Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wrocław, dnia 22 września 2023 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu X Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Wojciech Łukowski

Protokolant:Wojciech Mścichowski

po rozpoznaniu w 15 września 2023 r. we Wrocławiu

na rozprawie sprawy

z powództwa (...) Spółki Akcyjnej we W.

przeciwko M. K. i P. K.

o zapłatę

na skutek zarzutów wniesionych przez pozwanych od nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu w dniu 21 lutego 2023 r. pod sygnaturą X GNc 132/23

I. w całości utrzymuje w mocy nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu w dniu 21 lutego 2023 r. pod sygnaturą X GNc 132/23 i oddala zarzuty;

II. zasądza od pozwanych na rzecz strony powodowej kwotę 1800 złotych tytułem zwrotu dalszych kosztów postępowania wywołanych wniesieniem zarzutów.

Sygn. akt X GC 563/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 9 grudnia 2022 r. strona powodowa (...) S.A. we W. (KRS (...)) wniosła o zasądzenie solidarnie od pozwanych M. K. i P. K. nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla kwoty 98 151,75 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty oraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych (k. 2 – 6).

W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że jest posiadaczem weksla wystawionego przez pozwanych na zlecenie powoda. Weksel ten został wypełniony na kwotę 106 321,46 zł, a termin płatności weksla minął w dniu 3 kwietnia 2019 r. Weksel został wystawiony na zabezpieczenie umowy (...), jaką pozwani zawarli z powodem w dniu 10 października 2017 r. Powód, w wyniku braku płatności czynszów leasingowych, w dniu 25 sierpnia 2018 r. rozwiązał z pozwanymi umowę leasingu. Przedmiot umowy leasingu został sprzedany przez powoda w dniu 19 sierpnia 2019 r.

W dniu 25 lutego 2019 r. wierzytelność z tytułu umowy leasingu powód przelał na podstawie art. 509 i n. k.c. na rzecz (...) S.A. we W. (KRS (...)). Powód indosował także weksel. W dniu 1 lipca 2021 r. (...) S.A. we W. (KRS (...)) został przejęty przez powoda. Połączenie nastąpiło w trybie przewidzianym w art. 492 § 2 pkt 1 k.s.h. poprzez przeniesienie całego majątku (...) S.A. na powoda. Z dniem 1 lipca 2021 r. (...) S.A. została rozwiązana, a (...) S.A. wstąpił we wszelkie prawa i obowiązki (...) S.A.

Powód wyjaśnił, że do zapłaty po rozliczeniu umowy (...) pozostaje kwota 98 151,75 zł, w tym:



suma należności zafakturowanych – 3 095,47 zł;



suma zdyskontowanych czynszów do końca trwania umowy – 120 228,50 zł;



depozyt gwarancyjny – 1 152,50 zł;



karne odsetki na dzień płatności weksla – 2 675,28 zł;



minus kwota uzyskana ze sprzedaży sprzętu – 29 000,00 zł.

Mimo informacji o wypełnieniu weksla oraz wezwania do jego wykupu, pozwani nie uiścili należności.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 21 lutego 2023 r. wydanym pod sygn. akt X GNc 132/23 referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu X Wydziale Gospodarczym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (k. 60).

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwani M. K. i P. K. zaskarżyli nakaz zapłaty w całości i wnieśli o jego uchylenie oraz oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego (k. 88 – 89).

Pozwani podnieśli zarzut przedawnienia roszczeń z weksla na podstawie art. 103 w zw. z art. 70 prawa wekslowego. Pozwani wskazali, że powód poza stosunkiem pierwotnym, wynikającym z umowy leasingu, nawiązał z pozwanymi także stosunek wekslowy. Do stosunku podstawowego należy stosować reguły ogólne powszechnego prawa, w tym cywilnego, natomiast do weksli stosuje się prawo wekslowe jako lex specialis i reguły w nim zawarte. Art. 103 prawa wekslowego w zakresie przedawnienia roszczeń wekslowych odsyła do art. 70 prawa wekslowego, który w zd. 1 stanowi, że roszczenia wekslowe przeciwko akceptantowi ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech, licząc od dnia płatności weksla. Roszczenia powoda przeciwko pozwanym są roszczeniami przeciwko akceptantowi/wystawcy weksla i przedawniły się po trzech latach, licząc od dnia 3 kwietnia 2019 r., tj. w dniu 3 kwietnia 2022 r. Powództwo zostało natomiast wniesione w dniu 9 grudnia 2022 r., a więc po upływie okresu przedawnienia.

