Wyrok

I C 584/22

Podstawa prawna:

art. 64 kc. art. 1047 kpc

Powołane przepisy:

  1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 - ) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296 - art. 1047; art. 1047 § 1; art. 1047 § 2; art. 108; art. 108 § 1; art. 98) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  3. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 1960 r. Nr 30, poz. 168 - art. 156; art. 156 § 1; art. 156 § 1 pkt. 1) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  4. Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 1994 r. Nr 85, poz. 388 - ) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  5. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 1997 r. Nr 115, poz. 741 - ) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  6. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492 - ) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  7. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 - art. 118; art. 224; art. 225; art. 232; art. 3 a; art. 3 a ust. 1; art. 3 a ust. 1 pkt. 1; art. 3 a ust. 1 zd. 2010; art. 5; art. 60; art. 64) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
Zmiana rodzaju orzeczenia z "Wyrok, Uzasadnienie" na "Wyrok".
Zmiana nazwy sędziego z "Sędzia () Agnieszka Onichimowska" na "Agnieszka Onichimowska".
Automatyczne korekty wprowadzone przez system SAOS w czasie importu orzeczenia z zewnętrznego systemu

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 584/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 05 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia (del.) Agnieszka Onichimowska

Protokolant: Maksymilian Obrębski

po rozpoznaniu w dniu 07 marca 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. L. (1), K. L. (2) i Z. B.

przeciwko Miastu (...) W.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

I.  oddala powództwo główne;

II.  zobowiązuje Miasto (...) W. do zawarcia z powodami Z. B., K. L. (2) i K. L. (1) umowy zgodnie z postanowieniami zawartymi w ostatecznej decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 r. (...) o następującej treści:

1.  „Miasto (...) W. oświadcza, że w wykonaniu postanowień ostatecznej decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 r. Nr(...):

a.  przenosi na rzecz: K. L. (1) w udziale wynoszącym 0,10525 części, K. L. (2) w udziale wynoszącym 0,10525 części, Z. B. w udziale wynoszącym 0,2105 części, prawo własności zabudowanego gruntu o pow. 219 m ( 2), położonego w W. przy ul. (...), oznaczonego w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu (...), objętego prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, VII Wydział Ksiąg Wieczystych księgą wieczystą Nr (...);

b.  oświadcza, że na gruncie opisanym w pkt a) znajduje się budynek mieszkalny wzniesiony przed dniem wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...) Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279), który zawiera 11 lokali mieszkalnych i 2 lokale użytkowe. W budynku tym sprzedano 6 lokali: nr (...) wraz ustanowieniem prawa użytkowania wieczystego do ułamkowych części gruntu przypadających na sprzedane lokale. Budynek ten, zgodnie z art. 5 ww. dekretu, stanowi odrębną od gruntu nieruchomość i w części niesprzedanej pozostaje własnością następców prawnych poprzedniej właścicielki hipotecznej. Niesprzedane części budynku zostały przez Miasto (...) W. wydane D. A. oraz Z. B. na podstawie protokołu przejęcia - przekazania lokali niewyodrębnionych oraz części wspólnych budynku przypadających tym lokalom, położonych w W. przy ul. (...) z dnia 17 lipca 2013 r;

2.  Z. B. oświadcza, że na zawarcie umowy o przeniesienie udziału w prawie własności do zabudowanego gruntu z Miastem (...) W., na warunkach wskazanych w pkt 1, wyraża zgodę, a nadto oświadcza, iż w dniu 17 lipca 2013 r. objęła otrzymane od Miasta (...) W. niewyodrębnione części budynku oraz części wspólne budynku, opisanego w pkt 1 lit b umowy;

3.  K. L. (1) oraz K. L. (2) oświadczają, że na zawarcie umowy o przeniesienie udziału w prawie własności do zabudowanego gruntu z Miastem (...) W., na warunkach wskazanych w pkt 1, wyrażają zgodę, a nadto oświadczają, iż dniu 17 lipca 2013 r. D. A., ich poprzedniczka prawna, objęła otrzymane od Miasta (...) W. niewyodrębnione części budynku oraz części wspólne budynku, opisanego w pkt 1 lit b umowy";

III.  ustala, że niniejszy wyrok zastępuje umowę o przeniesienie udziału w prawie własności zabudowanego gruntu o pow. 219 m ( 2), położonego w W. przy ul. (...), oznaczonego w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu (...), objętego prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, VII Wydział Ksiąg Wieczystych księgą wieczystą Nr (...), na rzecz K. L. (1) w udziale wynoszącym 0,10525 części, na rzecz K. L. (2) w udziale wynoszącym 0,10525 części oraz na rzecz Z. B. w udziale wynoszącym 0,2105 części i stwierdza jej zawarcie;

IV.  ustala, że pozwane Miasto (...) W. ponosi w całości koszty postępowania w sprawie, z tym, że ich rozliczenie pozostawia Referendarzowi sądowemu.

Sędzia del. Agnieszka Onichimowska

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 03 listopada 2020 roku K. L. (1), K. L. (2) oraz Z. B., reprezentowani przez pełnomocnika profesjonalnego – w oparciu o treść art. 7 ust. 1 i 2 dekretu z dnia 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...) Warszawy w zw. z art. 1047 § 1 i 2 kpc w zw. z art. 64 kc wnieśli o:

1. zobowiązanie Miasta (...) W. do zawarcia z powodami Z. B., K. L. (2) i K. L. (1) umowy zgodnie z pkt I i II ostatecznej decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 r. Nr (...) o następującej treści:

I. „Miasto (...) W. oświadcza, że w wykonaniu postanowień ostatecznej decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 r. Nr (...):

a.  Ustanawia na lat 99 – licząc od daty uprawomocnienia się wyroku, na rzecz K. L. (1) w udziale wynoszącym 0,10525 części, K. L. (2) w udziale wynoszącym 0,10525 części, Z. B. w udziale wynoszącym 0,2105 części, prawo użytkowania wieczystego gruntu o pow. 219 m ( 2), położonego w W. przy ul. (...), oznaczonego w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu (...), objętego prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, VII Wydział Ksiąg Wieczystych księgą wieczystą Nr (...);

b.  ustala „czynsz symboliczny” w kwocie 92,20 zł netto (słownie: dziewięćdziesiąt dwa złote dwadzieścia groszy) płatny z góry w terminie do dnia 31 marca każdego roku, przy czym czynszu symbolicznego nie pobiera się za rok, w którym zostanie ustanowione prawo użytkowania wieczystego;

c.  oświadcza, że w przypadku zbycia prawa użytkowania wieczystego na rzecz osób trzecich przez wieczystych użytkowników, o których mowa w pkt I decyzji, opłatę z tytułu użytkowania wieczystego gruntu osoby te uiszczają na zasadach ogólnych określonych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarcze nieruchomościami (Dz.U. Nr 115, poz. 741 ze zm.). Nie dotyczy to prawa nabycia użytkowania wieczystego gruntu na drodze dziedziczenia oraz jego nabycia przez osobę bliską w rozumieniu art. 4 pkt 13 tej ustawy (§ 8 uchwały Nr XVIII/579/2009 Rady miasta (...) W. z dnia 8 listopada 2007 r. w sprawie zasad gospodarowania zasobem nieruchomości (...) W. w zakresie ustalenia wysokości czynszu symbolicznego za grunty oddawane w użytkowanie wieczyste w trybie i na zasadach art. art. 7 ust. 1 i 2 dekretu z dnia 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...) Warszawy oraz bonifikaty od opłat rocznych za grunty oddawane w użytkowanie wieczyste w trybie i na zasadach art. 214 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarcze nieruchomościami; Dz. Urz. Woj.(...). Nr 247, poz. 7174);

d.  oświadcza, że udział w gruncie opisanym w pkt a) zostaje oddany w użytkowanie wieczyste w celu korzystania z niego zgodnie z każdoczesnym przeznaczeniem dopuszczonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Umowa o oddaniu udziału w ww. gruncie w użytkowanie wieczyste może ulec rozwiązaniu przed upływem terminu, na jaki została zawarta, w przypadku korzystania z gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem lub naruszenia postanowień umowy;

e.  oświadcza, że na gruncie opisanym w pkt a) znajduje się budynek mieszkalny wzniesiony przed dniem wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...) Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279), który zawiera 11 lokali mieszkalnych i 2 lokale użytkowe. W budynku tym sprzedano 6 lokali: nr (...) wraz ustanowieniem prawa użytkowania wieczystego do ułamkowych części gruntu przypadających na sprzedane lokale. Budynek ten, zgodnie z art. 5 ww. dekretu, stanowi odrębną od gruntu nieruchomość i w części niesprzedanej pozostaje własnością następców prawnych poprzedniej właścicielki hipotecznej. Niesprzedane części budynku zostały przez Miasto (...) W. wydane D. A. oraz Z. B. na podstawie protokołu przejęcia - przekazania lokali niewyodrębnionych oraz części wspólnych budynku przypadających tym lokalom, położonych w W. przy ul. (...) z dnia 17 lipca 2013 r;

