Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SA Magdalena Tymińska

Sędziowie: SA Maria Gleixner-Dyk (spr.)

SO del. Bożena Lasota

Protokolant: st.sekr.sądowy Aneta Wąsowicz

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2014 r. w Warszawie

sprawy E. K.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek apelacji Dyrektora Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 5 lutego 2013 r. sygn. akt XIII U 380/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 972/13

UZASADNIENIE

Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W., po uzyskaniu z Instytutu Pamięci Narodowej informacji o pełnieniu przez E. K. służby w organach bezpieczeństwa państwa, decyzją z dnia 3 stycznia 2012 roku , dokonał od dnia 1 lutego 2012 r. ponownego ustalenia wysokości jej emerytury policyjnej w ten sposób, że wskaźnik podstawy wymiaru emerytury za okres tej służby obniżono z 2,6% do 0,7 % podstawy wymiaru za każdy rok służby we wskazanym okresie.

E. K. w odwołaniu wniosła o zmianę tej decyzji w części, odnoszącej się do ponownego ustalenia wysokości świadczenia, przez przyznanie jej nieobniżonej emerytury policyjnej. W uzasadnieniu wskazała, m.in. że w została oddelegowana do Szkoły Chorążych przy WSO w L. a ponadto od (...) do (...) r. tj. do czasu zwolnienia ze służby na własna prośbę, przebywała na urlopie macierzyńskim i wychowawczym.

Zakład Emerytalno - Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 5 lutego 2013 roku:

1. zmienił zaskarżoną decyzje w ten sposób, że zobowiązał organ rentowy do wyliczenia emerytury policyjnej E. K. z uwzględnieniem wskaźnika 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok służby w okresach od dnia 1 października (...) roku do dnia 31 maja (...) roku oraz od dnia 2 maja (...) roku do dnia 1 listopada (...)roku;

2. oddalił odwołanie w pozostałym zakresie;

3. nie obciążył E. K. kosztami zastępstwa procesowego na rzecz Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W..

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Decyzją z dnia 29 lipca 2011 r. ustalono E. K. prawo do emerytury policyjnej, która z tytułu posiadanej wysługi lat wynosiła 67,40% podstawy wymiaru.

Odwołująca się pełniła służbę od 5 grudnia 1975 r. do 15 listopada 1979 r. w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Biuro W Wydział (...) na stanowisku kontrolera, od 2 maja 1979 r. do 1 listopada 1979 r. przebywała na urlopie bezpłatnym z tytułu opieki nad dzieckiem. Z akt osobowych odwołującej wynika, że została ona odwołana z urlopu bezpłatnego w dniu 1 listopada 1979 r. i jednocześnie zwolniona ze służby z dniem 15 listopada 1979 r. na podstawie art. 65 ust 2 pkt 6 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o służbie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej. Ponadto z akt osobowych odwołującej wynika, że w okresie od 1 października (...)do dnia 27 maja(...). była kadetem Szkoły Chorążych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych przy Wyższej Szkole (...) w L. w specjalności techniczno - operacyjnej i ukończyła ją z wynikiem dobrym.

Dalej Sąd I instancji wskazał, iż w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin organ rentowy otrzymał informację z Instytutu Pamięci Narodowej z dnia 19 grudnia 2011 r. o przebiegu służby ubezpieczonej w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, sporządzoną na podstawie posiadanych przez IPN akt osobowych. Wynikało z niej ostatecznie, że odwołująca się w okresie od dnia 5 grudnia 1976 r. do 15 listopada 1979 r. pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. W konsekwencji organ emerytalny wydał zaskarżoną decyzją z dnia 3 stycznia 2012 r.

Sąd Okręgowy przytoczył treść art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r., stanowiący jakie jednostki są organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, § 14 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 października 2004r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (Dz.U. Nr 239, poz. 2404), art. 13 a ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) jak i treść art. 15b ust. 1 powołanej wyżej ustawy stanowiący, iż w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi:

1) 0,7 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990;

2) 2,6 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, la oraz pkt 2-4 jak i treść art. 15 ust. 3 zgodnie z którym, do okresów, o których mowa w art. 13 ust. 1, na żądanie wnioskodawcy, mogą być doliczone w pełnym wymiarze okresy służby w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa państwa, jeżeli funkcjonariusz udowodni, że przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych, podjął współpracę i czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

Ponadto Sąd podał pełną treść art. 15 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji a następnie zauwazył, iż kwestia zgodności przepisów art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych a także art. 15b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy była badana przez Trybunał Konstytucyjny pod kątem ich zgodności z ustawą zasadniczą.

Trybunał Konstytucyjny w pkt. 4 wyroku z dnia 24 lutego 2010 r. uznał, iż art. 15 b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) (Dz. U. Nr. 8, poz. 67 ze zm.) jest zgodny z art. 2, art. 10, art. 30, art. 32 i art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 42 Konstytucji.