Pozwani nadmienili, że prawo wekslowe zostało przyjęte do polskiego porządku prawnego w kształcie i treści zaakceptowanej w drodze umowy międzynarodowej, tj. Konwencji w sprawie jednolitej ustawy o wekslach trasowanych i własnych, sporządzonej w Genewie dnia 7 czerwca 1930 r., a w kształcie dotyczącym art. 70 pozostaje niezmieniony od dnia wejścia w życie ustawy, tj. 1 lipca 1936 r. Jego zmiana wymagałaby zmiany tej Konwencji w trybie art. 25 ustawy o umowach międzynarodowych i ratyfikacji jako umowa międzynarodowa, co do tej pory nie miało miejsca.

W odpowiedzi na zarzuty od nakazu zapłaty (k. 103 – 105) strona powodowa podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie i wskazała, że roszczenie nie jest przedawnione. Strona powodowa wyjaśniła, że zgodnie z art. 118 zd 2. k.c., jeżeli termin przedawnienia trwa co najmniej dwa lata, to mija on nie dokładnie z upływem tego okresu, ale ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego. Przepis ten ma zastosowanie także do weksli. Mając na uwadze, że weksel został wypełniony z terminem płatności na dzień 3 kwietnia 2019 r., to termin przedawnienia z weksli upływałby ze skutkiem na dzień 31 grudnia 2022 r. Powód składając pozew dnia 9 grudnia 2022 r. przerwał bieg terminu przedawnienia, co powoduje, że dochodzone roszczenie nie jest przedawnione.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10 października 2017 r. (...) S.A. we W. (KRS nr (...)) jako leasingodawca zawarł z pozwanymi P. K. i M. K., wspólnikami spółki cywilnej (...).C. P. K., M. K. z siedzibą we W., jako leasingobiorcą umowę (...), której przedmiotem była maszyna poligraficzna – drukarka cyfrowa A. L.-801 do produkcji etykiet. Umowa została zawarta na okres 60 miesięcy licząc od daty przekazania sprzętu potwierdzonej protokołem zdawczo – odbiorczym. Wartość ofertowa przedmiotu leasingu określona została na kwotę 115 249,500 zł netto. Opłata manipulacyjna wynosiła 577,76 zł netto (710,64 zł brutto). Opłata manipulacyjna płatna była w momencie podpisania protokołu zdawczo – odbiorczego.

Zgodnie z harmonogramem finansowym, leasingobiorca zobowiązany był do zapłaty 59 miesięcznych czynszów w równej wysokości po 2 473,32 zł netto (3 042,18 zł brutto). Stawka VAT wynosiła 23 %. Depozyt gwarancyjny płatny wraz z ratą nr 59 wynosił 1 152,50 zł. Cena zbycia przedmiotu leasingu wynosiła 1 152,50 zł + VAT (zgodnie z postanowieniami OWUL). Terminy płatności kolejnych czynszów przypadały w odstępach comiesięcznych od dnia podpisania protokołu zdawczo – odbiorczego.

Stawka podstawowa wynosiła 1,66 %.

Wariant ubezpieczenia sprzętu został wybrany przez leasingobiorcę wg zapisu rozdziału VI OWUL.

Do umowy zastosowanie miały Ogólne Warunki Umowy Leasingu Operacyjnego (OWUL).

W pkt 3 OWUL wskazano, że przedmiotem umowy jest przekazanie przez leasingodawcę prawa do używania wybranego przez leasingobiorcę sprzętu w zamian za umówione opłaty leasingowe.

Leasingobiorca oświadczył, że sprzęt jest dobrem niezbędnym do prowadzenia przez niego działalności gospodarczej i będzie w tym celu wykorzystywany także po nabyciu sprzętu zgodnie z zasadami określonymi w dziale X (pkt 4 OWUL).

Przez opłaty należało rozumieć w szczególności czynsz inicjalny, czynsze leasingowe, depozyt gwarancyjny, opłaty manipulacyjne, opłaty i prowizje oraz inne należności wynikające z umowy z wyłączeniem odsetek od zaległości, a także opłaty wyrównawcze, o których mowa w rozdziale VII, w przypadku ich naliczenia. Leasingodawca zastrzegł sobie prawo do podwyższenia czynszu nr 0, stanowiącego opłatę za pierwszy miesiąc korzystania ze sprzętu. Opłaty i prowizje pobierane były zgodnie z obowiązującą tabelą opłat i prowizji (pkt 12 OWUL).

