Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2023 r.

Sąd Rejonowy w Chełmnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2023 r. w Chełmnie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) (...) z siedzibą w G.

przeciwko A. O.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanej A. O. na rzecz powoda (...) F. (...) z siedzibą w G. kwotę 2 253,54 zł (dwa tysiące dwieście pięćdziesiąt trzy złote 54/100 groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 kwietnia 2023r. do dnia zapłaty.

II.  Oddala powództwo w pozostałym zakresie.

III.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 953,31 zł (dziewięćset pięćdziesiąt trzy złote 31/100 groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

IV.  Wyrokowi w pkt I i III nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sędzia

Monika Mleczko – Pawlikowska

ZARZĄDZENIE

1.  (...) C. (...)

2.  (...)



(...)



(...)

3.  (...).

C. (...)

Sędzia

(...)

Sygn. akt I C 159/23

Uzasadnienie tylko co do pkt II wyroku z dnia 13.12.2023r.

Powód (...) z siedzibą w G., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł przeciwko pozwanej A. O. o zapłatę kwoty 5 228,54 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu koszów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że dochodzona wierzytelność powstała w wyniku braku zapłaty przez pozwaną należności wynikającej z umowy pożyczki. Powód nabył wierzytelność wobec pozwanej na podstawie umowy o przelew wierzytelności. Powód wskazał jakie dokładnie kwoty i z jakiego tytułu składają się na kwotę dochodzoną pozwem. (k. 2 akt).

Pismem z dnia 14.09.2023r. powód, zgodnie z zobowiązaniem Przewodniczącej przedstawił swoje stanowisko w zakresie tego, iż postanowienia umowy nie zawierają postanowień niedozwolonych w zakresie należności ubocznych

Sąd ustalił, co następuje.

W dniu 16 maja 2019r. pozwana A. O. zawała z (...) Finanse Sp. z o.o. z siedzibą we W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). W umowie wskazano, iż pozwanej została udzielona pożyczka w kwocie 6 475 zł. Jak wynikało z umowy pożyczka została postawiona do dyspozycji pożyczkobiorcy w formie dwóch transz: 3 500 zł pożyczkobiorca otrzyma do dyspozycji w zadeklarowany przez siebie sposób i terminie, a kwotę 2 975 zł po upływie 14 dni od dnia zawarcia umowy z przeznaczeniem na pokrycie opłaty prowizyjnej oraz opłaty za udzielenie pożyczki w terminie i w sposób określony w ust. 3, 4 lub 5 pożyczki. Z tytułu zawarcia umowy pozwana zobowiązana była do ponoszenia wskazanych w umowie opłat tj.: opłaty za udzielenie pożyczki w kwocie 875 zł i opłaty prowizyjnej w kwocie 2 100 zł. Jak wynikało z umowy pożyczkobiorczyni zadeklarowała, aby faktycznie udostępnioną kwotę pierwszej transzy przekazać jej na rachunek bankowy, a także wyraziła zgodę na potrącenie i pobranie przez pożyczkodawcę z góry drugiej transzy udzielonej pożyczki, tj. opłat: za udzielenie pożyczki w kwocie 875 zł i opłaty prowizyjnej w kwocie 2 100 zł. Odsetki umowne ustalono na kwotę 705,58 zł. Łącznie pozwana zobowiązana była do zwrotu kwoty 7 183,58 zł, Spłata pożyczki miała nastąpić w 24 miesięcznych ratach, począwszy od dnia 27 czerwca 2019r. do 27 maja 2021r. Pozwana otrzymał formularz informacyjny, w którym jako całkowita kwota pożyczki wskazana była kwota 3 500 zł.

/dowody: umowa pożyczki wraz z formularzem informacyjnym, oświadczeniem kredytobiorcy, harmonogramem spłat k. 12 – 40/

Pozwanej w dniu 16 maja 2019r. została wypłacona kwota 3 500 zł, na konto bankowe wskazane przez pozwaną.

/dowody: potwierdzenie wykonania operacji k. 43/

W dniu 22 maja 2019r. (...) Finanse Sp. z o.o. z siedzibą we W. (zbywca zawarła z (...) z siedzibą we W. (nabywcą) umowę przelewu wierzytelności pieniężnych wynikających z umowy pożyczki nr (...) zawartej z pozwaną. Następnie w dniu 22 grudnia 2020r. (...) z siedzibą we W. (zbywca) zawarł (...) z siedzibą w G. (nabywcą) umowę przelewu wierzytelności pieniężnych szczegółowo określonych w wykazie wierzytelności, który stanowił załącznik nr 1 i 1a do umowy. Wśród tych wierzytelności, pod pozycją nr 826 znalazła się wierzytelność wobec pozwanej z tytułu umowy nr (...).