W uzasadnieniu tego wyroku, kontynuuje Sąd, Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż z konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa nie wynika w żaden sposób, że każdy, bez względu na cechujące go właściwości, może zakładać, że unormowanie jego praw socjalnych nie ulegnie nigdy w przyszłości zmianie na jego niekorzyść. Jego zdaniem ustawodawca był upoważniony, mimo upływu 19 lat od zmiany ustrojowej, do wprowadzenia regulacji obniżających w racjonalnie miarkowany sposób świadczenia emerytalnego za okres służby w organach bezpieczeństwa publicznego, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. Trybunał Konstytucyjny podkreślił także, iż zasada ochrony praw nabytych zakazuje arbitralnego znoszenia lub ograniczenia praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym. Zaznaczył jednak, iż ochrona praw nabytych nie oznacza przy tym nienaruszalności tych praw i nie wyklucza stanowienia regulacji mniej korzystnych, jeżeli przemawiają za tym inne zasady, normy lub wartości konstytucyjne. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego, kontynuuje Sąd I instancji, zasada ochrony praw nabytych nie ma zastosowania do praw nabytych niesłusznie lub niegodziwie, a także praw nie mających oparcia w założeniach obowiązującego w dacie orzekania porządku konstytucyjnego. Trybunał dodatkowo podkreślił, iż chroniąc prawa nabyte nie można przyjąć, iż każda zmiana istniejącej regulacji, która byłaby zmianą na niekorzyść pewnej grupy obywateli, jest ustawodawczo zakazana, w związku z czym nie ma też wystarczających podstaw, aby twierdzić, iż ustawodawca nie może ocenić negatywnie dokonanych wcześniej rozwiązań legislacyjnych. Ustawodawca ustanawiając kwestionowane przepisy, dał wyraz negatywnej ocenie działalności organów bezpieczeństwa państwa komunistycznego, o czym świadczy zarówno przebieg prac legislacyjnych, jak też treść samej preambuły ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. W preambule tej ustawodawca stanowi wyraźnie, iż kierował się „zasadą sprawiedliwości społecznej wykluczającą tolerowanie i nagradzanie bezprawia". Zdaniem Trybunału, w demokratycznym państwie prawnym jednym z kluczowych instrumentów ochrony jego podstawowych zasad jest odpowiedzialność, która obejmuje czyny wynikające z urzeczywistnienia celów źle wybranych i niezrealizowania celów wybranych dobrze. W tym sensie gwarancje bezkarności oraz przywilejów ekonomicznych pochodzących z budżetu państwa za służbę w instytucjach i organach stosujących w dyktaturze represje, nie mogą być traktowane jako element praw słusznie nabytych. Ustawodawca negatywnie ocenił sam fakt podjęcia służby w organach bezpieczeństwa Polski Ludowej, ze względu na jednoznacznie ujemną ocenę tych organów. Jednocześnie jednak w razie udzielenia przez funkcjonariusza w czasie służby w takiej policji pomocy osobie represjonowanej za działanie w opozycji demokratycznej i niepodległościowej ustawodawca przewidział utrzymanie uprzywilejowanych świadczeń emerytalnych na dotychczasowych zasadach (art. 15b ust. 3 i 4 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, dodany przez art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r.). W opinii Trybunału prawa emerytalne nabyte przez adresatów kwestionowanych przepisów zostały nabyte niegodziwie. Nie można bowiem uznać celów i metod działania organów bezpieczeństwa Polski Ludowej za godziwe.

W związku z powyższym, służba w instytucjach i organach państwa, które systemowo naruszały przyrodzone prawa człowieka i rządy prawa nie może w demokratycznym państwie prawnym uzasadniać roszczeń do utrzymania uzyskanych wcześniej przywilejów. Zdaniem Trybunału ustawodawca, ograniczając w zakwestionowanych przepisach niesłusznie nabyte przywileje emerytalne funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, sięgnął do środka adekwatnego dla uzyskania usprawiedliwionego celu, uczynił to zarazem w sposób możliwie najmniej uciążliwy dla adresatów zakwestionowanych norm.

Sąd Okręgowy przywołał także i te fragmenty z uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, które dotyczą ochrony praw nabytych a także odnoszących się do naruszenia przepisów prawa międzynarodowego a następnie przedstawił strukturę służby bezpieczeństwa podając, iż Biuro W zostało rozwiązane Zarządzeniem Nr (...). z 30 maja 1989 r. i włączone do Departamentu (...) MSW, który funkcjonował do dnia 31 lipca 1990 r. i uległ likwidacji na podstawie ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa. Biuro W jako poprzednik Departamentu (...) podlega pod zapis zawarty w art. 2, ust. 3 ustawy o ujawnianiu informacji stanowiący, iż „Jednostkami Służby Bezpieczeństwa, w rozumieniu ustawy, są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa, oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami". Zatem bezspornie, według Sądu I instancji, jednostka, w której odwołująca pełniła służbę była jednostką służby bezpieczeństwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r.

Wskazał również Sąd Okręgowy na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2011 roku (II UZP 2/11) stwierdzającą, iż „za każdy rok pełnienia służby w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (jednolity tekst: Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 ze zm.), emerytura wynosi 0,7% podstawy jej wymiaru (art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Anty korupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67 ze zm.), co oznacza, że wysokość emerytury wyliczanej wyłącznie za okresy pełnienia takiej służby może być niższa od 40% podstawy wymiaru tego świadczenia." - całkowicie ją podzielając.

