Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VI U 161/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSO Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk

Protokolant:

st. sekr. sądowy Joanna Wilczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 maja 2014 r. w S.

sprawy (...) w S.

przy udziale zainteresowanych J. D. (1), B. G., R. J., (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o podstawę wymiaru składek

na skutek odwołania (...) w S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 12 grudnia 2012 roku Nr (...). (...)

z dnia 12 grudnia 2012 roku Nr (...). (...)

z dnia 12 grudnia 2012 roku Nr (...). (...)

I.  oddala odwołania;

II.  zasądza od (...) w S.na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.kwotę 180 (stu osiemdziesięciu) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 grudnia 2012 roku, nr (...).(...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie J. D. (1)podlegającego ubezpieczeniom jako pracownik u płatnika składek (...) w S.wynosi za listopad 2010 roku 5 215,84 zł. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 4 500,74 zł.

Decyzją z dnia 12 grudnia 2012 roku, nr (...).(...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie B. G.podlegającego ubezpieczeniom jako pracownik u płatnika składek (...) w S.wynosi za listopad 2010 roku 4 403,82 zł. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 3 800,06 zł.

Decyzją z dnia 12 grudnia 2012 roku, nr (...).(...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie R. J.podlegającego ubezpieczeniom jako pracownik u płatnika składek (...) w S.wynosi za listopad 2010 roku 5 769,70 zł. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 4 978,67 zł.

W uzasadnieniu wszystkich powyższych decyzji organ rentowy wskazał, że w wyniku kontroli ustalono, że płatnik składek (...)w S.zawarła z (...)umowy o świadczenie usług polegające m.in. na obsłudze zajęć dydaktycznych prowadzonych w sekcjach (...), obsłudze zajęć dydaktycznych kursów specjalistycznych Studium (...)oraz obsłudze dydaktycznej studiów zaocznych w ramach projektu „(...)w (...)w S.”. W umowach tych (...)w S.zastrzegła sobie prawo m.in. do potwierdzania przydatności wykwalifikowanych osób zatrudnionych przez zleceniobiorcę do prowadzenia zajęć zleconych. Do realizacji tych zadań (...) w S.zatrudniało na podstawie umów cywilnoprawnych osoby, które w tym samym czasie były pracownikami (...)w S.. Organ rentowy wskazał, iż zgodnie z art. 8 ust. 2 a w zw. z art. 18 ust. 1a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych za pracownika w rozumieniu ustawy uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z k.c. stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Powołując się na powyższe, organ rentowy uznał, że płatnik składek powinien uwzględnić przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. (...)w S.jako pracodawca i płatnik składek, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy powinna zsumować wynagrodzenie umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy.

Płatnik (...)w S.odwołała się od powyższych decyzji, podnosząc w pierwszej kolejności, iż nie ma żadnych możliwości odniesienia się do wskazanych w protokole kontrolnym kwot, albowiem w żadnych miejscu w protokole nie zostało wskazane, na jakiej podstawie kwoty te zostały wyliczone. Płatnik podkreślił, iż nie chodzi tu o tabelaryczne wyliczenie kwot składek, lecz o dokumenty źródłowe, na podstawie których zestawienie to zostało sporządzone. (...)nie znajduje się bowiem w posiadaniu tych dokumentów. Ponadto płatnik zwrócił uwagę na fakt, iż organ rentowy w żaden sposób nie przeanalizował umowy zawieranej przez (...) w S.z (...)oraz umów zawieranych przez Towarzystwo z kolejnymi podwykonawcami. Płatnik podkreślił, iż w treści decyzji organ rentowy posługuje się określeniem „umowy cywilnoprawne” bez konkretnego wskazywania rodzaju takiej umowy. Przy czym warunkiem niezbędnym do dokonania prawidłowych ustaleń kontroli jest w pierwszej kolejności dokonanie rzetelnej analizy umów w celu ustalenia czy są to umowy zlecenia czy umowy o dzieło z przeniesieniem praw autorskich, albowiem będzie to determinowało dalsze ustalenia w postaci takiej, czy od danych umów w ogóle konieczne jest odprowadzenie danego rodzaju składek.

Płatnik zwrócił także uwagę, iż w uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż (...)w S.w ramach projektu „(...)” zawierała z (...)umowy o świadczenie usług polegające na obsłudze zajęć dydaktycznych, co nie jest zgodne z prawdą, bowiem przedmiotem umowy w ramach powyższego projektu było autorskie opracowanie materiałów dydaktycznych.

