Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2014 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa P. W.

przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w K.

o zapłatę i ochronę dóbr osobistych

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie

z dnia 6 grudnia 2013 r. sygn. akt I C 117/13

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 120 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

UZASADNIENIE

Powód P. W. domagał się od pozwanego Skarbu Państwa Zakładu Karnego w K. zaniechania działania naruszającego jego dobra osobiste oraz usunięcie skutków już powstałego naruszenia poprzez przeniesienie powoda do innej jednostki penitencjarnej bądź celi, gdzie te dobra nie byłyby naruszane, zobowiązanie pozwanego do przeproszenia powoda za dokonane naruszenia dóbr osobistych poprzez zamieszczenie na stronie internetowej Lex N. treści przeprosin o treści wskazanej w pozwie, zasądzenia na swoją rzecz kwoty 30 tysięcy złotych tytułem zadośćuczynienia za doznane krzywdy wraz z odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz kwoty 5.000 zł na cel społeczny tj. na rzecz Fundacji (...). Wniósł także o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany Skarb Państwa Zakład Karny w K. reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 6.12.2013 r. oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 120 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji ustalił, że powód przebywał w Zakładzie Karnym w K. od 17.06.2008 r. do 24.05.2013 r., z czego 3 - krotnie ubył z jednostki, dwa razy na leczenie i raz w transport. W tym czasie w okresach 11.09.2008 - 22.10.2008, 28.11.2008 – 9.12.2008, 5.02.2009 – 10.02.2009 oraz 18.02.2009 - 27.02.2009 r. powód przebywał w warunkach przeludnienia. W pozostałym okresie powód odbywał karę w warunkach bez przeludnienia. W trakcie pobytu w Zakładzie Karnym powód brał udział w spacerach, uczestniczył w zajęciach świetlicowych. Korzystał z zajęć siatkówki, koszykówki, z sali rekreacyjnej. Powód miał też możliwość brania udziału w akcji „ogrody za murem”, podczas której mógł uprawiać działkę ogrodniczą. Skazany miał możliwość kontaktów z rodziną, zarówno z widzeń, kontaktu listowego, czy telefonicznego.

Cele mieszkalne, w których przebywał powód podczas odbywania kary w Zakładzie Karnym w K. były wyposażone w standardowy sprzęt kwaterunkowy i sanitarny, w tym stoły, szafki, taborety, a każdy z osadzonych miał własne łóżko. Łóżka więzienne są sprawne i choć wyprodukowane w latach siedemdziesiątych to zgodnie z polskimi normami. Cele są wyposażone w przewody wentylacyjne, które są sprawdzane w zakresie drożności. W okresie pobytu powoda w placówce, nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie działania przewodów kominowych. Okna są starego typu, jednak nieszczelności są w zimie usuwane poprzez ścinki koców. Odzież wymieniana jest w zależności od potrzeb, bielizna co tydzień, pościelowa co dwa tygodnie. Kąpiele są raz w tygodniu, częściej osoby zatrudnione przy praca brudzących, chorzy według wskazań lekarza. Kącik sanitarny jest wydzielony od pozostałej części celi ściankami działowymi, płytami lub kotarą, osłonięte, zaopatrzony w zlew i muszlę klozetową. Osadzeni do higieny osobistej otrzymują mydło, proszek, kremy, maszynki do golenia, papier toaletowy, ręczniki, pościel, piżamy. Dodatkowo skazani mają do dyspozycji świetlicę, salę rekreacyjną.

W czasie osadzenia w Zakładzie Karnym w K. powód nie negował warunków odbywania kary, w tym okoliczności związanych z przeludnieniem w celach czy też nieprawidłową opieką zdrowotną, nie składał żadnych skarg w zakresie działalności pozwanej jednostki. Zgłaszał problemy związane z bólem głowy, stawów, przeziębieniami, oparzeniem kończyny lewej dolnej. Innych problemów zdrowotnych powód nie zgłaszał.