W ocenie Sądu, brak jest natomiast przesłanek do zaliczenia do okresu służby w organach bezpieczeństwa państwa okresu przebywania na urlopie bezpłatnym z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie 2 maja 1979 r. do 1 listopada 1979 r. Korzystanie z urlopu bezpłatnego, wywodzi Sąd, nie przebiega równolegle z pełnieniem służby lecz stanowi autentyczną przerwę w służbie, wywołującą określone skutki praktyczne - brak uposażenia, a nawet odebranie legitymacji służbowej. Zgodnie z art. 45 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o służbie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej (tj. Dz. U. z 1973 r. Nr 23, póz. 136) funkcjonariuszowi - kobiecie przysługują szczególne uprawnienia przewidziane dla pracownicy według przepisów prawa pracy. Do tych uprawnień niewątpliwie należało prawo do opieki nad dzieckiem w ramach urlopu bezpłatnego gdy przepisy nie przewidywały jeszcze urlopu wychowawczego. Problem kwalifikacji urlopu bezpłatnego jako okresu służby może być rozstrzygnięty na zasadach ogólnych, bez potrzeby oczekiwania rozwiązań szczególnych, odnoszących się do sytuacji wyjątkowych, powstałych na tle służby kobiet w resorcie zdominowanym przez mężczyzn. W ocenie Sądu, odnotowanie w przebiegu całej służby pełnionej w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. odrębnego okresu, będącego bez wątpienia urlopem bezpłatnym i zrywającego dotychczasową więź ze służbą uzasadnia odmienną jego ocenę jako niespełniającego kryterium powołanego przepisu. Takiej ocenie nie sprzeciwia się formalne pozostanie funkcjonariuszem Departamentu (...) (winno być W) w MSW, ponieważ decydujące znaczenie powinno mieć faktyczne pełnienie służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990. Z dotychczasowego orzecznictwa, dotyczącego ponownego ustalenia wysokości emerytury policyjnej można wyprowadzić wniosek o możliwości czasowego zerwania związku ze służbą w organach bezpieczeństwa państwa mimo formalnego zachowania statusu funkcjonariusza danej służby. Jako przykład można podać liczne przypadki studiów w Wyższej Szkole (...) w L. odbywane przez funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa, (podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 12 stycznia 2012 r. sygn. akt III AUa 1211/11)

Także, podaje Sąd, brak jest przesłanek do zaliczenia do okresu służby w organach bezpieczeństwa państwa okresu szkolenia w Szkole Chorążych przy Wyższej Szkole (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L. w okresie od 1 października 1976 r. do 31 maja 1978 r. Zgodnie z decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 30 czerwca 1975 r. utworzono trzy szkoły chorążych MO: Szkołę Chorążych MO w Ł. (organizacyjnie podporządkowaną Komendantowi Ośrodka Doskonalenia Kadr Kierowniczych MSW w Ł.), szkoląca na potrzeby MO; Szkołę Chorążych MO z siedzibą w W. (organizacyjnie podporządkowana Komendantowi Wyższej Szkole Oficerskiej im. Feliksa Dzierżyńskiego), szkolącą na potrzeby SB; Szkołę Chorążych MO w W. (wcześniejszy Ośrodek Nauczania Obserwacji MSW), szkoląca na potrzeby służby obserwacji (SB). Początkowo była to samodzielna jednostka organizacyjna jednak z dniem 1 maja 1976 r. zarządzeniem organizacyjnym 023/org. Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 maja 1976 r. (kopia dokumentu w załączeniu) została włączona w struktury Wyższej Szkoły Oficerskiej MSW. Obydwie warszawskie Szkoły Chorążych były zatem strukturalnie podporządkowane Wyższej Szkole Oficerskiej MSW. Odnośnie kwalifikowania Wyższej Szkoły Oficerskiej im. F. Dzierżyńskiego w L. do organów bezpieczeństwa PRL w rozumieniu art. 2 ustawy o ujawnianiu (…) stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 18 listopada 2009 r., sygn. akt. 11 AKa 322/09 odnosząc w jego treści rozważania wprost do tego podmiotu. Wskazał on, iż „Wyższej Szkoły Oficerskiej z L. nie można uznać za organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, bo chociaż mieści się w katalogu instytucji wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy lustracyjnej nie odpowiada kryteriom sformułowanym w art. 2 ust. 3 tej ustawy".

Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu tego wyroku przypomniał, podaje Sąd I instancji, że zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy lustracyjnej jednostkami Służby Bezpieczeństwa, w rozumieniu tej ustawy, są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami i wskazał, iż Wyższa Szkoła Oficerska w L. nie została z mocy prawa rozwiązana z chwilą utworzenia (...) albowiem została zniesiona ponad 10 miesięcy wcześniej i to na podstawie art. 3 ustawy z dnia 31 marca 1965 r. o wyższym szkolnictwie wojskowym.

Skoro zatem WSO w L. nie może zostać uznana za organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, do którego w tym zakresie odsyła ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji /.../ to okres zaliczenia w etatowy stan podchorążych szkoły podległej (...), jakim jest Szkoła Chorążych, nie może być utożsamiany z okresem „pełnienia służby w organach bezpieczeństwa państwa", o którym mowa w art. 15 b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji /.../ i nie może skutkować obniżeniem wskaźnika podstawy wymiaru emerytury z 2,6 % do 0,7 %.

W związku z powyższym Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w części dotyczącej okresu pozostawania przez E. K. w Szkole Chorążych przy (...) w L. w okresie od 1 października (...). do 31 maja (...) r. oraz w okresie przebywania na urlopie bezpłatnym z tytułu opieki nad dzieckiem od 2 maja (...)r. do 1 listopada (...) w ten sposób, że te okresy służby uznał za niebędące okresami służby w organach bezpieczeństwa i zaliczył je do stażu emerytalnego według współczynnika 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok służby.

W pozostałym zakresie Sąd odwołanie oddalił, podnosząc, że nie sposób stwierdzić, że odwołująca w okresie od dnia 1 listopada 1979 r. kiedy została odwołana z urlopu bezpłatnego, do dnia zwolnienia ze służby z dniem 15 listopada 1979 r. nie pełniła służby w jednostce macierzystej.

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1 i 2 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 3 sentencji wyroku na podstawie art. 102 k.p.c. uznając, iż charakter sprawy uzasadnia odstąpienie od obciążania odwołującej kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego.