Ponadto (...) nie zgodziła się z ustaleniami decyzji, jakoby podwykonawcy pracowali na rzecz (...). Płatnik podkreślił, iż dokonując ustaleń organ rentowy nie wziął pod uwagę okoliczności, iż dzieło bądź usługi świadczone przez podwykonawców nie były wykonywane na rzecz (...), lecz na rzecz innych podmiotów. Rzeczywistym beneficjentem całego szeregu umów był zatem pierwotny zleceniodawca. W ocenie płatnika, pominięcie tak ważnych okoliczności doprowadziło w istocie do dowolnego przyjęcia przez organ, iż płatnikiem składek jest (...).

W odpowiedzi na odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o ich oddalenie w całości, z argumentacją jak w zaskarżonych decyzjach. Dodatkowo organ rentowy wskazał, iż kwestia zawierania umów cywilnoprawnych przez pracowników z kontrahentami pracodawcy była rozważana wielokrotnie i znalazła swój finał między innymi w odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej na interpelację nr 6815 w sprawie zapłacenia składek z tytułu umów cywilnoprawnych zawartych przez pracowników z kontrahentami pracodawcy. W odpowiedzi tej wyraźnie zaznaczono, iż płatnikiem składek podmiotu, który zawiera umowę cywilnoprawną jest pracodawca.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek (...)w S., której nazwa następnie zmieniona została na (...)w S., zawierała z (...)w S.umowy, w ramach których zlecała temu Towarzystwu m.in. obsługę dydaktyczną kursów (...), obsługę dydaktyczną - przeprowadzenie egzaminów na kursach specjalistycznych (...), obsługę dydaktyczną kursów kwalifikowanych (...)w dziale maszynowym i w dziale pokładowym, obsługę dydaktyczną kursów specjalistycznych (...), pełną obsługę dydaktyczną kursów specjalistycznych w (...), pełną obsługę dydaktyczną kursów kwalifikowanych w dziale pokładowym i maszynowym w (...), prowadzenie zajęć dydaktycznych na kursach specjalistycznych (...), prowadzenie zajęć dydaktycznych na kursach kwalifikacyjnych w dziale pokładowym i maszynowym (...), obsługę zajęć dydaktycznych na kursach kwalifikacyjnych prowadzonych w (...) w Ś.. Część umów zawierana była z zastosowaniem, a część bez zastosowania ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych. W umowach tych zleceniobiorca, tj. (...)w S.zobowiązał się w celu ich wykonania zatrudnić odpowiednio wykwalifikowane osoby, co do których zleceniodawca potwierdzi ich przydatność do wykonania przedmiotu umowy.

Dowód:

- umowa nr (...) z 09.09.2002 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 06.01.2003 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...)/m z 14.10.2003 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...)/p z 14.10.2003 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...)/s z 14.10.2003 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...)/s z 21.10.2004 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...)/p z 21.10.2004 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...)/m z 21.10.2004 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...)/s z 09.12.2005 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...)/p z 09.12.2005 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...)/m z 09.12.2005 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 09.12.2006 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 09.12.2006 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 09.12.2006 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 10.12.2007 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 10.12.2007 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 02.01.2008 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 22.10.2008 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 22.10.2008 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 22.10.2008 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 18.12.2009 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 18.12.2009 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 18.12.2009 r. akta kontroli ZUS.

- umowa nr (...) z 26./01.2009 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 11.01.2010 r. akta kontroli ZUS;

- umowa nr (...) z 10.01.2011 r. akta kontroli ZUS.

We wrześniu 2010 roku na (...)w S.został uruchomiony nowy kierunek studiów - mechatronika. Kierunek ten powstał dzięki środkom pozyskanym z Unii Europejskiej w ramach projektu „(...) w (...)w S.”. W ramach kierunku mechatronika powstały dwie specjalności: morskie systemy energetyczne oraz elektronika okrętowa. Kierownikiem projektu został Z. M.- pracownik (...)w S., pełniący funkcję kierownika Zakładu (...).

Projekt został współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Dodatkowo, na uruchomienie nowego kierunku (...) pozyskała środki w ramach programu Kapitał ludzki. Otrzymane pieniądze zostały przeznaczone na rozwój laboratorium, ich doposażenie, częściowe dofinansowanie godzin dydaktycznych oraz opracowanie materiałów do nowo uruchamianych przedmiotów, bądź też przedmiotów, które już istniały, ale specyfika kierunku powodowała konieczność wprowadzenia pewnych zmian.

Przygotowanie materiałów dydaktycznych zostało zgłoszone do działu zamówień publicznych, który przygotował specyfikację do przetargu. (...)w S.określiła jakie wymagania muszą spełniać autorzy tych materiałów. Istotne było to, aby opracowali je wysoko wykwalifikowani fachowcy z określonym stażem prac, którzy prowadzili takie lub pokrewne przedmioty. Materiały te miały stanowić pomoc dydaktyczną dla studentów.

