Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2023r.

Sąd Rejonowy w Goleniowie Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Izbińska-Barcik

po rozpoznaniu w dniu 29 września2023r. w G.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa L. M.

przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w N.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w N. na rzecz powoda L. M. kwotę 5.000 (pięciu tysięcy) złotych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 25 czerwca 2016r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  przyznaje na rzecz radcy prawnego A. G. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Goleniowie kwotę 4.723 (czterech tysięcy siedmiuset dwudziestu trzech) złotych 20 (dwudziestu) groszy, w tym kwotę 883 (ośmiuset osiemdziesięciu trzech) złotych 20 (dwudziestu) groszy podatku VAT, tytułem nieuiszczonych kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi L. M. z urzędu;

IV.  nakazuje pobrać od pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w N. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Goleniowie kwotę 1.618 (jednego tysiąca sześciuset osiemnastu) złotych 96 (dziewięćdziesięciu sześciu) groszy tytułem nieuiszczonych kosztów postępowania w sprawie;

V.  odstępuje od obciążania powoda kosztami postępowania w sprawie.

sędzia Małgorzata Izbińska-Barcik

Sygn. akt I C 686/16

UZASADNIENIE

Powód L. M. ostatecznie po dokonaniu sprecyzowania żądania pismem z dnia 07 listopada 2016r. wniósł o zasądzenie na jego rzecz łącznej kwoty 50.000 złotych, przy czym kwoty 25.000 złotych z tytułu naruszenia dóbr osobistych i kwoty 25.000 złotych tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 445 kc. Powód wiązał odpowiedzialność pozwanego zarówno z działaniem pozwanego po przebytym zabiegu, jak również z działaniami pozwanego, które doprowadziły u niego do powstania zmian na błonie śluzowej policzka.

W uzasadnieniu pozwu i kolejnych pism procesowych precyzujących żądanie zgłoszone w niniejszej sprawie – powód wskazał

Pozwany Skarb Państwa – Zakład (...) w G. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania w sprawie.

W uzasadnieniu pełnomocnik pozwanego wskazał, iż powód otrzymał właściwa opiekę medyczną u pozwanego, jak również właściwie przygotowane posiłki.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

L. M. od 17 lipca 2014 roku przebywa w zakładzie karnym, gdzie odbywa karę 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. W w/w dniu został przyjęty do Aresztu Śledczego w S.. Przy przyjęciu do Aresztu Śledczego w S. L. M. oświadczył, iż pali papierosy w ilości 10-20 sztuk dziennie, jak również wskazał, iż choruje na epilepsję. L. M. leczył się również psychiatrycznie.

W następnym dniu po przyjęciu do Aresztu Śledczego w S., w dniu 18 lipca 2014r. L. M. został przebadany również przez lekarza stomatologa. Podczas tego badania lekarz stomatolog stwierdził u L. M. liczne braki w uzębieniu w zakresie zębów górnych zarówno lewej (brak zębów od piątego do ósmego zęba), jak i z prawej (brak zębów od czwartego do ósmego zęba) strony oraz braki w uzębieniu w zakresie zębów dolnych z lewej strony (brak zębów od piątego do ósmego zęba). Poza tym u L. M. podczas przyjęcia do Zakładu Karnego stwierdzono konieczność dokonania leczenia dolnych zębów o numerach cztery, pięć, siedem i osiem po prawej stronie.

Od 10 września 2014r. L. M. przebywał w Zakładzie Karnym w N.. W tracie pobytu w Zakładzie Karnym w N. L. M. korzystał z licznych wizyt lekarskich, w tym odbył konsultacje psychiatryczne, konsultację okulistyczną, neurologiczną.

W dniu 09 września 2015r. zgłosił się do lekarza z powodu bólu zęba i otrzymał skierowanie do dentysty. Przez lekarza stomatologa został przyjęty w dniu 15 września 2015r. i na tej wizycie usunięto mu zęba numer 27. Kolejno na wizycie w dniu 01 października 2015r. skarżył się na ból zęba i dziąsła. Przepisano mu wówczas ibuprofen.

Kolejną wizytę lekarską u lekarz stomatologa L. M. odbył w dniu 28 października 2015r. Również na tej wizycie dokonano u niego ekstrakcji zęba numer 25 w znieczuleniu. Przy okazji te wizyty zgłaszał dolegliwości bólowe policzka.

Następnie na wizycie u lekarza specjalisty z zakresu chirurgii w dniu 22 października 2015r. zgłaszał ból zęba i wówczas przepisano mu jedynie leki przeciwbólowe (ketonal).

Poza tym badanie stomatologiczne przeprowadzono u niego w dniach 09 września 2015r. i w dniu 13 października 2015r.

W dniu 12 listopada 2015r. L. M. odbył u lekarza stomatologa konsultację protetyczną.

Każdorazowo, gdy L. M. zgłaszał dolegliwości bólowe był wpisywany do książki zgłoszeń do lekarza i doprowadzana do lekarza.

Dowód:

-

dokumentacja medyczna powoda – k: 45-60

-

zeznania świadka J. O. – k: 131-131v.

-

zeznania świadka A. K. (1) – k: 199v.-200,

W dniu 16 lutego 2016r. L. M. zgłosił się do ambulatorium funkcjonującego w Zakładzie Karnym w N. na wizytę lekarską do lekarza stomatologa. Przyczyna tej wizyty była zmiana śluzowa policzka po stronie prawej. Zmiana ta znajdowała się na wysokości zębów trzonowych. W dokumentacji medycznej lekarz stomatolog wskazał, iż przyczyną powstania tej zmiany było ciągłe przygryzanie policzka co doprowadziło do ciągłego stanu zapalnego oraz dolegliwości bólowych. W związku z tymi dolegliwościami powód został przez lekarza stomatologa z Zakładu Karnego w N. skierowany do specjalisty – poradni chirurgii szczękowo-twarzowej w S. w celu dokonania konsultacji zmiany przez chirurga i podjęcia decyzji czy jest konieczność jej chirurgicznego usunięcia. Na tej wizycie lekarz dentysta nie przepisał mu żadnych leków.

Przed ta wizytą L. M. miał opuchnięty policzek i skarżył się na wyczuwalnego guza i dolegliwości bólowe promieniujące do oka i ucha. Po pewnym czasie ten obrzęk ustał

Kolejną wizytę u lekarza stomatologa w Zakładzie Karnym w N. odbył w dniu 24 lutego 2016r., kiedy udzielono mu porady lekarskiej.

Dowód:

-

książeczka zdrowia powoda – k: 5,

-

notatka służbowa – k: 68

-

zeznania świadka J. O. – k: 131-131v.,

-

skierowanie – k: 162,

-

zeznania świadka A. D. – k: 231-231v.

-

przesłuchanie powoda L. M. – k: 439-442

L. M. w dniu 17 marca 2016r. został przewieziony do Uniwersyteckiej Kliniki (...) w S. Poradni (...) Stomatologicznej w celu odbycia konsultacji zleconej w dniu 16 lutego 2016r.

Podczas tej wizyty lekarz stwierdził u L. M. zmianę na błonie śluzowej policzka prawego wielkości około 20 mm x 15 mm tuż za ujściem przedniej ślinianki przyusznej. Mała ona charakter zmiany urazowej, spowodowanej przygryzaniem policzka. Jednocześnie podczas tej wizyty ambulatoryjnej dokonano u L. M. w znieczuleniu miejscowym wycięcia zmiany w całości. Wycięte znamię przekazano zaś do badania histopatologicznego.

Tego samego dnia L. M. został ponownie przewieziony do Zakładu Karnego w N..

W badaniu histopatologicznym wyciętej zmiany stwierdzono, iż jest to fragment obrzękniętej błony śluzowej oraz utkanie ślinianki z rozległym ogniskiem krwotocznym, bez cech rozrostu złośliwego.

Dowód:

-

książeczka zdrowia – k: 5,

-

notatka służbowa – k; 68

-

wynik badania histopatologicznego – k: 60,

-

dokumentacja medyczna powoda – k: 161-166, 638

-

zeznania świadka J. O. – k: 131-131v., 300

-

zeznania świadek R. Y. – k: 230v.-231,

-

zeznania świadka G. T. – k: 299v.

-

przesłuchanie powoda L. M. – k: 439-442

Następnego dnia (17 marca 2016r.) L. M. dobył wizytę lekarską u lekarza zatrudnionego w ambulatorium zakładu karnego w N.. Podczas tej wizyty lekarz przepisał mu m.in. leki przeciwbólowe (ketonal) oraz zlecił mu dietę miksowaną w okresie do 31 marca 2016r., aby nie podrażniać rany. Ogólny stan L. M. w tym czasie był tego rodzaju, iż nie wymagał szczególnego rodzaju żywienia. Wymagał jedynie, aby dieta była miksowana, łatwa do połknięcia, zaś same posiłki nie mogły być za gorące. Nie wymagała diety półpłynnej. Przy czym gojenie rany trwa około 7 dni, a po dwóch dniach rana nie ma już styczności z posiłkiem.

Kolejne wizyty lekarskie L. M. odbył w dniach 18 marca 2016r., kiedy ponownie przepisano mu leki przeciwbólowe (ketonal), w dnu 21 marca 2016r., kiedy kolejny raz przepisano mu leki przeciwbólowe (ketonal). W dniu 22 marca 2016r. był na kontrolnej wizycie lekarskiej u lekarza stomatologa i wówczas przepisano mu ponownie leki przeciwbólowe w postaci ketonalu.

L. M. w związku z przebytym zabiegiem nie wymagał codziennej obserwacji, a jedynie kontroli przy zdjęciu szwów. Bezpośrednio po zabiegu miał on problemy z jedzeniem, albowiem miał po zabiegu napuchnięty policzek. Miał też problemy ze snem i dolegliwości bólowe. Odmówiono mu wówczas wezwania pogotowia, czego L. M. się domagał z uwagi na utrzymującą się opuchliznę policzka.

Dowód:

-

książeczka zdrowia – k: 5, 45-60

-

notatka służbowa – k: 68

-

zeznania świadek R. Y. – k: 230v.-231

-

zeznania świadka G. T. – k: 299v.

-

przesłuchanie powoda L. M. – k: 439-442

Podczas wizyty u lekarza specjalisty z zakresu chirurgii, w dniu 24 marca 2016r. L. M. zgłaszał nadal obrzęk policzka prawego. Wówczas otrzymał ponownie leki przeciwbólowe, leki osłonowe i antybiotyk. Natomiast na wizycie u lekarza stomatologa w dniu 30 marca 2016r. zdjęto L. M. szwy.

Na kolejnej wizycie u lekarza chirurga L. M. był w dniu 31 marca 2016r. i wówczas wskazał, iż obrzęk policzka ustąpił. Poza tym zgłaszał inne dolegliwości niezwiązane z przebytym zabiegiem.

W dniu 04 kwietnia 2016r. zgłosił lekarzowi w ambulatorium potrzebę konsultacji stomatologicznej, zaś na wizycie u lekarza chirurga w dniu 07 kwietnia 2016r. skarżył się na ból zęba po stronie lewej, jak również zgłaszał problemy z gryzieniem pokarmów i zapowiadał, iż zgłosi się do pani kierownik ambulatorium o przepisanie diety indywidualnej.

W dniu 08 kwietnia 2016r. L. M. odbył konsultację z panią Kierownik ambulatorium w Zakładzie Karnym w N., podczas której domagał się przyznania mu diety specjalnej, ale został wówczas poinformowany o braku podstaw do jej przyznania.

Na wizycie lekarskiej u lekarza neurologa w dniu 13 kwietnia 2016r. zgłaszał ból w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego po stronie prawej. Skarżył się również, że podczas gryzienia ból promieniuje wzdłuż żuchwy, jak również okazywał powiększony węzeł chłonny w okolicy prawego stawu skroniowo-żuchwowego, który był bolesny przy ucisku. Na tożsame dolegliwości L. M. uskarżał się również w dniu 14 kwietnia 2016r. na wizycie u lekarza stomatologa i wówczas otrzymał skierowanie do chirurga szczękowego z uwagi na problem ze stawem skroniowo-żuchwowym, stanu po usunięciu zmiany błony śluzowej policzka prawego.

Dowód:

-

książeczka zdrowia – k: 45-60

-

zeznania świadek R. Y. – k: 230v.-231

-

przesłuchanie powoda L. M. – k: 439-442

W dniu 29 kwietnia 2016r. podczas pobytu w Zakładzie Karnym w N. L. M. odbył kolejną konsultację w Uniwersyteckiej Klinice (...) w S. w Poradni (...) Stomatologicznej u specjalisty z zakresu chirurgii stomatologicznej. Podczas tej wizyty stwierdzono u niego stan po wycięciu zmiany na błonie śluzowej policzka po stronie prawej. Nadto stwierdzono, iż rana po zabiegu jest wygojona. Na tej wizycie L. M. uskarżał się na brodawkę – ujście przewodu silnianki przyusznej strony prawej. L. M. niepokoił się, że to może być guz. Lekarz stwierdził, iż w/w struktura jest nieco powiększona najprawdopodobniej od przygryzania, ale anatomicznie prawidłowa. W informacji w dokumentacji medycznej L. M. z tej wizyty wskazano, iż pacjent nagryza policzki i stwierdzono liczne ranki urazowe. Zalecono mu zaprzestanie preferencji przygryzania błon śluzowej policzka i wykonanie uzupełnienia protetycznego, jak również zaznaczono, iż nieprawidłowości zgryzowe mogą powodować bóle w stawach skroniowo-żuchwowych. Poza na tej wizycie lekarz stwierdził brak u L. M. powiększonych węzłów chłonnych , jak również brak trzasków w stwierdził skroniowo-żuchwowym.

Na tej wizycie L. M. zgłaszał lekarzowi, że ma wykonana protezę przez Zakład Karny w N. i tą protezą przygryza policzek.

Dowód:

-

książeczka zdrowia – k: 59v.

-

notatka służbowa – k: 68

-

dokumentacja medyczna – k: 164, 638,

-

zeznania świadka G. T. – k: 299v.

-

przesłuchanie powoda L. M. – k: 439-442

Po zabiegu jaki przeprowadzono u L. M. w dniu 17 marca 2016r. zgodnie z zaleceniem lekarskim wdrożono, począwszy od kolacji, dietę miksowaną podstawową w okresie do dnia 31 marca 2016r. Nie dokonano zmiany samej diety, tzn. nie przepisano mu diety lekkostrawnej ani też żywienia indywidulanego i nadal otrzymywał on dietę podstawową. Wskazano jedynie na wymóg diety miksowanej. Oznaczało to, iż otrzymywał on posiłki składające się z tych samych produktów co dotychczas, tj. te same jakie wchodziły w skład diety podstawowej, z tym że wszystkie posiłki były oddzielnie miksowane i podawane w formie półpłynnej.

Wszystkie posiłki przed wydaniem na oddziały były sprawdzane m.in. przez pielęgniarkę i dowódców zmiany.

W przypadku zlecenia specjalnej diety przez lekarza kuchnia w zakładzie karnym o tym fakcie jest informowana telefonicznie przez pielęgniarkę, a następnie otrzymuje takowe zlecenie od lekarza na piśmie. W przypadku diety miksowanej, bez informacji o szczególnych zaleceniach – to kuchnia w zakładzie karnym otrzymuje informację czy dieta ma być półpłynna czy też bardziej gęsta. W przypadku L. M. zlecenie posiłków miksowanych dotarło do kuchni już po obiedzie i w związku z tym posiłki miksowane otrzymywał od kolacji w dniu 17 marca 2016r.