/dowód: umowa przelewu wierzytelności wraz z wyciągiem z załącznika k. 11- 21, oświadczenie o dokonaniu cesji praw k. 41 i 42/

W związku z brakiem spłaty kolejnych rat pożyczki, pismem z dnia 01.02.2021r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 4 135,23 zł. i kolejnym pismem z tego samego dnia zawiadomił pozwaną o przeniesieniu wierzytelności na swoją rzecz, wskazując jakie kwoty składają się na zaległość. Pismem z dnia 2 lipca 2020r. powód wypowiedział pozwanej umowę pożyczki z upływem 30 dniowego terminu wypowiedzenia zgodnie z postanowieniami pożyczki.

/dowód: wezwanie do zapłaty k. 44, zawiadomienie o przeniesieniu wierzytelności k. 45 – 46, wypowiedzenie umowy pożyczki k. 47, szczegółowa informacja o pożyczce k. 47/

Sąd zważył, co następuje.

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o wyżej wymienione dokumenty przedłożone przez stronę powodową, którym dał w całości wiarę. Zgodnie bowiem z treścią z art. 243 ² k.p.c. dokumenty znajdujące się w aktach sprawy lub do nich dołączone stanowią dowody bez wydawania odrębnego postanowienia.

W związku z faktem, że pozwana w wyznaczonym terminie nie złożyła odpowiedzi na pozew, nie ujawniły się w sprawie żadne kwestie sporne i na podstawie przepisu art. 339 § 1 k.p.c. Sąd wydał wyrok zaoczny. Mając na uwadze § 2 powołanego przepisu, Sąd przyjął za prawdziwe twierdzenia powoda o faktach zawarte w pozwie bowiem, jak wyżej wspomniano, nie wzbudziły one żadnych wątpliwości co do ich zgodności z prawdziwym stanem rzeczy. Należy przy tym zaznaczyć, że uznanie za prawdziwe twierdzeń zawartych w pozwie nie zwalnia Sądu od oceny zasadności żądania opartego na tych twierdzeniach. Na Sądzie rozpoznającym sprawę, w której zaistniały przesłanki do wydania wyroku zaocznego, zawsze spoczywa obowiązek rozważenia, czy w świetle przepisów prawa materialnego twierdzenia strony powodowej uzasadniają uwzględnienie żądania. W tym zakresie bowiem nie obowiązuje domniemanie z art. 339§ 2 k.p.c., negatywny zaś wynik takich rozważań powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 marca 1999 r. , sygn. akt I CKU 176/97, opubl. Prok. i Pr. z 1999 r., nr 9, poz. 30; wyroku z dnia 7 czerwca 1972 r., II CRN 30/72 nie publ.).

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części. Powód wykazał dochodzone roszczenie co do zasady. W zakresie wysokości dochodzonego roszczenia z uwagi na istnienie klauzuli abuzywnej w umowie, powództwo podlegało uwzględnieniu jedynie w części.

Powód dochodził roszczenia jako nabywca wierzytelności. Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W ocenie Sądu, powód należycie wykazał, iż wierzytelność została przelana na niego w wyniku umowy cesji zawartej z (...) z siedzibą we W., który wierzytelność tę nabył od (...) Finanse Sp. z o.o. z siedzibą we W., czyli pierwotnego wierzyciela.

Podstawą dochodzonego przez powoda roszczenia jest przepis art. 720§ 1 kc, zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Sąd zważył, że powód wykazał, iż pozwana zawarła z pierwotnym wierzycielem umowę pożyczki gotówkowej. Na mocy postanowień umowy pozwana faktycznie otrzymała do dyspozycji jedynie kwotę 3 500 zł równocześnie zobowiązując się do spłaty kwoty 7 183,58 zł, zawierającej oprócz pożyczonego kapitału, opłatę prowizyjną w wysokości 2 100 zł, opłatę za udzielenie pożyczki w wysokości 875 zł oraz odsetki naliczone za cały okres kredytowania w wysokości 708,58 zł.