W wyniku przetargu wybrano ofertę (...). Towarzystwo to było jedynym podmiotem, który złożył ofertę i wziął udział w postępowaniu przetargowym. Do oferty załączony został wykaz osób posiadających wymagane kwalifikacje i doświadczenie do wykonania przedmiotu zamówienia publicznego. Wśród osób wymienionych w wykazie byli m.in. następujący pracownicy (...)w S.: R. J., B. G., J. D. (1).

Niesporne, a ponadto dowody:

- oferta wykonawcy z 27.08.2010 r. k. 361-362 akt sądowych;

- wykaz dotyczący osób, które będą uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia oraz ich doświadczenie k. 370-386 akt sądowych;

- planów studiów, k. 307-308 akt sprawy

- zeznania B. W. (1) k. 297-299 akt sądowych

- zeznania Z. M. k. 351 akt sądowych

- zeznania G. B. k. 352-353 akt sądowych

W dniu 7 września 2010 roku (...)w S.(zamawiający) zawarła umowę z (...)(wykonawca) przedmiotem której było opracowanie materiałów dydaktycznych na kierunek studiów (...), specjalności: mechatronika systemów energetycznych, elektroautomatyka okrętowa w zakresie zadania 3 - nowy kierunek studiów – mechatronika, pozycja budżetowa – „Opracowanie materiałów dydaktycznych” w ramach projektu „(...) w (...)w S.”( § 1 ust. 1 ). Zgodnie z treścią § 1 ust. 2 umowy, przedmiot umowy określony w ust. 1 dotyczył 50 przedmiotów: język angielski, podstawy ekonomii, nauka o pracy i kierowaniu, ochrona własności intelektualnej, matematyka, fizyka, automatyka i robotyka, języki programowania, teoria sterowania, materiałoznawstwo okrętowe, wstęp do mechatroniki, mechanika, mechanika płynów, wytrzymałość materiałów, grafika inżynierska, podstawy konstrukcji maszyn, inżynieria wytwarzania, podstawy elektrotechniki i elektroniki, podstawy informatyki, komputerowe wspomaganie w mechatronice, metrologia i systemy pomiarowe, organizacja nadzoru, technologie informacyjne, napędy hydrauliczne, energoelektroniczne przetwarzanie energii elektrycznej, systemy automatyki okrętowej, zaawansowane systemy informatyczne, technologia remontów, termodynamika techniczna, cyfrowe systemy sterowania, sensoryka i przetwarzanie sygnałów, chemia techniczna wody, paliw i smarów, użytkowanie paliw i środków smarowych, systemy sterowania rozproszonego, maszyny elektryczne i napędy elektryczne, budowa okrętu i wyposażenie pokładowe, chłodnictwo, klimatyzacja i wentylacja, maszyny i urządzenia okrętowe, ochrona środowiska morskiego, wiedza okrętowa, robotyka, tłokowe silniki spalinowe i ich systemy sterowania, siłownie okrętowe, diagnostyka systemów, okrętowe systemy napędowe, wybrane systemy przemysłowe, elektrotechnika okrętowa, automatyka okrętowa, bezpieczna eksploatacja elektrycznych urządzeń okrętowych i systemy okrętowe łączności i nawigacyjne.

W § 1 ust. 4 wskazano, że wykonawca zobowiązuje się do przygotowania i opracowania 121 jednorodnych materiałów dydaktycznych w formie treści programowych dostarczonych na nośniku elektronicznym zgodnie z wytycznymi dotyczącymi oznakowania projektów w ramach Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Zamawiający dostarczy Wykonawcy stosowne wytyczne.

Zgodnie natomiast z § ust. 5 umowy zamawiający w czasie trwania umowy mógł udzielać wykonawcy wskazówek co do sposobu jej wykonania, wykonawca zaś zobowiązany był stosować się do tych wskazówek. Miejsce przekazania przedmiotu umowy miało być Biuro (...)i promocja kierunków technicznych w (...) w S.” (§ 1 ust. 6 umowy).

W § 1 ust.7 umowy wskazano, że Wykonawca nie może powierzyć wykonania powyższych czynności osobie trzeciej bez uprzedniej zgody Zamawiającego.

Przedmiotowa umowa została zawarta na czas określony. Realizacja przedmiotu umowy winna nastąpić najpóźniej do dnia 22 września 2010 roku (§ 2 ust. 1 i 2 ).

W § 3 ust. 1 umowy wskazano, że łączna cena brutto jest zgodna ze złożoną ofertą z dnia 27 sierpnia 2010 roku, nie będzie podlegać zmianom w trakcie realizacji umowy i wynosi brutto 176 390,00 PLN. Wypłata wynagrodzenie nastąpi w terminie do dnia 30 września 2010 roku na podstawie prawidłowo wystawionej faktury VAT i uprzedniego podpisania przez Zamawiającego Protokołu Odbioru przedmiotu umowy bez zastrzeżeń (ust. 3).