W przypadku L. M. w zleceniu nie wskazano, że dieta ma być półpłynna. Otrzymywał on jednak dietę półpłynną. Polegała ona na tym, iż otrzymywał zmiksowane zupy, zaś drugie dania zmiksowane w całości. W przypadku śniadań i kolacji to chleb był miksowany osobno i pozostałe produkty były miksowane oddzielnie. Wszystkie składniki posiłków były półpłynne i osiągano to poprzez miksowanie chleba z mlekiem, zaś wędliny i ser były miksowane z dodatkiem bulionu lub wody. L. M. otrzymywał posiłki takie jak pozostali osadzeni z dietą podstawową, bez ustalania specjalnego jadłospisu. Były one również przyprawiane w taki sam sposób jak dla pozostałych osadzonych. W Zakładzie Karnym w N. w tamtym czasie stosowano około 200-300 gramów przypraw na wszystkich osadzonych.

W dniu zlecenia diety miksowanej dla L. M. kuchnia w Zakładzie Karnym w N. nie dysponowała sprzętem do miksowania posiłków, albowiem kupiony wcześniej, w dniu 19 września 2015r., blender był zepsuty. W związku z tym zwrócono się do sprzedawcy – G. K. o wymianę blendera w ramach gwarancji, co też uczyniono. Blender został wymieniony na nowy „od ręki”, zaś zepsuty został zwrócony do hurtowni, w której zaopatrywał się sprzedawca.

L. M. nie zgłaszał oddziałowym zastrzeżeń co do wydawanych mu w tamtym czasie posiłków. Również pielęgniarka, która dokonywała oceny posiłków przed wydaniem ich na oddziały mieszkalne dla osadzonych, podczas pobierania próbek organoleptycznych, nie miała zastrzeżeń co do sposobu ich przyrządzenia.

Dowód:

-

notatka służbowa – k: 69, 107, 109

-

informacja o przydzielonej diecie – k: 108,

-

zeznania świadka A. C. – k: 131v.-132,

-

zeznania świadka A. J. – k: 132,

-

zeznania świadka G. P. – k: 199-199v. ,

-

zeznania świadka A. K. (1) – k: 199v.-200,

-

zeznania świadka A. K. (2) – k: 200

-

jadłospisy – k: 189-196,

-

faktura – k: 316, 348,

-

zeznania świadka A. S. – k: 393-394,

-

zeznania świadka E. W. – k: 416-417,

-

zeznania świadka G. K. – k: 417-418,

-

pismo hurtowni (...) z dnia 24.08.2018r. – k: 459,

-

faktura korekta – k: 459a,

L. M. w związku z brakami w uzębieniu, po odbytej w dniu 12 listopada 2015r. konsultacji protetycznej u lekarza stomatologa, w dniu wystąpił do Dyrektora Zakładu Karnego w N. z prośbą o wykonanie dla niego protezy. L. M. uzyskał zgodę na jej wykonanie.

W Zakładzie Karnym w N. nie było zatrudnionego protetyk ani też lekarza protetyka. W sytuacji, gdy Dyrektor Zakładu Karnego w N. wyraził zgodę na wykonanie protezy to wówczas doraźnie jej wykonanie było zlecane protetykowi, który w ramach własnej działalności gospodarczej prowadził pracownie protetyczną. Zakres w jakim miała być wykonana proteza opiniuje lekarz z zakładu karnego. Osadzeni mają prawo do wykonania protezy z najtańszych materiałów.

W związku z udzieloną L. M. zgody na wykonanie protezy – jej wykonanie zostało zlecone D. D.. Została ona wykonana przed wycięciem zmiany w dniu 17 marca 2016r. Wykonała ona dla L. M. protezę częściową akrylowa osiadającą, tj. w ten sposób zostały u L. M. uzupełnione jedyne częściowo braki w uzębieniu. Te uzupełnione braki znajdowały się z odcinkach bocznych. Proteza została wykonana na pewno w zakresie zębów górnych. Wykonanie i dopasowanie protezy u L. M. wykonała technik protetyk. Podczas wykonywania protezy technik protetyk stwierdziła, iż u L. M. na policzku znajduje się zgrubienie wynikające w ocenie protetyka z przygryzania policzka, ale uznała, iż nie było to przeciwskazaniem do wykonania protezy. W ocenie technika protetyka przeciwskazaniem do wykonania protezy byłyby jakiekolwiek zmiany na śluzówce w części, jaka miałby być pod protezą. Po wykonaniu protezy L. M. musiał wyuczyć się funkcjonowania z protezą, w szczególności w ten sposób, aby nie przygryzał protezą policzka.

W czasie zakładania protezy technik protetyk nie stwierdziła żadnych problemów z dopasowaniem protezy. Jednakże po pewnym czasie L. M. zgłosił się do niej ze skarga, iż po założeniu protezy przygryza sobie policzek, jak również że proteza go uwiera. Technik protetyk starała się temu przeciwdziałać i trochę ścięła zęby. Podczas drugiej wizyty, podczas której dokonywano przymiarki protezy zmiana na policzku L. M. została naruszona i zaczęła krwawić. Po tej przymiarce protezy i naruszeniu policzka – zmiana na policzku u L. M. powiększała się i przeszkadzała mu w gryzieniu. Po tej wizycie L. M. był na ponownej wizycie u protetyka i ponownie wskazywał, iż przygryza policzek. Wówczas protetyk ponownie zeszlifowała mu żeby w protezie.

Na wizycie w Uniwersyteckiej Klinice (...) w S. w Poradni (...) Stomatologicznej w dniu 29 kwietnia 2016r. zalecono wykonanie mu nowej protezy zębowej, lecz ta nie została mu wykonana.

Z wykonania na rzecz L. M. protezy oraz z kolejnych wizyt dopasowujących protezę nie została sporządzona żadna dokumentacja medyczna w książeczce zdrowia L. M..

Obecnie L. M. nie używa protezy wykonanej przez D. D.. Posiada tą protezę, lecz jest ona obecnie odkształcona i niedopasowana. Nie była użytkowana przez niego od lat. Do dnia wykonania opinii z dnia 18 października 2019r. L. M. nie wykonał nowej protezy z uwagi na okres oczekiwania na możliwość wykonania nowej protezy w ramach NFZ-u. Nową protezę L. M. wykonał w 2020 roku.

Brak protezy zębowej nie zmieniał wyglądu L. M. w istotny sposób, jak również jej brak nie ograniczał spożywania przez niego pokarmów, albowiem miał i nadal ma 18 własnych zębów.

Dowód:

-

zeznania świadka D. D. – k: 272v.-273

-

przesłuchanie powoda L. M. – k: 439-442

W dniu 28 lutego 2017r. L. M. odbył wizytę u lekarza stomatologa w Zakładzie Karnym w N.. Podczas tej wizyty skarżył się na ból a miejscu po usunięciu zmiany na błonie śluzowej policzka. Został wówczas ponownie skierowany na konsultację do chirurga.

Kolejno w dniu 09 marca 2017r. L. M. odbył konsultację w Uniwersyteckiej Klinice (...) w S. w Poradni (...) Stomatologicznej Podczas tej konsultacji skarżył się na ból w okolicy policzka prawego. W badaniu palpacyjnym stwierdzono wówczas guz o średnicy około 3 cm na przednim brzegu mięśnia żwacza. Jednocześnie wskazano, iż konieczna jest diagnostyka w warunkach szpitalnych w Oddziale lub Poradni (...) Szczękowo-Twarzowej.

W dniu 09 marca 2017r. wykonano u L. M. zdjęcie RTG zębów.

W dniu 30 marca 2017r. L. M. odbył w kolejną konsultację stomatologiczną poza zakładem karnym. We wpisie z tej wizyty wskazano, iż L. M. był po Konsultacji w Poradni (...) Szczękowo-Twarzowej. Po przeprowadzonym badaniu przedmiotowym lekarz stomatolog stwierdził brak guza i brak wskazań do interwencji chirurgicznej.

Kolejny raz L. M. odbył wizytę w Poradni (...) Szczękowo-Twarzowej w dniu 10 sierpnia 2018r. Wówczas L. M. zgłaszał dolegliwości bólowe prawego stawu skroniowo-żuchwowego. Poza tym zgłaszał nawracające okresowo obrzęki, przy czym w dniu wizyty nie stwierdzono obrzęku. Podczas tej wizyty stwierdzono nadto u L. M. starcie patologiczne uzębienia własnego oraz braki skrzydłowe z obniżeniem zgryzu. Zalecono mu wówczas wykonanie uzupełnień protetycznych braków zębowych oraz ponowne zgłoszenie się do lekarza w razie pojawienia się obrzęku.

Dowód:

-

dokumentacja medyczna L. M. – k: 269-270, 638, 642

-

zdjęcie rtg – k: 269,

-

dokumentacja medyczna powoda – k: 338, 462

-

przesłuchanie powoda L. M. – k: 439-442

Postanowieniem z dnia 25 maja 2017r. Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział V Penitencjarny i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych nie uwzględnił skargi L. M. na decyzję Dyrektora Zakładu Karnego w N. w przedmiocie odmowy udzielenia mu zezwolenia na czasowe opuszczenia jednostki penitencjarnej w celu podjęcia leczenia.

Dowód:

-

postanowienie z dnia 25 maja 2017r. – k: 289

-

zeznania świadka G. G. – k: 362-363

-

przesłuchanie powoda L. M. – k: 439-442

L. M. opuścił Zakład Karny w N. w dniu 24 maja 2018r. Po opuszczeniu zakładu karnego L. M. początkowo leczył się prywatnie, albowiem oczekiwał miesiąc na ubezpieczenie zdrowotne. Mimo zleceń wykonania biopsji cienkoigłowej guza, którego obecnie ma w policzku – nie wykonał tego badania. Nie kontynuował również leczenia w Uniwersyteckiej Klinice (...) w S. w Poradni Chirurgicznej.

W dniu 20 lipca 2018r. odbył wizytę lekarską u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i na tej wizycie wskazał, iż miał guza policzka prawego. Został również zbadany i lekarz stwierdził u niego rak zmian w obrębie migdałów oraz węzłów chłonnych. Zostały mu wówczas zlecone badania laboratoryjne oraz został skierowany do Chirurga Szczękowo-Twarzowego.

Dowód:

-

przesłuchanie powoda L. M. – k: 439-442,

-

dokumentacja medyczna powoda – k: 451

U L. M. w dniu 16 lutego 2016r. stwierdzono zmiany w błonie śluzowej policzka prawego lekarz dentysta ocenił, iż dochodziło do tego w wyniku ciągłego przygryzania policzka. Cierpiał na zmiany zapalne policzka strony prawej. Może tego wskazywać na bruksizm, zgrzytanie zębami, co mogło u L. M. nasilać się w warunkach stresu w zakładzie karnym. Na powstanie takich zmian błony śluzowej jamy ustanej mogą wpływać również palenie tytoniu, nieprofetyzowane braki zębowe, ostre brzeg korzeni zębów, jak również źle zaadaptowane ruchome bądź stałe uzupełnienia protetyczne, a także współistniejąca infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego lub nadkażenie grzybami drożdżopochodnymi. Te ostatnie czynniki są często współistniejącym patogenem prowadzącym do wytworzenia się tzw. odleżyn błony śluzowej pod wpływem osiadania lub drażnienia tkanek miękkich przez ruchome bądź stałe uzupełnienie protetyczne.

Doszło najprawdopodobniej u niego również do utrudnionego gojenia dziąsła po usunięciu zębów, wskutek próchnicy i nieleczenia zębów trzonowych górnych po stronie prawej. Po zabiegu jaki L. M. przeszedł w dniu 17 marca 2016r. był on leczony w Zakładzie Karnym w N. z powodu dolegliwości bólowych lekiem K., czyli lekiem przeciwbólowym o średniej sile działania. Działania w tym zakresie Zakładu Karnego w N. było prawidłowe.

Protezę zębową L. M. wykonała technik protetyk. Nie miała ona uprawnień do wykonywania czynności lekarskich, w tym do czynności w związku z wyborem rodzaju protezy i jej dopasowywaniem. Te czynności zarezerwowane są dla lekarza dentysty. To lekarz stomatolog winien kwalifikować do wykonana protezy zębowej. Jedynie proces laboratoryjny leży w zakresie uprawnień technika protetyka. (...) protetyk mógł jedynie wykonać prace mające charakter technologiczno-materiałowy oraz z zakresu estetycznego wykonania protezy. Wykonana przez protetyka proteza miała zapewne charakter doraźny i została wykonana przez nieuprawnioną osobę. Protetyk zbagatelizowała problemy L. M. z błoną śluzową i mimo to uznała, iż protezę można wykonać. Podczas prób dopasowania protezy przez technika protetyka powstały zmiany zapalne w zakresie zgrubienia na policzku prawnym, które istniały przed wykonaniem protezy.

Aktualnie błona śluzowa jamy ustanej L. M. wygląda prawidłowo, jak również wygojone podłoże kostne szczęki. Blizny pozabiegowe są niewidoczne, co świadczy o małym polu operacyjnym.

L. M. był wielokrotnie badany w okresie od 10 lipca 2014r. do 12 listopada 2015r. i wówczas żaden lekarz stomatolog zarówno z Aresztu Śledczego w S. oraz Zakładu Karnego w N. nie stwierdził zmian na błonie śluzowej policzka z powodu nagryzania policzka. Stwierdzono to dopiero w dniu 16 lutego 2016r. i wówczas lekarz powinien ustalić przyczynę nagryzania policzka, zwłaszcza że została u L. M. wykonana proteza zębowa. Obecnie brak jest możliwości ustalenia przyczyny powstania nawyku przygryzania policzka przez L. M.. Główną przyczyna nagryzania policzków jest przedwczesna utrata zębów trzonowych górnych, jak również wykonanie protezy oraz brak jej korekt. Źle wykonana proteza zębowa i niedopasowana proteza zębowa mogła pogłębić odczuwane przez L. M. zmiany w zakresie policzka i nasilać jego przygryzanie.

Zmiany na błonie śluzowej policzka występowały u L. M. po stronie prawej i musiały powstać po wykonaniu protezy zębowej częściowej górnej, która odbudowywała utracone żeby boczne prawe górne. W wyniku ciągłego przygryzania dochodziło u L. M. do ciągłego stanu zapalnego oraz dolegliwości bólowych, co ostatecznie skutkowało interwencją chirurgiczną.

Wykonana dla L. M. proteza zębowa miała za zadanie uzupełnić braki zębowe i jednocześnie mogła spowodować powstanie fałdów włóknistych lub uformować guz.

Stan uzębienia i higieny jamy ustanej u L. M. jest zły. Poza słabym stanem substancji zębów nie stwierdzono u L. M. patologicznych zmian w jamie ustnej. Nie leczy zachowawczo zębów, mimo wstąpienia ognisk próchniczych. Występuje u niego zgryz pogłębiony, co wynika ze znacznego starcia i zniszczenia substancji zębów, co mogło być spowodowane bruksizmem (nawykowym nasilonym zagryzaniem zębów). Podczas badania przez biegłego nie stwierdzono zmian w błonie śluzowej u L. M., jak również w badanu palpacyjnym nie stwierdzono struktur patologicznych w obrębie jamy ustanej. W czasie badania przez biegłych koniecznym było przeprowadzenie u L. M. higienizacji zębów oraz leczenia zachowawczego większości zębów.