II. Z. B. oświadcza, że na zawarcie umowy o ustanowienia użytkowania wieczystego do gruntu z Miastem (...) W., na warunkach wskazanych w pkt I, wyraża zgodę i zobowiązuje się do uiszczania opłaty rocznej związanej z użytkowaniem wieczystym przysługującego jej udziału 0,2105 części, w gruncie o pow. 219 m ( 2), położonym w W. przy ul. (...), oznaczonym w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu (...), objętego prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, VII Wydział Ksiąg Wieczystych księgą wieczystą Nr (...), jak również zobowiązuje się korzystać z udziału w gruncie zgodnie z przeznaczeniem przewidzianym w obowiązującym planie zagospodarowania przestrzennego i w sposób niesprzeczny z postanowieniami umowy, a nadto oświadcza, iż w dniu 17 lipca 2013 r. objęła otrzymane od Miasta (...) W. niewyodrębnione części budynku oraz części wspólne budynku, opisanego w pkt 1 lit e umowy;

III. K. L. (1) oraz K. L. (2) oświadczają, że na zawarcie umowy o ustanowienia użytkowania wieczystego do gruntu z Miastem (...) W., na warunkach wskazanych w pkt I, wyrażają zgodę i zobowiązują się do uiszczania opłaty rocznej związanej z użytkowaniem wieczystym przysługującego każdemu z nich udziału 0,10525 części, w gruncie o pow. 219 m ( 2), położonym w W. przy ul. (...), oznaczonym w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu (...), objętego prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, VII Wydział Ksiąg Wieczystych księgą wieczystą Nr (...), jak również zobowiązują się korzystać z udziału w gruncie zgodnie z przeznaczeniem przewidzianym w obowiązującym planie zagospodarowania przestrzennego i w sposób niesprzeczny z postanowieniami umowy, a nadto oświadczają, iż w dniu 17 lipca 2013 r. D. A., ich poprzedniczka prawna, objęła otrzymane od Miasta (...) W. niewyodrębnione części budynku oraz części wspólne budynku, opisanego w pkt 1 lit e umowy;

2. stwierdzenie, że wyrok stwierdza i zastępuje umowę o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego: ustanawia na lat 99 licząc od daty uprawomocnienia się wyroku, na rzecz K. L. (1) w udziale wynoszącym 0,10525 części, na rzecz K. L. (2) w udziale wynoszącym 0,10525 części oraz na rzecz Z. B. w udziale wynoszącym 0,2105 części, prawo użytkowania wieczystego gruntu o pow. (...)m ( 2), położonego w W. przy ul. (...), oznaczonego w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu (...), objętego prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, VII Wydział Ksiąg Wieczystych księgą wieczystą Nr (...).

Powodowie wnieśli ponadto o zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wyjaśniono, iż dawna nieruchomość hipoteczna położona w W. przy ul. (...), ozn. Nr hip. (...) o pow. 520,50m2 ( ) znajdowała się na terenie objętym działaniem Dekretu (...) i była zabudowana budynkiem mieszkalnym wzniesionym przed 1945 r., który zawierał 11 lokali mieszkalnych i 2 lokale użytkowe. Z dniem wejścia w życie Dekretu (...), tj. 21 listopada 1945 r. grunt przeszedł na własność gminy, (...) W.. Dawna właścicielka M. N. złożyła w trybie i terminie przewidzianym w art. 7 ust. 1 i 2 Dekretu warszawskiego wniosek o przyznanie jej prawa własności czasowej do przedmiotowej nieruchomości. Orzeczeniem administracyjnym wydanym 20 września 1951 roku Prezydium Rady Narodowej (...) W. odmówiło M. N. przyznania prawa własności czasowej i stwierdziło przejście na własność Skarbu Państwa budynku posadowionego na nieruchomości hipotecznej. Wyjaśniono ponadto, iż powodowie są spadkobiercami pierwotnej właścicielki nieruchomości hipotecznej. Wskazano następnie, iż w decyzją z dnia 30 marca 2001 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. stwierdziło nieważność orzeczenia PRN z 1951 roku, następnie decyzją z dnia 22 czerwca 2001 roku utrzymało swoją decyzję. W konsekwencji powyższego decyzją Nr (...) z dnia 09 stycznia 2008 roku Prezydent (...) W. ustanowił na 99 lat prawo użytkowania wieczystego udziału wynoszącego 0.4210 części gruntu o pow. 219 m ( 2), położonego w W. przy ul. (...), oznaczonego w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu (...), na rzecz K. L. (1) w udziale wynoszącym 0,10525 części, na rzecz K. L. (2) w udziale wynoszącym 0,10525 części oraz na rzecz Z. B. w udziale wynoszącym 0,2105 części. Od przedmiotowej decyzji nie zostało wniesione odwołanie. Podkreślono, iż pomimo, że decyzja Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 roku jest ostateczna, to do dnia dzisiejszego Prezydent nie podejmuje żadnych działań w celu zawarcia z powodami umowy ustanowienia użytkowania wieczystego. Wyjaśniono przy tym, iż powodowie wyznaczyli pozwanemu termin zawarcia ww umowy, jednakże żaden z przedstawicieli miasta (...) W. nie stawił się w kancelarii notarialnej (pozew, k. 3-20)

W odpowiedzi na pozew z dnia 02 listopada 2021 roku (data stempla pocztowego, k. 151) pozwane (...) W. wniosło o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnienie pozwany potwierdził okoliczności faktyczne wskazane w pozwie podkreślając, iż w pkt 10 decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 roku wskazano, że termin zawarcia aktu notarialnego zostanie wyznaczony m.in. po ziszczeniu się wskazanych w decyzji 3 okoliczności. Tymczasem jedna z okoliczności, tj. rozliczenie nakładów poniesionych ze środków publicznych nie zostało jeszcze dokonane (zarzut potracenia został zgłoszony w sprawie toczącej się przed tut. Sądem pod sygn. akt I C 157/19), a co za tym idzie w ocenie pozwanego powództwo jest zbędne, a co najmniej przedwczesne. Zdaniem pozwanego na dzień wnoszenia pozwu pomiędzy stronami nie było sporu odnośnie materii objętej niniejszym postępowaniem. Pozwany nie kwestionuje bowiem co do zasady obowiązku wykonania decyzji dekretowych, a ponadto terminu na ich wykonanie nie wskazują przepisy prawa. Zdaniem pozwanego brak spełnienia przez powodów którejkolwiek przesłanki opisanej w Decyzji, czyni roszczenie objęte niniejszym powództwem bezzasadnym (odpowiedz na pozew, k.146-149).

Pismem złożonym w dniu 22 sierpnia 2023 roku pełnomocnik powodów zmodyfikował powództwo w ten sposób, że zgłosił żądanie ewentualne domagając się w oparciu o treść art. 7 ust. 1 i 2 dekretu z dnia 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...) W. w zw. z art. 1047 § 1 i 2 kpc w zw. z art. 64 kc w związku z art. 23 ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów (Dz.U..2018 poz. 1716 z pózn. zm) obowiązania pozwanego Miasta (...) W. do zawarcia z powodami Z. B., K. L. (2) i K. L. (1) umowy zgodnie z postanowieniami zawartymi w ostatecznej decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 r. Nr (...) o następującej treści:

„Miasto (...) W. oświadcza, że w wykonaniu postanowień ostatecznej decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 r. Nr (...):

c.  przenosi na rzecz: K. L. (1) w udziale wynoszącym 0,10525 części, K. L. (2) w udziale wynoszącym 0,10525 części, Z. B. w udziale wynoszącym 0,2105 części, prawo własności zabudowanego gruntu o pow. 219 m ( 2), położonego w W. przy ul. (...), oznaczonego w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu (...), objętego prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, VII Wydział Ksiąg Wieczystych księgą wieczystą Nr (...);

d.  oświadcza, że na gruncie opisanym w pkt a) znajduje się budynek mieszkalny wzniesiony przed dniem wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...) W.(Dz. U. Nr 50, poz. 279), który zawiera 11 lokali mieszkalnych i 2 lokale użytkowe. W budynku tym sprzedano 6 lokali: nr (...) wraz ustanowieniem prawa użytkowania wieczystego do ułamkowych części gruntu przypadających na sprzedane lokale. Budynek ten, zgodnie z art. 5 ww. dekretu, stanowi odrębną od gruntu nieruchomość i w części niesprzedanej pozostaje własnością następców prawnych poprzedniej właścicielki hipotecznej. Niesprzedane części budynku zostały przez Miasto (...) W. wydane D. A. oraz Z. B. na podstawie protokołu przejęcia - przekazania lokali niewyodrębnionych oraz części wspólnych budynku przypadających tym lokalom, położonych w W. przy ul. (...) z dnia 17 lipca 2013 r;

e.  Z. B. oświadcza, że na zawarcie umowy o przeniesienie udziału w prawie własności do zabudowanego gruntu z Miastem (...) W., na warunkach wskazanych w pkt 1, wyraża zgodę, a nadto oświadcza, iż w dniu 17 lipca 2013 r. objęła otrzymane od Miasta (...) W. niewyodrębnione części budynku oraz części wspólne budynku, opisanego w pkt 1 lit b umowy;

f.  K. L. (1) oraz K. L. (2) oświadczają, że na zawarcie umowy o przeniesienie udziału w prawie własności do zabudowanego gruntu z Miastem (...) W., na warunkach wskazanych w pkt 1, wyrażają zgodę, a nadto oświadczają, iż dniu 17 lipca 2013 r. D. A., ich poprzedniczka prawna, objęła otrzymane od Miasta (...) W. niewyodrębnione części budynku oraz części wspólne budynku, opisanego w pkt 1 lit b umowy.