W §6 ust. 1 umowy wskazano, że w ramach wynagrodzenia Wykonawca przenosi na Zamawiającego majątkowe prawa autorskie do przedmiotu umowy.

Dowód:

- umowa nr (...) z 7.09.2010 r., k. 266-270 akt sądowych.

Do realizacji powyższych zadań (...) zatrudniło na podstawie umów cywilnoprawnych następujących pracowników naukowych i dydaktycznych (...)w S.: J. D. (1), B. G., R. J..

Wszystkie te osoby (jak również inni pracownicy (...) – akta VI U 163/13) wówczas pracowały na Wydziale Mechanicznym (...) w S.. Jeszcze przed rozstrzygnięciem przetargu Towarzystwo uzgodniło z tymi osobami, że w razie jego wygrania, będą wykonywały w ramach umów cywilnoprawnych zawartych z Towarzystwem dzieło w postaci przedmiotu zamówienia publicznego.

W dniu 7 września 2010 roku (...) zawarło z tymi osobami umowy o dzieło o tożsamej treści, zgodnie z którymi zamawiający polecił wykonawcom wykonanie działa polegającego na opracowaniu materiałów dydaktycznych na kierunek studiów mechatronika, specjalność mechatronika systemów energetycznych, elektronika okrętowa w zakresie zadania 3 – Nowy kierunek studiów - (...). Praca objęta jest prawami autorskimi ( §1).

W § 2 umowy strony ustaliły termin wykonania dzieła na dzień 21 września 2010 roku.

W § 3 umowy wskazano, że z tytułu wykonania dzieła wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.011 zł brutto za każde opracowanie. Z wynagrodzenia tego zamawiający dokona stosownych potrąceń, zgodnie z obowiązującymi przepisami o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z § 4 wypłata wynagrodzenia nastąpi po wystawieniu rachunku przez wykonawcę i stwierdzeniu przez zamawiającego terminowego i prawidłowego wykonania dzieła będącego przedmiotem niniejszej umowy.

W § 5 wskazano, że w ramach wynagrodzenia wykonawca przenosi na zamawiającego majątkowe prawa autorskie do przedmiotu umowy. Wykonawca zobowiązuje się, że realizując umowę, nie naruszy praw majątkowych osób trzecich i przekazany zamawiającemu przedmiot umowy będzie w stanie wolnym od obciążeń prawami osób trzecich.

Dowód:

- umowa o dzieło nr (...)wraz z rachunkiem, k. 283-286 akt sprawy

- umowa o dzieło nr (...)wraz z rachunkiem, k. 287-290 akt sprawy

- umowa o dzieło nr (...)wraz z rachunkiem, k. 291-294 akt sprawy

- zeznania Z. M. k. 351 akt sądowych

- zeznania G. B. k. 352-353 akt sądowych

Pracownicy (...)w S. J. D. (1), B. G.oraz R. J.opracowali zgodnie z treścią zawartych przez nich z (...)w S.umów o dzieło materiały dydaktyczne na kierunek studiów mechatronika, które przekazywali Towarzystwu na nośnikach pamięci i drogą elektroniczną. Towarzystwo następnie materiały te połączyło w jedną całość bez żadnej ingerencji merytorycznej w ich treść i jako jeden przedmiot umowy przekazało (...), gdzie z kolei poddane zostały obróbce „technicznej” bez modyfikacji ich treści i umieszczone na stronie internetowej. Materiały te miały na celu ułatwienie studentom nauki, opanowanie wiedzy, znalezienie potrzebnych wiadomości. Były rozszerzeniem programu mechatroniki.

Niesporne, a ponadto dowód:

- materiały dydaktyczne przygotowane przez zainteresowanych dla Towarzystwa, co do których zainteresowani przenieśli prawa autorskie na rzecz (...) k. 409-415 akt sądowych;

- zeznania Z. M. k. 351 akt sądowych

- zeznania G. B. k. 352-353 akt sądowych

Po wykonaniu dzieła będącego przedmiotem umów zawartych z (...), J. D. (2), B. G.i R. J.wystawili rachunki, określając kwotę wynagrodzenia za wykonaną pracę w następujących wysokościach:

- B. G. na kwotę 1 840,00 zł netto ( 2 022,00 zł brutto),

- J. D. (1) na kwotę 1 840,00 zł netto ( 2 022,00 zł brutto),

- R. J. na kwotę 1 840,00 zł netto ( 2 022,00 zł brutto).

Wszystkie rachunki obejmujące powyższe kwoty zostały zaakceptowane przez Towarzystwo, a wynikające z nich kwoty wypłacone w okresie od końca października 2010 roku do 4 stycznia 2011 roku. Wszystkie rachunki zawierały również oświadczenie podpisane przez osobę działającą w imieniu (...), że praca wykonana została zgodnie z warunkami umowy.