Nie zgłasza obecnie dolegliwości bólowych, również ze strony stawu skroniowo-żuchwowego podczas badania przez obu biegłych. Również podczas badania tego stawu, co wskazuje, iż dolegliwości bólowe oraz parafuncje mogły wynikać z pobytu w zakładzie karnym oraz stresu z tym związanym.

Powyższe leczenie L. M. w zakresie zmiany na bonie śluzowej policzka prawego było przeprowadzone prawidłowo. Zakres wykonanych procedur stomatologicznych odnoszących się do kwalifikacji leczenia występujących zmian na policzku był prawidłowy i leczony zgodnie z przyjętymi i obowiązującymi trendami, co było zaznaczone prawidłowym gojeniem się rany oraz weryfikacją histopatologiczną badania pobranego materiału operacyjnego, ci wykluczyło zmian nowotworowe. Zastosowane zostało leczenie objawowe, bez ustalenia przyczyny i eliminowania przyczyny nagryzania policzków. Przyczyna przygryzania policzka mógł być w szczególności stres związany z pobytem w zakładzie karnym, zaś ten jest elementem ich pobytu w jednostce penitencjarnej oraz resocjalizacji i eliminowanie tych przyczyn w warunkach osadzenia jest niemożliwe. Oczekiwanie na wizytę u lekarza specjalisty nie różniło się od okresu jaki muszą oczekiwać na wizytę inni pacjenci.

Po zabiegu chirurgicznym w obrębie jamy ustanej zalecana jest dieta pełnowartościowa rozdrobniona lub półpłynna. Nie jest to warunek konieczny dla prawidłowego gojenia się rany lecz ogranicza dyskomfort związany z leczeniem rany pooperacyjnej. Stosowanie po zabiegu diety płynnej następuje jedynie na własne życzenia pacjentów.

W dniu badania przez biegłego A. Z. u L. M. nie stwierdzono deformacji tkanek kostnych i tkanek miękkich twarzy. Miał zachowaną pełną ruchomość żuchwy podczas jej odwodzenia i przewodzenia, bez objawów akustycznych ze strony stawu skroniowo-żuchwowego. Jama ustna i błona śluzowa była czysta, bez wykwitów patologicznych, ujścia ślinianek były drożne bez wydzieliny zapalnej. Również podczas badania L. M. przez biegłego lekarza specjalisty protetyka stwierdzono u L. M. w jamie ustanej właściwej błonę śluzową różową, śliniącą, bez widocznych objawów patologii. Wyczuwalny był jedynie nieznacznie palpacyjnie niewielki zrost po przebytym zabiegu wycięcia zmiany okolicy błony śluzowej policzka prawego. Zgrubienie to nie było bolesne. Nie stwierdzono u L. M. innych struktur patologicznych.

W dniu 13 stycznia 2023r. L. M. posiadał już protezę zębową górną, a która była dobrze zaadaptowana.

W wyniku przygryzania policzka często dochodzi do przewlekłej traumatyzacji tkanek miękkich, przewlekłego stanu zapalnego, dyskomfortu u dolegliwości bólowych.

U L. M. rana po zabiegu z dnia 17 marca 2016r. goiła się w sposób prawidłowy.

Dowód:

-

opinia biegłego z zakresu stomatologii – k: 541-559, 595-598, 677-681, 724-725

-

opinia biegłego z zakresu protetyki – k: 789-798

Nie można wykluczyć, iż nawyk przygryzania policzka u L. M. mógł powstać dopiero po wykonaniu protezy zębowej w zakładzie karnym. Dopiero po odbudowanie utraconych zębów mogło dochodzić do nagryzania policzka, zaś wcześniej to było praktycznie niemożliwe z uwagi na brak zębów bocznych górnych po stronie prawej. Tym samym do powstania na błonie śluzowej policzka w L. M. mogło dojść przez wykonanie uzupełnienia protetycznego przez osobę nieuprawnioną, a mianowicie technika dentystycznego. Mogło to wpłynąć na przebieg procesu gojenia się rany i w konsekwencji spowodować dolegliwości bólowe. Przy czym w trackie pobytu w zakładzie karnym L. M. usunięto dwa zęby, zaś pozostałe dziesięć zębów utracił już wcześniej. .

Zakład Karny w N. zlecił wykonanie dla L. M. uzupełnienia protetycznego ruchomego od początku do końca u osoby nieuprawnionej czyli technika dentystycznego. Proces leczenia w zakresie rehabilitacji protetycznej polegający na zaplanowaniu, przygotowaniu jamy ustnej, zlecenie pracy protetycznej do laboratorium, oddanie i adaptacja uzupełnień, w tym korekta odleżyn i traumatyzowanych miejsc na błonie śluzowej jamy ustanej winien wykonywać lekarz z jednoczesnym wpisem w dokumentacji medycznej pacjenta. Wykonanie protezy przez technika dentystycznego mogło nastąpić tylko na wniosek lekarza stomatologa, zgodnie z jego zaleceniami i wskazówkami

Dowód:

-

opinia biegłego z zakresu protetyki – k: 789-798

W badaniu psychologicznym z dnia 21 lipca 2024r. podczas pobytu L. M. w zakładzie karnym stwierdzono, iż oczekuje on gratyfikacji i korzyść z uwagi na leczenie psychiatryczne oraz z uwagi na epilepsję, na którą cierpi. Nadto po przeprowadzeniu tego zabiegi zaznaczono, iż L. M. jest bezkrytyczny względem własnego postepowania, jak również bezkrytycznie wypowiada się na temat powodów z jakich znalazł się z izolacji więziennej, ma tendencję do minimalizowania swojej winy. Lekarz psychiatra podczas badania z dnia 24 lica 2014r. stwierdził u L. M. cechy osobowości zaburzone oraz osobowość nieprawidłową.

Dowód:

-

książeczka zdrowia powoda -

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo wniesione przez L. M. okazało się zasadne w części, tj. w zakresie zapłaty zadośćuczynienia w wysokości 5.000 złotych.

Stan faktyczny w sprawie został przez Sąd ustalony na podstawie dowodów w postaci dokumentów złożonych przez powoda i pozwanego dotyczących stanu zdrowia powoda i podejmowanych w stosunku do niego procedur medycznych podczas pobytu powoda w Zakładzie Karnym w N., jak również we późniejszym okresie już po opuszczeniu zakładu karnego okresie. Żadna ze stron nie kwestionowała treści tych dokumentów, jedynie z ich treści wywodziła równe skutki w zakresie zasadności żądania zgłoszonego w niniejszej sprawie. Sąd również nie widział podstaw do kwestionowania tych dowodów.

Sąd w niniejszej sprawie nie uwzględnił jako podstaw dokonania ustaleń faktycznych zeznań świadka P. W. (poprzednio B.). Zaznaczyć należy, iż świadek ten w zasadzie miał wiedzę o stanie zdrowia powoda i podejmowanych wobec niego procedur medycznych d czasu wykonania u powoda zabiegu usunięcia zmiany na błonie śluzowej policzka, albowiem później nie przebywał w Zakładzie Karnym w N.. Poza tym zeznania tego świadka co do stanu zdrowia powoda i jego dolegliwości Sąd uznał za niewiarygodne i nie znajdujące potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym w sprawie. Wskazać bowiem należy, iż świadek ten przedstawił stan zdrowia powoda jako bardzo zły, wskazywał na znaczną opuchliznę powoda i jego problemy z mówieniem czy jedzeniem. Powyższe informacje nie znalazły potwierdzenia w zeznaniach lekarzy, jak również wpisami w książeczce zdrowia powoda, czy też wpisem w dokumentacji medycznej powoda z leczenia z dnia 16 marca 2016r. w poradni chirurgicznej, gdzie nie zwracano uwagi na żadną szczególną opuchliznę u powoda. Zresztą również powód w swoim pozwie nie wskazywał na to, aby przez samym zabiegiem doznawał tak dużych dolegliwości, a jedynie skupił się na niewłaściwej opiece po wykonanym zabiegu. Z tych tez względów Sąd nie dał wiary zeznaniom tego świadka.

Sąd nie miał zaś podstaw do kwestionowania zeznań pozostałych świadków, w szczególności zeznań świadka G. T.. Jego zeznania były spójne, nie miał ona żadnego interesu, w tym, aby w swych zeznaniach działać na korzyść którejkolwiek ze stron, a nadto jego zeznania znajdowały potwierdzenie w sporządzonej przez niego dokumentacji medycznej z udzielonego powodowi świadczenia.

Tak samo ocenić należało zeznania pozostałych świadków lekarza stomatologa oraz chirurga i kierownika ambulatorium. Ich zeznania były spójne i logiczne, w tym znajdowały potwierdzenie w dokumentacji medycznej powoda, w szczególności z dokonywanych zapisów z wizyt powoda w ambulatorium zakładu karnego. Wskazać przy tym należy, iż świadkowie ci w swoich zeznaniach wskazywali na funkcjonowanie powoda podczas pobytu w pozwanym zakładzie karnym, udzielanych mu świadczeń zdrowotnych oraz pomocy. Sąd nie miał podstaw do kwestionowania wiarygodności ich zeznań w niniejszej sprawie. Ich zeznania były ze sobą zbieżne, nie było w nich sprzeczności, które mogłyby wpływać na ich wiarygodność i które eliminowałyby te zeznania jako podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. Sąd uznał je za w pełni pomocne dla ustalenia stanu faktycznego niniejszej sprawy. Podkreślić bowiem należy, iż świadkowie ci nie byli emocjonalnie zaangażowani w sprawę, jak również nie mieli oni interesu w zeznawaniu w określony sposób, na korzyść którejkolwiek ze stron, zaś treść ich zeznań nie wykraczała poza informacje, jakie mogli uzyskać w ramach wykonywanej pracy w zakładzie karnym w N.. Podkreślić również należy, iż ich zeznania nie były zupełnie bezkrytyczne, albowiem wskazywali na brak umieszczenia powoda w celi przeznaczonej dla osób niepełnosprawnych, a jedynie z pewnymi ułatwieniami w postaci szerszych drzwi czy braku progu w drzwiach, jak również brak w tym okresie wyznaczonej jednej osoby do pomagania powodowi w codziennych czynnościach. Nadto w niniejszej sprawie poza oświadczeniami powoda złożonym w pozwie powód nie przedstawił żadnych dowodów, które mogły podważyć zeznania tych świadków.

W ten sam sposób ocenić należy zeznania pozostałych pracowników pozwanego, którzy zostali przesłuchani w charakterze świadków w sprawie, w szczególności funkcjonariuszy zajmujących się przygotowaniem posiłków dla osadzonych oraz pielęgniarek. Ich zeznania również były ze sobą zgodne, jak również znajdowały potwierdzenie w innych dowodach zgromionych w sprawie, w tym dokumentami. Podkreślić należy, iż zeznania pielęgniarek miały niewielkie znaczenie dla ustalenia stanu faktycznego, albowiem z uwagi na upływ czasu niewiele pamiętały z okoliczności leczenia powoda. Natomiast w przypadku zeznań funkcjonariuszu zajmujących się przygotowaniem posiłków w zakładzie karnym – w szczególności w zakresie wymiany blendera znajdowały powierzenie nie tylko w zeznaniach G. K., który dokonał jego sprzedaży i wymiany, lecz również w zgromadzonych dokumentach dotyczących zakupu i wymiany blendera, to zaś powodowało, iż wiarygodne stawały się ich zeznania w zakresie, w jakim wskazywali, iż posiłki dla powoda były miksowane.

Sąd również poczynił ustalenia faktyczne a podstawie zeznań świadka D. D. (technika protetyka). Jej zeznania były spójne i logiczne. W niniejszej sprawi nie miała na żadnego interesu, aby zeznawać na korzyść którejkolwiek ze stron. Zaznaczyć należy również, iż jej zeznania nie były zupełnie bezkrytyczne, albowiem zeznawała również na okoliczności, które potencjalnie były dla niej niekorzystane, jak chociażby podjęcie samodzielnie decyzji o założeniu powodowi protezy bez wyjaśnienia kwestii dotyczącej nagryzania policzka. Tym samym Sąd, wobec braku zapisów w dokumentacji medycznej poczynił jej zeznania za podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Sąd w zasadniczej części nie dał wiary zeznaniom powoda echa M., w szczególności w zakresie występujących u niego przed zabiegiem z dnia 16 marca 2016r. dolegliwości czy też zapewnienia mu diety miksowanej iw tym zakresie podstawy odmowy przyznania wiarygodności wskazał w dalszej części uzasadnienia. Brak było podstaw również do uznania za wiarygodne tych zeznań powoda, które nie znajdowały w dokumentacji z jego leczenia, jak również w zakresie doznawanych przez niego dolegliwości w związku z leczeniem stomatologicznym u powoda. Podkreślić bowiem należy, iż jak wynika z załączonej do dokumentacji medycznej powoda opinii psychologicznej powód ma skłonności do bezkrytycznego podejścia do swojego postępowania, jak również oczekiwania gratyfikacji i korzyści z tytułu swoich schorzeń czy też sytuacji, w jakiej się znalazł. W ocenie Sądu biorąc pod uwagę zeznania lekarzy, jak również zapisy w dokumentacji medycznej jego zeznania cechują się wyolbrzymianiem do zwanych przez niego dolegliwości. Część wskazywanych przez niego w zeznaniach okoliczności, jak chociażby zakres opuchlizny po zabiegu nie znajdowała żadnego potwierdzenia w dokumentacji medycznej. Z tych też względów w zasadniczej części sąd odmówił przyznania zeznaniom powoda waloru wiarygodności.

Nadto stan faktyczny w sprawie został ustalony w oparciu o dwie opinie biegłych z zakresie stomatologii oraz o opinię biegłego z zakresu protetyki. Sąd wywody każdej z opinii uznał za miarodajne dla ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie. Wprawdzie na skutek zarzutów Sąd dopuścił dowód opinii drugiego biegłego z zakresu stomatologii, ale sąd ostatecznie widział podstaw do kwestionowania żądnej z tych opinii, albowiem w zasadniczym zakresie, czyli w zakresie w jakim miało to znacznie dla dokonania oceny prawidłowości leczenia powoda były one zbieżne. Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowani tych opinii w sprawie. Wnioski zawarte w tych opiniach oraz wywody tych opinii są spójne i logiczne, jak również w dostateczny sposób uzasadniony, pozwalający na dokonanie oceny wiarygodności wniosków w niej postawionych. Prezentowane w nich wnioski opinii są w sposób jasny wyjaśnione i uzasadnione, nie zawierają też żadnych sprzeczności. Opinia odpowiada na pytania Sądu, a w szczególności biegli w tych opiniach dokonali oceny prawidłowości przebiegu procesu leczenia powoda w pozwanym zakładzie karnym na podstawie analizy dostępnej dokumentacji medycznej powoda, jak również biegli dokonali oceny zasadności zgłaszanych przez powoda zarzutów co do potrzeby stosowania wobec powoda sposobu leczenia, jakiego się domagał w kontekście jego aktualnego stanu zdrowia. Tym samym Sąd nie miał podstaw, aby je kwestionować w niniejszej sprawie.