Wniesiono ponadto o stwierdzenie, że wyrok stwierdza i zastępuje umowę o przeniesienie udziału w prawie własności zabudowanego gruntu o pow. 219 m ( 2), położonego w W. przy ul. (...), oznaczonego w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu (...), objętego prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, VII Wydział Ksiąg Wieczystych księgą wieczystą Nr (...), na rzecz K. L. (1) w udziale wynoszącym 0,10525 części, na rzecz K. L. (2) w udziale wynoszącym 0,10525 części oraz na rzecz Z. B. w udziale wynoszącym 0,2105 części.

Wyjaśniono, iż powyższa modyfikacja wynika z rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych dotyczącego spraw o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli w sprawach związanych ze złożeniem oświadczenia mającego na celu zawarcie umowy w przedmiocie wykonania tzw. decyzji dekretowych (pismo z dnia 21 sierpnia 2023 roku, k. 180-192).

W odpowiedzi na powyższe pismem z dnia 23 października 2023 roku (data stempla pocztowego, k. 261) pełnomocnik pozwanego w pierwszej kolejności podniósł zarzut przedawnienia. Wskazano jednocześnie, iż w świetle ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów, w realiach niniejszej sprawy przedmiotem umowy powinno być ustanowienie użytkowania wieczystego bowiem nie doszło do przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności. Jednakże w przedmiotowej sprawie nie można ustanowić użytkowania wieczystego, albowiem przedmiotowa nieruchomość gruntowa jest już przedmiotem współwłasności, gdyż doszło do sprzedaży lokalu na rzecz osób. Zdaniem pozwanego w przedmiotowej sprawie nie znajdzie zastosowania art. 23 ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów, ponieważ decyzja w przedmiocie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego została wydana jeszcze przed 01 stycznia 2019 roku (pismo z dnia 23 października 2023 roku, k. 2582-260).

W piśmie z dnia 05 lutego 2024 roku (data stempla pocztowego, k. 356) pełnomocnik powodów podtrzymując żądanie główne i ewentualne zaprzeczył, aby w niniejszej sprawie doszło do przedawnienia roszczenia. Zdaniem strony powodowej wymagalność przedmiotowego roszczenia nie mogła powstać wcześniej, aniżeli po podpisaniu miedzy pozwanym, a dawnymi właścicielami w dniu 17 lipca 2013 roku protokołu przejęcia-przekazania oraz po wyeliminowaniu z obrotu prawnego decyzji Wojewody (...)nr (...) z dnia 18 czerwca 1991 roku w zakresie komunalizacji niesprzedanej części lokali, co nastąpiło w dacie nabycia przymiotu ostateczności decyzji Ministra Administracji i Cyfryzacji nr 150 z dnia 10 marca 2014 roku, a zatem mnie wcześniej niż w dniu 01 kwietnia 2014 roku. Zdaniem strony powodowej z uwagi na dwufazowy administracyjno-umowny reżim ustanawiania prawa wieczystego użytkowania doszło do przerwy biegu przedawnienia roszczenia i bieg zaczął biec na nowo od dnia 01 kwietnia 2014 roku, względnie od dnia 10 marca 2014 roku. Podniesiono ponadto, iż zgłoszenie zarzutu przedawnienia stanowi naruszenie przez pozwanego prawa podmiotowego i zgodnie z art. 5 k.c. nie powinno podlegać ochronie. Zdaniem strony powodowej pozwany jest co najmniej od dnia 01 kwietnia 2014 roku w zwłoce w zawarciu umowy. Zaznaczono przy tym, iż powodowie obawiali się, że w przypadku wytoczenia powództwa o zastąpienie wyrokiem umowy o oddanie w użytkowanie wieczyste gruntu nieruchomości (...) w wykonaniu Decyzji dekretowych, nie zostanie rozpoznany przez Prezydenta (...) W. wniosek o przyznanie prawa własności czasowej do przedmiotowej nieruchomości w zakresie stanowiącym podwórko. Wyjaśniono jednocześnie, iż w związku ze złożeniem przez powodów w 2015 roku powództwa przeciwko (...) W. o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie oraz zwrot pożytków pobieranych i niepobranych z powodu złej gospodarki, poszczególni urzędnicy w Biurze (...), a następnie w Biurze (...) pomimo, że wcześniej deklarowali możliwość niezwłocznego rozpoznania wniosku, następnie zaczęli tworzyć przeszkody prawne i faktyczne do jego rozpoznania. Zaś po złożeniu przedmiotowego pozwu prowadzący sprawę wyraźnie wskazał, że wniosek dekretowy zostanie rozpoznany po zakończeniu postępowania dotyczącego budynku. Zdaniem strony powodowej postepowanie o zapłatę roszczeń ubocznych prowadzone przed tut. Sądem pod sygn. akt I C 157/19 nie stanowi zagadnienia wstępnego uzasadniającego zawieszenie niniejszego postępowania (k. 271-297).

W toku postępowania strony podtrzymywały dotychczasowe stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Dawna nieruchomość hipoteczna położona w W. przy ul. (...), oznaczona Nr hip. (...) (dalej: „Nieruchomość hipoteczna") o pow. 520,50 m ( 2), zabudowana budynkiem mieszkalnym wzniesionym przed 1945 r. (który zawierał 11 lokali mieszkalnych i 2 lokale użytkowe), stanowiła własność M. N..

Umową sprzedaży sporządzoną w formie aktu notarialnego zawartą przed notariuszem R. J. w dniu 24 czerwca 1942 r. za nr rep. (...) M. N. sprzedała F. S. 1/8 części nieruchomości Nr hip. (...) położonej w W. przy ul. (...) o pow. (...)m2. Następnie umową sprzedaży z dnia 6 sierpnia 1947 r. sporządzoną w formie aktu notarialnego przed asesorem notarialnym W. Ł., zastępcą notariusza W. R., nr rep. (...), F. S. sprzedał M. N. 1/8 części budynku oraz 1/8 część praw i roszczeń wynikających z Dekretu w. do gruntu położonego w W. przy ul. (...).

Dowód: Zaświadczenie Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa, X Wydziału Ksiąg Wieczystych z dnia 24 października 2005 r. (L.dz.1859/05) – k. 33-36

Na skutek wejścia w życie Dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...) W., grunt Nieruchomości hipotecznej przeszedł na własność gminy (...) W..

W dniu 24 stycznia 1949 r. M. N. złożyła w trybie art. 7 ust. 1 Dekretu (...)wniosek o przyznanie prawa własności czasowej do nieruchomości. Orzeczeniem Prezydium Rady Narodowej w (...) W. z dnia 20 września 1951 r. (Nr (...)) odmówiło M. N. przyznania prawa własności czasowej i stwierdziło przejście na własność Skarbu Państwa budynku posadowionego na Nieruchomości hipotecznej (dalej: „Orzeczenie PRN z 1951 r.").

Dowód: Orzeczenie administracyjne Prezydium Rady Narodowej w(...) W. z dnia 20 września 1951 r. (Nr (...))- k. 38

M. N. zmarła w dniu 16 grudnia 1966 r., a spadek po niej nabyły dzieci: D. A. i Z. N. po 1/2 części każde z nich. W dniu 12 stycznia 1992 r. zmarł Z. N.. Spadek po nim nabyła w całości córka Z. B. (z domu N.)

Dowód: Postanowienie Sądu Powiatowego dla (...). W., Wydział I Cywilny z dnia 28 listopada 1972 r. (sygn. akt I Ns II 2241/72) – k. 40, Postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa, Wydział I Cywilny z dnia 10 lutego 1992 r. (sygn. akt I Ns 95/92) – k. 42

Decyzją nr (...) z dnia 18 czerwca 1991 r. (znak: (...)) Wojewoda (...) stwierdził nabycie przez gminę-dzielnicę (...)z mocy prawa w dniu 27 maja 1990 r., nieodpłatnie, nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), uregulowanej w księdze wieczystej nr (...), oznaczonej jako działka nr (...) z obrębu (...)o pow. 219 m ( 2), zabudowanej budynkiem mieszkalnym czterokondygnacyjnym z wyłączeniem 6-ciu sprzedanych lokali.