Od uzyskanych przez B. G., J. D. (1) oraz R. J. wynagrodzeń z tytułu wykonania powyższych umów o dzieło, nie zostały odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Niesporne, a ponadto dowód:

- rachunki, k. 285, 289, 293 akt sprawy

W okresie od 29 marca 2012 roku do 27 kwietnia 2012 roku ZUS O/S.przeprowadził w (...)w S.kontrolę. Przedmiotem kontroli była prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz innych składek i wpłat, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Kontrolą objęto okres od stycznia 2002 roku do grudnia 2010 roku w odniesieniu do ubezpieczonych, u których stwierdzono osiąganie przychodów z tytułu umów cywilnoprawnych zawieranych z (...) w S., realizowanych na rzecz płatnika, z którym pozostawali w stosunku pracy.

W dniu 11 kwietnia 2012 roku w trakcie kontroli odebrane zostały od reprezentującego płatnika składek P. R.zeznania odnoszące się do kwestii istotnych w związku z kontrolą. P. R.podał m.in., że (...) nie występowało do (...)z zapytaniem, kto odprowadza składki do ZUS. (...), działając na zlecenia innych podmiotów prawnych, uczestnicząc w organizacji usług dydaktycznych, scedowała na Towarzystwo obowiązek odprowadzania składek ZUS. Akademia nie miała wiedzy oraz danych dotyczących przychodów jej pracowników uzyskiwanych w ramach umów zleceń zawartych z Towarzystwem.

Dowód :

- protokół przesłuchania P. R. akta kontroli ZUS.

Na podstawie dokumentów rozliczeniowych ZUS RCA organ rentowy ustalił, że przychody osiągnięte przez zainteresowanych pracowników (...)z tytułu umów o dzieło zawartych z (...) łącznie z przychodami z innych źródeł (stosunku pracy) dają podstawę wymiaru składek określoną w zaskarżonych decyzjach.

niesporne

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. dotyczących zainteresowanych J. D. (1), B. G. oraz R. J. nie zasługiwały na uwzględnienie.

Stosownie do treści przepisu art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.), za pracownika w rozumieniu tej ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Przepis ten rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie to dotyczy dwóch sytuacji. Pierwszą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z wymienionych umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy. Drugą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z tych umów przez osobę, która umowę taką zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą, jednocześnie świadczy ona na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, zawartej z nim lub inną osobą. W konsekwencji, nawet gdy osoba ta (pracownik) zawarła umowę o dzieło z osobą trzecią, to pracę w jej ramach wykonuje faktycznie dla swojego pracodawcy (uzyskuje on rezultaty jego pracy) (tak: uchwała Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09).

Podstawowym skutkiem uznania osoby wskazanej w art. 8 ust. 2a za pracownika, jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnymi, rentowymi, chorobowymi i wypadkowymi tak jak pracownika (art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). W związku z tym osoba ta podlega obowiązkowi zgłoszenia do wymienionych ubezpieczeń społecznych. Obowiązek ten obciąża płatnika składek (art. 36 ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Zważywszy, że w stosunku do pracownika płatnikiem składek jest pracodawca (art. 4 pkt 2 lit. a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), a art. 8 ust. 2a rozszerza pojęcie pracownika na jego dalszą aktywność w ramach umowy cywilnoprawnej, jeżeli w jej ramach świadczy on pracę na rzecz swojego pracodawcy, naturalne i zgodne z wykładnią literalną tego przepisu jest uznanie, że także w zakresie tej sfery aktywności należy go uznać na potrzeby ubezpieczeń społecznych za pracownika tego właśnie pracodawcy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. II UZP 6/09).

Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Takie rozwiązanie wydaje się również uzasadnione w sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią), lecz praca w jej ramach jest wykonywana na rzecz pracodawcy. Stosownie do regulacji przepisu art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie "uwzględnia się" w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Pracodawca może więc dokonać potrącenia ze środków pracownika uzyskanych u niego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. II UZP 6/09).

Przechodząc do dalszych rozważań wskazać należy, że umowy cywilnoprawne zawarte przez J. D. (1), B. G.miały tożsamy charakter, za czym przemawia przede wszystkim fakt, że ich treść w zakresie dotyczącym istotnych postanowień umowy (w tym określenie przedmiotu umowy) była taka sama oraz że zawarte zostały w celu wykonania przez (...)w S.tej samej umowy z (...)w S., której przedmiotem było opracowanie materiałów dydaktycznych. W tym stanie rzeczy Sąd uznał zatem za zasadne łączne dokonanie oceny ich charakteru, jak również kwalifikacji z punktu widzenia podlegania z tytułu osiągniętych przez nich wynagrodzeń za wykonanie przedmiotowych umów obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, a w konsekwencji zaistnienia po stronie płatnika składek obowiązku uiszczenia składek na ubezpieczenia społeczne od osiągniętych przez wyżej wymienionych wynagrodzeń o jakich mowa.