Powód niniejszym sprawie, jak jednoznacznie wynika ze złożonego w niniejszej sprawie pisma procesowego jego pełnomocnika z dnia 07 listopada 2016r. dochodził od strony pozwanej zadośćuczynienia pieniężnego w wysokości 25.000 złotych za naruszenie przez pozwanego dóbr osobistych powoda w zakresie warunków odbywania kary pozbawienia wolność w związku niezapewnieniem mu odpowiedniej opieki medycznej, w tym opieki medycznej po przebytym przez niego zabiegu wycięcia zmiany na błonie śluzowej policzka, jak również w zakresie niezapewnienia mu po tym zabiegu właściwej diety, jak również żądał zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego w wysokości 25.000 złotych za doznaną krzywdę wynikającą z wywołanego u niego rozstroju zdrowia poprzez zastosowanie niewłaściwego leczenia. Pełnomocnik powoda precyzując podstawę faktyczną żądania w piśmie z dnia 29 czerwca 2019r. podniósł, iż powód w niniejszej sprawie dochodzi zgłoszonych roszczeń w związku z nieprawidłowym leczeniem stomatologicznym, jakiemu został poddany podczas odbywania kary pozbawienia wolności, w tym w związku z nieprawidłowym leceniem zmian na błonie śluzowej policzka oraz nieprzestrzeganiem przez pozwanego zaleceń po zabiegowych. W tym zakresie podnosił, iż powód zgłaszał dolegliwości bólowe policzka, lecz nie został odpowiednio zdiagnozowany, albowiem problemów upatrywano w uzębieniu wbrew zapewnionym powoda, iż nie przygryza policzków i dolegliwości muszą występować u niego z innych przyczyn. Podniósł, iż dopiero gdy zmiana utrudniała funkcjonowanie powoda został on poddany leczeniu samej zmiany, lecz zostało ono przeprowadzone w sposób nieprawidłowy co skutkowało powstaniem stanów zapalnych. W kolejnych pisma pełnomocnika powoda podniósł również, że nieprawidłowości w zakresie leczenia powoda powstały również w zakresie leczenia protetycznego, które było przeprowadzone przez nieuprawnioną osobę, a które również miało wpływ na powstałą u niego zmianę na błonie śluzowej policzka.

Niewątpliwie powyższe wskazuje, iż powód zgłosił w sprawie dwa żądania, przy czym oba dotyczyły zapłaty zadośćuczynienia. Pierwsze z żądań dotyczyło zasądzenia na jego rzecz zadośćuczynienia za krzywdy powstałe na skutek naruszenia jego dóbr osobistych na skutek niewłaściwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, tj. naruszenia jego dobra osobistego w postaci zdrowia i godności na skutek niezapewnienia mu właściwej opieki medycznej oraz niewłaściwego wyżywienia po przebytym przez niego zabiegu. Drugie zaś z jego roszczeń obejmowało również żądanie zapłaty zadośćuczynienia za doznana krzywdę na podstawie art. 445 kc, tj. za krzywdę wynikającą z powstałego u niego rozstroju zdrowia w postaci zmiany na błonie śluzowej policzka spowodowanego niewłaściwym leczeniem powoda w Zakładzie Karnym w N..

Przechodząc do pierwszego z roszczeń – kwestią pierwotna w niniejszej sprawie było ustalenie podstawy prawnej żądania zgłoszonego przez powoda w ramach przedstawionej przez niego podstawy faktycznej sprowadzającej się do twierdzeń, że działanie zakładu karnego doprowadziło do naruszenia jego dóbr osobistych. Zakres podstawy faktycznej żądania powoda, jak również wyraźne oświadczenie pełnomocnika powoda wyrażone w piśmie procesowym z dnia 07 listopada 2016r, zdaniem Sądu, wskazuje, że powództwo należy traktować jako dotyczące naruszenia dóbr osobistych powoda, albowiem działanie pozwanego w zakresie realizacji obowiązku związanego z zapewnieniem osadzonemu właściwej z uwagi na stan zdrowia opieki medycznej oraz właściwego stosunku funkcjonariuszy zakładu karnego do osadzonego – mogło prowadzić do jego nieludzkiego traktowania i naruszenia jego podstawowych praw, w tym zdrowia, godności i prawa do odbywania kary pozbawienia wolności w odpowiednich warunkach, jak również wykraczało poza zwykłe dolegliwości związane z obywaniem kary pozbawienia wolności.

Pełnomocnik powoda nie wskazał wprost rodzaj i nazwy dóbr osobistych powoda, które zostały naruszone, działaniem pozwanego niemniej podnosząc okoliczności dotyczące niewłaściwej opieki medycznej w zakresie stomatologii, jak również niewłaściwe postępowania pozwanego w zakresie żywienia powoda po zabiegu oraz twierdzenia o lekceważeniu zgłoszeń powoda w tym zakresie wskazują, iż rozpatrywać w niniejszej sprawie można było naruszenie dóbr osobistych powoda w postaci prawa powoda do odbywania kary pozbawienia wolności w warunkach odpowiednich do jego stanu zdrowia, jak również na naruszenie godności powoda poprzez lekceważące zachowanie się funkcjonariuszy pozwanego zakładu karnego sprowadzające się do nieuwzględniania próśb i skarg powoda w zakresie sposobu leczenia i warunków odbywania kary pozbawienia wolności oraz niezapewnienia mu właściwego wyżywienia z uwagi na jego stan zdrowia , jak również naruszenie dobra osobistego w postaci zdrowia poprzez niezapewnienie prawidłowej opieki medycznej i odpowiedniego wyżywienia. Zatem z uzasadnienia pozwu i powołanych w nich okoliczności dotyczących oraz twierdzeń powoda co do rodzaju opieki medycznej jaką zapewniono mu podczas odbywania kary pozbawienia wolności, jak również twierdzeń w zakresie warunków, a jakich odbywał kare pozbawienia wolności oraz zapewnionego mu wyżywienia, w sposób jednoznaczny można wywieść, że powód swoje roszczenia wiąże z naruszeniem dóbr osobistych w postaci godności, zdrowia, jak również prawo do godnego odbywania kary pozbawienia wolności. Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 marca 2010r., II CSK 486/09, prawo do godnego odbywania kary pozbawienia wolności niewątpliwie należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych podlegających ochronie, mimo że takie dobro osobiste nie zostało wymienione w art. 23 k.c. Na prawo osadzonego do godnego odbywania kary pozbawienia wolności w ocenie Sądu składa się nie tylko zapewnienie osadzonemu odpowiednich warunków zakwaterowania i utrzymania higieny, jak również zapewnienie mu odpowiedniej z uwagi na jego stan zdrowia opieki medycznej. Działania naruszające te dobra mogą zatem rodzić odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 24 i 448 k.c. Godność osobista zaś jest tą sferą osobowości, która konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości człowieka i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi. Poczucie to, stanowiące istotny element psychiki człowieka, kształtowane jest przez okoliczności zewnętrzne ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 1989r., I CR 143/89, OSPiKA 1990/9/330). Przy czym już w tym miejscu należy podkreślić, iż w tym kontekście ochronie podlega godność osobista w sensie obiektywnym, a nie subiektywne odczucia powoda w tym zakresie. Niewątpliwie każda osoba pozbawiona wolności winna być traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem godności człowieka (art. 10 ust. 1 międzynarodowego paktu praw osobistych i publicznych z dnia 19 grudnia 1966r.). Władza publiczna zaś ma obowiązek zapewnienia osobom osadzonym w zakładach karnych godziwych i humanitarnych warunków obywania kary, nienaruszających ich godności ludzkiej. W odniesieniu do osób osadzonych w zakładach karnych oznacza obowiązek zapewnienia takich warunków jej odbywania, w tym w zakresie opieki medycznej, w których godność ludzka nie doznają istotnego uszczerbku.

Naruszenie dobra osobistego może zatem nastąpić także poprzez niewłaściwe leczenie osadzonego w areszcie śledczym, zapewnienie mu niewłaściwego wyżywienia, osadzenie w celi nieadekwatnej do stanu zdrowia powoda, jak również nieuwzględnienie uzasadnionych próśb osadzonego a więc pozbawionego wolności człowieka, który w ten sposób nie może sam zadbać o swoje zdrowie i w sposób dobrowolny podjąć właściwego jego zdaniem leczenia - / tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 września 2012 r., I ACa 535/12/.

Kwestię ochrony dóbr osobistych oraz odpowiedzialności za ich naruszenie reguluje art. 23 k.c. i art. 24 k.c. oraz art. 448 k.c. określające podstawy odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych oraz rodzaje dopuszczalnych roszczeń. Zresztą taką podstawę prawną swojego żądania pełnomocnik powoda wskazał wprost 07 listopada 2016r., kiedy precyzował podstawę faktyczna i prawna roszczeń zgłoszonych przez powoda. Tak więc te przepisy stanowiły podstawę prawną roszczenia powoda w zakresie żądania zasądzenia kwoty 25.000 złotych tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 448 kc.

Zgodnie z treścią przepisu art. 23 kc, dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Natomiast przepis art. 24 § 1 kc stanowi, że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie zaś dokonania naruszenia może on żądać, ażeby osoba, która dopuściła się takiego naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Nadto stosownie do treści art. 448 kc w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę lub na jego żądanie zasadzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Z treści powyższych przepisów w sposób jednoznaczny wynika, iż przewidziana nimi ochrona i odpowiedzialność pozwanego aktualizuje się przy spełnieniu dwóch przesłanek, a mianowicie w sytuacji, gdy po pierwsze dojdzie do działania osoby, które narusza cudze dobro osobiste i to działanie będzie nosiło znamię działania bezprawnego i po drugie, gdy tym działaniem zostanie naruszone lub zagrożone dobro osobiste osoby fizycznej. Nadto w przypadku żądania zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia niezbędnym jest ustalenie, że ten czyje dobro osobiste zostało naruszone doznał krzywdy i stopnia jej natężenia. W niniejszej sprawie więc należało ustalić czy doszło do działania pozwanego, które było działaniem bezprawnym oraz czy na skutek tego działania doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda ze wskazaniem konkretnego dobra osobistego powoda, jak również fakt doznania krzywdy przez powoda.

Jak już wyżej wskazano, z treści art. 24 k.c. jednoznacznie wynika, iż ochrona dóbr osobistych przysługuje jedynie przed działaniem bezprawnym. Ta przesłanka, tj. bezprawność działania jest przesłanką konieczną do udzielenia ochrony prawnej przewidzianej w tym przepisie. Podobnie wypowiadał się w wielu orzeczeniach Sąd Najwyższy, np. w wyroku z dnia 28 października 1971r., I CR 425/71, niepublikowanym, wskazał, iż ochrona z art. 23 i 24 § 1 zd. 1 k.c. nie przysługuje gdy działanie osoby nie jest bezprawne. Przesłanka bezprawności ujmowana jest w prawie cywilnym szeroko. Przyjmuje się mianowicie, że bezprawne jest każde działanie sprzeczne z normami prawnymi, a nawet z porządkiem prawnym oraz zasadami współżycia społecznego. Podkreślić bowiem należy, iż za bezprawne uważa się każde działanie naruszające dobro osobiste, jeżeli nie zachodzi żadna ze szczególnych okoliczności usprawiedliwiających to działanie. Do okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia dóbr osobistych na ogół zalicza się: działanie w ramach porządku prawnego, tj. działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa, wykonywanie prawa podmiotowego, zgodę pokrzywdzonego oraz działanie w obranie uzasadnionego interesu ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 1989r., II CR 419/89, OSP 1990/11-12/377). Pamiętać przy tym należy, iż w art. 24 § 1 k.c. ustawodawca wprowadził domniemanie bezprawności naruszenia dobra osobistego. Domniemuje się więc, że jeżeli doszło do naruszenia dobra osobistego osoby fizycznej na skutek określonego działania, to działanie takie jest działaniem bezprawnym. Niemniej jest to domniemanie wzruszalne, a więc można je obalić poprzez przeprowadzenie przeciwdowodu. Konsekwencja tego jednakże jest to, że ciężar dowodu, że przedmiotowe działanie, wskutek którego miało dojść do naruszenia dobra osobistego, nie było bezprawne, spoczywa na pozwanym (tym kto swoim działaniem miał doprowadzić do naruszenia dobra osobistego). Aby więc uwolnić się od odpowiedzialności pozwany musi wykazać, że zaszły okoliczności wyłączające bezprawność jego zachowania. Nadto z domniemania bezprawności wynika, że na pokrzywdzonym ciąży jedynie obowiązek wykazania, że jego konkretne dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszone przez określone działanie, zaś sprawca by uwolnić się od odpowiedzialności musi wykazać okoliczności wyłączające bezprawność swojego zachowania. Powyższe stanowisko zostało w sposób wyraźny zaakcentowane w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2007r. wydanym w sprawie V CSK 431/06 (OSNC 2008/1/13), na tle odpowiedzialności Skarbu Państwa za tzw. „przeludnienie w celach” (które to orzeczenie zdaniem Sądu należy odnieść również to pozostałych przypadków naruszenia dóbr osobistych osadzonych wynikających z warunków odbywani akry pozbawienia wolności), w którym Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał, iż ciężar dowodu, że warunki w zakładzie karnym odpowiadały obowiązującym normom i nie doszło do naruszenia dóbr osobistych, spoczywa na pozwanym art. 6 k.c. w zw. z art. 24 k.c.).

W kontekście przesłanki odpowiedzialności pozwanego z tytułu naruszenia dóbr osobistych powoda, wskazać należy, iż umiejscowienie art. 448 k.c. przewidującego przysługujące w takiej sytuacji poszkodowanemu roszczenia, wśród przepisów regulujących odpowiedzialność deliktową, powoduje, iż ocena zasadności przyjęcia odpowiedzialności sprawcy naruszenia musi być dokonana według pozostałych reguł odpowiedzialności deliktowej. Oznacza to, iż oprócz przesłanek z art. 24 i 24 k.c. winny być spełnione również przesłanki odpowiedzialności deliktowej wymienione w art. 415 i nast. k.c., w tym te wymienione w art. 417 k.c., regulujące odpowiedzialność deliktową Skarbu Państwa. Przepis art. 415 k.c., wprowadzający ogólną regułę odpowiedzialności deliktowej, jako przesłankę tej odpowiedzialności przewiduje przypisanie sprawcy szkody zawinionego działania. Niemniej w przypadku odpowiedzialności Skarbu Państwa, z uwagi na brzmienie art. 417 k.c. – jego odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych i za wyrządzoną w ten sposób krzywdę (na podstawie art. 448 k.c.) nie zależy od winy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011r., III CZP 25/11, Biul.SN 2011/10/6). Tym samym dla przypisania odpowiedzialności Skarbowi Państwa za naruszenie dóbr osobistych niezbędne jest wykazanie jedynie jego bezprawnego działania, bez konieczności wykazywania po jego stronie zawinienia w tym działaniu.

Podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej jest przepis art. 417 k.c. Przesłanką tej odpowiedzialności jest przede wszystkim bezprawność, którą należy rozumieć jako niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie. Dla przyjęcia odpowiedzialności Skarbu Państwa, ważne jest, aby zachowanie osób działających w jego imieniu, w ramach wykonywania władzy publicznej było bezprawne.