Dowód: Decyzja Wojewody (...) nr (...) z dnia 18 czerwca 1991 r. (znak: (...)) – 90-91

Na skutek ponownego rozpatrzenia sprawy, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia 22 października 2003 r. ( (...)) stwierdziło nieważność Orzeczenia Prezydium Rady Narodowej z 1951 r. Decyzją z dnia 9 stycznia 2004 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. ( (...)) utrzymało w mocy decyzję z dnia 22 października 2003 r.

Dowód: Decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia 22 października 2003 r. ( (...)) – k. 44-50 Decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia 9 stycznia 2004 r. ( (...)).

Decyzją z dnia 09 stycznia 2008 r. (Nr (...)) Prezydent (...) W. ustanowił na 99 lat prawo użytkowania wieczystego udziału wynoszącego 0,4210 części gruntu o powierzchni 219 m ( 2) (z ogólnej pow. 520 m ( 2)) oznaczonego w ewidencji gruntów, jako działka ewidencyjna nr (...) w obrębie (...), objętego księgą wieczystą KW Nr (...), położonego w W. przy ul. (...) na rzecz D. A. w udziale wynoszącym 0,2105 części oraz Z. B. w udziale wynoszącym 0,2105 części (pkt. I). Ponadto w Decyzji ustalono „czynsz symboliczny" z tytułu ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dla udziału wynoszącego 0,4210 części gruntu o pow. 219 m ( 2) w wysokości netto zł. 92,20, płatny na konto Urzędu (...) W. (...) z góry w terminie do dnia 31 marca każdego roku (pkt. II) oraz odmówiono D. A. oraz Z. B. ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dla działki ewidencyjnej nr (...) z obrębu 1-02-07. (pkt III)

W treści przedmiotowej decyzji stwierdzono również że:

1.  Rozpatrzenie wniosku w odniesieniu do pozostałej części gruntu hipotecznego oznaczonego w ewidencji gruntów jako część działki nr (...) z obrębu(...)nastąpi odrębną decyzją.

2.  Powyższy grunt znajdował się w obszarze (...) o funkcjach mieszkaniowo usługowych. Zgodnie z opinią Biura Naczelnego Architekta Miasta z dnia 27 grudnia 2005 roku znak; (...) (...) grunt położony przy ul. (...) aktualnie nie jest objęty żadnym obowiązującym planem zagospodarowania przestrzennego. Natomiast w obowiązującym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego(...). W. /Uchwała Nr LXXXII/2746/2006 Rady Miasta (...) W. z dnia 10 października 2006 roku/ znajduje się w strefie mieszkaniowo-usługowej (...), wraz z towarzyszącymi obiektami użyteczności publicznej.

3.  Grunt, do którego ustanawia się prawo użytkowania wieczystego zabudowany jest budynkiem mieszkalnym wzniesionym przed 1945 rokiem, zawierającym 11 lokali mieszkalnych i 2 lokale użytkowe. W budynku tym sprzedano 6 lokali nr (...) wraz z ustanowieniem prawa użytkowania wieczystego do ułamkowych i części gruntu przypadających na sprzedane lokale. Budynek ten zgodnie z art. 5 cyt. dekretu stanowi odrębną od gruntu nieruchomość i w części niesprzedanej pozostaje własnością następców prawnych poprzedniej właścicielki hipotecznej.

4.  Wysokość "czynszu symbolicznego” może ulec zmianie w przypadku zmiany Uchwały Rady Miasta (...) W. Nr XVIII/579/2007 z dnia 8 listopada 2007 roku.

5.  Zgodnie z § 8 w/w uchwały ustalone w niej zasady mają także zastosowanie w przypadkach nabycia ustanowionego prawa użytkowania wieczystego przez osobę bliską w rozumieniu art. 4 pkt 13 w/w ustawy a także nabycia ustanowionego prawa użytkowania wieczystego gruntu w drodze dziedziczenia.

6.  W przypadku zbycia prawa użytkowania wieczystego na rzecz osób trzecich przez wieczystych użytkowników, o których mowa w pkt I decyzji opłatę z tytułu użytkowania wieczystego gruntu - osoby te uiszczają na zasadach ogólnych określonych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami

7.  Ustanowione w pkt I decyzji prawo użytkowania wieczystego gruntu nie narusza praw osób trzecich istniejących w dniu jego ustanowienia a wszelkie nakłady poniesione na przedmiotowej nieruchomości mogą być dochodzone na drodze cywilnej.

8.  Decyzja niniejsza z chwilą, gdy stanie się ostateczna ,,będzie stanowiła podstawę do zawarcia w formie aktu notarialnego umowy ustanowienia użytkowania wieczystego gruntu opisanego w pkt I decyzji.

9.  Niestawienie się nabywców bez usprawiedliwienia w Kancelarii Notarialnej w celu podpisania umowy ustanowienia użytkowania wieczystego gruntu w wyznaczonym terminie, będzie stanowić podstawę do stwierdzenia wygaśnięcia niniejszej decyzji jako bezprzedmiotowej.

10.  Termin zawarcia umowy w formie aktu notarialnego zostanie wyznaczony po:

a)  wyeliminowaniu z obrotu prawnego decyzji Wojewody (...) nr (...) z dnia 18 czerwca 1991 roku w zakresie komunalizacji niesprzedanej części budynku mieszkalnego na rzecz Miasta (...) W..

b)  przedłożeniu przez osoby wymienione w pkt I decyzji protokołu zdawczo-odbiorczego przejęcia niesprzedanej części budynku znajdującego się na gruncie oddawanym w użytkowanie wieczyste - od Zakładu Gospodarowania Nieruchomościami w (...) (...). W. - zawierającego rozliczenie ewentualnych nakładów na remont i modernizację budynku wykraczających poza zakres napraw bieżących,

c)  rozliczeniu przez osoby wymienione w pkt I decyzji nakładów poniesionych ze środków publicznych na odbudowanie budynku położonego na gruncie przy ul. (...). W przypadku braku porozumienia, co do rozliczenia w/w nakładów sprawa zostanie skierowana na drogę sądową.

11.  Korzystanie z nieruchomości przez wieczystych użytkowników powinno być zgodne z planem zagospodarowania przestrzennego, w przypadku jego uchwalenia.

12.  Budynek (w części niesprzedanej) istniejący na gruncie opisanym w pkt I decyzji użytkownicy wieczyści winni utrzymywać w należytym stanie.

13.  Niespełnienie warunków określonych w pkt. 11 i 12 niniejszej decyzji będzie stanowiło podstawę do rozwiązania umowy o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste.

14.  Umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste może ulec rozwiązaniu i grunt może być odebrany przed upływem określonego w niej terminu, w przypadku korzystania z gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem lub naruszenia postanowień umowy.

15.  W razie wygaśnięcia użytkowania wieczystego na skutek upływu okresu ustalonego w umowie albo na skutek rozwiązania umowy przed upływem tego okresu, użytkownikom wieczystym przysługuje wynagrodzenie za wzniesione przez niego budynki i inne urządzenia. Wynagrodzenie winno być równe wartości tych budynków i urządzeń określonej na dzień wygaśnięcia użytkowania wieczystego. Za budynki i urządzenia wzniesione wbrew postanowieniom umowy - wynagrodzenie nie przysługuje.

16.  Prawa i obowiązki użytkowników wieczystych nie wymienione w niniejszej decyzji regulują przepisy ustawy oraz kodeksu cywilnego

Dowód: Decyzja Prezydenta (...) W. Nr (...) z dnia 9 stycznia 2008 r. – k. 58-70

Na podstawie wypisu z rejestru gruntów z dnia 4 grudnia 2009 r., wydanego przez Prezydenta (...) W. dokonano sprostowania obszaru nieruchomości z 219 m 2 do 221 m 2.

Dowód: Odpis zupełny KW nr (...) – k. 75-88

W dniu 17 lipca 2013 r. niesprzedana część budynku przy ul. (...) – lokale niewyodrębnione oraz części wspólne budynku przypadające tym lokalom, została przekazana D. A. oraz Z. B. na podstawie Protokołu przejęcia.

Dowód: Protokół przejęcia - przekazania lokali niewyodrębnionych oraz części wspólnych budynku przypadających tym lokalom, położonych w W. przy ul. (...) z dnia 17 lipca 2013 r. – k. 98-102

Decyzją Nr (...) z dnia 10 marca 2014 r. ((...)) Minister Administracji i Cyfryzacji stwierdził nieważność decyzji Wojewody (...) z dnia 18 czerwca 1991 r. w zakresie dotyczącym niesprzedanej części budynku mieszkalnego. W uzasadnieniu stwierdzono, iż budynek przy ul. (...) w części niesprzedanej zgodnie z przepisami Dekretu w., nie stanowił własności Skarbu Państwa, w związku z czym wydana przez Wojewodę (...) decyzja była rażąco sprzeczna z art. 5 ust. 1 ustawy komunalizacyjnej.