Odnosząc się do charakteru prawnego umów zawartych przez J. D. (1), B. G., R. J., a także ich kwalifikacji z punktu widzenia podlegania z tytułu osiągniętych przez nich wynagrodzeń za wykonanie przedmiotowych umów obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, a w konsekwencji zaistnienia po stronie płatnika składek obowiązku uiszczenia składek na ubezpieczenia społeczne od osiągniętych przez wyżej wymienionych wynagrodzeń, stwierdzić należy, iż poza sporem były w niniejszej sprawie okoliczności dotyczące zawarcia przez (...)umowy z (...) w S.z 7 września 2010 roku o opracowanie materiałów dydaktycznych na kierunek mechatronika (przygotowanie i opracowanie jednorodnych materiałów dydaktycznych w formie treści programowych dostarczonych na nośniku elektronicznym), a następnie umów z zainteresowanymi mającymi za przedmiot również opracowanie materiałów dydaktycznych na nowo utworzony w 2010 roku w (...)w S.kierunek studiów mechatronika. Bezsporne były także okoliczności wykonania przez wymienionych wyżej zainteresowanych przedmiotowych umów zawartych z (...)w S.zgodnie z ich treścią, przeniesienia do nich praw autorskich, uzyskania umówionego wynagrodzenia, jego wysokości oraz nieuiszczenia przez płatnika z tego tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie społeczne. Sporna była natomiast kwestia charakteru prawnego omawianych umów, jak również na czyją rzecz zostały one wykonane. Skarżąca (...)w S.wskazywała bowiem, iż umowy nie były wykonywane na jej rzecz, lecz na rzecz innych podmiotów, które zlecały wykonanie danej usługi. (...)w S.podnosiło z kolei, że zawarte umowy miały charakter umów o odpłatne przeniesienie praw autorskich i w związku z tym brak było obowiązku odprowadzania od nich składek na ubezpieczenia. Organ rentowy stał z kolei na stanowisku, że na gruncie art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych nie powstaje problem, czyim pracownikiem jest osoba uznana za pracownika. W związku z powyższym, nie ma znaczenia de facto, czy zawierane umowy miały charakter umów zlecenia czy umów o dzieło. Zdaniem organu rentowego, płatnikiem składek w stosunku do pracowników zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych jest pracodawca, a nie zleceniodawca. Zainteresowanych należało uznać za pracowników, a w konsekwencji przychody uzyskiwane przez nich z tytułu umów zawartych z (...)w S., wykonanych na rzecz płatnika składek, traktować jako przychód ze stosunku pracy.

W ocenie Sądu, analiza i ocena charakteru prawnego umów zawartych przez (...) z pracownikami (...)w S. J. D. (1), B. G.oraz R. J.prowadzi do wniosku, że były to umowy o dzieło. Rozpoczynając rozważania w tym przedmiocie, wskazać należy, że stosownie do treści przepisu art. 627 Kodeksu cywilnego, przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Elementami przedmiotowo istotnymi umowy o dzieło są więc określenie dzieła, do którego wykonania zobowiązany jest przyjmujący zamówienie, a także, z uwzględnieniem regulacji art. 628 w zw. z art. 627 k.c., wynagrodzenia, do którego zapłaty zobowiązany jest zamawiający. Przedmiotem umowy jest zatem zobowiązanie do wykonania określonego dzieła, które może mieć charakter materialny jak i niematerialny, zaś sama umowa jest umową rezultatu. W wypadku wskazanej umowy cywilnoprawnej niezbędne jest, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu jako koniecznego do osiągnięcia. W niniejszej sprawie umowy zawarte przez zainteresowanych z (...)były niewątpliwie umowami rezultatu. Wykonanie określonego w tych umowach przedmiotu, czyli opracowanie materiałów dydaktycznych dla nowego kierunku (...)w S.mechatronika, wymagało odpowiedniej wiedzy i doświadczenia i dlatego też powierzone zostało właśnie zainteresowanym, będącym pracownikami naukowymi i dydaktycznymi (...). Podkreślenia wymaga, że przedmiot tychże umów miał charakter ściśle zindywidualizowany i konkretny, odróżniający go od innych dóbr stanowiących wytwór ludzkiej działalności dostępnych na rynku. Miał także charakter samoistny, czyli zdolny do istnienia i wykorzystania przedmiotu umowy zgodnie z jego przeznaczeniem, niezależnie od dalszej aktywności i działalności twórcy, a ponadto sprawdzalny, przy czym wyraźnie tutaj zaznaczyć należy, że z treści rachunków wystawionych przez zainteresowanych wynika, że wykonane przez nich opracowania dydaktyczne poddane zostały faktycznie sprawdzeniu z punktu widzenia ich zgodności z warunkami umów i zaakceptowane przez osobę działającą w imieniu wymienionego wyżej Towarzystwa. Wynagrodzenia wypłacone zostały zatem dopiero po wykonaniu całej pracy i sprawdzeniu jej prawidłowości. Dodać należy, że za kwalifikacją przedmiotowych umów jako umów o dzieło przemawia również niewątpliwie fakt, że w.w. Towarzystwo nie narzucało zainteresowanym sposobu wykonania przedmiotu umów, nie wydawało im w tym zakresie poleceń. Z materiału dowodowego nie wynika także, aby zainteresowani byli kontrolowani czy nadzorowani przy opracowywaniu materiałów dydaktycznych. Nie były także narzucone konkretne godziny pracy.