Zakład Karny ma podpisaną umowę z firmą (...), która zajmuje się dezynfekcją, dezynsekcją i deratyzacją. Pracownik tej firmy przyjeżdża raz miesiąc i oprócz tego gdy zachodzi taka potrzeba.

Cele są odnawiane w razie zgłoszenia przez wychowawcę, kwatermistrza, czy skazanego. Usterki w celach usuwane są na bieżąco.

W okresie od 28 stycznia 2008 r. do 29 września 2009 r. Sędzia Penitencjarny Sądu Okręgowego w Olsztynie był informowany o występującym przeludnieniu w jednostce.

W czasie osadzenia powód korzystał z pomocy medycznej, która jego zdaniem, zawartym w ankiecie załączonej do pozwu, była właściwa. Miał zapewnione zajęcia sportowe, kulturalno oświatowe. Oświetlenie w celi pozwalało na swobodne czytanie.

Sąd Okręgowy uznał, że podstawą dochodzonego przez powoda roszczenia jest przepis art. 417 k.c. w zw. z art. 23 k.c., art. 24 k.c. oraz art. 445 i 448 k.c.

Odnośnie podnoszonego przez powoda zarzutu nie zapewnienia mu właściwych warunków bytowych należnych osobie izolowanej Sąd stwierdził, że powód przebywał w celi, w której powierzchnia na jedną osobę była mniejsza niż 3 m ² jedynie przejściowo tj. przez 36 dni. W pozostałym okresie nie wykazywał, aby odbywał karę w warunkach przeludnienia. Mimo to, według Sądu nie można uznać, iż wskutek tego doszło do niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej przez pozwanego, skoro obowiązujące przepisy prawa zezwalają, pod pewnymi warunkami, na umieszczanie skazanych w celach, w których powierzchnia przypadająca na jednego skazanego jest mniejsza niż 3 m ² na osobę, i wówczas takiego działania nie można uznać za bezprawne (chodzi tu o sytuację, którą normuje art. 248 k.k.w., kiedy to o tym fakcie zawiadomiony zostaje sędzia penitencjarny).

Zdaniem Sądu I instancji, gdyby nawet uznać, że jednak umieszczenie osoby w celi, w której przypada na nią mniej niż 3 m ² powierzchni jest wystarczająca przesłanką naruszenia dóbr, to jednak, każdą sprawę należy badać i oceniać indywidualnie. W niniejszej sprawie z całą pewnością nie można przyjąć, że przejściowe kilku-kilkunastodniowe osadzenie powoda w warunkach przeludnienia miało by być wystarczające, do uznania, że zostały naruszone jego dobra osobiste i to jeszcze w takim zakresie, aby uwzględnić jego roszczenia zawarte w pozwie.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż osoby pozbawione wolności biorą udział w oferowanych przez zakład karny formach zajęć, z czym łączy się opuszczenie celi i zazwyczaj dodatkowa aktywność fizyczna. Powód miał zapewnioną możliwość uczestnictwa w zajęciach kulturalno-oświatowych oraz sportowych. Miał też możliwość korzystania z placów spacerowych. Brał udział w zajęciach kulturalnych. Sąd wskazał też, iż wyposażenie cel, w których powód odbywał karę, były zgodne z prawem i odpowiadało warunkom przewidzianym w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 roku w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U z 2003 r. Nr 186, poz. 1820). Osadzeni mają do swojej dyspozycji standardowe wyposażenie: łóżka, szafki ubraniowe, stoły i taborety. Wydzielony jest kącik sanitarny. Nadto, na każdym oddziale znajduje się łaźnia. Skazani otrzymują przybory toaletowe i sanitarne. Cele są remontowane w miarę potrzeb, usuwane są zgłaszane usterki. Firma kominiarska kontroluje drożność kominów, zaś T.-O. dba o dezynfekcję, dezynsekcję i deratyzację.