Apelację od punktu pierwszego wyroku złożył Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności:

1. art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) poprzez niezastosowanie przez Sąd I Instancji wskazanego przepisu do okresu służby odwołującej w Szkole Chorążych przy (...) w L. od 1 października (...). do 31 maja(...) oraz okresu przebywania na urlopie bezpłatnym od 2 maja 1979 r. do 1 listopada 1979 r.,

2. art. 15b ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) oraz ich rodzin poprzez niewłaściwe zastosowanie wskazanego przepisu do okresu służby odwołującej w Szkole Chorążych przy (...) w L. od 1 października(...). do 31 maja (...). oraz okresu przebywania na urlopie bezpłatnym od 2 maja 1979 r. do 1 listopada 1979 r.,

3. art. 13a ust. 1 i 5 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) oraz ich rodzin poprzez ich niezastosowanie,

4. § 14 ust. 1 pkt 1 i § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 października 2004 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji (…) (Dz. U. Nr 239, poz. 404 z późn. zm.) poprzez ich niezastosowanie,

5. art. 2 ust. 1 pkt 5 oraz ust. 3 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 z późn. zm.) poprzez błędną ich interpretację polegającą na niezaliczeniu Szkoły Chorążych przy (...) w L. do jednostek Służby Bezpieczeństwa.

Ponadto zarzucił naruszenie następujących przepisów prawa procesowego tj.:

1. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegające na ustaleniu, wbrew treści przekazanej przez Instytut Pamięci Narodowej (...) o przebiegu służby Nr (...), iż okres służby odwołującej w Szkole Chorążych przy (...) w L. od 1 października (...). do 31 maja (...) oraz okres przebywania na urlopie bezpłatnym od 2 maja (...). do 1 listopada (...). nie były służbą w organach bezpieczeństwa państwa,

2. art. 244 § 1 k.p.c. polegające na ustaleniu, wbrew treści dokumentu urzędowego, iż okres służby odwołującej w Szkole Chorążych przy (...) w L. od 1 października (...). do 31 maja (...) oraz okres przebywania na urlopie bezpłatnym od 2 maja (...). do 1 listopada (...). nie były służbą w organach bezpieczeństwa państwa.

Wskazując na te zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej pkt 1 i oddalenie odwołania w całości ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej pkt 1 wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie na rzecz pozwanego organu rentowego kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji szczegółowo uzasadnił sformułowane wyżej zarzuty.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył co następuję:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do przepisu art. 378 § 1 k.p.c. Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji a w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.

W rozpoznawanej sprawie nie doszło do nieważności postępowania a zatem Sąd Apelacyjny obowiązany jest do ustosunkowania jedynie do zarzutów apelacji wniesionej prze Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W..

Sąd Apelacyjny przypomina, że na mocy art. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. nr 24, poz. 145) po art. 13 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67, z późn. zm.) wprowadzono art. 13 a.

Przepis ust. 1 art. 13a stanowi – „Na wniosek organu emerytalnego właściwego według niniejszej ustawy, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu sporządza na podstawie posiadanych akt osobowych i, w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, przekazuje organowi emerytalnemu informację o przebiegu służby wskazanych funkcjonariuszy w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów”. Natomiast zgodnie z ust. 5 i 6 tego artykułu, przekazana przez IPN informacja o przebiegu służby jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzonym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, o których mowa w art. 12 i do tej informacji nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, a zatem nie podlega ona w żadnej formie zaskarżeniu w postępowaniu administracyjnym.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 11 stycznia 2012 r. (Sygn. akt K 36/09) orzekł iż „Art. 13a ust. 6 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) jest zgodny z art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. W uzasadnieniu swojego wyroku Trybunał m. in wskazał, iż „ … jeśli decyzja organu emerytalnego zostanie zaskarżona, to o ostatecznym ukształtowaniu praw emerytalnych byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL można dopiero mówić po przeprowadzeniu stosownego postępowania przed sądem powszechnym. Należy podkreślić, że sąd powszechny nie ogranicza się w takim wypadku do kontroli decyzji organu emerytalnego z punktu widzenia jej legalności, jak ma to miejsce w przypadku kontroli dokonywanej przez sąd administracyjny. Wręcz przeciwnie – sąd powszechny rozstrzyga merytorycznie co do istoty sprawy.

Nie ulega więc wątpliwości, że w toku postępowania sądowego, z zastosowaniem wszelkich środków dowodowych, może nastąpić także weryfikacja informacji, o której mowa w art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Dla oceny przez sąd zasadności obniżenia świadczenia emerytalnego byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL nieodzowne jest ustalenie stanu faktycznego mającego bezpośredni wpływ na ponowne ustalenie przez organ emerytalny świadczeń w tym zakresie. Sąd powszechny ma zatem obowiązek oceny całego materiału dowodowego łącznie z treścią informacji IPN”.

Tym samym zaświadczenie Instytutu Pamięci Narodowej o przebiegu służby osoby pełniącej ją w organach bezpieczeństwa państwa nie może wiązać sądu ubezpieczeń społecznych, który rozpoznaje sprawę, w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ponownie przeliczającej wysokość emerytury, w zakresie zarówno co do przebiegu służby jak i kwalifikacji określonego okresu służby jako pełnienia jej w organach bezpieczeństwa państwa.