Dowód: decyzja Ministra Administracji i Cyfryzacji Nr (...) z dnia 10 marca 2014 r. ((...)) – k. 93-96

W dniu 20 kwietnia 2015 r. D. A. przeniosła na rzecz wnuków K. L. (1) i K. L. (2) udział wynoszący po 0,10525 części w prawie własności budynku, stanowiącego odrębną nieruchomość, posadowionego na działce gruntu nr (...), położonej przy ul. (...) w W. oraz takich samych udziałów w prawie i roszczeniach do działki nr (...) wynikających z Dekretu (...), w tym o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego gruntu Nieruchomości hipotecznej, prawa do odszkodowania oraz wszelkich powstałych i mogących powstać w przyszłości roszczeń, jakie wynikają i mogą wynikać z Dekretu W., w tym wynikających z wydania z naruszeniem art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a. decyzji o odmowie przyznania prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego) oraz wydania z naruszeniem art. 156 § 1 k.p.a. decyzji zezwalającej na sprzedaż poszczególnych lokali z budynku wraz z ustanowieniem udziału w prawie użytkowania wieczystego gruntu, jak też wszystkie roszczenia wynikające z rozliczeń z art. 224 i 225 k.c. w stosunku do osób trzecich za korzystanie z budynku, w tym roszczenie z tytułu bezumownego korzystania oraz zwrotu pożytków pobranych i niepobranych z powodu złej gospodarki.

Dowód: Umowa darowizny z dnia 20 kwietnia 2015 r. (Rep. (...) Nr (...), Notariusz w W. K. Ł.) – k. 104-110

Pismem z dnia 19 grudnia 2017 r. (doręczonym w dniu 21 grudnia 2017 r.) K. L. (1), K. L. (2) i Z. B. wezwali (...) W. do podpisania aktu notarialnego ustanowienia prawa użytkowania wieczystego do udziału wynoszącego 0,4210 części gruntu o pow. 219 m2, położonego w W. przy ul. (...), oznaczonego w ewidencji gruntów jako działka nr (...) w obrębie (...), dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), na rzecz Z. B. do udziału wynoszącego 0,2105 części, K. L. (2) do udziału 0, (...) części oraz K. L. (1) do udziału wynoszącego 0,10525 części.

W wyznaczonym terminie zawarcia umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste (27 grudnia 2017 r., od godziny 13.30 do godz. 13.50) przedstawiciel (...) W. nie stawił się we wskazanej kancelarii notarialnej.

Dowód: wezwanie (...) W. do zawarcia umowy użytkowania wieczystego z dnia 19 grudnia 2017 r. – k. 113-115, Protokół przebiegu czynności z dnia 27 grudnia 2017 r. (Rep. A Nr (...))- k. 123-125

Według stanu za dzień 15 listopada 2017 r. działka ewidencyjna nr (...) posiada powierzchnię 221 m 2. Na przedmiotowym gruncie posadowiony jest budynek mieszkalny, zawierający 4 kondygnacje naziemne i 1 kondygnację podziemną, 13 samodzielnych lokali o łącznej powierzchni użytkowej 365,88 m 2.

Dowód: Wypis z rejestru gruntów według stanu na dzień 15 listopada 2017 r. ((...)) wraz z wyrysem z mapy ewidencyjnej– k. 117-118, Wypis z kartoteki budynków według stanu na dzień 15 listopada 2017 r. ((...)) – 120-121

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zgłoszonych przez strony, których wiarygodności i prawdziwości nie kwestionowała żadna ze stron, tym samym brak było podstaw do jej podważenia przez sąd. Okoliczności ustalone w toku postępowania dowodowego były bezsporne. Spór dotyczył przede wszystkim oceny prawnej żądania pozwu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo główne podlegało oddaleniu, zaś na uwzględnienie zasługiwało powództwo ewentualne.

W niniejszym postępowaniu powodowie domagali się zobowiązania pozwanego (...) W., aby w wykonaniu postanowień ostatecznej decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 r. ustanowił na rzecz powodów, prawo użytkowania wieczystego gruntu o pow. 219 m ( 2), położonego w W. przy ul. (...) w przypadających im udziałach ewentualnie, aby przeniósł na powodów własność przedmiotowej nieruchomości gruntowej w przysługujących im udziałach. Strona powodowa wskazywała na rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych dotyczące spraw o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli w sprawach związanych ze złożeniem oświadczenia mającego na celu zawarcie umowy w przedmiocie wykonania tzw. decyzji dekretowych, co związane jest z wejściem w życie ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów. Powodowie wnieśli ponadto o ustalenie, że wyrok stwierdza i zastępuje umowę o ustanowienie użytkowania wieczystego ewentualnie przeniesienie udziału w prawie własności zabudowanego gruntu o pow. 219 m ( 2), położonego w W. przy ul. (...).

Pozwany wnosząc o oddalenie powództwa, pierwotnie wskazywał na jego przedwczesność. W toku postępowania podniesiony został zarzut przedawnienia roszczenia. W ocenie pozwanego w świetle ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów, w realiach niniejszej sprawy przedmiotem umowy powinno być ustanowienie użytkowania wieczystego bowiem nie doszło do przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności. Jednakże w przedmiotowej sprawie nie można ustanowić użytkowania wieczystego, albowiem przedmiotowa nieruchomość gruntowa jest już przedmiotem współwłasności. Ponadto zdaniem pozwanego w przedmiotowej sprawie nie znajdzie zastosowania art. 23 ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów, ponieważ decyzja w przedmiocie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego została wydana jeszcze przed 01 stycznia 2019 roku.

Zgodnie z art. 64 k.c. prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastępuje to oświadczenie.

Zasadą jest, że jeśli ustawa nakłada na podmiot obowiązek złożenia oświadczenia woli, to obowiązek ten może być realizowany przed sądem na podstawie art. 64 k.c. jeśli tylko regulacja ustawowa pozwala na ustalenie podmiotu zobowiązanego, uprawnionego oraz treści roszczenia (treści oświadczenia woli, które ma złożyć zobowiązany). Jednocześnie stwierdzić należy, że przepis art. 64 k.c. nie jest samoistną podstawą dla kreowania obowiązku złożenia oznaczonego oświadczenia woli. Stanowi on jedynie podstawę do stwierdzenia przez sąd, że zobowiązany ma obowiązek złożenia oświadczenia woli. Innymi słowy, przepis art. 64 k.c. określa jedynie skutki prawne wynikające ze stwierdzenia istnienia takiego obowiązku, którego źródłem muszą być jednak określone, istniejące stosunki prawne, a których zbadanie i ocena jest obowiązkiem sądu uwzględniającego powództwo na podstawie tego przepisu. Zobowiązanie do złożenia stosownego oświadczenia woli może wynikać ze źródeł o różnym charakterze, a więc zarówno z ustawy, jak i z ważnej czynności prawnej, czy decyzji administracyjnej.

Art. 64 k.c. odnosi się wyłącznie do obowiązku złożenia oświadczenia woli w rozumieniu prawa materialnego, nie zaś do innych oświadczeń jak na przykład czynności procesowych, a tym bardziej czynności faktycznych, a taką jest niewątpliwie czynność przystąpienia do aktu notarialnego. Oświadczeniem woli jest bowiem w myśl art. 60 k.c. zachowanie się osoby dokonującej czynności prawnej, ujawniające jej wolę w sposób dostateczny. Oświadczeniem woli jest wyłącznie zachowanie zmierzające do wywołania skutku w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego.

Charakter prawny takiego orzeczenia pozwala na osiągnięcie skutków prawnych związanych z oświadczeniem woli, którego złożenia odmawia podmiot do tego zobowiązany. Na podstawie przepisów postępowania cywilnego odpowiednikiem rozwiązania materialnoprawnego jest art. 1047 § 1 k.p.c. Skutki prawne następują z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli złożenie oświadczenia woli jest uzależnione od świadczenia wzajemnego wierzyciela - z chwilą prawomocnego nadania orzeczeniu klauzuli wykonalności (art. 1047 § 2 k.p.c.). Orzeczenie stwierdzające obowiązek złożenia oświadczenia woli ma charakter konstytutywny.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę, iż prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek strony do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastępuje tylko to oświadczenie (art. 64 k.c. i 1047 k.p.c.). Jeżeli więc oświadczenie to ma stanowić składnik umowy, która ma być zawarta pomiędzy stronami do jej zawarcia konieczne jest złożenie odpowiedniego oświadczenia woli przez drugą stronę z zachowaniem wymaganej formy.