Według Sądu I instancji każdy z osadzonych ma zatem zapewnione podstawowe potrzeby mieszkaniowe i elementarną wygodę umożliwiająca zajmowanie wspólnej celi. Brak jest zatem podstaw do przyjęcia, iż przynależne powodowi dobra osobiste, w szczególności jego godność, cześć i intymność i związane z tym uprawnienie do odbywania kary pozbawienia wolności w warunkach humanitarnych i bezpiecznych, zostało w jakikolwiek sposób naruszone. Zapewniane przez jednostkę penitencjarną warunki bytowe, zapewniały osadzonym poszanowanie ogółu ich praw. Sąd wskazał, iż naruszeniem godności człowieka, w rozumieniu kodeksu cywilnego, jest takie zachowanie, które w konkretnych okolicznościach danego przypadku naruszyłoby godność danego człowieka w powszechnym odczuciu. Subiektywne odczucia poszczególnych osób nie są tutaj wyznacznikiem. Skazany ma zapewnione miejsce do spania, siedzenia, możliwość spożywania posiłków, załatwiania potrzeb fizjologicznych w intymnych warunkach, środki higieny osobistej oraz możliwość korzystania z codziennych spacerów i dodatkowych zajęć kulturalno – oświatowych oraz sportowych.

Odnosząc się do powiązanego, zdaniem powoda, z faktem przeludnienia zarzutu w zakresie braku właściwej opieki zdrowotnej, czy oświetlenia cel Sąd Okręgowy zauważył, że powód sam wypełniając ankietę dla swojego pełnomocnika, wpisał, że były one właściwe. Powód nie wykazał, aby było inaczej. Tym samym, w żaden sposób nie zostało naruszone prawo wymienionego do należytej opieki medycznej podczas odbywania kary. Powód nie udowodnił, że doszło do naruszenia jego dobra osobistego w postaci zdrowia. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, wskazuje, że Zakład Karny w K. przestrzegał norm dotyczących zapewnienia skazanym świadczeń zdrowotnych i opieki lekarskiej, jego zachowanie nie spowodowało naruszenia dóbr osobistych powoda i nie nosi znamion bezprawności.

Ostatecznie Sąd Okręgowy uznał, iż powód nie wykazał, aby doznał uszczerbku na zdrowiu i że było to wynikiem bezprawnego działania pozwanego, nadto obalone zostało domniemanie bezprawności przewidziane w art. 24 kc. Powód nie udowodnił też, aby podczas pobytu w zakładzie karnym zostało naruszone jakiekolwiek jego dobro osobiste, w szczególności godność, cześć i zdrowie. Opisane powyżej, warunki odbywania kary pozbawienia wolności Sąd uznał za godne i w pełni humanitarne. Sąd I instancji nadmienił, że kara pozbawienia wolności jest karą o charakterze represyjnym, a fakt przebywania w zakładzie karnym z pewnością powoduje pewne negatywne przeżycia psychiczne. Jednakże umieszczenie skazanego w takim zakładzie nie jest działaniem bezprawnym, a zgodnie z art. 24 kc prawo cywilne chroni tylko dobra osobiste naruszone w sposób bezprawny, przy czym nie jest konieczne wykazanie zawinienia.

Wobec powyższego, według Sądu Okręgowego, brak jest podstaw do przyjęcia odpowiedzialności strony pozwanej i dlatego powództwo podlegało oddaleniu.

Jako podstawę orzeczenia o kosztach Sąd wskazał art. 98 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości i wskazując, że roszczenie opiera na art. 417 ² kc.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I.  obrazę przepisów prawa materialnego tj. naruszenie przepisów art. 23 kc i 24 kc w zw. z art. 448 kc poprzez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie;

II.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 kpc polegające na nie rozważaniu w toku podejmowania decyzji wszystkich okoliczności, które to uchybienie proceduralne miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia;

III.  naruszenie prawa procesowego polegającego na nie nierozważeniu w toku postępowania wszystkich wniosków dowodowych poprzez błędne stwierdzenie, iż skutecznie został podniesiony zarzut przedawnienia.

