Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt

VIII Gz 47/14

POSTANOWIENIE

Dnia

9 kwietnia 2014r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący

Sędziowie

SSO Elżbieta Kala

SO Wojciech Wołoszyk

SR del. Artur Fornal (spr.)

po rozpoznaniu w dniu

9 kwietnia 2014r.

w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

w sprawie z powództwa E. P.

przeciwko:

J. E.

o

zapłatę

w przedmiocie skargi pozwanego o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 1 lutego 2012r. (sygn. akt VIII GC 1388/11)

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 9 stycznia 2014r. (sygn. akt VIII GC 1740/13)

postanawia :

1.  oddalić zażalenie,

2.  zasądzić od pozwanego na rzecz powódki kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

Sygn. akt VIII Gz 47/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 9 stycznia 2014 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy odrzucił skargę pozwanego J. E. o wznowienie postępowania w sprawie z powództwa E. P., zakończonego prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 1 lutego 2012 r. (sygn. akt VIII GC 1388/11).

Sąd Rejonowy uznał, że skarga o wznowienie – wniesiona przez pozwanego w dniu 22 lipca 2013 r. z powodu pozbawienia go możności działania (z uwagi na nieprawidłowość doręczenia wyroku zaocznego) – została złożona po upływie trzymiesięcznego terminu o którym mowa w art. 407 § 1 k.p.c., liczonego od dnia w którym strona dowiedziała się o wyroku. Zdaniem Sądu pierwszej instancji nie ulega wątpliwości, że pozwany o przedmiotowym wyroku miał wiedzę już w roku 2012, co wynika zarówno z treści samej skargi o wznowienie, jaki i z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy VIII GC 1388/11 (notatka z rozmowy telefonicznej pozwanego z pracownikiem sekretariatu oraz rozstrzygnięcie wniosku pozwanego o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od wyroku zaocznego). Niezależnie od powyższego Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że pismo zawierające skargę pozwanego o wznowienie zostało zakwalifikowane także jako jego pozew o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, podlegający odrębnemu rozpoznaniu.

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł pozwany J. E. (wskazujący konsekwentnie, iż występuje w tej sprawie jako „powód”), domagając się jego uchylenia i rozpoznania jego „pozwu o wznowienie”. Pozwany wskazał, że w przedmiotowej sprawie pozbawiony został możliwości obrony, Sąd zaś nie dokonał merytorycznego rozpatrzenia powołanych przez niego w skardze argumentów oraz dowodów. Skarżący wniósł ponadto – w piśmie z dnia 13 lutego 2014 r., kierowanym do przewodniczących właściwych wydziałów Sądów pierwszej i drugiej instancji – o przekazanie zażalenia do rozpatrzenia przez Sąd Okręgowy w Gdańsku z uwagi na wątpliwości dotyczące obiektywizmu i źle rozumianą lojalność sędziów w stosunku do siebie”, a także bliskość obecnego miejsca jego zamieszkania. W kolejnym piśmie z dnia 13 lutego 2014 r. pozwany dodatkowo podniósł, że od chwili kiedy pozyskał informację o wydanym przeciwko niemu orzeczeniu przedstawił Sądowi komplet dokumentów potwierdzających jego stanowisko, niestety decyzją Sądu Rejonowego, a następnie także Sądu Okręgowego oddalone zostało jego żądanie przywrócenia terminu w tej sprawie (pomimo tego, że doręczenia kierowano w niej na jego błędny adres). Pozwany wyjaśnił wreszcie, że nie składał w niniejszej sprawie skargi, a jedynie pozew o uchylenie orzeczenia wydanego w sprawie VIII GC 1388/11 z powodu braku dowodu jego zobowiązania względem powódki, a także braku powiadomienia go o toczącym się postępowaniu sądowym. W jego ocenie odmowa merytorycznego rozpoznania sprawy nie może znajdować uzasadnienia w treści powołanej przez Sąd Rejonowy notatki wewnętrznej – jednostronnie sporządzonej przez pracownika tego Sądu – której nie przedstawiono we właściwym czasie pozwanemu.

W odpowiedzi na zażalenie pozwanego powódka E. P. wniosła o jego oddalenie i zasądzenie od skarżącego na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym według norm przepisanych. Zdaniem powódki skarżący nie przedstawił żadnych nowych okoliczności faktycznych, jak również dowodów mogących skutkować uwzględnieniem skargi i uchyleniem jego odpowiedzialności z art. 299 k.s.h.

  Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Zażalenie nie mogło zostać uwzględnienie.