W tym miejscu należy odwołać się do właściwości stosunku łączącego pożyczkodawcę z pozwaną. Sensem umowy pożyczki jest, według art. 720 k.c., przeniesienie przez pożyczkodawcę własności określonej sumy pieniężnej na rzecz pożyczkobiorcy przy jednoczesnym zobowiązaniu się przez pożyczkobiorcę, iż w określonym terminie zwróci tę samą ilość pieniędzy pożyczkodawcy. Z treści powołanego przepisu wynika, że do essentialia negotii umowy pożyczki należy zobowiązanie dającego pożyczkę do przeniesienia przedmiotu pożyczki na własność biorącego, który zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Odpłatność (lub jej brak) nie należy do postanowień przedmiotowo istotnych umowy pożyczki. Pożyczka może bowiem mieć ona charakter nieodpłatny albo odpłatny, gdy udzielający pożyczki zastrzegł wynagrodzenie za korzystanie z kapitału w postaci odsetek. W konsekwencji wynagrodzenie pożyczkodawcy może przybrać jedynie formę pobranych odsetek od udzielonego kapitału. Inne naliczone przez pożyczkodawcę opłaty stanowią jedynie zwrot kosztów poniesionych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Opłaty te, prowizja, jak i inne koszty pożyczki powinny znajdować swoje odzwierciedlenie w rzeczywiście ponoszonych przez pożyczkodawcę kosztach. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na pożyczkodawcy. Opłaty te nie stanowią świadczenia głównego umowy pożyczki. Należy nadmienić, że stanowisko Sądu w tym zakresie znajduje potwierdzenie także w ostatnich orzeczeniach Sądu Najwyższego, a mianowicie w uchwale z dnia 26 października 2021r. wydanej w sprawie III CZP 42/20 (LEX nr 3246814) i w uchwale z dnia 27 października 2021r. wydanej w sprawie III CZP 43/20 (LEX nr 3246823). W przypadku, gdy ekwiwalentność prowizji nie zostanie wykazana, uznać należy, że postanowienia jej dotyczące stanowią klauzulę niedozwoloną, jako nieuzgodnione indywidualnie i kształtujące prawa oraz obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interes (art. 385 ¹ k.c.). Pozwany występował bowiem w omawianym stosunku prawnym w charakterze konsumenta (art. 22 ¹ k.c.). Do zawartej między stronami umowy pożyczki miała zastosowanie ustawa o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. (Dz.U. z 2022 r., poz. 246 t.j.) na podstawie jej art. 3 ust. 2 pkt 1.

Umowy konsumenckie podlegają ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 ¹§ 1 k.c. w myśl której postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Za nieuzgodnione indywidualnie uznaje się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Za sprzeczne z dobrymi obyczajami uznaje się działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi tu więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne i odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2011r., VI ACa 771/10). "Rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza natomiast nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Chodzi zatem o zachwianie równowagi kontraktowej wyrażające się w tym, że kontrahent konsumenta zastrzega dla siebie nadmierne korzyści lub uprzywilejowaną pozycję, wyraźnie i w znacznym stopniu przewyższające korzyści uzyskane przez konsumenta lub pod innym względem znacznie pogarszające sytuację konsumenta (por. np. wyrok SN z 13 lipca 2005r., I CK 832/04). Określenie "rażąco" należy przy tym interpretować jako znaczne odbieganie przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków, a oceny tej nie należy ograniczać do kwestii czysto ekonomicznych, lecz uwzględniać również i inne okoliczności, jak np. niewygodę, na jaką konsument został narażony, stratę czasu. Niemniej jednak mieści się niewątpliwie w hipotezie art. 385 ¹ § 1 k.c. dysproporcja praw i obowiązków wynikających z umowy skutkująca niekorzystnym ukształtowaniem sytuacji ekonomicznej konsumenta (por. wyrok SN z 27 listopada 2019r., II CSK 483/18).

