024 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A. w K.

przeciwko (...) sp. z o.o. w K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 30 maja 2022 r., sygn. akt V GC 8/22

I.  prostuje oczywiste omyłki pisarskie w zaskarżonym wyroku, w ten sposób, że w jego komparycji jako daty wydania wyroku
i rozpoznania sprawy wpisuje: „30 maja 2022 roku”, w miejsce błędnych: „23 maja 2022 roku”;

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie 1, w ten sposób, że oddala powództwo;

b)  w punkcie 3, któremu nadaje treść: „nakazuje pobrać od strony powodowej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego
w T. kwotę 2.433,60 zł (dwa tysiące czterysta trzydzieści trzy złote i sześćdziesiąt groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych”;

c)  w punkcie 4, poprzez uchylenie zawartego w nim rozstrzygnięcia;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Tarnowie kuratorowi r.pr. O. J. wynagrodzenie za udział w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 3.985,20 zł (trzy tysiące dziewięćset osiemdziesiąt pięć złotych i dwadzieścia groszy), w tym podatek od towarów i usług;

IV.  nakazuje pobrać od strony powodowej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Tarnowie kwotę 3.985,20 zł (trzy tysiące dziewięćset osiemdziesiąt pięć złotych i dwadzieścia groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt I AGa 205/22

Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z 18 kwietnia 2024 r.

Wyrokiem z 30 maja 2022 r. Sąd Okręgowy w Tarnowie: zasądził od strony pozwanej (...) sp. z.o.o. w K. na rzecz strony powodowej (...) Bank (...) S.A.
w K. kwotę 451 723,51 zł z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie od 400.000 zł od 16 lutego 2022 r. do dnia zapłaty (pkt 1); przyznał kuratorowi kwotę 5313,60 zł brutto tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora ustanowionego dla strony pozwanej (pkt 2); zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 33.697 zł tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (pkt 3); zasądził od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Tarnowie kwotę 2433,60 zł tytułem kosztów kuratora częściowo pokrytych ze środków Skarbu Państwa (pkt 4).

Sąd pierwszej instancji poczynił ustalenia faktyczne zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, z których wynika, że:

- pozwana spółka w ramach prowadzonej działalności w dniu 6 listopada 2017 r. zawarła ze stroną powodową umowę o kredyt złotowy w rachunku bankowym, na czas określony od dnia udostępnienia limitu do 31 października 2018 r., z możliwością przedłużenia na dalsze okresy roczne;

- aneksem nr (...) podpisanym 29 stycznia 2019 r. strony dokonały zmiany umowy kredytowej poprzez zwiększenie limitu kredytowego do 280.000 zł w okresie od 14 września 2018 r. do 29 stycznia 2019 r. oraz do 400.000 zł w okresie od 30 stycznia 2019 r. do 12 września 2019 r.;

- w okresie od końca 2017 r. do blisko końca 2020 r. pozwana spółka korzystała
z udzielonego jej kredytu;

- w związku z powstałymi zaległościami w spłacie kredytu strona powodowa pismem
z 17 grudnia 2020 r. wezwała pozwaną do uregulowania powstałych zaległości w kwocie 1.399,90 zł w terminie 14 dni roboczych od daty doręczenia ww. monitu; w treści tego pisma strona powodowa poinformowała pozwaną o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania wniosku o restrukturyzację zadłużenia oraz zastrzegła, że w przypadku braku spłaty całości należności lub niezłożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia w ww. podanym terminie, sprawa może być skierowana na drogę sądową; przesyłka wysłana na adres siedziby spółki wskazany w Krajowym Rejestrze Sądowym, wróciła jako niepodjęta w terminie;

- z powodu niedotrzymania warunków umowy i dalszego nieregulowania zaległości, pomimo wezwania do zapłaty, pismem z 1 lutego 2021 r. strona powodowa wyekspediowała do pozwanej wypowiedzenie umowy o kredyt z zachowaniem 30-dniowego terminu, wzywając pozwaną do spłaty zaległości oraz wskazując, że po upływie terminu wypowiedzenia całe zadłużenie, na które składa się kapitał, odsetki umowne oraz podwyższone odsetki za opóźnienie, stanie się natychmiast wymagalne; przesyłka została wysłana na ujawniony w rejestrze przedsiębiorców KRS adres siedziby spółki, po dwukrotnym awizowaniu wróciła nie podjęta w terminie;

- pismem z 14 maja 2021 r. strona powodowa wystosowała do pozwanej przedsądowe wezwanie do zapłaty, wzywając ją do zapłaty wymagalnego zadłużenia wynikającego z umowy kredytu z 16 listopada 2017 r., w kwocie 413.432,69 zł.