Odnosząc się w pierwszym rzędzie do wniosku skarżącego o przekazanie zażalenia Sądowi Okręgowemu w Gdańsku ( k. 41 akt sprawy) wyjaśnić trzeba, że brak było jakichkolwiek podstaw do stwierdzenia niewłaściwości tutejszego Sądu Okręgowego i przekazania sprawy innemu sądowi na podstawie art. 200 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 397 § 2 k.p.c. Jak wyjaśnił to Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów z dnia 15 maja 2013 r., III CZP 91/12 (OSNC 2013, Nr 10, poz. 112) wybór sądu, do którego skarżący kieruje środek odwoławczy jest niewątpliwie kwestią jego właściwości. W § 2 pkt 2 lit a rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 października 2012 r. w sprawie ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz. U. z 2012 r., poz. 1223 ze zm.) – wydanym na podstawie art. 20 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r., Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 427 ze zm.) – wyraźnie określono, iż właściwość Sądu Okręgowego w Bydgoszczy (sądu drugiej instancji) obejmuje także obszar właściwości Sądu Rejonowego, który działając jako sąd pierwszej instancji wydał zaskarżone postanowienie (art. 367 § 2 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.).

Wskazać należy, że ustrojowo przewidziane są odpowiednie mechanizmy, zapewniające niezawisłość, bezstronność i niezależność sądów oraz sędziów rozstrzygających spór. Z tego powodu nie ma instytucji „wyłączenia sądu”, można jedynie domagać się wyłączenia indywidualnego sędziego, wskazując na podstawy wynikające z mocy samej ustawy (art. 48 § 1 k.p.c.) lub z powodu okoliczności uzasadniającej wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie (art. 49 k.p.c.). Dopiero po wyłączeniu wszystkich sędziów danego sądu może być rozważane wyznaczenie innego sądu przez sąd przełożony nad sądem właściwym – na podstawie art. 44 k.p.c. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2008 r., II PK 236/07, LEX nr 865924).

Przechodząc do oceny zasadności zażalenia należy zwrócić uwagę, że w stosunku do pisma złożonego w dniu 22 lipca 2013 r. – określonego jako „pozew o uchylenie wyroku (…) pod sygnaturą VIII GC 1388/11” – sam wnoszący to pismo J. E. w piśmie z dnia 17 sierpnia 2013 r. wyjaśnił, że dotyczy ono „wznowienia postępowania z powództwem o pozbawienie tytułu wykonawczego (...)” ( zob. k. 2 i 17 akt niniejszej sprawy; oryginał w/w pisma – k. 258 akt VIII GC 1388/11). Stosownie do treści tego oświadczenia zarządzono następnie – w dniu 10 października 2013 r. ( k. 268 akt VIII GC 1388/11) – zarejestrowanie w/w pisma jednocześnie jako skargi o wznowienie postępowania (będącej przedmiotem niniejszego zażalenia) oraz pozwu o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego (który po przekazaniu zgodnie z właściwością Wydziałowi XII Cywilnemu obecnie jest odrębnie rozpatrywany przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy pod sygnaturą XII C 192/13 – zob. k. 269 akt VIII GC 1388/11 oraz k. 55 akt niniejszej sprawy).

Wydaje się zatem, że skarżący bezpodstawnie utożsamia skargę o wznowienie zakończonego prawomocnie postępowania (art. 399 i następne k.p.c.) oraz powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności (art. 841 § 1 k.p.c.), będące przecież odmiennymi instytucjami prawnymi, które podlegać muszą odrębnej ocenie.

Wskazuje się w orzecznictwie, że skarga o wznowienie postępowania nie jest samodzielnym powództwem, lecz stanowi ona rodzaj środka zaskarżenia, co wynika z treści art. 405, 409, 412 § 2 i art. 414 k.p.c. operujących pojęciem „zaskarżonego wyroku”. Ponadto rozpoznawanie skargi następuje w granicach jej podstaw (art. 412 § 1 k.p.c.) a sposoby rozstrzygnięcia, określone w art. 412 § 2 k.p.c. są charakterystyczne dla rozpoznania środka zaskarżenia. Na tej podstawie przyjmuje się, że postępowanie wywołane wniesieniem skutecznie skargi o wznowienie stanowić będzie dalszy ciąg postępowania wywołanego wytoczeniem powództwa. Ewentualne jego wznowienie – jeżeli skarga jest dopuszczalna, wniesiono ją w terminie i oparto na ustawowej podstawie – prowadzi do ponownego rozpoznania sprawy, począwszy od momentu zaistnienia wady postępowania stanowiącej podstawę wznowienia (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 1935 r., C. II. 1284/35, Zb. Urz. 1936 r., poz. 208; z dnia 12 kwietnia 1937 r., C III. 3278/36, Zb. Urz. 1938 r., poz. 252; z dnia 19 stycznia 1937 r., C .II. 1803/37, Przegląd Sądowy 1938, nr 3, poz. 450, a także postanowienia tego Sądu z dnia 2 grudnia 1965 r., II CZ 100/65, OSNCP 1966, nr 5, poz. 87; z dnia 8 maja 1981 r., I PZ 17/81, LEX nr 8323; z dnia 26 stycznia 2000 r., III CZ 173/99, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 144; z dnia 5 grudnia 2001 r., I CZ 163/01, OSNC 2002, nr 9, poz. 115; oraz z dnia 13 sierpnia 2002 r., I PZ 62/02, OSNP 2004, nr 11, poz. 195). Z tego powodu skarżący występować może w niniejszej sprawie w roli procesowej pozwanego (a nie powoda – jak to błędnie podano w skardze oraz w zażaleniu), chociaż ocena merytoryczna zasadności jego obrony mogłaby być dokonana jedynie w przypadku skutecznego wniesienia skargi o wznowienie.