W przedmiotowej sprawie powodowie domagali się od Sądu, aby ten nakazał (...) W. złożenie oświadczenia woli, w którym podstawowym żądaniem było ustanowienie na rzecz powodów prawa użytkowania wieczystego gruntu zabudowanego – w przypadających im udziałach - o pow. 219 m ( 2), położonego w W. przy ul. (...), oznaczonego jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu(...), objętego prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, VII Wydział Ksiąg Wieczystych księgą wieczystą Nr (...), jednocześnie wyrażając zgodę na zawarcie umowy o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego do gruntu i składając w tym zakresie istotne oświadczenia dotyczące uiszczania opłaty rocznej, korzystaniu z udziału w gruncie zgodnie z jego przeznaczeniem oraz objęciu w posiadanie niewyodrębnionych oraz wspólnych części budynku posadowionego na gruncie. Żądanie ewentualne zostało skonstruowane w oparciu o żądanie ustanowienia prawa własności – w miejsce użytkowania wieczystego – co znajduje uzasadnienie w przepisach ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów

Powodowie, jako podstawę materialnoprawną swego żądania wskazali ostateczną decyzję Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 r. Nr (...)(znak: (...)) oraz art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...) Warszawy. Pozwany w odpowiedzi na pozew wskazał, że między stronami nie było sporu odnośnie materii objętej niniejszym postępowaniem. Ponadto zaznaczył, że nie kwestionuje obowiązku wykonania decyzji dekretowych wskazując przy tym na błędne - zdaniem Sądu - twierdzenia, jakoby powództwo było zbędne, a co najmniej przedwczesne, jak również, że terminu na wykonanie decyzji nie wskazują przepisy prawa i z tych względów powództwo zasługuje na oddalenie. W tym miejscu należy podkreślić niekonsekwencje procesową pozwanego, który z jednej strony wskazuje na przedwczesność powództwa, zaś w kolejnym piśmie podniesiony został zarzut przedawnienia.

Niewątpliwie decyzja Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 r. Nr (...) o ustanowieniu prawa użytkowania wieczystego do wymienionego gruntu wywołała bezpośrednio w sferze prawa cywilnego skutki prawne, dlatego też decyzja ta stanowi źródło roszczenia cywilnoprawnego wyrażającego się możnością żądania zawarcia umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste zgodnie z jej treścią.

W niniejszej sprawie trudno nie odnieść wrażenia, iż Prezydent (...) W. bezzasadnie i celowo, unikał umownego ustanowienia na rzecz powodów prawa użytkowania wieczystego gruntu nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), tj. realizacji obowiązku wynikającego z decyzji z dnia 09 stycznia 2008 roku. Niewątpliwie z postanowień Konstytucji, jak również zasad kodeksu postępowania administracyjnego wynika ciążący na władzach publicznych obowiązek działania w rozsądnym czasie w odpowiedni sposób. Realizacji powyższych zasad brak było w działaniu pozwanego przy wykonaniu decyzji jaka zapadła w styczniu 2008 roku. Nie ulega wątpliwości, że władze publiczne powinny działać z najwyższą starannością, szczególnie przy rozstrzyganiu spraw o zasadniczym znaczeniu dla jednostek, przejrzyście i jawnie, minimalizując ryzyko błędów, jak również promować pewność prawa w cywilnych czynnościach prawnych wpływających na interesy majątkowe osób w nich uczestniczących. ( . )Co więcej, władze publiczne nie powinny unikać ciążących na nich zobowiązań lecz egzekwować je od siebie w sposób jakiego oczekują od osób fizycznych. Nie może być mowy o sprawiedliwym, czy też rzetelnym postępowaniu bez zapewnienia ochrony wykonania orzeczenia lub też decyzji administracyjnej. Byłoby to sprzeczne z zasadą rządów prawa. Z tych względów wykonanie wyroku przez sąd, czy też decyzji administracyjnej przez organ władzy publicznej musi być traktowane jako integralna część postępowania. W niniejszej sprawie należy podkreślić uchylanie się przez Prezydenta (...) W. reprezentującego (...) W. od wykonania ostatecznej decyzji administracyjnej. Takie zaniechanie uniemożliwiło powodom wyegzekwowanie swoich praw wynikających z aktu administracyjnego. Tego typu sytuacja zagraża nie tylko pewności transakcji z udziałem szeroko pojętych organów państwa i reprezentantów Skarbu Państwa, ale także budzi niepokój co do kwestii przestrzegania własnych decyzji przez Państwo. Powyższe stanowisko Sądu Okręgowego znajduje oparcie w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, w szczególności wyroku z dnia 6 października 2015 roku w sprawie Ż. przeciwko Polsce, jaki zapadł na podstawie zbliżonego stanu faktycznego (por. Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 6 października 2015 r. skarga numer 48286/11, LEX nr 1800242, www.echr.coe.int, M. M. (2), Glosa do wyroku ETPC z dnia 6 października 2015 r., skarga numer 48286/11 Lex Nr 285486).

W tym miejscu należy odnieść się do podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia. Roszczenie o złożenie zastępczego oświadczenia woli, którego skutkiem ma być nabycie prawa własności lub ustanowienie użytkowania wieczystego, co do zasady ulega przedawnieniu, jako że ma charakter majątkowy. Do roszczeń objętych przedmiotowym pozwem – na chwilę powstania roszczenia - miał zastosowanie dziesięcioletni termin przedawnienia roszczeń z art. 118 k.c. (stanowisko ugruntowane).

Decyzją z dnia 9 stycznia 2008 r. (Nr (...)) Prezydent (...) W. ustanowił na 99 lat prawo użytkowania wieczystego do udziału wynoszącego 0,4210 części gruntu o powierzchni 219 m2. W pkt 10 przedmiotowej decyzji stwierdzono również że termin zawarcia umowy w formie aktu notarialnego zostanie wyznaczony po:

a.  wyeliminowaniu z obrotu prawnego decyzji Wojewody (...) nr (...) z dnia 18 czerwca 1991 roku w zakresie komunalizacji niesprzedanej części budynku mieszkalnego na rzecz Miasta (...) W.,

b.  przedłożeniu przez osoby wymienione w pkt I decyzji protokołu zdawczo-odbiorczego przejęcia nie sprzedanej części budynku znajdującego się na gruncie oddawanym w użytkowanie wieczyste - od Zakładu Gospodarowania Nieruchomościami w (...) (...) W. - zawierającego rozliczenie ewentualnych nakładów na remont i modernizację budynku wykraczających poza zakres napraw bieżących,

c.  rozliczeniu przez osoby wymienione w pkt I decyzji nakładów poniesionych ze środków publicznych na odbudowanie budynku położonego na gruncie przy ul. (...). W przypadku braku porozumienia, co do rozliczenia w/w nakładów sprawa zostanie skierowana na drogę sądową.

Zdaniem strony powodowej wymagalność przedmiotowego roszczenia nie mogła powstać wcześniej, aniżeli po podpisaniu między pozwanym, a dawnymi właścicielami w dniu 17 lipca 2013 roku protokołu przejęcia-przekazania oraz po wyeliminowaniu z obrotu prawnego decyzji Wojewody (...) nr (...) z dnia 18 czerwca 1991 roku w zakresie komunalizacji niesprzedanej części lokali, co nastąpiło w dacie nabycia przymiotu ostateczności decyzji Ministra Administracji i Cyfryzacji nr (...) z dnia 10 marca 2014 roku, a zatem mnie wcześniej niż w dniu 01 kwietnia 2014 roku. Co więcej powodowie wskazywali, że z uwagi na dwufazowy administracyjno-umowny reżim ustanawiania prawa wieczystego użytkowania doszło do przerwania biegu przedawnienia roszczenia i bieg został biec na nowo od dnia 01 kwietnia 2014 roku, względnie od dnia 10 marca 2014 roku.

Z kolei pozwany stoi na stanowisku, iż termin przedawnienia upłynął z dniem 16 kwietnia 2018 roku. W ocenie pozwanego od momentu wydania decyzji nie było okresu, w którym powodowie mieli ograniczoną możliwość żądania zawarcia aktu notarialnego, zaś pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w dniu 03 listopada 2020 roku. W tym miejscu warto przypomnieć stanowisko pozwanego wyartykułowane w odpowiedzi na pozew, zgodnie z którym powództwo jest przedwczesne, albowiem nie zostały dokonane rozliczenia, o których mowa w pkt 10 c powoływanej Decyzji z dnia 09 stycznia 2008 roku.