Wskazując na powyższe wnosił o:

1.  zmianę tego wyroku w zaskarżonym zakresie poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie na rzecz powoda całej żądanej sumy;

2.  ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji;

3.  zasądzenie od pozwanego kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, choć częściowo z innych przyczyn, niż wskazał Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Sąd I instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny jako znajdujące oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, podziela i przyjmuje za własne. Stwierdzić jedynie należy, że okres od 11.09.2008 r. do 22.10.2008 roku wynosi 42 dni, a nie 11 jak przyjął Sąd I instancji. Dodać też trzeba, że art. 248 kkw, na który powołał się Sąd Okręgowy utracił moc z dniem 6.10.2009 roku.

Zdaniem też Sądu Apelacyjnego uszło uwadze Sądu I instancji, że strona pozwana już w odpowiedzi na pozew podniosła zarzut przedawnienia roszczeń powoda (k. 25).

Podkreślenia wymaga, iż przedawnienie roszczeń należy do zagadnień prawa materialnego, wobec czego skuteczność takiego zarzutu może być oceniana przez sąd odwoławczy niezależnie od zarzutów apelacyjnych.

W doktrynie wskazuje się, iż roszczenie o pieniężne zadośćuczynienie za krzywdę doznaną wskutek naruszenia dobra osobistego (art. 448 kc) należy do kategorii roszczeń majątkowych, które ulegają przedawnieniu. Terminy przedawnienia tych roszczeń oraz ich bieg reguluje art. 442 ¹ kc, który został wprowadzony do kodeksu cywilnego ustawą z dnia 16.02.2007 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 80 poz. 538) ze skutkiem od dnia 10 sierpnia 2007 roku. Zasadniczy termin przedawnienia określony w art. 442 ¹ § 1 kc wynosi trzy lata, przy czym jego bieg rozpoczyna się od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Literalna wykładnia przypisu wskazuje, że chodzi w nim o moment powzięcia przez pokrzywdzonego takich informacji, które, obiektywnie oceniając, pozwalają na ustalenie podmiotu odpowiedzialnego za naruszenie dobra osobistego.

W niniejszej sprawie powód domagał się m.in. zadośćuczynienia w kwocie 30.000 złotych za doznane krzywdy w związku z przebywaniem w przeludnionych celach, według niekwestionowanych ustaleń Sądu I instancji, w okresach: 11.09.2008 r. – 22.10.2008 r., 08.11.2008 r. – 9.12.2008 r., 5.02.2009 r. – 10.02.2009 r., 18.02.2009 r. – 27.02.2009 r.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, zgodnie z art. 442 ¹ § 1 kc, roszczenia majątkowe powoda dotyczące powyższych okresów uległy przedawnieniu najpóźniej 28.02.2012 roku. Chwilę, w której powód dowiedział o szkodzie i o tym, że do jej naprawienia obowiązany jest pozwany należy przy tym powiązać z chwilą dokonania poszczególnych naruszeń, na które powołuje się powód, gdyż już wówczas, obiektywnie oceniając, musiał mieć świadomość szkody i tego, jaki podmiot ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą.

Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony, według daty stempla pocztowego (k. 13) 22.02.2013 roku, a zatem prawie rok po upływie terminu przedawnienia z art. 442 ¹ § 1 kc. Należy zatem uznać, że roszczenia majątkowe powoda odnoszące się do faktu przebywania w przeludnionych celach uległy przedawnieniu. Takie samo stanowisko należy wyrazić też co do innych roszczeń powoda związanych z pobytem w pozwanym Zakładzie Karnym w okresie sprzed trzech lat przed wniesieniem pozwu tj. sprzed 22.02.2010 roku.