Analizując akta personalne E. K., dowód z których Sąd Apelacyjny przeprowadził, znajdujemy w nich świadectwo ukończenia Szkoły Chorążych Służby Bezpieczeństwa, do której uczęszczała w okresie od (...)do 27 maja (...). oraz wniosek o nadanie stopnia MO jak i opinię służbową z tego okresu. Na tych dokumentach znajdujemy adnotacje, że zostały sporządzone przez Komendanta tej szkoły. Ponadto z tzw. Karty Przeniesienia wynika, że została ona wystawiona przez Kierownika Sam. Sekcji Kadr (...) w L. i zawarto w niej także informację o przeniesieniu jej na nowe stanowisko z dniem (...). zgodnie z zarządzeniem (...) z dnia(...). Słusznie więc Sąd Okręgowy przyjął, że E. K. w okresie od (...). (...). była słuchaczem Szkoły Chorążych Służby Bezpieczeństwa a z analizy jej akt personalnych nie można wyprowadzić wniosku aby naukę w tej szkole pobierała w systemie zaocznym równocześnie wykonując obowiązki służbowe w Biurze W. Brak na tę okoliczność żadnych dowodów a wprost przeciwnie, z opinii wystawionej w dniu(...)., można wyprowadzić wniosek, iż była ona słuchaczem stacjonarnym.

Z nadesłanych przez IPN aktów prawnych do sprawy III AUa 2239/12 Sądu wynika, że Szkoła Chorążych została utworzona na mocy decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 30 czerwca 1975 r. w sprawie utworzenia szkół chorążych Milicji Obywatelskiej. Decyzja ta wydana została na podstawie delegacji ustawowej z art. 7 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o służbie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej (Dz. U. z 1973 r.. nr 23, poz. 136). W § 1 tej decyzji postanowiono - „Utworzyć Szkołę Chorążych Milicji Obywatelskiej z siedzibą w W., organizacyjnie podporządkowaną Komendantowi Wyższej Szkoły Oficerskiej im. Feliksa Dzierżyńskiego”. Szkoła ta miała przygotowywać kadry dla SB.

Zarządzeniem Organizacyjnym nr (...) O. z dnia 13 maja 1976 r. Minister Spraw Wewnętrznych zarządził, aby Komendant Wyższej Szkoły Oficerskiej MSW im. F. Dzierżyńskiego w L. wprowadził z dniem 1 maja 1976 r. w etacie (...) (...) zmiany polegające na włączeniu, między innymi jako komórki organizacyjnej, Szkoły Chorążych w W. o konkretnym stanie etatowym wraz ze słuchaczami nieetatowymi. Ponadto w pkt II ust. 2 zarządzenia postanowiono, że w kontaktach na zewnątrz resortu Szkoła Chorążych MSW w W. występuje jako „Ośrodek Szkolenia Gwardyjskiego Pionu Sportowego w W.”.

Z informacji z dnia 23 sierpnia 1976 r., przygotowanej przez Dyrektora Departamentu (...) i (...) Zawodowego (...) oraz Dyrektora Departamentu Organizacyjnego MSW, dotyczącej organizacji szkół chorążych i zasad kształcenia w nich funkcjonariuszy MO wynika, że Minister Spraw Wewnętrznych utworzył trzy szkoły, w tym Szkołę Chorążych z siedzibą w W. kształcącą funkcjonariuszy na potrzeby Służby Bezpieczeństwa, wchodzącą w skład struktury organizacyjnej (...) im. F. Dzierżyńskiego. Kształcenie funkcjonariuszy odbywało się systemem stacjonarnym, co do zasady trwało dwa lata z podziałem na cztery semestry z możliwością zwolnienia z odbywania części przeszkolenia. Ponadto z tej informacji wynika, że w programach szkoły chorążych kształcącej funkcjonariuszy na potrzeby SB uwzględniało się specjalizacje dla poszczególnych pionów A, C, (...), W, (...) i ogólnooperacyjną.

Skoro więc Szkoła Chorążych z siedzibą w W. została włączona do struktury Wyższej Szkoły Oficerskiej MSW im. F. Dzierżyńskiego w L. i stanowiła jej część, a kształcenie odbywało się w systemie stacjonarnym, to Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że do Szkoły Chorążych znajduje zastosowanie w całej rozciągłości, w zakresie kwalifikacji jednostki organizacyjnej jako organu bezpieczeństwa państwa, argumentacja dotycząca Wyższej Szkoły Oficerskiej im. Feliksa Dzierżyńskiego.

Natomiast (...) w L. została powołana na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 września 1972 r. w sprawie utworzenia wyższej szkoły oficerskiej resortu spraw wewnętrznych (Dz. U. nr 38, poz. 248), które to rozporządzenie wydane zostało na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 2 ust. 1 oraz art. 5 ust. 8 ustawy z dnia 5 listopada 1958 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 1969 r. Nr 4, poz. 31, ze zm.).

Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia (§1) utworzonej Wyższej Szkole Oficerskiej nadano imię F. D. (2). W § 2 podano, iż prowadzi ona działalność dydaktyczno-wychowawczą o specjalizacji prawno-administracyjnej oraz ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego kształcąc i wychowując kadry na potrzeby resortu spraw wewnętrznych, przygotowywane do objęcia stanowisk oficerskich. Dalej postanowiono, że program nauczania przedmiotów zawodowych ustala Minister Spraw Wewnętrznych a ramowy program nauczania w zakresie nauk innych, niż zawodowe, ustala Minister Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Kontrolę i ocenę realizacji nauczania w zakresie przedmiotów innych niż zawodowe przeprowadza się z udziałem przedstawicieli Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Treść tego aktu prawnego nie daje podstaw do sytuowania Szkoły jako jednostki (instytucji centralnej) Służby Bezpieczeństwa.