Kontynuując powyższe rozważania, wskazać należy, że treścią przedmiotowych umów zawartych przez J. D. (1), B. G.oraz R. J.z (...) niewątpliwie było również objęte przeniesienie przez zainteresowanych na Towarzystwo praw autorskich do wykonanych opracowań dydaktycznych, co jednakże nie stanowi podstawy - w okolicznościach niniejszej sprawy - do zakwalifikowania tychże umów wyłącznie jako umów o przeniesienie praw autorskich. Kwalifikacja ta byłaby możliwa wyłącznie wówczas, gdyby opracowania dydaktyczne były już wcześniej wykonane, jeszcze przed zawarciem przedmiotowych umów, natomiast umowy te miały wyłącznie na celu przeniesienie praw autorskich do opracowań dydaktycznych. Taka sytuacja nie miała jednak miejsca w niniejszej sprawie, gdyż bezspornym pozostaje fakt, że zakres umów zainteresowanych z (...) obejmował również opracowanie materiałów dydaktycznych na kierunek studiów mechatronika, a zatem ich wykonanie z wykorzystaniem posiadanej wiedzy i doświadczenia w formie zdatnej do ich wykorzystania zgodnie z ich przeznaczeniem. Przedmiotem tych umów było zatem również wykonanie dzieła, natomiast przeniesienie praw autorskich w żaden sposób nie zmieniało ich charakteru.