Jeżeli jednak niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej wyrządziło uszczerbek w dobrach osobistych (np. naruszające godność, niehumanitarne warunki stworzone osobie pozbawionej wolności lub tymczasowo aresztowanej), nie jest konieczne ustalenie winy podmiotu dla przypisania mu odpowiedzialności na podstawie art. 417 w zw. z art. 448 k.c. Przeciwne stanowisko, uwzględniające przesłankę winy, nie zapewnia minimalnego standardu ochrony określonego w art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, który wskazuje jedynie przesłankę bezprawności i nie różnicuje postaci szkody. Słusznie więc w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011 r. (III CZP 25/11, lex) stwierdzono, że chociaż wina stanowi przesłankę zastosowania przepisu art. 448 k.c., to jednak nie dotyczy sytuacji, w której oparte na nim roszczenie kierowane jest przeciwko Skarbowi Państwa na tej podstawie, że źródłem naruszenia dóbr osobistych było niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej. Jeżeli więc źródłem odpowiedzialności jest szkoda pozostająca w normalnym związku przyczynowym z wykonywaniem władzy publicznej, to jest ona oparta na przesłance bezprawności. Utrzymanie jako przesłanki tej odpowiedzialności także czynnika subiektywnego (winy) naruszałoby konstytucyjnie ukształtowaną zasadę odpowiedzialności państwa za działania w sferze imperium.

Zgodnie z treścią art. 417 § 1 kc za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Przy czym odpowiedzialność przewidziana w art. 417 kc jest odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie „przy wykonywaniu władzy publicznej. Należy zatem w pierwszej kolejności ustalić, kiedy mamy do czynienia z wykonywaniem władzy publicznej. Podkreślić trzeba, że wykonywanie funkcji władzy publicznej łączy się co do zasady z możliwością władczego kształtowania sytuacji jednostki. Jednocześnie w doktrynie i judykaturze prawa cywilnego wskazuje, że tylko wówczas mamy do czynienia z wykonywaniem władzy publicznej, gdy brak jest formalnej równości stron. Wykonywanie władzy w tym sensie może mieć postać nie tylko wydania decyzji (orzeczenia), lecz także faktycznej ingerencji w sferę praw jednostki, na przykład użycia przymusu zarówno w stosunku do majątku, jak i osoby.

Podkreślić jednak należy, iż rozpoznając sprawę na podstawie przepisu art. 24 § 1 k.c. należy mieć na względzie, że pomimo, że przepis ten posługuje się konstrukcją domniemania bezprawności, to jednak na dochodzącym ochrony powodzie ciąży obowiązek wykazania faktu naruszenia lub zagrożenia jego dobra osobistego. Powód wywodził swoje roszczenie z naruszenia jego dóbr osobistych - zdrowia poprzez nieodpowiednie leczenie w pozwanym zakładzie karnym.

W niniejszej sprawie powód wiąże obowiązek zapłaty zadośćuczynienia przez pozwanego z jego działalnością, polegającą na stosowaniu kary pozbawienia wolności i wykonanego w ramach wykonywanej kary pozbawienia wolności władczego pozbawienia go prawa do właściwego leczenia i uniemożliwienia mu prawidłowego leczenie posiadanych przez niego dolegliwości, jak również prawa do zapewnienia pozwanemu wyżywienia adekwatnego do jego stanu zdrowia oraz odpowiedniego reagowania na jego uzasadnione prośby w zakresie leczenia i warunków odbywania tej kary, a tym samym naruszają jego dobra osobiste w postaci zdrowia, prawa do leczenia i zdrowia, odbywania kary pozbawienia wolności w odpowiednich warunkach oraz jego godności osobistej.

W ocenie Sądu, co jest niekwestionowane w judykaturze, ta sfera działalności publicznej musi być uznana za wykonywanie władzy publicznej, albowiem nie należy ona do sfery aktywności innych podmiotów i charakteryzuje ją władcze działanie funkcjonariuszy publicznych. Z tego względu odpowiedzialność pozwanego Skarbu Państwa za szkodę (zarówno majątkową, jak i niemajątkową) wyrządzoną w związku z wykonywaniem kary pozbawienia wolności podlega ocenie z punktu widzenia art. 417 kc

Analiza tego przepisu w kontekście pozostałych przepisów regulujących odpowiedzialność deliktową wskazuje, że przesłankami odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa są powstanie szkody, wyrządzenie szkody czynem niedozwolonym polegającym na bezprawnym działaniu lub zaniechaniu podmiotu wykonującego w imieniu Skarbu Państwa władzę publiczną oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy tak rozumianym czynem niedozwolonym a powstaniem szkody.

Podstawową przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 417 kc jest szkoda, przy czym pojęcie szkody obejmuje uszczerbek zarówno w dobrach majątkowych, jak i w przypadkach określonych w ustawie – w dobrach niemajątkowych. Możliwość domagania się naprawienia szkody niemajątkowej, czyli krzywdy przewiduje między innymi art. 448 k.c. Przepis ten stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.

Reasumując, rozpoznając sprawę na podstawie przepisu art. 24 § 1 k.c. należy mieć na względzie, że pomimo, że przepis ten posługuje się konstrukcją domniemania bezprawności to jednak na dochodzącym ochrony powodzie ciąży obowiązek wykazania faktu naruszenia lub zagrożenia jego dobra osobistego. Powód wywodził swoje roszczenie powołanej przez niego okoliczności jaką było niezapewnienie mu przez zakład karny, w którym przebywał, mimo wyraźnych ku temu przesłanek, odpowiedniej opieki medycznej w związku z posiadanymi przez powoda schorzeniami, nieprawidłowego leczenia jego schorzeń w zakresie opieki stomatologicznej i protetycznej, jak również niezapewnienie mu adekwatnych do jego stanu zdrowia wyżywienia oraz właściwej reakcji na składane przez niego wnioski i skargi w zakresie świadczonej mu opieki zdrowotnej i wyżywienia.

W pierwszej kolejności w zakresie naruszenia jego dóbr osobistych powód zgłosił podniósł, iż doszło do naruszenia jego prawa powoda do godnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności w postaci niewłaściwej opieki medycznej w zakresie jego dolegliwości stomatologicznych oraz niezapewnienia mu właściwego leczenia protetycznego. Z uzasadnienia żądania oraz przedstawionych dowodów wynika, iż powód roszczenie w tym zakresie wywodził w pierwszej kolejności z niewłaściwego jego zdaniem leczenia schorzeń, na które cierpiał, w tym poprzez niewłaściwe leczenia zgłaszanych dolegliwości w zakresie jamy ustanej, niewłaściwe leczenie protetyczne, jak również brak reakcji pozwanego na zgłaszane przez niego dolegliwości, w tym na zgłaszane przez niego nieprawidłowości w zakresie leczenia.

Rozważenia zatem wymagało czy w zakresie udzielanych powodowi świadczeń zdrowotnych oraz zapewnienia warunków odbywania kary pozbawienia wolności, w tym w zakresie zapewnienia mu właściwej opieki protetycznej – postępowanie zakładu karnego było prawidłowe i czy działanie pozwanego zakładu karnego w tym zakresie nosiło cechy bezprawności.

Stosownie do treści art. 115 kkw skazanemu zapewnia się bezpłatne świadczenia zdrowotne, leki i artykuły sanitarne. Zgodnie z § 1a powyższego artykułu skazanemu odbywającemu karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo wyboru lekarza, pielęgniarki, podstawowej opieki zdrowotnej, świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych świadczeń opieki zdrowotnej, lekarza dentysty oraz szpitala, określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Nadto stosownie do § 2 w/w przepisu protezy, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze zapewnia się skazanemu bezpłatnie, jeżeli ich brak mógłby pogorszyć stan zdrowia lub uniemożliwić odbywanie kary pozbawienia wolności, a w innych wypadkach odpłatnie. Świadczenia zdrowotne udzielane są skazanemu przede wszystkim przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności. Szczegółowe zasady udzielania pomocy medycznej osadzonym zawarte zostały w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności, zaś w zakresie zapewnienia osadzonym protez zasady te zostały określone w rozporządzeniu ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2003r. w sprawie warunków i sposobu zaopatrzenia osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych w protezy, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze

Podkreślić należy, iż w § 2 rozporządzenia z dnia 13 listopada 2003r. wskazano, iż bezpłatnym oprotezowaniu jamy ustnej, obejmującym wykonanie protezy szczęki i żuchwy, zwanym dalej "oprotezowaniem", oraz o bezpłatnym zaopatrzeniu osoby osadzonej w zakładzie karnym lub areszcie śledczym, zwanej dalej "osadzonym", w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze decyduje dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego, zwany dalej "dyrektorem", na wniosek lekarza, w tym również dentysty, pełniącego służbę lub zatrudnionego w zakładzie opieki zdrowotnej dla osób pozbawionych wolności. Rozporządzenie to poza tym wskazuje okoliczność, w jakich osadzonemu przysługuje wykonanie protezy zębowej na koszt skarbu Państwa.

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar dowodu określonej okoliczności, ciąży na stronie, która wywodzi z niej pozytywne skutki prawne. Co prawda reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być pojmowana w ten sposób, że ciąży on zawsze na powodzie, jednakże nie może ulegać wątpliwości, iż to na powodzie ciąży dowód faktów prawotwórczych, z którymi wiąże się jego żądanie, a które w niniejszej sprawie stanowi naruszenie określonych dóbr powoda. Ciężar dowodu wiąże się z obowiązkiem twierdzenia (ciężarem twierdzenia) i obowiązkiem dowodzenia tych wszystkich okoliczności, które mogą być stosownie do art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu. W myśl bowiem art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, w związku z czym przy interpretacji art. 6 k.c. należy mieć na uwadze, że przedmiotem dowodu są tylko fakty prawnie relewantne, istotne dla rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach stron procesu, te, z którymi norma prawna wiąże konsekwencje. Co do zasady, na pozwanym spoczywa zatem ciężar udowodnienia okoliczności niweczących lub tamujących roszczenie powoda.

Przechodząc do oceny zasadności pierwszej ze zgłoszonych okoliczności faktycznych, która miała uzasadniać naruszenie dóbr osobistych powoda, w których domagał się zapłaty zadośćuczynienia za naruszenia jego dobra osobistego w postaci zdrowia i prawa do godnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności w postaci niewłaściwej opieki medycznej – wskazać należy, iż zdaniem Sądu powód częściowo wykazał, iż doszło do naruszenia jego dóbr osobistych w tym zakresie.

Na podstawie zebranych w sprawie dowodów, głownie w postaci dokumentów i zeznań świadków pracujących w pozwanym zakładzie karnym, a przede wszystkim na podstawie opinii biegłych lekarzy specjalistów z zakresu stomatologii i protetyki, Sąd Rejonowy ustalił, że w zakresie schorzeń stomatologicznych, w tym w zakresie reakcji na powstałe u niego zmiany w błonie śluzowej policzka prawego był leczony prawidłowo. Podkreślić należy, iż przesłuchani lekarze oraz dwaj niezależni od siebie biegli z zakresu stomatologii jednoznacznie wskazali, iż stosowane wobec powoda leczenie było prawidłowe i adekwatne do aktualnego stanu zdrowia powoda, jak również powód odbywał wszystkie wymagane w aktualnym stanie zdrowia konsultacje, w tym konsultacje poza zakładem karnym. Biegli podkreślali, iż reakcja lekarzy na występujące u powoda zmiany błony śluzowej policzka, w tym kierowanie go na konsultację i leczenie do poradni chirurgii stomatologicznej było prawidłowe i podjęte w sposób zgodny z wiedzą medyczną. Biegli wręcz wskazali, iż powód był wielokrotnie konsultowany w poradniach poza zakładem karnym i to w ośrodkach o wysokiej referencyjności (w Klinikach działających przy szpitalach klinicznych). Reakcja na zgłaszane przez niego dolegliwości była natychmiastowa i adekwatna do jego stanu zdrowia. Sąd nie dał przy tym wiary zeznaniom powoda i zgłoszonego przez niego świadka współosadzonego P. B., jakoby powód do czasu pierwszego skierowania do poradni chirurgicznej z dnia 16 lutego 2016r. wielokrotnie zgłaszał lekarzom zatrudnionym u pozwanego, pielęgniarkom i funkcjonariuszom ochrony dolegliwości bólowe ze strony policzka, a tym aby nie reagowali oni na jego wyraźnie opuchnięty policzek oraz wywołane tym problemy z mówieniem i spożywaniem pokarmów. Z zeznań lekarzy pracujących w pozwanym zakładzie karnym wynika, iż mimo wielokrotnych wizyt powoda na konsultacjach lekarskich takowych objawów do lutego 2016r. nikt nie zauważył. Poza tym brak było w tym zakresie również wpisów w książeczce zdrowia. Przedstawiony zaś w trakcie przesłuchania powoda opis jego dolegliwości do czasu skierowania go do poradni chirurgicznych wręcz wskazywał, iż jego wygląd i zgłaszane skargi miały świadczyć o bardzo poważnych i niebezpiecznych dolegliwościach. Trudno zaś uznać, iż przez ten czas mimo wielokrotnych badań i konsultacji lekarskich żaden z lekarz nie zwróciłby uwagi na te dolegliwości i nie poczynił wpisu w książeczce zdrowia. Nie sposób również nie zwrócić uwagi, iż pozwie złożonym przez powoda bezpośrednio po zabiegu z dnia 17 marca 2016r. powód w żaden sposób nie wskazywał na tego rodzaju dolegliwości, jakie opisywał w swoich zeznaniach, a jedynie skupił się na niewłaściwej opiece po przebytym zabiegu, a w szczególności na niewłaściwej diecie jaka mu serwowano po tym zabiegu. Podkreślić przy tym należy, iż informacja o znacznej opuchliźnie, czy też dolegliwościach bólowych powoda, w tym trudnościach z mówieniem nie wspomniano również w wpisie do historii choroby podczas jego pierwszej konsultacji z poradni chirurgicznej, kiedy dokonano usunięcia mu zmani na błonie śluzowej policzka. Z opinii biegłych zaś jednoznacznie wynika, iż lekarze pracujący w pozwanym zakładzie karnym w sposób prawidłowo dokonali rozpoznania dolegliwości, jak również wdrożyli prawidłowe leczenie kierując go do poradni chirurgii stomatologicznej.

Na uwagę również zasługuje ilość wizyt lekarskich, jakie powód odbył w pozwanym zakładzie karnym do czasu wykonania u niego zabiegu w postaci wycięcia zmiany na bonie śluzowej policzka, co wskazuje, iż brak jest podstaw do zarzucania pozwanemu braku reakcji na zgłaszane przez powoda dolegliwości. W szczególności przeprowadzone postępowanie dowodowe nie doprowadziło do potwierdzenia zarzutu powoda, iż do czasu skierowania powoda do poradni chirurgicznej lekarze nie dokonali właściwej diagnozy, tj. nie wskazywali na zmiany w obrębie błony śluzowej policzka, a wszystkie jego dolegliwości tłumaczyli nieleczonymi zębami i koniecznością ich usunięcia, co miało doprowadzić od uraty przez niego większości zębów. Powyższych twierdzeń w żadnym zakresie nie potwierdziła żadna z przeprowadzonych w sprawie opinii biegłych z zakresu stomatologii, a wręcz każda z nich wskazywał na zaniedbania higieniczne i w zakresie leczenia zębów u powoda, co wskazuje, iż zapewne na etapie jego pobytu w zakładzie karnym powstała konieczność usunięcia zębów. Zwrócić przy tym należy uwagę, iż w trackie pobytu powoda w zakładzie karnym w N. usunięto mu w ramach leczenia dwa zęby, zaś powód już w dniu przybycia do zakładu karnego nie miał znacznej ilości zębów, co wymagało leczenia protetycznego. Zatem powód sam zaniechał właściwego leczenia i kontrolowania zdrowia, a następnie oczekiwał natychmiastowego wykonania licznych konsultacji i szybkiego leczenia po osadzeniu go w zakładzie karnym. Z tych też względów sąd uznał, iż również brak jest podstaw do stawiania pozwanemu zarzutu dokonania niewłaściwej diagnozy schorzeń powoda i niewłaściwego leczenia. Nadto ilość odbytych przez powoda wizyt lekarskich świadczy o braku lekceważenia przez pozwanego zgłaszanych przez niego dolegliwości. Zwłaszcza ze powód w żaden sposób nie wykazał chociażby zeznaniami współosadzonych z jednej celi, aby kiedykolwiek odmówiono mu wizyty lekarskiej, z każdej zaś z tych wizyt były dokonywane wpisy ze zgłaszanych dolegliwości, badań oraz zaleconych leków.