Kontynuując rozważania należy zastanowić się nad charakterem zapisu pkt 10 a-c Decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 roku. Nie można zdaniem Sądu – jak chciałyby to uczynić strony niniejszego postępowania – podchodzić wybiórczo do skutków wynikających z poszczególnych zapisów, w zależności od prezentowanego stanowiska procesowego. Zdaniem Sądu Okręgowego analiza treści decyzji, w tym powołanego zapisu art. 10 nie wskazuje, iż stanowiły one okoliczności warunkujące zawarcie umowy użytkowania wieczystego, a miały na celu uporządkowanie wzajemnych relacji, w tym uniknięcie ewentualnych sporów w przyszłości. W ocenie Sądu możliwym było zawarcie umowy, bez konieczności wykonywania wskazanych tam punków. Przechodząc kolejno do poszczególnych regulacji wskazać należy, iż decyzja komunalizacja, o której w pkt 10a miała charakter deklaratoryjny, a jej wyeliminowanie z obrotu prawnego nie wywołało de facto żadnych skutków. Podobnie rzecz się ma w odniesieniu do pkt 10 b i c. Za powyższym przemawia chronologia zdarzeń, tj. protokół przejęcia-przekazania lokali niewyodrębnionych oraz części wspólnych budynku, miał miejsce wcześniej (2013 r.), aniżeli ostateczne uchylenie decyzji komunalizacyjnej. Brak rozliczenia ewentualnych nakładów poczynionych na odbudowanie budynku – w szczególności w świetle zarzutów podnoszonych w toku postępowania prowadzonego pod sygn. I C 157/19, także nie powinien stanowić przeszkody uniemożliwiającej zawarcie umowy. Warto przy tym zwrócić uwagę, iż o ile w zakresie pkt 10 a i b inicjatywa leżała po stronie osób, na rzecz których miało nastąpić ustanowienie użytkowania wieczystego, o tyle kwestia rozliczenia nakładów zależała od inicjatywy (...) W.. Warto przypomnieć, iż powodowie pismem z dnia 19 grudnia 2017 roku – a więc jeszcze przed upływem okresu przedawnienia – wezwali pozwanego do podpisania aktu notarialnego i wyznaczyli termin na dzień 27 grudnia 2017 roku, na który nikt w imieniu pozwanego się nie stawił.

Niezależnie od powyższego, tj. uznania, że termin przedawnienia upłynął, to zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie przepis art. 5 k.c. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że Sąd wyjątkowo może nie uwzględnić zarzutu upływu terminu przedawnienia roszczenia, jeżeli jego podniesienie przez pozwanego jest nadużyciem prawa ( wyrok z dnia 27 czerwca 2001 r., sygn. akt II CKN 604/00), nawet w wypadku, gdy do przedawnienia doszło z przyczyny obciążającej wyłącznie wierzyciela ( wyrok z dnia 20 maja 2009 r., sygn. akt I CSK 386/08). Ponadto, należy wskazać, że treść zasad współżycia społecznego nie jest zdefiniowana, jednakże „przy uwzględnieniu, iż Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej” odnosząc się do zasad współżycia społecznego należy przyjąć, że oznacza to „odwołanie się do idei słuszności w prawie i do powszechnie uznawanych wartości w kulturze naszego społeczeństwa”, a tym samym do podstawowych zasad etycznego i uczciwego postępowania ( wyrok SN z dnia 28 listopada 2001 r., sygn. akt IV CKN 1756/00). W realiach niniejszej sprawy wskazać należy, że powodowie prawidłowo postępowali w odniesieniu do podważenia wadliwych decyzji, tym samym nie można im zarzucić, że nie dochowali należytej staranności w dochodzeniu roszczeń. Nadto, wskazać należy, iż bezsprzecznie na skutek wadliwej (nieważnej) decyzji organów administracji publicznej, prawowici właściciele zostali de facto pozbawieni swojej własności przez okres kilkudziesięciu lat, a nawet co do części lokali, na zawsze. Następcy prawni podjęli zaś działania przewidziane prawem celem odzyskania własności poprzez wzruszenie decyzji podjętych z naruszeniem prawa. Nie można przy tym postawić im zarzutu zaniechania przy podejmowaniu działań celem odzyskania własności. W okolicznościach przedmiotowej na uwzględnienie zasługują podnoszone przez powodów okoliczności – czemu pozwany nie zaprzeczył – zgodnie z którymi powodowie obawiali się, że w przypadku wytoczenia powództwa o zastąpienie wyrokiem umowy o oddanie w użytkowanie wieczyste gruntu nieruchomości (...)w wykonaniu Decyzji dekretowych, nie zostanie rozpoznany przez Prezydenta (...) W. wniosek o przyznanie prawa własności czasowej do przedmiotowej nieruchomości w zakresie stanowiącym podwórko. Wyjaśniono jednocześnie, iż w związku ze złożeniem przez powodów w 2015 roku powództwa przeciwko(...) W. o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie oraz zwrot pożytków pobieranych i niepobranych z powodu złej gospodarki, poszczególni urzędnicy w Biurze Gospodarki Nieruchomościami, a następnie w Biurze Spraw Dekretowych pomimo, że wcześniej deklarowali możliwość niezwłocznego rozpoznania wniosku, następnie zaczęli tworzyć przeszkody prawne i faktyczne do jego rozpoznania. Zaś po złożeniu przedmiotowego pozwu prowadzący sprawę wyraźnie wskazał, że wniosek dekretowy zostanie rozpoznany po zakończeniu postępowania dotyczącego budynku.

Mając na uwadze powyższe, nawet jeśli uznać, że termin przedawnienia roszczenia upłynął, to podnoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia należałoby uznać za nadużycie prawa, sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Przechodząc do meritum należy przypomnieć, że ustanowienie użytkowania wieczystego w trybie przepisów dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...) Warszawy przebiega w dwóch fazach. W pierwszej fazie, stanowiącej etap postępowania administracyjnego, organ bada materialnoprawne przesłanki ustanowienia tego prawa, a więc czy wniosek o przyznanie prawa użytkowania wieczystego (wcześniej wieczystej dzierżawy lub prawa zabudowy) został wniesiony w terminie określonym w art. 7 ust. 1 dekretu oraz czy wykorzystywanie nieruchomości przez dawnego właściciela, bądź jego następcę prawnego da się pogodzić z przeznaczenie gruntu w obowiązującym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (art. 7 ust. 2 dekretu). W przypadku ich spełnienia organ administracyjny wydaje decyzję ustanawiającą to prawo na rzecz oznaczonych podmiotów i ustala czynsz symboliczny. Na tym kończy się rola organu administracyjnego. Następny etap prowadzony jest natomiast na podstawie przepisów cywilnoprawnych i kończy się zawarciem umowy użytkowania wieczystego - w formie aktu notarialnego - pomiędzy gminą a osobą uprawnioną z decyzji (patrz: wyrok WSA w Warszawie z 25 czerwca 2014 roku, sygn.. akt I SA/Wa 2870/13). Sąd w postępowaniu cywilnym jest związany ostateczną decyzją administracyjną. Oznacza to, że sąd jest obowiązany uwzględnić stan prawny wynikający z osnowy ostatecznej decyzji administracyjnej, który stanowi element stanu faktycznego sprawy. W postępowaniu cywilnym sąd nie bada prawidłowości podjęcia decyzji administracyjnej, w szczególności czy istniały przesłanki, które w świetle przepisów prawa materialnego, stanowiły podstawę jej podjęcia.

W przedmiotowej sprawie powodowie domagali się od Sądu, aby ten nakazał (...) W. złożenia oświadczenia woli, w którym podstawowym żądaniem było ustanowienie na ich rzecz prawa użytkowania wieczystego ułamkowej części nieruchomości ewentualnie zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli, w którym Miasto przenosi na rzecz powodów udział w prawie własności zabudowanej nieruchomości.

W tym miejscu należy zastanowić się nad skutkami przepisów ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o przekształcaniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów, a szczególnie przepisu art. 23 powołanej ustawy który stanowi, że w przypadku uwzględnienia po dniu 1 stycznia 2019 roku wniosku o którym mowa w art. 7 ust. 2 dekretu z dnia 26 października 1954 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...) Warszawy, dotyczącego gruntu zabudowanego na cele mieszkaniowe w rozumieniu art. 1 ust. 2, przenosi się prawo własności tego gruntu. Przypomnieć należy, iż decyzja uwzględniająca wniosek dekretowy, na którą powołują się powodowie została wydana w 2008 roku. Zdaniem pozwanego nie ma więc podstawy do uwzględnienia żądania pozwu. Tym samym rozważyć należy czy art. 23 ustawy z 20 lipca 2018 r. należy stosować jedynie w przypadku uwzględnienia po 1 stycznia 2019 r. wniosku, o którym mowa w art. 7 ust. 2 Dekretu, czy należy go stosować rozszerzająco, także w postępowaniu przed sądem dotyczącym zobowiązania pozwanego do złożenia oświadczenia woli (art. 64 k.c. w związku z art. 1047 k.p.c.), mimo że istotą postępowania sądowego jest w istocie zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli zmierzającego do wykonania decyzji administracyjnej, która dotyczy użytkowania wieczystego, które dla swojego powstania wymaga konstytutywnego wpisu w księdze wieczystej, które następnie podlega ex lege przekształceniu we własność.