Szkoła ta miała statut nadany zarządzeniem nr 139/72 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 grudnia 1972 r. w którym podano, że jest samodzielną jednostką organizacyjną w strukturze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, jednakże jego lektura także nie wskazuje, aby była ona instytucją centralną SB.

Wyższa Szkoła Oficerska im. Feliksa Dzierżyńskiego w L. została zniesiona na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
10 czerwca 1989 r. w sprawie zniesienia wyższych szkół oficerskich nadzorowanych przez Ministra Spraw Wewnętrznych (Dz. U. nr 37, poz. 204), wydanego na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 31 marca 1965 r. o wyższym szkolnictwie wojskowym (Dz. U. z 1987 r. Nr 27, poz. 156). W § 1 tego rozporządzenia postanowiono, iż z dniem 30 września 1989 r. znosi się: 1) Wyższą Szkołę Oficerską im. Feliksa Dzierżyńskiego,

2) Wyższą Szkołę Oficerską im. Generała Franciszka J.-W..

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny rozpoznający niniejszą sprawę nie zgadza się ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wyrażonym w wyroku z dnia 18 listopada 2009 r., sygn. akt II AKa 322/09 (POSAG 2010/1/198, LEX 563028), w którym Sąd ten przyjął – „Wyższej Szkoły Oficerskiej z L. nie można uznać za organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, bo chociaż mieści się w katalogu instytucji wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy lustracyjnej nie odpowiada kryteriom sformułowanym w art. 2 ust. 3 tej ustawy” - w części uznającej WSO w L. za instytucję wymienioną w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy. Sąd Apelacyjny w Gdańsku, formułując bowiem tezę, iż WSO w L. mieści się w katalogu instytucji wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy lustracyjnej (przepis ten mówi o - instytucjach centralnych Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległych im jednostkach terenowych w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych) odniósł się do aktów prawnych niższego rzędu takich, jak: regulamin rady programowej szkoły oraz programów jej nauczania, a także do opracowań funkcjonariuszy tej uczelni. Sąd Apelacyjny w odniesieniu do tej kwestii w pełni akceptuje stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażone w wyroku z dnia 14 maja 2010 r. (II AKa 108/10, Apel.-W-wa 2010/4/16, KZS 2011/7-8/85, LEX 832778), iż „Źródła prawa, możliwe do zastosowania przy analizie statusu Wyższej Szkoły (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych nie pozwalają na uznanie tej Szkoły za instytucję centralną Służby Bezpieczeństwa w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa”. Stanowisko to jest trafne, zwłaszcza, gdy się zważy, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 11 maja 2007 r. (K 2/07, OTK-A 2007/5/48) odrzucił możliwość interpretowania normy ustawowej poprzez odwoływanie się do aktów będących dokumentami tajnymi i podkreślił, że zasadą w państwie prawa jest, że pojęcia ustawowe determinują treść pojęć używanych w aktach niższego rzędu a nie odwrotnie. Podobnie stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 czerwca 2000 r. (I KZP 15/00, LEX 40508).

Za uznaniem WSO w L. za centralną jednostkę Służby Bezpieczeństwa nie przemawia również instrukcja Przewodniczącego Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej z dnia 25 czerwca 1990 r., gdzie podaje się, kogo uznaje się za funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa. Instrukcja ta jako akt niższego rzędu, i kwalifikujący ex post kogo należy uznać za funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, nie może przemawiać za przyjęciem, że słuchacz omawianej szkoły był funkcjonariuszem Służby Bezpieczeństwa.

Wyższa Szkoła Oficerska im. Feliksa Dzierżyńskiego w L. została zniesiona na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
10 czerwca 1989 r. w sprawie zniesienia wyższych szkół oficerskich nadzorowanych przez Ministra Spraw Wewnętrznych z dniem 30 września 1989 r.

Zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych 50/89 z dnia 21 czerwca 1989 r. w sprawie utworzenia wydziałów zamiejscowych Akademii Spraw Wewnętrznych z dniem 1 października 1989 r. utworzono:

- Wydział Bezpieczeństwa Państwa w L. i

- Wydział Porządku Publicznego w S..

Nie można jednak przyjąć, jak w wielu sprawach twierdzi IPN, że WSO została przekształcona w Wydział (...) Państwa Akademii Spraw Wewnętrznych, bowiem wtedy już nie istniała, gdyż została zniesiona. Nie była więc poprzedniczką prawną Akademii Spraw Wewnętrznych, jej wydziału zamiejscowego. Być może na bazie WSO w L. utworzono Wydział (...) Państwa w L., jednakże nie istniało żadne następstwo prawne zwłaszcza, gdy się zważy, iż Wyższa Szkoła Oficerska w L. została utworzona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 września 1972 r., zniesiona na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 czerwca 1989 r., a wydziały zamiejscowe Akademii Spraw Wewnętrznych utworzono aktem niższego rzędu - zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych 50/89 z dnia 21 czerwca 1989 r. w sprawie utworzenia wydziałów zamiejscowych.
O ewentualnym następstwie prawnym można by mówić, gdyby akty prawne były tożsame, gdy tymczasem wydziały zamiejscowe Akademii Spraw Wewnętrznych utworzono aktem prawnym niższego rzędu niż utworzono i zniesiono WSO w L.. Dlatego też nie jest do zaakceptowania pogląd, że następcą WSO w L. był wydział zamiejscowy Akademii Spraw Wewnętrznych.

Jak wynika z wyżej przytoczonej tezy wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, Sąd ten uznał, iż WSO w L. nie odpowiada kryteriom sformułowanym w art. 2 ust. 3 ustawy lustracyjnej i dlatego nie można jej uznać za organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 tej ustawy.