Zaznaczyć również należy, iż przeciwko lekceważeniu zgłaszanych dolegliwości bólowych przez powoda przez lekarzy, jak wskazywał powód, przez kilka miesięcy świadczy również to, iż przez ten czas powód nie złożył żadnej skargi w tym zakresie, zaś sama okoliczność braku właściwej diety po zabiegu i jego zdaniem nie właściwiej opieki skłoniła go do złożenia pozwu. To zdaniem Sądu również wskazuje, iż leczenie powoda do czasu zabiegu z dnia 17 marca 2016r. było prawidłowe. Zwłaszcza że w złożonym pozwie nie wspomniał o lekceważeniu wcześniejszych dolegliwości, zaś z przedstawionego przez niego opisu musiały być znaczne w znacznym stopniu utrudniać mu codzienne funkcjonowanie.

Podkreślić również należy, iż wbrew twierdzeniom powoda brak jest podstaw do uznania, iż opieka medyczna po przeprowadzonym zabiegu, zwłaszcza w okresie gojenia się rany była nieprawidłowa. W tym zakresie w ocenie Sądu również zarzuty powoda się nie potwierdziły. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż z zeznań G. T. (lekarza, który wykonywał zabieg u powoda, jak również z opinii biegłych wynikało jednoznacznie, iż powód po zabiegu nie wymagał szczególnej opieki, ani też wzmożonych kontroli lekarskich czy pielęgniarskich. świadczyło o tym chociażby to, że nie został on pozostawiony na oddziale szpitalnym w celu prowadzenia takowych kontroli. Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż do czasu zdjęcia u powoda szwów był on kilka razy na wizytach lekarskich u lekarza w ambulatorium szpitalnym. Otrzymywał również niezbędne leki, w tym antybiotyki oraz leki przeciwbólowe. Zatem nie sposób uznać, aby opieka po zabiegu ze strony służby zdrowia w pozwanym zakładzie karnym została zaniedbana.

Zaznaczyć również należy, iż powód zarzucał pozwanemu, iż w kolejnych miesiącach nie reagował na jego zgłoszenia, iż w miejscu poprzednio usuniętej zmiany pojawił się u niego guz, co było dla niego sytuacją bardzo stresującą, albowiem obawiał się o swoje życie. Wbrew zaś zarzutom powoda z wpisów w książeczce zdrowia wynika, iż powód był dwukrotnie ponownie konsultowany w tym zakresie poza zakładem karnym, w ty był na dodatkowej konsultacji u chirurga szczękowo-twarzowego, a którą zlecił lekarz z poradni (...) stomatologicznej. Na tej ostatniej zaś kontroli uznano, iż brak jest wskazań do interwencji chirurgicznej. Zaznaczyć przy tym należy, iż pozwany dowiózł powoda na konsultację do podmiotu zewnętrznego, zaś lekarz dokonujący badania nie podlega służbowo dyrektorowi zakładu karnego, a zatem pozwany nie miał żadnego wpływu na decyzję tego lekarza. Pozwany wykonał wszelkie niezbędne czynności w celu dokonania właściwej diagnozy, doprowadzając powoda na wszelkie zalecone konsultacje, a tym samym w tym zakresie również nie sposób czynić mu zarzutu, aby pozwany nie zapewnił właściwej opieki medycznej powodowi. Zwłaszcza że biegli również w tym zakresie nie dopatrzyli się nieprawidłowości w działaniu służby zdrowia zakładu karnego w N..

Podkreślić należy, iż biegli z zakresu stomatologii, których opinie sąd uznał za wiarygodne – wskazali, ze działania pozwanego w zakresie leczenia powoda były prawidłowe i nie sposób przyjąć, aby były w tym zakresie jakikolwiek nieprawidłowości, a tym samym, aby doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda. Brak jest podstaw do przyjęcia, że jego dolegliwości były bagatelizowane. Zwłaszcza że powód był wielokrotnie konsultowany przez lekarzy z zakładu karnego, jak również był przewożony na konsultację w poradni chirurgii stomatologicznej oraz chirurgii twarzowo-szczękowej. Nie sposób przy tym uznać, aby w tym zakresie miały miejsce jakiekolwiek zaniechania pozwanego, w tym nie sposób czynić mu zarzutów w zakresie terminów badań czy konsultacji, albowiem jak wynika z doświadczenia życiowego ich terminy nie odbiegały od terminów dostępnych w ramach publicznej służby zdrowia dla osób nieodbywających kary pozbawienia wolności.

Reasumując z opinii biegłych wynika, iż świadczenia medyczne jakie były udzielane powodowi w zakresie opieki stomatologicznej były udzielane mu w sposób odpowiedni, zgodny z jego aktualnym staniem zdrowia. Brak jest przy tym podstaw do stwierdzenia jakiekolwiek nieprawidłowości w leczeniu powoda w związku ze schorzeniami na jakie cierpi.

Brak było również zdaniem Sądu podstaw do kwestionowania opieki po zabiegu u powoda w zakresie rodzaju zapewnionej mu diety. Powód w tym zakresie podnosił, iż wina być mu zapewniona dieta półpłynna i specjalna, tj. inna niż podawana osadzonym w diecie podstawowej. Podnosił, iż posiłki winny być półpłynne, letnie i bez strych przypraw. Podkreślał, iż nie otrzymywał takowych posiłków i tym samym musiał przez znaczny czas głodować i liczyć na współczucie współosadzonych w zakresie wyżywienia. W ocenie Sądu przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie pozwoliło na uznanie za zasadne tych zarzutów powoda. Już w tym miejscu wskazać należy, iż Sąd uznał, iż w sprawie wobec zeznań świadków, w szczególności lekarza wykonującego zabieg oraz opinii biegłych z zakresu stomatologii zbędnym było przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu dietetyki, albowiem zarówno lekarz przeprowadzający zabieg oraz biegli z zakresu stomatologii jednoznacznie w sprawie wskazali, iż powód nie wymagał żadnej szczególnej diety pod względem składników, a jedynie musiały to być pełnowartościowe posiłki, jak również wypowiedzieli się w zakresie konsystencji posiłków jakie powinny być powodowi podawane, aby nie drażnić rany po zabiegu i w tym zakresie wskazywali, iż wystarczając jest dieta rozdrobniona, miękka. W tej też sytuacji w ocenie Sądu prowadzenie tego dowodu jedynie przedłużyłoby postępowanie i zwiększył i tak już wysokie koszty niniejszego postępowania.

Jak zaś wynika z dowodów przeprowadzonych w sprawie powodowi już w dniu 17 marca 2016r. zlecono dietę miksowaną, co zresztą sam powód przyznaje w swoim pozwie, wskazując, iż otrzymał rozdrobnione posiłki w oddzielnych pojemnikach, ale nie takie jakich oczekiwał, albowiem uznawał, iż zlecenie diety miksowanej wino polegać na przygotowaniu dla niego specjalnych dań w formie półpłynnej. Sąd zatem nie dął wiary zeznaniom powoda, w których wskazywał, iż nie otrzymywał diety miksowanej, albowiem tym twierdzeniom przeczą chociażby twierdzenia zawarte w pozwie. Podkreślić należy, iż powodowi, jak wynika z zeznań przeprowadzającego zabieg jak również z opinii biegłych z zakresu stomatologii wynika, iż powód nie wymagał szczególnego żywienia po zabiegu dla prawidłowego powrotu do zdrowia, w tym gojenia rany, jeżeli chodzi o skład posiłków. Posiłki miał być jedynie pełnowartościowe. Trudno zaś przyjąć, ze jakakolwiek dieta w zakładzie karnym nie zawiera wszystkich niezbędnych składników odżywczych oraz kaloryczności. Zresztą jak wynika z przedstawionych przez pozwanego jadłospisów dla diety podstawowej w każdym dniu zapewniane były osadzonym posiłki zwalające tłuszcze, białka i węglowodany oraz warzywa. Tym samym uznać należało, iż dieta zawierała wszystkie niezbędne składniki odżywcze i brak było potrzeby przygotowywania jakiś innych szczególnych posiłków dla powoda. Podkreślić należy, iż w brak było również podstaw do wywodzenia potrzeby takowych posiłków dla powoda z użytego przez lekarza sformułowania dieta w zleceniu diety miksowanej. W zakładzie karnym bowiem mianem diety określa się poszczególne rodzaje posiłków, w tym funkcjonuje określenie dieta podstawowa. W tej sytuacji nie sposób uznać za powodem, iż skoro w powszechnym użyciu słowa dieta oznacza szczególny rodzaj posiłku – to takowe winny mu być na podstawie zlecenia lekarza przygotowywane.

Sąd nie dał również wiary powodowi, iż nie otrzymywał on posiłków w formie zmiksowanej. Pomijając już w zasadzie twierdzenia powoda zawarte w pozwie, iż otrzymywał posiłki rozdrobnione, które w jego ocenie nie były właściwe – to powyższym twierdzeniom przeczą zeznania świadków – funkcjonariuszy ZK, którzy zajmują się przygotowaniem posiłków w zakładzie karny, którzy jednoznacznie wskazali, iż takowe były powodowi dostarczane, jak również opisali sposób ich przygotowania. Ich zeznania były ze sobą zbieżne i nie zawierały żadnych sprzeczności. Podkreślić również należy, iż obaj wskazali na okoliczność, iż w tym czasie blender, jaki posiadał zakład karny był uszkodzony i zaistniała potrzeba dostarczenia nowego blender. Okoliczność ta została również potwierdzona przez funkcjonariusza, który osobiście tym czasie dokonywał odbiory blendera ze sklepu. Zaznaczyć należy również, iż okoliczność wymiany blendera została potwierdzona również zeznaniami sprzedawcy, u którego był on zakupiony oraz dokumentami zakupu i wymiany blendera nie tylko przedstawionymi przez zakład karny, ale również przez sprzedawcę i hurtownie, w której zaopatrywał się sprzedawca. Zbędnym zaś było dokonywanie takich czynności, gdyby nie istniała właśnie potrzeba miksowania posiłków dla powoda. Tym samym Sąd uznał, iż powód wbrew swoim twierdzeniom po przebytym w dniu 17 marca 2026r. zabiegu usunięcia zmiany na błonie śluzowej policzka otrzymywał zgodnie z zaleceniami lekarskimi pełnowartościową dietę miksowaną, zaś ta jak wynika z opinii biegłych jest wystarczająca do zapewnienia prawidłowego gojeni się rany po zabiegu.

Brak jest również podstaw do czynienia zarzutów w zakresie w zakresie temperatury posiłków, albowiem doprowadzenie posiłku do letniej temperatury pozostawało w gestii powoda, którym po otrzymaniu posiłku mógł odczekać, aż przedłożone dania mu ostygną. Również w zakresie przyprawiania posiłków brak jest podstaw do uznania, iż były ona przyprawione nadmierne ostrymi przyprawami, które mogłyby drażnić ranę. Zaznaczyć należy, iż jak wynika z zeznań świadka G. P. (szefa kuchni w ZK) – na wszystkie posiłki dla osadzonych zużywanych jest około 200-300 gramów przypraw, w tym soli, co w ocenie samego szefa kuchni jest ilością bardzo małą. Pokreślić bowiem należy, iż Zakład Karny w N. jest bardzo dużą jednostką penitencjarną przygotowującą kilkaset posiłków dziennie, a zatem już same zasady doświadczenia życiowego wskazują, iż stosowana u pozwanego ilość przypraw jest niewielka. Tym samym brak jest podstaw do uznania, iż dostarczone powodowi posiłki były przyprawione ostrymi przyprawami drażniącymi ranę pozabiegową. Zresztą z samych jadłospisów przedstawionych przez zakład karny za okres, na jaki powód miał zaleconą dietę miksowaną i do czasu stwierdzenia, iż rana jest wygojona, wynika, iż istotnie ilość zużytych dziennie przypraw w zakładzie karnym są niewielkiej ilości, a tym samym wskazuje, iż serwowane mu posiłki nie mogły być przyprawione na ostro.

Odmiennie od powyższych okoliczności ocenić należało postępowanie pozwanego zakładu karnego w zakresie zapewnienia powodowi protezy zębowej częściowej. O ile jak wynika z przytoczonego już wyżej rozporządzenia dotyczącego zaopatrywania osadzonych w protezy i innego rodzaju sprzęt ortopedyczny o wykonaniu takowej protezy decyzję podejmuje dyrektor zakładu karnego po spełnieniu określonych w rozporządzeniu przesłanek i w niniejszej sprawie Dyrektor Zakładu Karnego w N. wyraził zgodę na jej wykonanie dla powoda. Niemniej samo już jej wykonanie i dopasowanie zostało przeprowadzone z naruszeniem zasad prawidłowego leczenia protetycznego. Jak bowiem wynika ze zgodnych opinii biegłych z zakresu stomatologii oraz protetyki wykonująca tą protezę dla powoda i dopasowującą ja technik dentystyczny nie posiadał uprawnień do wykonania takich czynności. Jak wynika z tych opinii jedyną osobą uprawnioną w tym zakresie był lekarz stomatolog lub protetyk, który to powinien podjąć decyzję o możliwości i zakresie uzupełnienia protetycznego, zaprojektować tą protezę oraz dokonać jej dopasowania i ewentualnych korekt. (...) protetyk mogła jedynie wykonać prace laboratoryjne, techniczne w zakresie wykonania protezy na podstawie projektu lekarza i zgodnie z jego zaleceniami. W stosunku zaś do powoda, co wynika w sposób jednoznaczny z jego zeznań oraz zeznań D. D. technika protetyka – wykonanie i zaprojektowanie protezy oraz jej dopasowanie i korygowanie zostało wykonane właściwe przez technika protetyk, a nie przez lekarza na zlecenie Dyrektora zakładu Karnego. Biegli jednoznacznie wskazali, iż to działanie zakładu karnego nie było prawidłowe, że te czynności winien wykonać lekarz. On winien ocenić czy jest możliwość wykonania i założenia protezy na podstawie stanu jamy ustanej oraz uzębienia pacjenta, albowiem są to czynności lecznicze, a do ich wykonania uprawniony jest jedynie lekarz. Tym samym to działanie pozwanego, dopuszczającego, aby w stosunku do osadzonych czynności z zakresu protetyki wykonywał osoba nieuprawniona, należało uznać za działanie sprzeczne z przepisami, a tym samym za bezprawne. Zwłaszcza że wykonanie uzupełnienia protetycznego ingerowało sferę zdrowia powoda i często wymagało uprzedniej oceny lekarza co do możliwości założenia takiej protezy.