Odwołując się w dalszej kolejności do przytoczonej już wcześniej treści art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, co do zasady zgodzić się należy z organem rentowym, że dla uznania danej osoby na gruncie tego przepisu za pracownika, nie ma znaczenia de facto czy zawierane umowy miały charakter umów zlecenia czy umów o dzieło. Istotnym jest natomiast, aby osoba ta, wykonując pracę na podstawie jednej z wymienionych w tym przepisie umów cywilnoprawnych (tj. umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło), zawarła tą umowę z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub też w ramach takiej umowy zawartej z innym podmiotem (osobą trzecią) wykonywała pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. W niniejszej sprawie zaistniała druga z tych sytuacji, albowiem zainteresowani zawarli umowy o dzieło z innym podmiotem, aniżeli ich pracodawca, z którym pozostawali w stosunku pracy, czyli z (...)w S.. W tej sytuacji, mając na uwadze fakt, że zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy dał wystarczające podstawy do zakwalifikowania umów zainteresowanych z Towarzystwem jako jednej z umów cywilnoprawnych wymienionych w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, decydujące znaczenie z punktu widzenia uznania tychże zainteresowanych za pracowników w rozumieniu tego przepisu miała kwestia, czy w ramach przedmiotowych umów o dzieło działali oni na rzecz zamawiającego, czyli (...)w S., czy też na rzecz pracodawcy, z którym pozostawali w stosunkach pracy, czyli (...)w S.. Zgodnie z wyrażanymi w orzecznictwie sądowym poglądami, które Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela, zwrot „działać na rzecz” użyty został w art. 8 ust. 2a ustawy w innym znaczeniu niż w języku prawa, w którym działanie „na czyjąś rzecz” może się odbywać w wyniku istnienia określonej więzi prawnej (stosunku prawnego). Chodzi tutaj o pewną sytuację faktyczną, w ramach której pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rozrachunku rezultat pracy wykonanej na rzecz zleceniodawcy (zamawiającego), przy czym następuje to w wyniku zawarcia jednej z umów wymienionych w powoływanym przepisie z osobą trzecią oraz zawartej umowy cywilnoprawnej między pracodawcą i zleceniobiorcą (por. wyrok SA w Gdańsku z 27.06.2013 r., III AUa 2027/12, LEX nr 1342233; wyrok SA w Katowicach z 21.06.2013 r., III AUa 1054/13, LEX nr 1363247). Taka też sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie, albowiem umowy zainteresowanych z (...)w S.zostały zawarte w celu wykonania przez to Towarzystwo umowy z (...) w S., której przedmiotem było przygotowanie i opracowanie 121 jednorodnych materiałów dydaktycznych w formie treści programowych. (...)te były i są nadal wykorzystywane nie przez Towarzystwo, ale przez (...)w S.w związku z realizacją programu dydaktycznego na nowo utworzonym w 2010 roku kierunku studiów mechatronika. Po ich opracowaniu przez zainteresowanych i przeniesieniu praw autorskich na (...), zostały one następnie scalone w jedną całość i przekazane jako jeden przedmiot umowy (...)w S., gdzie następnie poddane zostały obróbce „technicznej” bez modyfikacji ich treści i umieszczone na stronie internetowej Akademii. Miały one na celu ułatwienie studentom tej Akademii nauki, opanowanie wiedzy, znalezienie potrzebnych wiadomości. W tym stanie rzeczy nie budzi zatem wątpliwości wniosek, że faktycznym beneficjentem pracy wykonanej przez zainteresowanych w ramach umów o dzieło zawartych z (...), był ich pracodawca, z którym pozostają w stosunku pracy, czyli (...)w S.. Co więcej zainteresowani prowadzili zajęcia dla studentów posługując się stworzonymi wcześniej przez siebie materiałami. W konsekwencji, zainteresowanych – J. D. (1), B. G.oraz R. J.- należało zatem uznać za pracowników w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Nie sposób natomiast podzielić argumentacji przedstawionej przez płatnika w odwołaniach od zaskarżonych decyzji, odwołującej się do prowadzenia przez zainteresowanych autorskich wykładów nie na rzecz (...)w S., a na rzecz innych podmiotów, gdyż z treści przedmiotowych umów zawartych przez zainteresowanych z (...), ani też z umowy zawartej przez to Towarzystwo z Akademią nie wynika, aby prowadzenie wykładów autorskich było objęte ich zakresem. Umowy takie były niewątpliwie wielokrotnie zawierane wcześniej, jednakże nie zostały one objęte zaskarżonymi decyzjami, stąd też kwestia na czyją rzecz były one wykonywane, pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Podstawowym skutkiem uznania zainteresowanych za pracowników w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jest objęcie ich obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, z czym z kolei wiąże się obowiązek odprowadzania przez płatnika składek. Zdaniem Sądu, nie ulega wątpliwości, że płatnikiem tym jest w przedmiotowej sprawie pracodawca zainteresowanych, z którym pozostają w stosunku pracy, czyli (...)w S.. Stosownie do ugruntowanego już w orzecznictwie sądowym poglądu, który należy podzielić, pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy (por. wyrok SN z 02.09.2009 r., II UZP 6/09, OSNP 2010/3-4/46; wyrok SA w Rzeszowie z 18.12.2012 r., III AUa 1109/12, LEX nr 1240047). Do takiego wniosku prowadzi nie tylko wykładnia językowa i celowościowa art. 8 ust. 2a w zw. z art. 4 pkt. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ale również ratio legis jakie zadecydowało o wprowadzeniu do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych art. 8 ust. 2a, czyli ochrona praw ubezpieczonych i samego systemu ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji, nawiązując w tym miejscu do wcześniejszych rozważań, zaskarżone decyzje dotyczące J. D. (1), B. G.oraz R. J., w których organ rentowy w podstawie wymiaru składek uwzględnił także ich wynagrodzenia uzyskane z tytułu umów o dzieło zawartych z (...), należało uznać za w pełni prawidłowe.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach przeprowadzonej przez ZUS kontroli oraz złożonych w toku postępowania sądowego, a także na podstawie zeznań świadków Z. M., B. W. (2) oraz zeznań przesłuchanego w charakterze strony G. B.. W trakcie niniejszego postępowania nie ujawniły się żadne okoliczności, które poddawałyby w wątpliwość wiarygodność wskazanych dowodów ze źródeł osobowych. Dowody te jako spójne, logiczne oraz korespondujące ze sobą, a w istotnym zakresie także ze wskazanym w części niniejszego uzasadnienia poświęconej ustaleniom faktycznym materiałem dokumentarnym, należało ocenić jako w pełni wiarygodne. Co do zasady brak było również podstaw, aby kwestionować wiarygodność zgromadzonego w przedmiotowej sprawie oraz w aktach organu rentowego materiału dokumentarnego. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Ponadto, we wskazanym we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia zakresie, Sąd na podstawie art. 231 k.p.c. poczynił ustalenia faktyczne na podstawie innych ustalonych już wcześniej w przedmiotowej sprawie faktów.

Mając powyższe na uwadze, stosownie do treści art. 477 14 § 1 k.p.c. oddalił odwołania od tych decyzji.

O zasądzeniu od (...) w S.na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kwoty 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego Sąd orzekł w puncie II na podstawie art. 98 § 1, 3 i 4 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 4 ust. 1 w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)