Należy podzielić stanowisko tego Sądu, iż WSO w L. nie podlegała rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa. Jak już wskazano, omawiana szkoła została zniesiona z dniem 30 września 1989 r. natomiast (...) został utworzony na mocy ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r., która weszła w życie z dniem 10 maja 1990 r. (ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa Dz. U. (tekst jednolity: Dz. U. z 1999 r. nr 51, poz. 526 ze zm.). Na mocy art. 130 tej ustawy Minister Spraw Wewnętrznych miał zorganizować Urząd Ochrony Państwa w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Tym samym WSO w L. została zlikwidowana zanim jeszcze uchwalono ustawę o Urzędzie Ochrony Państwa i zorganizowano ten Urząd.

Natomiast Akademia Spraw Wewnętrznych została zniesiona na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1990 r. w sprawie utworzenia Wyższej Szkoły Policji oraz zniesienia Akademii Spraw Wewnętrznych (Dz. U. nr 64, poz. 373) z dniem 1 października 1990 r., a więc już po utworzeniu UOP. Jednakże jak już wywiedziono, WSO w L. nie była poprzedniczką ASW, w szczególności jej wydziału zamiejscowego, a mianowicie Wydziału (...) Państwa w L.. Tym samym nie spełnia kryterium określonego w art. 2 ust. 3 ustawy o ujawnianiu informacji.

Sąd Apelacyjny rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela stanowisko cytowanego już wyżej Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażone w wyroku z dnia 14 maja 2010 r., w którym Sąd ten wskazał też „ Wobec tego, że Szkoła nie odpowiada też kryteriom sformułowanym w art. 2 ust. 3, nie spełnia żadnego z warunków koniecznych do uznania jej za organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ust. 1 in principio wymienionej ustawy”.

Wprawdzie powyższe orzeczenie zapadło przy rozpoznawaniu sprawy lustrowanego, jednakże przepis art. 15b ustawy zaopatrzeniowej odnosi się i ma zastosowanie do osób, które pełniły służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy o ujawnianiu informacji.

Ponadto Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia
9 grudnia 2011 r. w sprawie II UZP 10/11 odmawiającego odpowiedzi na pytanie prawne Sądu Apelacyjnego w Warszawie wskazał, iż nie powinno być rozbieżności w wykładni tych samych przepisów (art. 2 ust. 1 pkt 5 i ust. 3 ustawy lustracyjnej) między różnymi sądami, choćby ich wykładni dokonywano raz na potrzeby procesów lustracyjnych a innym razem na potrzeby rozstrzygania odwołań od decyzji organu emerytalnego resortu spraw wewnętrznych przez sądy ubezpieczeń społecznych. Sąd Najwyższy zaznaczył również, odwołując się do ukształtowanej już od wielu lat linii orzecznictwa sądów karnych rozpoznających sprawy lustracyjne, iż przepis art. 2 ustawy lustracyjnej nie może być interpretowany rozszerzająco, czego w istocie dokonał Sąd Okręgowy.

Skoro zatem Wyższa Szkoła Oficerska w L. nie była organem bezpieczeństwa państwa, okres pozostawania nieetatowym słuchaczem w systemie stacjonarnym Szkoły Chorążych, znajdującej się w strukturach WSO w L., winien być, przy ustalaniu wysokości emerytury policyjnej, liczony po 2,6% podstawy jej wymiaru za każdy rok, jak stanowi art. 15b ust. 1 pkt 2 ustawy zaopatrzeniowej.

Tym samym Sąd Okręgowy słusznie, w odniesieniu do czasokresu służby E. K. od 1 października (...) do 31 maja (...)., zmienił zaskarżoną decyzję a także w zakresie liczenia również okresu od 1 maja (...) r. do 1 listopada (...) r. gdy wnioskodawczyni korzystała z urlopu bezpłatnego udzielonego jej celem opieki nad dzieckiem na co wskazał Instytut Pamięci Narodowej w informacji o przebiegu służby E. K. nadesłanej na żądanie Sądu Okręgowego (k-27 a.s.). Z akt personalnych wnioskodawczyni nie wynika zaś aby w powyższym okresie wykonywała jakiekolwiek zadania służbowe przypisane do zajmowanego stanowiska.

Na mocy art. 45 ( w brzmieniu od 1 stycznia 1975 r.) ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o służbie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej (t. j. Dz. U. z 1973 r. nr 23, poz. 136 ze zm.), funkcjonariuszowi – kobiecie przysługiwały szczególne uprawnienia przewidziane dla pracownicy według przepisów prawa pracy. Natomiast po wejściu w życie, od dnia 1 stycznia 1986 r. ustawy z dnia 31 lipca 1985 r. o służbie funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. nr 38, poz. 181 ze zm.), w jej art. 55 postanowiono: „Funkcjonariuszowi - kobiecie przysługują szczególne uprawnienia przewidziane dla pracownicy według przepisów prawa pracy, jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej.”.

Sąd Apelacyjny stwierdza, że już w Uchwale Nr 13 Rady Ministrów z dnia 14 stycznia 1972 r. w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących, opiekujących się małymi dziećmi (M.P.1972.5.26), wydanej w porozumieniu z Centralną Radą Związków Zawodowych uchwalono, w § 1, że pracownica, która jest zatrudniona w danym zakładzie pracy co najmniej 12 miesięcy, może wystąpić do zakładu o udzielenie jej, po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, nieprzerwanego urlopu bezpłatnego w wymiarze do 3 lat, w celu umożliwienia jej sprawowania opieki nad dzieckiem, najdłużej jednak do ukończenia przez nie 4 lat życia a zakład pracy obowiązany jest udzielić pracownicy urlopu bezpłatnego w terminie przez nią wskazanym i po zakończeniu tego urlopu zatrudnić ją na stanowisku równorzędnym pod względem wynagrodzenia.