Wszystkie zatem roszczenia majątkowe powoda dotyczące okresu sprzed tej daty są już przedawnione i w związku z podniesionym przez pozwanego zarzutem nie mogły być uwzględnione nawet gdyby zostało wykazane, że doszło do bezprawnego naruszenia dóbr osobistych powoda.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie ma podstaw do przyjęcia, że działania pozwanego spowodowały naruszenie dóbr osobistych powoda, a tym samym do uwzględnienia żądania niemajątkowego w postaci zamieszczenia przeproszenia za okres sprzed 22.02.2010 roku oraz roszczeń majątkowych dotyczących naruszeń dóbr osobistych po tej dacie.

Wskazać przy tym należy, że zarzuty apelacji naruszenia prawa materialnego jak też prawa procesowego zostały sformułowane bardzo ogólnie. W szczególności nie wskazano, jakie okoliczności zostały pominięte przez Sąd I instancji, które miały wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia. Wbrew też zarzutowi z pkt. III trzeba zauważyć, że Sąd Okręgowy w ogóle nie analizował podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia. Twierdzenie więc apelacji, iż Sąd uznał, że zarzut ten został skutecznie podniesiony jest całkowicie bezpodstawne. Sąd I instancji przeprowadził też wszystkie możliwe dowody. Powód nie został przesłuchany, albowiem pomimo wezwania Sądu nie stawił się na rozprawę (k. 132, k. 140). Pełnomocnik powoda nie wskazał też adresu zgłoszonego świadka A. M. (k. 136), co uniemożliwiło dopuszczenie tego dowodu (k. 140).

Apelujący jako podstawę swoich roszczeń powołał przy tym art. 417 ² kc, a więc inny przepis niż wskazywał w zarzutach apelacji, który też nie był podstawą rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

Zgodnie z jego treścią jeżeli przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej została wyrządzona szkoda na osobie, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego jej naprawienia oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, gdy okoliczności, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy lub jego ciężkie położenie materialne wskazuje, że wymagają tego względy słuszności.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego art. 417 ² kc nie może mieć zastosowania w niniejszej sprawie, albowiem dotyczy wyrządzenia szkody na osobie przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej. Podstawą faktyczną roszczeń powoda było zaś bezprawne naruszenie jego dóbr osobistych przez pozwanego, a podstawę materialną stanowią przepisy art. 23, 24 w zw. z art. 448 kc.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd I instancji dokonał prawidłowej wykładni tych przepisów oraz zastosował je właściwie do ustalonego stanu faktycznego.

Zgodnie z art. 23 kc dobra osobiste człowieka w nim wymienione pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Według art. 24 kc ten czyje dobro osobiste zostało naruszone może żądać ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, może też żądać zadośćuczynienia lub zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny.

Stosownie zaś do art. 448 kc w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jej żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniędzy na wskazany prze niego cel społeczny.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego, jak też orzecznictwo europejskie już dawno wskazało, ze prawo do godnego odbywania kary pozbawienia wolności należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych podlegających ochronie.

Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 18.10.2011 r. (III CZP 25/11, OSK 2012/2/15, LEX nr 960463) wyraził stanowisko, że umieszczenie osoby pozbawionej wolności w celi o powierzchni przypadającej na osadzonego mniejszej niż 3m ² może stanowić wystarczającą przesłankę stwierdzenia dóbr osobistych. Samo osadzenie w przeludnionej celi nie przesądza o zasadności roszczenia o zadośćuczynienie na podstawie art. 448 kc, bowiem przyznanie tego zadośćuczynienia zależy od wielu różnorodnych okoliczności, w tym m.in. od długotrwałości przebywania w przeludnionej celi, uciążliwości z tym związanych, poczucia krzywdy i jego stopnia oraz pozostałych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, które mogą zwiększać poczucie krzywdy lub je osłabiać, a nawet sprawić, że w ogóle nie powstało.

