Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ka 110/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie Wydział II Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Świerk

Sędziowie: SSO Grażyna Artymiak (spr.)

SSR del. Alicja Kuroń

Protokolant: st.sekr.sądowy Aneta Galej

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Rzeszowie - Danuty Czarnoty

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 maja 2014 r.

sprawy W. B.

oskarżonego o przestępstwo z art. 178a § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rzeszowie

z dnia 16 grudnia 2013, sygn. akt X K 958/13

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt II Ka 110/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 29 maja 2014r.

Sąd Rejonowy w Rzeszowie wyrokiem zaocznym z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie o sygn. akt X K 958/13 uznał oskarżonego W. B. za winnego popełnienia czynu zabronionego określonego w art. 178a § 1 kk, polegającego na tym, że oskarżony w dniu 19 sierpnia 2013 r. w miejscowości M. woj. (...) kierował w ruchu lądowym motorowerem marki (...) o nr rej. (...), znajdując się w stanie nietrzeźwości (I badania wynik 0,58 mg/l, II badanie wynik 0,55 mg/l, III badanie wynik 0,95 promila oraz w IV badaniu 0,94 promila alkoholu w wydychanym powietrzu).

Za tak przypisany czyn Sąd, na podstawie art. 178a § 1 kk, wymierzył oskarżonemu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie - na podstawie art. 69 § kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesił na okres próby 3 lat. Jednocześnie Sąd orzekł wobec oskarżonego, na podstawie art. 42 § 2 kk, środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 3 lat.

Tym samym wyrokiem Sąd rozstrzygnął kwestię kosztów procesu zasądzając od oskarżonego W. B. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 230 zł tytułem kosztów sądowych.

Powyższe orzeczenie Sądu Rejonowego zaskarżył oskarżony wnosząc w apelacji o zmianę wyroku i zmianę zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 1,5 roku, gdyż ma dziecko niepełnosprawne wymagające leczenia. Nie kwestionując sprawstwa oskarżony podniósł, że zrozumiał swój błąd, więcej się to nie powtórzy, podjął leczenie w terapii uzależnień, „nie zrobił tego umyślnie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja oskarżonego W. B. jest o tyle zasadna, że powodując kontrolę instancyjną zaskarżonego orzeczenia, umożliwiła jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Rzeszowie.

Na wstępie zaznaczyć należy, że przyjęta przez Sąd Rejonowy procedura umożliwiająca wydanie wyroku zaocznego musi spotkać się ze zdecydowaną krytyką. Zgodnie z art. 480 § 1 kpk możliwość wydania wyroku zaocznego blokuje kumulatywne zaistnienie dwóch okoliczności, a mianowicie gdy oskarżony należycie usprawiedliwi swoje niestawiennictwo na rozprawie oraz gdy oskarżony wniósł o odroczenie rozprawy. W niniejszej sprawie obie te okoliczności wystąpiły, a przynajmniej winny być poddane ocenie. W. B. złożył bowiem w dniu 13grudnia 2013 r. pismo (k. 40), w którym informował Sąd on o nagłym wyjeździe uniemożliwiającym mu stawienie się w dniu wyznaczonej na dzień 16 grudnia 2013 r. rozprawy, jednocześnie wnosząc o jej odroczenie (prosi „o przesunięcie terminu rozprawy inny”).

Bez znaczenia dla istoty sprawy pozostaje, że dokument ten, który został wniesiony do Sądu w dniu 13 grudnia 2013 r. godzina 13.17 (prezentata Sądu Rejonowego), przedstawiony zostały w Wydziale X Karnym Sądu Rejonowego w dniu 16 grudnia 2013 r. godzina 9.10 (prezentata Wydziału X) i w konsekwencji znany sędziemu rozpoznającemu sprawę po zakończeniu rozprawy. Uwaga Sądu Rejonowego w postanowieniu o nieuwzględnieniu sprzeciwu od wyroku zaocznego (k. 44), że „wniosek o odroczenie rozprawy złożony został przez oskarżonego został doręczony po przeprowadzeniu rozprawy”, w istocie zmierza do przerzucenia na oskarżonego skutków niewłaściwego funkcjonowania agend Sądu Rejonowego. Niepodobna czegoś takiego przyjąć do praktyk w funkcjonowaniu sądów.

Oskarżony ma bowiem prawo do uczestniczenia w rozprawie głównej. W. B. składając w dniu 13 grudnia 2013 r. pismo, w którym prosił o zmianę terminu rozprawy wyznaczonej na dzień 16 grudnia 2013 r. dał wyraz, że z tego uprawnienia chce skorzystać (dosłownie wpisał „na inny termin stawię się niezwłocznie”). Nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie, na skutek zbiegu pewnych okoliczności, doszło do naruszenia prawa oskarżonego do obrony. Nie dopuścił się tego w sposób bezpośredni Sąd Rejonowy, który w dniu 16 grudnia 2013r. działał w przekonaniu, że oskarżony prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy, nie stawił się na nią, nie usprawiedliwił niestawiennictwa i nie wnosił o odroczenie terminu rozprawy. Sąd zatem działał w przekonaniu, że zostały zachowanie warunki do realizowania przez oskarżonego jego prawa do obrony, a tym samym zachodziły przesłanki wydania wyroku zaocznego. Rzeczywistość okazała się jednak inna i obiektywnie rzecz ujmując - prawo oskarżonego do obrony zostało rażącego naruszone.

Rażące naruszenie prawa zachodzi bowiem nie tylko wtedy, gdy organowi sądowemu czynić można zarzut z powodu naruszenia, ale także wtedy, gdy niezależnie od tegoż organu doszło do rażącego pogwałcenia praw, czy interesów strony. Jednym z podstawowych praw oskarżonego w procesie karnym jest prawo do obrony, które pod żadnym pozorem naruszone być nie może. W zaistniałej sytuacji, wydanie wyroku zaocznego przez Sąd Rejonowy stanowiło rażące, a przy tym mogące mieć wpływ na jego treść, naruszenie prawa oskarżonego do obrony. Wpływ stwierdzonego uchybienia na treść zapadłego orzeczenia jest oczywisty, gdy zważy się, że pozbawienie oskarżonego możliwości przedstawienia swojej wersji zdarzenia, a zwłaszcza sygnalizowanego w sprzeciwie faktu uzależnienia od alkoholu, „braku umyślności” i podjęcia terapii odwykowej, które zostało uprawdopodobnione przedłożonymi przed rozprawą apelacyjną zaświadczeniami o poddaniu się leczeniu w Wojewódzkim Ośrodku (...) (k. 67,68). Skutkowało ono nie tylko naruszeniem gwarantowanego oskarżonemu przez przepisy procedury karnej prawa do obrony, lecz również uchybiło tak podstawowym zasadom procesowym, jak zasada prawdy materialnej realizowana między innymi przez bezpośredniość przeprowadzanych przez Sąd dowodów oraz zasada kontradyktoryjności. To z kolei determinuje treść wyroku odwoławczego w kierunku uchylenia wyroku Sądu Rejonowego i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Procedując powtórnie Sąd pierwszej instancji zobligowany będzie uwzględniając wskazane zauważenia, ściśle stosować się do treści przepisów zamieszczonych w rozdziale 51 kpk. Przeprowadzić postępowanie dowodowe, dokonać prawnokarnej oceny zachowania oskarżonego, uwzględniając przedstawiane przez niego okoliczności dotyczące uzależnienia i podjętej terapii.