Po wejściu w życie, z dniem 1 stycznia 1975 r. Kodeksu Pracy, stosownie do zapisu art. 186 § 1 (przepis ten był nowelizowany jednak jego podstawowa zasada jest nadal zachowana) - zakład pracy na wniosek pracownicy jest obowiązany udzielić jej urlopu bezpłatnego w celu sprawowania opieki nad małym dzieckiem.

Na mocy delegacji ustawowej zawartej w art. 186 § 2 Kodeksu Pracy, Rada Ministrów wydała w dniu 29 listopada 1975 r. rozporządzenie w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących, opiekujących się małymi dziećmi (Dz.U.1975.43.219) i już wówczas pracujące matki mogły skorzystać z urlopu bezpłatnego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem (nie posługiwano się jeszcze wówczas określeniem – urlop wychowawczy niemniej cel takiego urlopu bezpłatnego był taki sam.).

Następnie, w oparciu o taką samą podstawę prawną, Rada Ministrów w dniu 17 lipca 1981 r. wydała rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (tekst jednolity: Dz. U. z 1985 r. nr 2, poz. 10 ze zm.). Zgodnie z § 18 tego rozporządzenia okres urlopu wychowawczego w wymiarze nie przekraczającym 6 lat uważany był za okres równorzędny z okresem zatrudnienia w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin oraz przepisów o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

W związku z powołanymi wyżej uregulowaniami zawartymi w ustawie o służbie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej oraz w ustawie o służbie funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, okres urlopu wychowawczego w związku z opieką nad dzieckiem należy traktować jako okres służby funkcjonariusza – kobiety, czyli okres pozostawania w stosunku służbowym. Okres służby a także okres służby równorzędnej, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…), stanowi wysługę emerytalną.

Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że okres urlopu wychowawczego udzielonego funkcjonariuszce organów bezpieczeństwa państwa w celu sprawowania opieki nad małym dzieckiem winien być uznany za okres, w którym funkcjonariuszka nie pełni służby w organach bezpieczeństwa państwa (podobnie jak pracownica nie świadczy w tym okresie pracy) w rozumieniu art. 15b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej. Według Sądu Apelacyjnego, skoro w okresie korzystania z urlopu wychowawczego pracownik jest zwolniony z obowiązku świadczenia pracy, to korzystająca z takiego urlopu funkcjonariuszka jest zwolniona z wykonywania obowiązków służbowych. Pozostaje ona w stosunku służby, zachowując status funkcjonariuszki, jednakże nie realizuje zadań przynależnych do określonego stanowiska służbowego, tym samym nie pełni służby w organie bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 15b ust. 1 in principio ustawy, skoro realizacja zadań na stanowisku służbowym prawnie została jej odjęta.

Sąd Apelacyjny uważa, że pojęciu pełnienia służby w organie bezpieczeństwa państwa, jakim posługuje się art. 15b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej, nie można przypisać innego znaczenia, niż faktyczne wykonywanie obowiązków związanych ze stanowiskiem zajmowanym w organie bezpieczeństwa państwa, z takim skutkiem, że znajdujące prawną podstawę zwolnienie z obowiązku realizacji zadań i ich niewykonywanie, oznacza brak możliwości przyjęcia, iż miało miejsce pełnienie służby w organie bezpieczeństwa państwa.

Trybunał Konstytucyjny w powoływanym i obszernie cytowanym przez Sąd Okręgowy wyroku z dnia 24 lutego 2010 r. stwierdził, „(…) że ustawodawca miał wynikające z wartości konstytucyjnych prawo do negatywnej oceny organów bezpieczeństwa Polski Ludowej. Pozwalało to ustawodawcy na przyjęcie regulacji, której celem byłoby zniwelowanie niesłusznie nabytych przywilejów funkcjonariuszy tych organów objętych szczególnym systemem zaopatrzenia emerytalnego w stosunku do innych osób objętych tym systemem.”. Względy wykładni celowościowej prowadzą do wniosku, że ograniczenie wysokości świadczeń emerytalnych nie może dotyczyć funkcjonariuszy , którzy li tylko formalnie pozostawali w służbie w jednostce organizacyjnej kwalifikowanej jako organ bezpieczeństwa państwa, ale winno obejmować tych, którzy rzeczywiście pełnili służbę w tych organach realizując obowiązki przypisane do stanowisk, które mieściły się w danej strukturze organizacyjnej. Skoro byli funkcjonariusze ponoszą konsekwencje pełnienia służby w organach bezpieczeństwa państwa, ze względu na rolę tych organów, to konsekwencje te winny rozciągać się wyłącznie na okresy służby pełnionej faktycznie, wykonywanej, na okresy uczestniczenia w realizowaniu przez te organy ich funkcji.

Z tych też względów Sąd Apelacyjny uznał, że także w okresie korzystania z urlopu bezpłatnego celem opieki nad dzieckiem wnioskodawczyni nie pełniła służby w organach bezpieczeństwa państwa i wobec tego i ten okres winien być liczony w wymiarze 2,6% postawy wymiaru za każdy rok służby stosownie do art. 15b ust. 1 pkt 2 ustawy zaopatrzeniowej.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny w Warszawie na mocy art. 385 k.p.c. orzekł jak w wyroku.

Sędziowie PRZEWODNICZĄCY

(...)

(...)

(...)