Podobne poglądy Sąd Najwyższy wyraził w uchwale z 27.10.2011 r. V CSK 489/10, LEX nr 1102552 oraz w wyroku z 11.01.2013 r., I CSK 289/12, LEX nr 1288605.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że powód powoływał się na przeludnienie w celi jedynie w okresie do 27.02.2009 r. W pozostałych okresach odbywania kary pozbawienia wolności w pozwanym Zakładzie Karnym (powód został zwolniony w toku sprawy tj. 24.05.2013 r. - k. 121) wskazywał na niewłaściwy stan techniczny celi, brak odpowiedniego wydzielenia kącika sanitarnego, nieszczelność okien i niedostateczną ilość środków higieny.

Pełnomocnik powoda w pozwie stwierdził też, że powód nie miał odpowiedniej opieki medycznej, a w celach występowało robactwo i brak odpowiedniego światła, co jednak nie znalazło potwierdzenia ani w ankiecie wypełnionej przez powoda, stanowiącej załącznik pozwu – k. 9, ani też w jego piśmie – k. 9-10 oraz w zeznaniach świadka M. K. (k. 119).

Odnośnie przeludnienia i innych niedogodności za okres do 21.02.2010 r., jak już wskazywano wyżej, Sąd Apelacyjny uznał, że roszczenia majątkowe powoda uległy przedawnieniu. Nie były bowiem dochodzone w okresie trzech lat przewidzianym w art. 442 ¹ § 1 kc.

W zakresie żądania przeprosin za ten czas Sąd II instancji uznał za Sądem Okręgowym, że nie ma podstaw do uwzględnienia tego żądania.

Niewątpliwie bowiem powód w warunkach przeludnienia przebywał tylko okresowo w 2008 r. przez 41 i 11 dni oraz w 2009 r. przez 5 i 9 dni (k. 32). Nie był to przy tym pobyt całodzienny, albowiem powód korzystał ze świetlicy, spacerów oraz z zajęć sportowych w sali rekreacyjnej, a latem na świeżym powietrzu. Mógł uczestniczyć też w programie edukacyjno – readaptacyjnym w „Ogrody na murem” 2 razy w tygodniu po 2 godziny (k. 32).

Ponadto w tym czasie obowiązywał przepis art. 248 kkw zezwalający na okresowe umieszczanie osadzonych w warunkach, w których powierzchnia celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m ², tyle że dyrektor zakładu miał obowiązek powiadomić o tym sędziego penitencjarnego. Takie zawiadomienia były wysyłane, co potwierdzają pisma k. 50 – 54.

Zdaniem więc Sądu Apelacyjnego pozwany w okresie pobytu powoda w warunkach przeludnienia działał zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami, a ponadto podejmował działania mające na celu złagodzenie tej dolegliwości powodowi. Żądanie w takich okolicznościach przeprosin od pozwanego Sąd II instancji uznał za bezpodstawne.

Odnośnie zaś warunków w jakich przebywał powód po 21.02.2010 r., a więc w okresie, w którym ewentualnie roszczenia nie uległy przedawnieniu Sąd Apelacyjny uznał je również za niezasadne.

Zarzuty powoda nie dotyczyły bowiem już przeludnienia lecz ogólnych warunków technicznych i sanitarnych.