W ustalonym przez siebie stanie faktycznym, po dokonaniu analizy zebranego
w sprawie materiału dowodowego, Sąd Okręgowy uznał powództwo za uzasadnione w całości, przyjmując, że:

- roszczenie strony powodowej wobec pozwanej spółki o zapłatę wynika z łączącej strony umowy kredytu, a podstawę żądania pozwu stanowi art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe;

- strona powodowa za pomocą zaoferowanych dowodów z dokumentów wykazała zasadność roszczenia dochodzonego pozwem;

- pozwana pomimo zaprzeczenia wszystkim twierdzeniom strony powodowej, dotyczącym zasadności i wysokości zadłużenia, nie zdołała w żaden sposób udowodnić
i wykazać swoich zarzutów;

- bezzasadny był zarzut braku wymagalności dochodzonego pozwem roszczenia, albowiem najpierw w piśmie z 17 grudnia 2020 r. strona powodowa wezwała stronę pozwaną do natychmiastowego uregulowania całego zadłużenia przeterminowanego, które wynosiło 1.399,90 zł, wyznaczając termin 14 dni do spłaty ww. zadłużenia i pouczając o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia oraz o konsekwencjach braku uiszczenia wymagalnej należności; strona powodowa wypełniła obowiązek podjęcia czynności upominawczych wynikających z art. 75c prawa bankowego i w związku z tym miał podstawę prawną do wypowiedzenia umowy kredytu, co nastąpiło w piśmie z 1 lutego 2021 r.;

- ustawodawca na gruncie obowiązujących przepisów prawnych, w sprawie składania oświadczenia woli przyjął teorię doręczenia (art. 61 k.c.);

- pisma banku kierowane były do pozwanej spółki na adres siedziby ujawniony
w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, tożsamy z adresem wskazanym przez pozwaną w treści komparycji umowy kredytowej;

- na składającym oświadczenie woli spoczywa ciężar dowodu, że doszło ono do adresata w sposób umożliwiający mu, według zasad doświadczenia życiowego, zapoznanie się z jego treścią; ciężarowi temu strona powodowa sprostała;

- nie zasługiwał na uwzględnienie podnoszony przez kuratora pozwanej spółki zarzut braku prawidłowej reprezentacji powodowej spółki;

- niezasadny był też zarzut przedawnienia; pozwana spółka zobowiązana była do spłaty kredytu do 12 września 2021 r., jednak w związku z wypowiedzeniem umowy i postawieniem w stan wymagalności całej zaległości kredytowej, wymagalność liczyć należy od upływu 30-dniowego terminu wypowiedzenia.

Wyrok powyższy co do pkt. 1, 3 i 4 zaskarżyła apelacją pozwana spółka, wnosząc
o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie uchylenie
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Apelująca zarzuciła: 1) naruszenie art. 69 §1 w zw. z art. 75 c ustawy prawo bankowe oraz w zw. z art. 6 k.c., poprzez błędne jego zastosowanie i przyjęcie, że powód udowodnił istnienie roszczenie oraz że zasadne było zasądzenie należności na rzecz powoda, tytułem niespłaconego kapitału, a powód spełnił przesłanki do postawienia wymagalności roszczenia; 2) naruszenie art. 61 k.c. w zw. z art. 75 w zw. z art. 75 c ustawy prawo bankowe zw. z art. 6 k.c., poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że powód udowodnił istnienie roszczenie oraz że bank wywiązał się postanowień umownych i skutecznie wypowiedział umowę pożyczki, a wcześniej skutecznie wezwał do zapłaty; 3) błąd w ustaleniach faktycznych, poprzez przyjęcie, że wypowiedzenie umowy było skuteczne, a tym samym umowa została wypowiedziana; 4) naruszenie art. 458 ⁵§ 3 i 4 k.p.c. - poprzez ich błędne zastosowanie
i wezwanie powoda do przełożenia, a następnie dopuszczenie dowodu z załącznika do aneksu nr (...) do umowy kredytu, zawierającego pełną treść zmodyfikowanej zgodnie z porozumieniem stron z dnia 29.01.2019 r. umowy kredytowej, a nie pominięcie dowodu jako objętego prekluzją; 5) naruszenie art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c., poprzez błędne ich zastosowanie
i nieuznanie, że ciężar udowodnienia roszczenia, w przypadku reprezentacji pozwanego
w procesie przez kuratora, spoczywa na powodzie, wobec faktu ze kurator w związku ze swoją rola nie posiada wiedzy w zakresie dowodów, jakie mógłby zaoferować, a tym samym uznając, że kurator nie wykazał zasadności zarzutów; 6) naruszenie art. 232 k.p.c. w zw. z art 233 k.p.c., poprzez ich błędne zastosowanie i nieodpowiadającą zasadom logicznego rozumienia i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego w postaci dokumentów w zakresie zasadności wypowiedzenia umowy i tym samym postawienia w stan wymagalności roszczenia, pomimo że dokumenty te pochodzą tylko od powoda.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo, z poszanowaniem reguł wyrażonych w przepisie art. 233 §1 k.p.c. ustalił stan faktyczny sprawy, co sprawiło, że Sąd Apelacyjny przyjął go za własny.

Dodatkowo Sąd odwoławczy ustalił, że pozwana spółka nie ma zarządu, prokurenta ani pełnomocnika (okoliczność niesporna). W dniu 12 listopada 2020 r. z rejestru przedsiębiorców KRS wykreślony został jedyny członek zarządu – M. K.. Wcześniej - 17 kwietnia 2020 r. ta sama osoba wykreślona została jako prokurent samoistny. (dowód: odpis pełny z rejestru przedsiębiorców, nr KRS (...))