Słusznie Sąd Rejonowy dokonał przede wszystkim oceny przesłanek zachowania przez pozwanego terminu wniesienia skargi o wznowienie postępowania. Zgodnie z art. 407 § 1 k.p.c. skargę taką wnosi się w terminie trzymiesięcznym, liczonym – gdy podstawą, jak w niniejszej sprawie, jest pozbawienie strony możności działania (art. 401 pkt 2 k.p.c.) – od dnia, w którym strona dowiedziała się o wyroku.

Nie było bezpodstawne powołanie przez Sąd Rejonowy notatki urzędowej z dnia 30 maja 2012 r. jako wskazującej na to, iż pozwany posiadał wówczas wiedzę, iż zapadł przeciwko niemu w/w wyrok ( k. 61 akt VIII GC 1388/11), skoro na taką wiedzę pozwanego wskazuje także treść jego pisma z dnia 25 czerwca 2012 r. skierowanego do Wydziału XII Cywilnego Sądu Rejonowego w Bydgoszczy. W piśmie tym pozwany podnosi, że na początku czerwca 2012 r. uzyskał wiedzę o wydanym przeciwko niemu w sprawie VIII GC 1388/11 orzeczeniu, a okoliczność powyższą potwierdził on na podstawie „telefonicznej informacji pracownika Sądu” ( kopia w/w pisma – k. 66 – 67 akt VIII GC 1388/11). Wiedzę pozwanego potwierdzają zresztą kolejne pisma złożone w tej sprawie – datowane na dzień 3 września 2012 r. (gdzie podał, że tym dniu dowiedział się o tytule prowadzonej egzekucji; k. 69 – 77 akt VIII GC 1388/11) oraz na dzień 22 października 2012 r. (zażalenie na postanowienie dotyczące odmowy przywrócenia terminu, gdzie wprost wzmiankowany jest przez pozwanego wyrok z dnia 1 lutego 2012 r.; k. 131 – 133 akt VIII GC 1388/11).

W ocenie Sądu Okręgowego prawidłowo zatem Sąd pierwszej instancji ustalił, iż pozwany J. E. posiadał wiedzę o wyroku zaocznym z dnia 1 lutego 2012 r. na pewno już przed końcem tego roku, co skutkowało tym, że skarga – wniesiona 22 lipca 2013 r. – podlegała odrzuceniu jako wniesiona po upływie przepisanego trzymiesięcznego terminu (art. 410 § 1 k.p.c.). Przy założeniu natomiast, że pozwany – jako obecnie twierdzi – nie składał w ogóle skargi o wznowienie (a jedynie pozew o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności), tym bardziej nie byłoby podstaw do jej merytorycznego rozpoznania.

Przedmiotem oceny Sądu drugiej instancji rozpoznającego niniejsze zażalenie mogła być jedynie kwestia prawidłowości odrzucenia przez Sąd Rejonowy skargi o wznowienie, poza tą oceną pozostać natomiast musiała prawidłowość innych rozstrzygnięć zapadłych w sprawie VIII GC 1388/11, podlegających przecież odrębnemu zaskarżeniu. Na możliwość i właściwy sposób kontroli instancyjnej niezaskarżalnego postanowienia o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia środka zaskarżenia Sąd Okręgowy zwrócił już w tej sprawie uwagę w uzasadnieniu postanowienia z dnia 26 marca 2013 r., sygn. VIII Gz 1/13 ( zob. k. 217 v. akt VIII GC 1388/11).

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji. Ponieważ zażalenie podlegało oddaleniu kosztami postępowania zażaleniowego – obejmującymi wynagrodzenie pełnomocnika strony przeciwnej – obciążono skarżącego na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 397 § 2 k.p.c., przy zastosowaniu § 12 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490).