Według Sądu II instancji warunki te były zgodne z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25.08.2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno – porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. Nr 152, poz. 1493) i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17.10.2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. Nr 186 poz. 1820). Z niekwestionowanych ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że cele, w których był osadzony powód, były wyposażone w standardowy sprzęt kwaterunkowy i sanitarny, w tym stoły, szafki, taborety, a każdy z osadzonych miał własne, sprawne łóżko. Cele były wyposażone w przewody wentylacyjne, które były systematycznie sprawdzane. Kontrolowano również przewody kominowe i nie stwierdzono ani razu w okresie pobytu powoda w placówce ich niesprawności. Okna były starego typu, ale w okresie zimowym rozdawano materiały do ich uszczelniania. Odzież wymieniana była w zależności od potrzeb, bielizna co tydzień, pościel co 2 tygodnie. Kąpiele były raz w tygodniu, a osoby chore lub zatrudnione przy pracach brudzących miały je częściej. Jak ustalił Sąd I instancji kącik sanitarny był wydzielony od pozostałej części celi ściankami działowymi z płyt i kotarą, osłonięte, zaopatrzone w zlew i muszlę klozetową. Powód , jak i pozostali osadzeni do higieny osobistej otrzymywali mydło, proszek, kremy, maszynkę do golenia, papier toaletowy, ręcznik, pościel, piżamę.

Należy podkreślić, że powód nie kwestionował, że wydawane mu środki higieny nie odpowiadały ilości przewidzianej we wskazanym wyżej rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17.10.2003 r. Dotyczyło to także ilości kąpieli czy dostępu do ciepłej wody.

Odnośnie kącika sanitarnego trzeba wskazać, że pozwany nie miał obowiązku zapewnienia samodzielności pomieszczeń przeznaczonych na toaletę, ani ich oddzielania murem od pozostałej części celi (patrz. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.07.2012 r., VCSK 603/11, LEX nr 1228452). Decydowały też o tym względy bezpieczeństwa. Wydzielenie kącika ściankami o lekkiej konstrukcji oraz kotarą zapewniało w dostateczny sposób nieskrępowane z niego korzystanie, aczkolwiek jedynie w minimalnym, podstawowym stopniu. Nieprzyjemne zapachy jakie powstawały przy załatwianiu potrzeb fizjologicznych były nieuniknione, ale czasowe.

W celi była sprawna wentylacja, można też było otworzyć okno w celu przewietrzenia pomieszczenia.

Zasadnie przy tym Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że powód nie składał żadnych skarg w zakresie warunków odbywania kary, w tym także związanych z przeludnieniem czy nieprawidłową opieką medyczną.

Zgodzić się także należy z Sądem I instancji, że kara pozbawienia wolności jest karą o charakterze represyjnym. W warunkach izolacyjnych niewątpliwie trzeba liczyć się z pewnymi ograniczeniami swobód i wolności, które są nieodzownym elementem sankcji. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 20.12.2010 r. (IV CSK 419/10 nie publ.) także stwierdził, że o naruszeniu dobra osobistego w postaci uchybienia godności osadzonego w zakładzie karnym nie można mówić w przypadku pewnych uciążliwości lub niedogodności związanych z samym pobytem w takim zakładzie, polegającymi np. na niższej od oczekiwanej jakości warunków sanitarnych, albo okresowym przebywaniem w celi z większą niż określona standardami liczbą osadzonych, nie powinno oczekiwać się warunków podobnych do domowych, które dla wielu ludzi bywają bardzo trudne, a nie wynikają z odbywania żadnej kary. Godność skazanego, przebywającego w zakładzie karnym nie jest naruszeniem, jeżeli odpowiada uznawanym normom poszanowania człowieczeństwa.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny uznał, że powód nie wykazał, aby pozwany naruszył jego prawa osobiste w związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności. Pozwany zapewnił mu godne i humanitarne warunki zgodne ze standardami przewidzianymi w obowiązujących przepisach prawa. Brak jest więc podstaw do przyjęcia, że jego działanie było bezprawne.

W tym stanie rzeczy Sąd II instancji nie uwzględnił zarzutów i wniosków apelacji i na mocy art. 385 kpc orzekł jak w sentencji.

O kosztach procesu za II instancję Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 kpc oraz art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 08.07.2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 169 poz. 1417 ze zm.) obciążając nimi powoda jako przegrywającego sprawę. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika, którego wysokość ustalono na podstawie § 10 ust. 1 ppkt 25 w zw. § 12 ust 1 ppkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. 2013 poz.490).