Podniesione w apelacji zarzuty proceduralne nie były trafne.

Nieskutecznie skarżąca zarzuciła naruszenie art. 458 ⁵§ 3 i 4 k.p.c., tym bardziej, że dowód z aneksu nr (...) nie miał w istocie znaczenia dla wykazania zasadności wysokości roszczenia, które udowodnione zostało innymi dowodami z dokumentów. Niezależnie od tego nie sposób dowodu tego uznać za sprekludowany w sytuacji, gdy został on już zgłoszony przy pozwie, lecz przedłożony w formie niekompletnej.

Nietrafnie także apelująca zarzuca naruszenie art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. Przede wszystkim przepisy te nie pozostają ze sobą w związku, lecz oba, choć w różnym aspekcie, normują rozkład ciężaru dowodu. Nie można jednak przede wszystkim zgodzić się z poglądem, jako nieznajdującym żadnego potwierdzenia w przepisach prawa, aby sam fakt reprezentacji strony przez kuratora skutkował odwróceniem ciężaru dowodzenia. Równie nieuprawniony jest zarzut próbujący podważyć dowody przedstawione na okoliczność wypowiedzenia umowy, tylko z tej przyczyny, że pochodzą one wyłącznie od strony powodowej. Z kolei zarzut dotyczący ustaleń faktycznych sprowadzał się wyłącznie do kwestii skuteczności wypowiedzenia, co leżało w sferze prawa, a nie faktów.

W pełni uzasadnione okazały się natomiast zarzuty prawa materialnego.

Wobec tego, że osoba prawna działa przez swoje organy (art. 38 k.c.), możliwość zapoznania się w sposób wymagany przez art. 61 §1 zdanie pierwsze z treścią oświadczenia woli przez adresata będącego osobą prawną oznacza uzyskanie przewidzianej w tych przepisach możliwości zapoznania się z treścią oświadczenia woli przez osoby pełniące funkcje organu właściwego do reprezentowania tej osoby w zakresie obejmującym składane tej osobie oświadczenia woli. Oświadczenie woli skierowane do osoby prawnej dojdzie więc do skutku zgodnie z wymienionymi przepisami, gdy dotrze pod odpowiedni adres i osoby pełniące funkcję właściwego organu osoby prawnej lub pełnomocnik osoby prawnej uzyskają
w zwykłym toku czynności możliwość zapoznania się z jego treścią; czy i kiedy
w rzeczywistości dojdzie do zapoznania się z treścią oświadczenia woli jest bez znaczenia. Zła organizacja pracy, która spowodowała, że do takiego zapoznania się w zwykłym toku czynności nie doszło, obciąża osobę prawną - adresata oświadczenia. Nie można natomiast zaaprobować spotykanego niekiedy zapatrywania, że oświadczenie woli doręczone pod adres osoby prawnej dochodzi do skutku zgodnie z art. 61 k.c. również wtedy, gdy organ właściwy do reprezentowania osoby prawnej nie istnieje. Jeżeli osoba prawna nie ma organu właściwego do jej reprezentowania ani odpowiednio umocowanego przedstawiciela, nie jest możliwe zarówno składanie przez nią oświadczeń woli, jak i składanie jej oświadczeń woli ze skutkiem prawnym (zob. uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 31 marca 2016 r., III CZP 89/15, OSNC 2016, nr 9, poz. 97).

Zestawienie dat, w których do pozwanej spółki wysłane zostały: wezwanie do zapłaty zaległości (17 grudnia 2020 r.) oraz wypowiedzenie umowy (1 lutego 2021 r.) z datą wykreślenia z rejestru przedsiębiorców ostatniej osoby uprawnionej do reprezentacji spółki (12 listopada 2020 r.) wskazuje ponad wszelką wątpliwość, że do skutecznego doręczenia tych pism dojść nie mogło. Wobec trafności zarzutu obrazy art. 61 §1 k.c., oczywiście uzasadnione okazać musiały się również zarzuty naruszenia art. 75 i art. 75 c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. -Prawo bankowe (t. jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 2488 ze zm.). W konsekwencji, wobec niewykazania wymagalności sumy dochodzonej w związku z wypowiedzeniem umowy kredytu (a do tego ograniczała się podstawa faktyczna roszczenia), powództwo o zapłatę musiało zostać oddalone.

Konsekwencją zmiany wyroku co do meritum była konieczność modyfikacji rozstrzygnięcia o kosztach procesu, których pozwana nie poniosła i nieuiszczonych kosztach sądowych, które ograniczyły się do wydatków na wynagrodzenie kuratora (art. 83 ust. 1 i 2
w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 1144 ze zm., dalej u.k.s.c.).

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 §1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O wynagrodzeniu ustanowionego dla strony pozwanej kuratora orzeczono na podst. art. 91a ust. 1 i 2 u.k.s.c. oraz §1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. poz. 536) w zw. z §2 pkt 7 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).