Z powyższego więc wynika, iż powód w niniejszej sprawie wykazał jedynie, iż pozwany działał bezprawnie w zakresie leczenia protetycznego i w tym zakresie doszło do naruszenia jego dóbr osobistych w postaci zdrowia, albowiem czynności lecznicze zostały wykonane przez osobę nieuprawnioną, która mimo występowania u niego już w chwili zakładania protezy zgrubienia na policzku, co mogło być wynikiem pzrygryzywania policzka kontynuowała zakładanie protezy, udzielała powodowi wskazówek w zakresie jej stosowania, a w dalszej kolejności wykonywała czynności w związku z dopasowaniem protezy poprzez piłowanie zębów. To zaś zdaniem Sądu w sposób jednoznaczny wskazuje, iż doszło do naruszenia dobra osobistego powoda w postaci jego zdrowia poprzez wykonywanie w pozwanym zakładzie karnym czynności leczniczych przez osobę nieuprawnioną.

Jednocześnie zasadnym jest stwierdzenie, że powód w pozostałym zakresie nie wykazał, aby doszło do naruszenia opisywanych w tej sprawie jego dóbr osobistych w postaci niezapewnienia mu prawidłowego leczenia, a jest to niezbędna przesłanka oceny zasadności jego roszczenia. W tym kontekście zaś w szczególności w zakresie zaoferowanej przez pozwanego diety po zabiegu usunięcia zmiany podkreślić należy, iż z karą pozbawienia wolności w sposób immanentny związane są pewne dolegliwości dla osoby osadzonej i wynikają one z samej istoty tej kary, która m.in. ma stanowić dla skazanego odpłatę za wyrządzoną krzywdę, a panujący w zakładach karnych dyskomfort, w tym brak możliwości dowodnego wyboru diety jest elementem obywania kary pozbawienia wolności, z którym każdy popełniający przestępstwo powinien się liczyć. Dopiero wykroczenie poza ten „dyskomfort” powoduje, że dochodzi do naruszenia dobra osobistego osoby osadzonej. W ocenie Sądu z takim wykroczeniem w stosunku do powoda nie mieliśmy do czynienia w niniejszej sprawie albowiem uznać należało, iż powodowi zapewniono, w ramach pojawiających się ku temu podstaw, właściwą z uwagi na jego stan zdrowia, opiekę medyczną (poza leczeniem protetycznym) oraz warunki wyżywienia, co nie mogło tym samym doprowadzić do naruszenia jego dobra osobistego w postaci godności osobistej oraz prawa do odbywania kary pozbawienia wolności w warunkach zapewniających poszanowanie jego godności i zdrowia. Powód miał zapewnione odpowiednie warunki odbywania kary pozbawienia wolności (poza leczenie protetycznym o czym w dalszej części uzasadnienia), zaś postępowanie administracji zakładu karnego odbyło się zgodnie z zasadami określonymi w Kodeksie karnym wykonawczym oraz w wydanych na jego podstawie aktach wykonawczych. O naruszeniu dóbr osobistych powoda w postaci godności i zdrowia można mówić, gdy cierpienia i upokorzenie przekraczają konieczny element cierpienia wpisanego w odbywanie kary pobawienia wolności, zwłaszcza przy bierności zakładu karnego, który nie dba o poprawę warunków odbywania kary. Podkreślić trzeba bowiem, że przy ocenie, czy do takiego naruszenia doszło decydujące znaczenia ma nie tyle subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ile to, jaką reakcję wywołuje w społeczeństwie to naruszenie w kontekście wszystkich okoliczności sprawy [vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1976 roku, II CR 692/75, OSNC 1976, nr 11, poz. 251; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1997 roku, III CKN 33/97, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 93; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 1989 r., I CR 143/89, OSP 1990, z. 9, poz. 330].

W niniejszej sprawie Sąd I instancji uznał, że podczas odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności stopień jej dolegliwości był odpowiedni do istoty tej kary i nie doszło do przekroczenia standardów wykonywania tego rodzaju kar przyjętych w polskim i międzynarodowym porządku prawnym, tym bardziej że jednostka penitencjarna, poza kwestiami leczenia protetycznego, które było nieprawidłowe, podejmowała wszelkie możliwe czynności zmierzające do zapewnienia powodowi właściwej opieki medycznej i takową powodowi zapewniła poprzez liczne wizyty lekarskie, zapewnienie leczenia adekwatnego do jego stanu zdrowia, jak również liczne konsultacje specjalistyczne. W tym stanie rzeczy z obiektywnego punktu widzenia nie można uznać, że podczas odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności doszło do naruszenia jego dóbr osobistych.

Z tym stanie rzeczy nie zaistniały także podstawy do przyznania powodowi zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c.

Niemniej Sąd ustalił, iż leczenie protetyczne powoda było niewłaściwe z uwagi na prowadzenie tego leczenia przez osobę nieuprawnioną. W związku z tym Sąd uznał, iż działanie pozwanego w zakresie leczenia protetycznego było bezprawne i zaistniała podstaw do przypisania pozwanemu odpowiedzialność za naruszenie dobra osobistego powoda w zakresie zdrowia na tej podstawie. Niemniej stosownie do treści art. 448 § 2 kc w przypadkach określonych w art. 445 § 1 i 2 kc oraz art. 446 ² kc ten, czyje dobro osobiste zostało naruszone, może obok zadośćuczynienia pieniężnego żądać zasądzenia odpowiedniej sumy na wskazany przez niego cel społeczny. Powyższy przepis wskazuje, iż należy podzielić zapatrywanie, że art. 445 stanowi wyłączną podstawę domagania się i zasądzenia zadośćuczynienia w razie naruszenia dóbr osobistych wymienionych w tym przepisie (czyli zdrowia poprzez uszkodzenia ciała lub doprowadzenie do rozstroju zdrowia), z kolei art. 448 kc stanowi podstawę prawną zasądzenia zadośćuczynienia w przypadku naruszenia innych dóbr osobistych niż wymienione w art. 445, przy uwzględnieniu, że katalog dóbr osobistych chronionych prawnie jest otwarty. Nie zachodzi jednak kumulacja roszczeń z art. 445 kc i 448 kc, chyba że na skutek jednego czynu niedozwolonego doszło do naruszenia dóbr osobistych chronionych również przez art. 445 kc. W takiej sytuacji podstawą prawną dochodzenia zadośćuczynienia jest art. 445 § 1 i 2 kc w zw. z art. 448 k.c. W każdym jednak przypadku naruszenia dobra osobistego, niezależnie od tego, czy objęte jest katalogiem z art. 445 kc, czy też z art. 448 kc, poszkodowanemu przysługuje roszczenie o zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez niego cel społeczny (Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, pod redakcją Małgorzaty Balwickiej-Szczyrba i Anny Sylwestrzak).

W niniejszej sprawie powód żądał zasądzenia na jego rzecz zadośćuczynienia w wysokości 25.000 złotych tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych, i 25.000 złotych tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 455 kc, czyli zadośćuczynienia za krzywdę jaką doznał na skutek rozstroju zdrowia. Jak już wyżej skazano w ocenie Sądu pozwany nie naruszył swoim działaniem innych dóbr osobistych powoda poza zdrowiem na skutek zastosowania niewłaściwego leczenia protetycznego, które jak wynika z opinii biegłych mogło doprowadzić u powoda od przygryzania policzka, a zatem wzmogło mogący występować wcześniej u powoda zwyczaj przygryzania policzka, na co wskazują zeznania D. D., która wskazała iż w dniu zakładania u powoda protezy miał on zgrubienie na wewnętrznej stronie policzka, a następie powód uskarżał się na niedopasowanie protezy. Z tych też względów roszczenie o zadośćuczynienie za naruszenie tego dobra osobistego w postaci zdrowia poprzez doprowadzenie od rozstroju zdrowia u powoda mogło być rozpoznawana jedynie w oparciu o treść art. 455 kc. W związku z powyższym i wobec dokonania przez Sąd ustalenia, iż pozwany swoim działaniem nie doprowadził do naruszenia innych dóbr osobistych powoda, w tym poprzez wykazanie, iż pozostałe zarzucane pozwanemu działania przez powoda bądź nie miały miejsca bądź nie mogły być uznane za bezprawne żądanie powoda zapłaty kwoty 25.000 złotych oparte na treści art. 448 § 1 kc należało oddalić.

Przechodząc do rozpatrzenia drugiego z roszczeń powoda, co do którego pełnomocnika powoda wskazał, iż zada zapłaty kwoty 25.000 złotych na podstawie art. 445 kc. W niniejszej zaś sprawie jak już wyżej wykazano na skutek bezprawnego działania administracji zakładu karnego doszło u powoda do leczenia go w zakresie protetyki przez nieuprawnioną osobę, która w ogóle nie powinna wykonywać czynności leczniczych w tym zakresie. Poza tym jak wynika z opinii biegłego z zakresu protetyki to działanie musiało przynajmniej być współprzyczyną powstania u powoda zmian na błonie śluzowej policzka, albowiem zmiana ta miała jednoznacznie charakter urazowy i mogła jedynie powstać od nawykowego przygryzania policzka, którego źródła mogły być różnorakie, a które to przygryzanie wzmogło się po wykonaniu protezy. Zaznaczyć bowiem należy, iż takie wnioski wynikają z opinii biegłych, a nadto jak wynika z zeznań D. D. już w chwili zakładania protezy powód miał zgrubienie na policzku, a następie uskarżał się na niedopasowanie protezy, co próbowała ona zniwelować poprzez piłowanie wykonanych zębów. Ostatecznie zaś powstała u powoda zmiana musiała być usunięta chirurgicznie. Z powyższego wie w sposób niewątpliwy wynika, iż wykonanie protezy dla powoda w zakładzie karnym musiało być co najmniej współprzyczyną problemów zdrowotnych powoda, a które doprowadziły do konieczności chirurgicznego usunięcia zmiany. Tym samym zasadnym było rozpoznania żądania powoda w tym zakresie w oparciu o treść art. 445 kc.

W pierwszym rzędzie wskazać należy, iż zgodnie z treścią art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 kc w przypadku powstania szkody, polegającej na uszkodzeniu ciała lub wywołaniu rozstroju zdrowia poszkodowany może dochodzić odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Chodzi tutaj o krzywdę ujmowaną zarówno jako cierpienie fizyczne (ból i inne dolegliwości), a także jako cierpienie psychiczne (ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi, lub następstwami uszkodzenia ciała albo rozstroju zdrowia, np. zeszpecenie, wyłączenie z normalnego życia). Przepisy Kodeksu cywilnego nie określają żadnych kryteriów, jaki należy uwzględniać przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, pozostawiając tą kwestię sędziowskiemu uznaniu i praktyce sądowej. Tak więc rozstrzygając w tym zakresie należy mieć na uwadze wszystkie okoliczności sprawy mających wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, w tym w szczególności rodzaj i skutki doznanych obrażeń, zeszpecenia, czy widoczne blizny, czas trwania cierpień, wieku poszkodowanego, nieodwracalny charakter następstw wypadku, stopień winy sprawcy szkody, jak również subiektywne odczucia poszkodowanego. Pamiętać przy tym należy, iż ma to być suma odpowiednia, która ma na celu zrekompensowanie cierpień, które ze swej istoty nie podają się wymiernej ocenie.

Użycie przez ustawodawcę w art. 445 § 1 kc niedookreślonego pojęcia „sumy odpowiedniej” powoduje, iż wysokość świadczenia ma wprawdzie charakter ocenny, nie oznacza to jednak, iż przy jego ustaleniu nie mają znaczenia czynniki o wymiernym charakterze. Wręcz przeciwnie, skoro wysokość świadczenia winna być wprost proporcjonalna do zakresu krzywdy, natomiast na krzywdę składa się ogół dających się w sposób empiryczny ustalić okoliczności faktycznych mających wpływ na sferę emocjonalną człowieka, to każda taka okoliczność implikuje wysokość świadczenia w stopniu zależnym od jej rodzaju, charakteru, czasu trwania, intensywności oraz ingerencji w dotychczasowe życie pokrzywdzonego. Judykatura wypracowała szeroki katalog kryteriów, którymi należy kierować się, ustalając wysokość zadośćuczynienia. Należą do nich min.: rodzaj, charakter, długotrwałość cierpień fizycznych, ich intensywność, nieodwracalność skutków, stopień uszczerbku na zdrowiu, konieczność zmiany dotychczasowego trybu życia, ograniczenia w wykonywaniu zawodu lub pełnieniu ról społecznych, poczucie bezradności, niesprawiedliwości, nieprzydatności społecznej i zawodowej, rokowania na przyszłość, wiek pokrzywdzonego, przyczyny wypadku. Poczucie krzywdy w istotnej części zależnie jest od indywidualnych cechy pokrzywdzonego lub okoliczności wypadku. Niewątpliwie będzie ono proporcjonalne do zakresu zmian w życiu pokrzywdzonego, stopnia zawinienia sprawy, a także tym większe, im pokrzywdzony jest młodszy ( por. wyrok z dnia 22 czerwca 2005r. III CK 392/2004r., Lex nr 177203).

Mając powyższe na uwadze oraz okoliczności wynikające z ustalonego w sprawie stanu faktycznego, Sąd uznał, iż kwotą adekwatną do doznanych przez powoda w wyniku nieprawidłowego leczenia protetycznego powoda krzywd i cierpień będzie kwota 5.000 złotych. W ocenie Sądu zadośćuczynienie w powyższym wymiarze nie może być uznane za wygórowane, ani też za zaniżone i nieadekwatne do doznanego przez powoda uszczerbku na zdrowiu oraz rozmiaru cierpień fizycznych i psychicznych, jak również następstw zdarzenia wywołującego szkodę w jego życiu.

Zdaniem Sądu przyznana przez Sąd kwota zadośćuczynienia będzie uwzględnić zarówno: przebieg zdarzenia powodującego szkodę, jak również to, że nieprawidłowości ze strony zakładu karnego w zakresie leczenia protetycznego były w zasadzie współprzyczyną powstałego u powoda rozstroju zdrowia, albowiem przed założeniem protezy na jego policzku występowało zgrubienie, które wskazywało na tendencję do nawykowego przygryzania policzków, co potwierdzają również druga opinia biegłego z zakresu stomatologii, jak również wpisy w książeczce zdrowia powoda wykonane przez lekarza dentystę spoza zakładu karnego. Tym samym działanie pozwanego było jedynie współprzyczyną powstałego u powoda rozstroju zdrowia, tj. powstania zmian w obrębie błony śluzowej policzka. Nie bez znaczenia dla ustalenia wysokości zadośćuczynienia było przy tym to, iż zmiany te wymagał ostatecznie interwencji chirurgicznej, w tym wycięcia zmiany i wykonania jej badania histopatologicznego. Powód musiał wiec przejść zabieg operacyjny, który spowodował trudności w spożywaniu pokarmów przez okres około dwóch tygodni. Musiał w tym czasie przyjmować zmiksowane posiłki. Nie bez znaczenia pozostaje również tutaj okoliczność, iż wykonanie zabiegi w jamie ustanej musiało u niego powodować dolegliwości bólowe i dyskomfort, chociażby z uwagi na trudności w jedzeniu. Same te dolegliwości trwały około dwóch tygodni i były tego rodzaju, że musiał przyjmować leki przeciwbólowe. Zaznaczyć przy tym należy, iż rana goiła się u niego prawidłowo. Nie bez znaczenia przy tym pozostaje to, iż na skutek tego niewłaściwego leczenia ostatecznie nie mógł korzystać z wykonanej dla niego protezy, jak również nie mógł otrzymać w trakcie pobytu w zakładzie karnym kolejne protezy wykonanej w sposób prawidłowy.