W tym zakresie Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela w całości wnioski wynikające z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 października 2023 roku zapadłego w sprawie o sygn.. akt I ACa 1009/23 zgodnie z którymi „wykładnia art. 23 ustawy przeksztłaceniowej pozwala na jego zastosowanie do sytuacji, gdy wniosek dekretowy został w trybie administracyjnym rozpoznany przed 01 stycznia 2019 roku, ale co do cywilnej realizacji tej decyzji dochodzi po 01 stycznia 2019 roku. Innymi słowy, gdy „pełne” pozytywne rozpoznanie wniosku następuje po 01 stycznia 2019 roku. Jak już wcześniej wskazywano rozpoznanie wniosku dekretowego zgłoszonego we właściwym czasie w myśl dekretu (...)następuje dwuetapowo: po pierwsze musi zapaść decyzja uwzględniająca wniosek, po drugie – do 01 stycznia 2019 roku – musiała zostać zawarta umowa o ustanowienie użytkowania wieczystego, stanowiąca wykonanie tej decyzji. Wymóg zawarcia, po uzyskaniu konstytutywnej decyzji uwzględniającej wniosek, umowy o ustanowienie użytkowania wieczystego wynika z art. 7 dekretu (...)(…). Zdaniem Sądu Apelacyjnego pełnia wykładnia, zarówno gramatyczna, jak i funkcjonalna i systemowa (…), nie może budzić wątpliwości, że wskazany przepis jest kierowany do adresatów realizujących pozytywnie wniosek dekretowy po dniu 01 stycznia 2019 r. Nie stoi na przeszkodzie fakt, że w przypadku zaistnienia decyzji zwrotnej sprzed tej daty, osnowa tej decyzji stanowi o obowiązku ustanowienia użytkowania wieczystego. Jeżeli bowiem z mocy prawa (art. 1) dochodzi do przekształcenia użytkowania wieczystego gruntu w prawo własności, także ekspektatywa takiego prawa wynikająca z ostatecznej decyzji dekretowej ulega takiemu przekształceniu, skoro ustawodawca w art. 23 ustawy stwierdził, że pozytywnie rozstrzygany wniosek po 1 stycznia 2019 r. dotyczy własności, a praktyczna realizacja decyzji (umowna lub sądowa) obejmuje, po myśli art. 23 in fine, prawo własności. Brak jakichkolwiek racji mieszczących się w celu ustawy, aby uznawać, że owo unormowanie, skoro dokonało przekształcenia samego roszczenia dekretowego, nie objęło także prawa dalej idącego, w postaci ekspektatywy (wynikającej z ostatecznej decyzji dekretowej). W przypadku uznania, że taka wykładnia nie mieści się w możliwym spektrum wykładni tego przepisu, zachodzą podstawy do uzupełnienia luki w prawie (…). Skoro ustawodawca jednoznacznie przekształcił roszczenie z wniosku dekretowego realizowane po dniu 1 stycznia 2019 r. na podstawie art. 7 dekretu (...)w roszczenie o prawo własności gruntu, to tym bardziej istnienie ekspektatywy prawa wieczystego użytkowania na skutek wydania ostatecznej pozytywnej decyzji administracyjnej Prezydenta(...) W. sprzed 1 stycznia 2019 roku musi skutkować po tej dacie realizacją umowną (lub sądową) w postaci przeniesienia prawa własności gruntu .” (tak wyrok SA z dnia 09.10.2023 r., sygn. akt I ACa 1009/22).

W celu pełnego omówienia przedmiotowej sprawy należy ponadto wskazać, iż zgodnie z art. 1 ustawy z 20 lipca 2018 r. z dniem 1 stycznia 2019 r. prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe przekształca się ex lege w prawo własności tych gruntów. Do przekształcenia dochodzi z mocy prawa niezależnie od daty złożenia ewentualnego wniosku o wpis do księgi wieczystej, od daty wystawienia zaświadczenia potwierdzającego przekształcenie, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z 20 lipca 2018 r. oraz daty, w której przekształcenie zostanie ujawnione w stosunku do pozostałych właścicieli odrębnych lokali. Przyjęcie konstrukcji przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności gruntu ex lege z dniem 1 stycznia 2019 r. powoduje, że nie powstaje niespójność między prawami współwłaścicieli odrębnych lokali do gruntu (por. wyrok SN z dnia 17 listopada 2023 r., sygn. akt II CSKP 527/23).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto, że nie jest dopuszczalne ustanowienie prawa użytkowania wieczystego, gdy grunt nie jest w całości własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. U podstaw tego stanowiska legło stwierdzenie, że akceptacja odmiennego poglądu pozbawiałaby współwłaścicieli prawa do wyjścia ze współwłasności a współwłaściciel może rozporządzać swoim prawem, ale nie w sposób, który ograniczałby prawa innych współwłaścicieli wyłączając ich prawo do wyjścia ze współwłasności. Dopuszczenie natomiast w takiej sytuacji do zniesienia współwłasności godziłoby w istotę prawa użytkownika wieczystego, które polega na korzystaniu z gruntu i narażało go na utratę jego prawa. Oceny tej nie zmienia ustanowienie prawa użytkowania wieczystego w realizacji wniosku dekretowego. Realizacja tego roszczenia może się bowiem odbywać wyłącznie w granicach wyznaczanych przez ogólne regulacje prawa materialnego. Nie może zatem prowadzić do modyfikowania konstrukcyjnych założeń prawa użytkowania wieczystego, która wyklucza możliwość ustanowienia tego prawa w razie pozostawania nieruchomości we współwłasności Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego i osoby prywatnej (zob.m.in. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 23 września 1993 r., III CZP 81/93, OSNC 1994, Nr 2, poz. 27; uchwała Sądu Najwyższego z 18 października 2007 r., III CZP 82/07, OSNC 2008, Nr 10, poz. 12 i z 28 września 1995 r., III CZP 127/95, OSNC 1996, Nr 1, poz. 12; wyroki Sądu Najwyższego z 18 lipca 2014 r., IV CSK 670/13, niepubl. i z 26 lipca 2001 r., IV CKN 421/00, OSNC 2002, Nr 3, poz. 43 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z 17 czerwca 1999 r., I CKN 386/98, OSNC 2000, Nr 2, poz. 26). Wyjątkiem od obowiązującej reguły niedopuszczalności oddania w użytkowanie wieczyste ułamkowej części nieruchomości jest między innymi możliwość ustanawiania przez Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego odrębnej własności lokali i sprzedaży ich wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej obejmującej oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste w ułamkowej części. Ten wyjątek uzasadniają założenia konstrukcyjne ustawy o własności lokali, możliwość sukcesywnego ustanowienia własności lokali, a także zaszłości związane z tym, że wyodrębnienie lokali następowało przed wejściem w życie ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1048 - dalej: "u.w.l."), z reguły przez powiązanie własności lokalu z udziałem w użytkowaniu wieczystym gruntu (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 12 sierpnia 2009 r., IV CSK 130/09, OSNC-ZD 2010, Nr 1, poz. 21). Problematyka zachowania jednorodnego prawa do gruntu w przypadku ustanawiania odrębnej własności lokali jest obecnie regulowana przez art. 3a ust. 1 pkt 1 u.w.l. stanowiący lex specialis w stosunku do art. 232 k.c. Artykuł 3 a ust. 1 pkt 1 u.w.l. został dodany do ustawy o własności lokali z dniem 22 września 2004 r. ustawą z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492) celem zapewnienia przestrzegania zasady, że wszystkim właścicielom lokali powinno przysługiwać jednakowe prawo do nieruchomości wspólnej (gruntu i części wspólnych budynku). Zgodnie z tym przepisem nie jest więc dopuszczalne ustanawianie w jednym budynku wielolokalowym odrębnej własności jednych lokali wraz z oddaniem w użytkowanie wieczyste ułamkowej części, a innych lokali wraz z przeniesieniem udziału we współwłasności tego gruntu.

Biorąc pod uwagę powyższe oraz poczynione w sprawie ustalenia faktyczne, Sąd uznał za zasadne na podstawie powołanych wyżej przepisów i wymienionej ostatecznej decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 09 stycznia 2008 r. Nr (...) oddalić powództwo główne i uwzględnić żądanie ewentualne, tj. zobowiązać pozwane Miasto (...) W. do zawarcia z powodami Z. B., K. L. (2) i K. L. (1) umowy przenoszącej na rzecz powodów – w przysługujących im udziałach - prawo własności zabudowanego gruntu o pow. 219 m ( 2), położonego w W. przy ul. (...), oznaczonego w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu (...). Zgodnie z żądaniem pozwu wyrok zawierał także oświadczenia powodów, a w konsekwencji Sąd Okręgowy ustalił, iż wyrok zastępuje umowę o przeniesienie udziału w prawie własności zabudowanego gruntu o pow. 219 m ( 2), położonego w W. przy ul. (...), oznaczonego w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu (...), objętego prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, VII Wydział Ksiąg Wieczystych księgą wieczystą Nr (...), na rzecz K. L. (1) w udziale wynoszącym 0,10525 części, na rzecz K. L. (2) w udziale wynoszącym 0,10525 części oraz na rzecz Z. B. w udziale wynoszącym 0,2105 części i stwierdza jej zawarcie.

W pkt IV sentencji wyroku Sąd ustalił, że pozwany ponosi koszty procesu na podstawie art. 98 k.p.c., przy czym Sąd pozostawił szczegółowe ich wyliczenie Referendarzowi sądowemu na podstawie art. 108 § 1 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów, orzeczono jak w sentencji.

Sędzia (del.) Agnieszka Onichimowska

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13