Sąd analizując postanowienia wzorca umownego, przy pomocy którego zawarto umowę pożyczki ze stroną pozwaną doszedł do wniosku, że znajdują się w niej klauzule abuzywne. Badaniu podlegała kwota opłat dodatkowych, które zostały podzielone na opłatę za udzielenie pożyczki w kwocie 875 zł i opłatę prowizyjną w kwocie 2 100 zł. Przy czym nie budziło wątpliwości Sądu, iż kwoty te nie są świadczeniem głównym umowy, a świadczeniem ubocznym, na co wskazuje zarówno ich nazwa, jak i to, iż w formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego, jako całkowita kwota kredytu, a więc suma wszystkich środków pieniężnych udostępnionych kredytobiorcy wskazana został kwota 3 500 zł. Wskazanie w umowie, iż kwoty te zostaną udostępnione do dyspozycji pożyczkobiorcy, a następnie wyrażenie przez pożyczkobiorcę zgody na potrącenie i pobranie przez pożyczkodawcę z góry drugiej transzy udzielonej pożyczki, tj. opłat: za udzielenie pożyczki w kwocie 875 zł i opłaty prowizyjnej w kwocie 2 100 zł., jest w zasadzie fikcją udzielenia tej kwot pożyczkobiorczyni i obejściem przepisu art. 720 kc. Tym samym nie powoduje to, iż kwoty te stają się świadczeniem głównym, a więc wyjętym spod badania abuzywności w świetle art. 385 ¹§ 1 k.c. Przy porównaniu faktycznie wypłaconej stronie pozwanej kwoty pożyczki (3 500 zł) i kwot opłat dodatkowych 2 100 zł i 875 zł, a więc łącznie kwoty 2 975 zł, widać, iż należności uboczne stanowiły 85 % wypłaconej kwoty pożyczki. Tak wysoką kwotę należności ubocznych należało uznać za kwotę rażąco wygórowaną w stosunku do wysokości pożyczonej kwoty. W świetle zasad doświadczenia życiowego i reguł obrotu gospodarczego nie sposób przyjąć, że rzetelnie prowadzona działalność gospodarcza generuje koszty związane z szeroko pojętą obsługą pożyczki na tak wysokim poziomie, tj. odpowiadającym około 85 % kwoty udzielonej pożyczki. Uznać zatem należało, że przy określaniu przez pożyczkodawcę całkowitych kosztów pożyczki doszło do rażącego zachwiania ekwiwalentności świadczeń stron, przysparzając Pożyczkodawcy korzyści nie dających się uzasadnić żadnymi racjami. Strona powodowa nie wskazała jakie koszty i wydatki pożyczkobiorcy składają się na należności uboczne ustalone w takiej wysokości. Sąd nie neguje, iż administrowanie pożyczką, przyjmowanie wpłat, bieżące ich kontrolowanie wiąże się z kosztami pracy. Pożyczkodawca może w tych kosztach partycypować, ale w rozsądnych granicach. W szczególności brak jest podstaw do obciążania klienta instytucji pożyczkowej kosztami pożyczek niespłaconych przez innych pożyczkobiorców.

Zdaniem Sądu, wbrew twierdzeniom strony powodowej nawet fakt, iż łączna wysokość opłat dodatkowych (opłaty przygotowawczej i prowizji) nie przekraczała maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu przewidzianych w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011r., nie powodował niemożliwości badania przez Sąd tych klauzuli pod kątem ich abuzywności. Samo określenie wysokości prowizji, czy innych opłat na poziomie nieprzekraczającym limitu z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie świadczy o tym, że zapisy umowy w tym zakresie nie mają charakteru abuzywnego. Celem ustawowego limitu kosztów kredytu nie jest bowiem wyłączenie kontroli abuzywności, lecz uniemożliwienie kredytodawcom stosowania kosztów przekraczających ten limit, chociażby postanowienia umowy przewidujące takie koszty nie stanowiły postanowień niedozwolonych (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 lipca 2019 r., III Ca 435/19, LEX nr 2741626; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2020 r. V CNP 7/20, LEX nr 3067026; wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 marca 2020 r., sygn. C-779/18). Nie powinno budzić także wątpliwości, że analizowane postanowienia umowne nie zostały uzgodnione indywidualnie z pozwaną. Zważyć bowiem należy, że w istocie do zawarcia przedmiotowej umowy doszło poprzez zaproponowanie pozwanej wzorca umowy. Powódka nie udowodniła, że analizowane postanowienia umowne są wynikiem ich indywidualnego uzgodnienia.

Podsumowując zatem, w ocenie Sądu umowa pożyczki, w zakresie w jakim przewidywała obciążenie pozwanej opłatą za udzielenie pożyczki w kwocie 875 zł i opłatą prowizyjną w kwocie 2 100 zł., stanowiła klauzulę abuzywną, a zatem żądanie jej zapłaty należało uznać za nienależne. W konsekwencji Sąd uznał, iż z tytułu umowy pożyczki pozwana nie była zobowiązana zwracać tych kwot. Jak wynika z analizy dochodzonej pozwem kwoty i harmonogramu spłaty pożyczki, pozwana część tych opłat już uiściła (powód domaga się zapłaty kwoty 2 182,92 zł z 3 500 zł kapitału udzielonej pożyczki). Zatem Sąd odjął od dochodzonej w pozwie kwoty, kwoty opłat dodatkowych, których pozwana nie musiała uiścić i w pkt I wyroku zasądził kwotę 2 253,54 zł (5 228,54 zł – 2 975 zł). W pkt II sentencji wyroku powództwo zostało oddalone w pozostałej części, ponad kwotę zasądzoną w pkt I wyroku, na podstawie powyżej powołanych przepisów.

Sędzia

Mleczko - Pawlikowska

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...) C. (...)

4.  (...)

C., (...)

(...)

(...)