Jednocześnie należy pokreślić, iż leczenie powoda jest już zakończone. Rana wygoiła się w sposób prawidłowy, a obecnie pozostała u niego jedynie ledwie wyczuwalna w badaniu palpapcyjnym blizna. Całe leczenie od czasu skierowana powoda do poradni do wycięcia zmiany i zagojenia rany trwało około półtora miesiąca. Nie ma on obecnie żadnych trwałych następstw tego zabiegu, w tym nie odczuwa żadnego dyskomfortu, jak również nie odczuwa dolegliwości bólowych. Zatem skutki tego zabiegu nie były znaczne i dość szybko ustąpiły. Zwłaszcza że nie doszło u niego do żadnego trwałego następstwa powstałego rozstroju zdrowia u powoda.

Nie bez znaczenia pozostaje również to, iż samo nieprawidłowe leczenie protetyczne było jedynie współprzyczyną powstania tych zmian. Poza tym do wykonania uzupełnienia protetycznego doszło na skutek wcześniejszych zaniedbań w zakresie leczenia zębów przez powoda, co spowodowało, iż usunięte zostały my kolejne zęby, w tym większość przed osadzeniem go w zakładzie karnym.

Reasumując powód na skutek niewłaściwego leczenia protetycznego u powoda, jak wynika z dokumentacji medycznej oraz opinii biegłych sporządzonych na potrzeby niniejszego postępowania, doznał urazowej zmiany na błonie policzka prawego wymagającej interwencji chirurgicznej. Ta okoliczność oraz przywołane wyżej okoliczności uzasadnia zdaniem Sądu twierdzenie, iż zasądzona przez Sąd na rzecz powoda kwota 5.000 złotych tytułem zadośćuczynienia nie jest kwotą odpowiednią dla zakresu następstw i cierpień doznanych przez powoda na skutek zaistniałego u niego rozstroju zdrowia. Zwłaszcza że mają na uwadze zakres cierpień powoda i brak trwałych następstw powyższego rozstroju zdrowia – zasądzona na jego rzecz kwota nie odbiega od innych przyznawanych przez Sądy w tego rodzaju sprawach kwot zadośćuczynienia.

Mając na uwadze powyższe Sad doszedł do przekonania, iż w niniejszej prawie niezasadnym było żądania zapłaty przez powoda kwot 25.000 złotych z tytułu naruszenia jego dóbr osobistych. jednocześnie uznał, iż wykazane w niniejszej sprawie okoliczności dotyczące leczenia protetycznego powoda, które doprowadziły wraz z nawykowym przygryzaniem policzka u powoda do powstania na błonie śluzowej policzka zmiany wymagającej interwencji chirurgicznej uzasadniały zasądzenie na rzecz powoda kwoty 5.000 złotych tytułem zadośćuczynienia, czym Sad orzekł jak w puckie I i II wyroku.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia w przedmiocie odsetek stanowił art. 481 § 1 i 2 k.c. Stosownie do tych przepisów, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie. Powód w niniejszej sprawie żądał zasądzenia na jego rzecz odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od dnia złożenia pozwu (k: 4v. przedostatni akapit pozwu). Z treści powyższego przepisu odsetki za opóźnienie należą się za okres opóźnienia, a więc za niespełnienie świadczenia w terminie. Zgodnie z treścią art. 455 kc jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia powstaje wprawdzie w chwili wyrządzenia krzywdy czynem niedozwolonym, lecz termin spełnienia tego roszczenia nie jest oznaczony w treści zobowiązania, jak również nie wynika z właściwości samego zobowiązania. Tym samym roszczenie o zapłatę świadczenia z tytułu zadośćuczynienie za krzywdę spowodowaną czynem niedozwolonym staje się wymagalne, zgodnie z dyspozycją art. 455 k.c., niezwłocznie po wezwaniu do zapłaty. Jeżeli zobowiązany nie płaci zadośćuczynienia w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 in fine k.c., uprawniony nie ma niewątpliwie możliwości czerpania korzyści z zadośćuczynienia, jakie mu się należy już w tym terminie. W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu już w tym terminie powinny się należeć od tego właśnie terminu. Stanowiska tego nie podważa pozostawienie przez ustawę zasądzenia zadośćuczynienia i określenia jego wysokości w pewnym zakresie uznaniu sądu. Przewidziana w art. 445 § 1 i art. 448 k.c. możliwość przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę nie zakłada bowiem dowolności ocen sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. Pomimo więc pewnej swobody sądu przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny (por. wyrok Sądu Najwyższego z 16 grudnia 2011 roku, V CSK 38/11, Legalis).

Zatem dla ustalenia początkowej daty naliczania odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia polegającego za zapłacie zadośćuczynienia istotną okolicznością było ustalenie daty dokonania ustalenia daty, w jakiej powód wezwał pozwanego do zapłaty świadczenia z tego tytułu, przy czym konieczne było nie tylko wykazanie daty dokonania samego wezwania, lecz również wykazanie, w jakiej dacie zostały w stosunku do pozwanego zgłoszone konkretne roszczenia, w tym również poprzez określenie kwoty dochodzonego żądania. Przedłożony zaś w sprawie materiał dowodowy w postaci dowodów z dokumentów wskazuje, iż powód przed wytoczeniem powództwa nie wzywał pozwanego do zapłaty konkretnej kwoty tytułem zadośćuczynienia za doznane krzywdy na skutek nieprawidłowego działania pozwanego w trakcie jego leczenia protetycznego. Tym samym za dokonanie wezwania do zapłaty z powyższego tytułu i to konkretnej kwoty uznać należało złożenie przez powoda powództwa o zapłatę, w którym żądał zapłaty od pozwanego na jego rzecz kwoty 50.000 złotych, co do której z czasem wskazał, iż całej tej kwoty domaga się zapłaty tytułem zadośćuczynienia. Zatem doręczenie odpisu pozwu pozwanego uznać należało za doręczenie pozwanemu wezwania do zapłaty, co miało miejsce w dniu 10 czerwca 2016r. Termin do zapłaty zaś upływał niezwłocznie po doręczeniu tego wezwania. Żadne przepisy nie określają terminu „niezwłocznie”, a zatem określenie tego terminu w czasie należy każdorazowo do oceny Sądu. Powszechnie przyjmuje się, iż termin 14 dni na spełnienie świadczenia o zapłatę zadośćuczynienia należy uznać za termin „niezwłoczny”. Sąd uznał, iż w niniejszej sprawie brak jest podstaw do odstąpienia od tej oceny, w tym przyjęcia krótszego terminu. Podkreślić bowiem należy, iż roszczenie o zapłatę dotyczyło zadośćuczynienia za donna krzywdę na skutek niewłaściwego postępowania administracji Zakładu Karnego w N. w związku z przeprowadzonym leczeniem protetycznym powoda, a zatem wygasało dokonania oceny samego procesu leczenia oraz ustalenia stopnia krzywdy powoda, co niewątpliwie wymaga czasu. W tej sytuacji zdaniem Sądu termin 14 dni od dnia wezwania należało uznać za odpowiedni czas do dokonania oceny zasadności roszczeń powoda i wypłaty zadośćuczynienia, a zatem termin ten odpowiadał przesłance niezwłoczności. Z tych tez względów Sąd uznał, iż termin do spełnienia świadczenia powoda o zapłatę zadośćuczynienia upływał w dniu 24 czerwca 2016r., a tym samym odsetki za opóźnienie powodowi należały się od dnia 25 czerwca 2016r. i od tej daty Sąd zsądził na rzecz powoda odsetki za opóźnienie.

Stosownie do treści art. 108 § 1 kpc Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji, przy czym o kosztach należnych stronie reprezentowanej przez zawodowego pełnomocnika Sąd rozstrzyga tylko na wniosek złożony przed zamknięciem rozprawy (art. 109 § 1 kpc).

W niniejszej sprawie powództwo L. M. zostało uwzględnione w części, a zatem co do zasady koszty niniejszego postępowania winny zostać stosunkowo rozliczone na podstawie stosownie do treści art. 100 kpc z uwzględnieniem stopnia, w jakim każda ze stron przegrała w niniejszej sprawie. Sąd uwzględnił powództwo powoda jedynie w zakresie 10%, a zatem uznać należy, iż przegrał on sprawę w zakresie 90% i w tym zakresie winien on ponieść koszty niniejszego postępowania. Sąd jednakże na podstawie art. 102 kpc odstąpił od obciążania powoda kosztami postępowania w sprawie w zakresie, w jakim byłby zobowiązany do ich poniesienia na skutek przegarnia sprawy w znacznej części. Zgodnie z treścią tego przepisu w przypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasadzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepisy kodeksu postępowania cywilnego statuują tym samym zasadę, że wprawdzie wynik procesu z reguły decyduje o obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, niemniej nie jest to obowiązek nieograniczony i podlega ocenie z punktu widzenia zasad słuszności. Kodeks nie konkretyzuje pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”, pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (tak m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 roku, II CZ 210/730. Zastosowanie przez sąd art. 102 kpc. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które uzasadniałyby odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej (wyrok SN z 14 stycznia 1974 roku, II CZ 223/73).

Na kanwie powyższych rozważań, Sąd uznał, że w niniejszej sprawie okolicznością uzasadniającą odstąpienie od obciążania powoda kosztami procesu była sytuacja zdrowotna i majątkowa powoda, jak również poczynione przez Sąd ustalenia, iż w zakresie działalności pozwanego istotnie doszło do nieprawidłowości w zakresie leczenia protetycznego powoda, co stanowiło współprzyczynę powstania u niego zmian na błonie śluzowej policzka, a więc było współprzyczyną rozstroju zdrowia powoda. Tym samym potwierdziła się w niniejszej sprawie część zarzutów powoda co do sposobu jego leczenia w pozwanym zakładzie karnym, a tym samym mógł on żywić przekonanie o zasadności swojego żądania, które co do zasady było słuszne. Zwłaszcza że powód dochodził w niniejszej sprawie zapłaty zadośćuczynienia, którego wysokość nie jest ściśle określona i każdorazowo zależy od oceny dokonanej przez Sąd. Mając zaś na względzie wysokość przyznanego mu zadośćuczynienia oraz wysokość ewentualnych kosztów postępowania jakie musiałby ponieś – nie odczułby on żadnej majątkowej satysfakcji z uwzględniania jego części zarzutów w zakresie jego leczenia w pozwanym zakładzie karnym. Powyższe więc, zdaniem Sądu uzasadniało odstąpienie od obciążania powoda kosztami postępowania na zasadzie słuszności (art. 102 kpc.), o czym Sąd orzekł w punkcie V wyroku.

Powód w niniejszej sprawie był reprezentowany przez pełnomocnika urzędu, któremu przyznano wynagrodzenia za udzielenie pomocny prawnej powodowi z urzędu, za pomoc świadczoną z urzędu w wysokości 4.723,20 zł, w której mieściła się kwota podatku VAT w wysokości 883,20 złotych. Wysokość tego wynagrodzenia została ustalona w niniejszej sprawie oddzielnie dla każdego ze zgłoszonych w niniejszej sprawie roszczeń, tj. w zakresie roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia obejmującego twierdzenia o naruszeniu jego dóbr osobistych w związku z warunkami odbywania kary pozbawienia wolności – na podstawie § 8 ust. 26 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w wysokości 240 złotych, zaś w zakresie drugiego roszczenia obejmującego zapłatę zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych przejawiające się lekceważącym zachowaniem w stosunku do powoda - na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu w wysokości 3.600 złotych. Jak już wyżej wskazano w niniejszej sprawie powód w zakresie pierwszego roszczenia wywodził je z niezapewnienia mu właściwych warunków odbywania karty pozbawienia wolności, do których zalicza się również zapewnienie osadzonemu właściwej opieki zdrowotnej, co uzasadniało zastosowanie § 14 ust. 26 w/w rozporządzenia, zaś w zakresie drugiego roszczenia powód wywodził roszczenie o zadośćuczynienie za doznane krzywdy na skutek doznanego rozstroju zdrowia, jakie nastąpiło u niego na skutek niewłaściwego leczenia, co nie stanowi roszczenia związanego z warunkami odbywania kary pozbawienia wolności i uzasadniało przyznanie wynagrodzenia zgodnie z zasadami ogólnymi. Jednocześnie stawki te Sąd zwiększył o należy podatek VAT. Podkreślić przy tym należy, iż Sąd wynagrodzenie pełnomocnika przyznał według stawek należnych pełnomocnikom z wyboru wobec treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022r. wydanego w sprawie SK 78/21.

Sąd nie znalazł podstaw do przyznanie pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenie według podwójnych stawek o jakie wnioskował w piśmie stanowiącym zabranie głosu przed zamknięciem rozprawy. Zgodnie z treścią § 15 ust. 3 pkt 1 w/w rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości opłatę w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w wysokości przewyższającej stawkę minimalną, która nie może przekroczyć sześciokrotności tej stawki, na wartości przedmiotu sporu, jeśli uzasadnia to niezbędny nakład pracy adwokata, w szczególności poświęcony czas na przygotowanie się do prowadzenia sprawy, liczba stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjęte w sprawie, w tym czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu. W ocenie Sądu bowiem przyznane wynagrodzenie w pełni odpowiada nakładowi pracy pełnomocnika z urzędu w niniejszej sprawie, która poza czasem trwania nie różniła się w istotny sposób od innych spraw dotyczących zadośćuczynienia za krzywdy powstałe na skutek warunków odbywania kary pozbawienia wolności i zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną rozstrojem zdrowia. Przyznane wynagrodzenie w łącznej kwocie 4.723,20 złotych w ocenie Sądu w pełni odpowiada nakładowi pracy i czasowi poświęconemu na przygotowanie się do prowadzenia niniejszej sprawy. Wynagrodzenie to zostało pełnomocnikowi powoda przyznane w punkcie III wyroku.

O nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd orzekł w punkcie IV wyroku. Podstawę prawną tego rozstrzygnięcia stanowi art. 113 ust. 1 i 4 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2019 roku poz. 785 ze zm.). Stosownie do tych przepisów, kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. W przypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może odstąpić od przewidzianego w ust. 2-3a obciążenia kosztami. Koszty sądowe w niniejszej sprawie podniesione przez Skarb Państwa wyniosły łącznie 16.189,63 złotych i składały się na nie wynagrodzenia biegłych oraz koszty stawiennictwa świadków. W związku z tym, iż pozwany przegrał niniejszą sprawę w zakresie 10% - to w tym zakresie winien uiścić koszty postępowania poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sąd nie nakazywał poniesienia powyższych kosztów poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa powodowi, albowiem Sąd na podstawie art. 102 kpc odstąpił od obciążania go kosztami postępowania w sprawie.

sędzia Małgorzata Izbińska-Barcik