Wysokość czynszów leasingowych była zmienna i ustalana w oparciu o stawkę WIBOR dla depozytów 1-miesięcznych ustalaną jako średnia wartość tej stawki z miesiąca poprzedzającego miesiąc wystawienia faktury (stawka referencyjna). W przypadku wzrostu stawki referencyjnej leasingodawca zastrzegł sobie prawo do zastosowania aktualnej stawki WIBOR dla depozytów 1-miesięcznych z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego datę wystawienia faktury. Wysokość pierwszego miesięcznego czynszu leasingowego określona była w umowie. Stawka WIBOR dla depozytów 1-miesięcznych przyjęta do ustalenia jego wysokości była stawką podstawową. Wysokość kolejnych czynszów leasingowych, dla których wysokość odpowiedniej stawki referencyjnej różniła się od stawki podstawowej, miała ulec zmianie (podwyższeniu lub obniżeniu). Zmiana wysokości czynszu dokonana zgodnie z postanowieniami niniejszego punktu nie była uważana za zmianę umowy leasingu. Pozostałe zobowiązania finansowe leasingodawcy określał harmonogram finansowy. Wszystkie czynsze były powiększane o podatek od towarów i usług (pkt 14 OWUL).

Leasingobiorca przejął na siebie wszelkie opłaty, podatki i inne należności pozostające w bezpośrednim związku z umową leasingu operacyjnego lub sprzętem (pkt 15 OWUL).

Leasingobiorca zobowiązany był do terminowego uiszczania opłat leasingowych w terminach przewidzianych harmonogramem finansowym. Daty podane w harmonogramie były datami ostatecznymi wpływu pieniędzy na rachunek leasingodawcy. Leasingodawca zaliczał świadczenia leasingobiorcy w pierwszej kolejności na zaspokojenie należności ubocznych (odsetki, opłaty manipulacyjne itp.), a następnie na zaspokojenie opłat leasingowych, począwszy od najdawniej wymagalnej. Wcześniejsze niż określone w harmonogramie wniesienie jakiejkolwiek opłaty leasingowej traktowane miało być jako zabezpieczenie zapłaty później należnej płatności (pkt 14 OWUL).

Na żądanie leasingodawcy leasingobiorca miał wystawić weksel in blanco, który to leasingodawca mógł wypełnić w przypadku nieterminowego wnoszenia opłat leasingowych lub innego naruszenia niniejszej umowy, zgodnie z treścią deklaracji wekslowej (pkt 16 OWUL).

Sprzęt został ubezpieczony na rachunek leasingobiorcy przez leasingodawcę (pkt 22 OWUL).

W przypadku utraty, całkowitego zniszczenia lub nienaprawialnego uszkodzenia sprzętu umowa leasingu wygasała. Rozliczenie finansowe umowy następowało nie wcześniej niż z momentem wypłaty odszkodowania lub też odmowy takiej wypłaty. Z tą chwilą leasingobiorca, oprócz wymagalnych niezapłaconych płatności wobec leasingodawcy, płacił jednorazowo opłatę z tytułu utraty sprzętu. Kwotę opłaty ustalało się jako różnicę pomiędzy należnościami leasingodawcy a odszkodowaniem uzyskanym przez niego w związku z utratą, zniszczeniem lub nienaprawialnym uszkodzeniem sprzętu oraz, w przypadku kasacji, wartością netto pozostałości sprzętu. Należności leasingodawcy stanowiłu sumę zdyskontowanych czynszów pozostałych do zapłaty, których termin płatności przypadał zgodnie z harmonogramem finansowym po dniu wygaśnięcia umowy leasingu oraz wartości końcowej sprzętu netto określonej w umowie. Dyskonto obliczało się wg następującej stawki: dla umów, w których określono stawkę podstawową wg stawki podstawowej, dla pozostałych umów wg stawki WIBOR dla depozytów sześciomiesięcznych, obowiązującej w ostatnim dniu roboczym miesiąca poprzedzającego miesiąc rozwiązania umowy. Dyskonto nie dotyczyło czynszów, do których faktury wystawiono przed dniem rozwiązania umowy, jak i wartości końcowej sprzętu. Należności leasingodawcy obliczone w powyższy sposób nie mogły być niższe niż pozostały do spłaty kapitał z umowy, rozumiany jako wartość ofertowa sprzętu pomniejszona o kapitał już spłacony przez leasingobiorcę, wykazany na wystawionych przez leasingobiorcę fakturach. W przypadku gdy suma odszkodowania otrzymanego przez leasingodawcę oraz wartości netto pozostałości sprzętu była wyższa od należności leasingodawcy, to różnica miała być przelana na rachunek wskazany przez leasingobiorcę, pod warunkiem, iż leasingobiorca spłacił wszystkie należności wynikające z umowy. Leasingobiorca miał przekazać, na swój koszt, ewentualne pozostałości sprzętu leasingodawcy lub osobie przez niego wskazanej. W przypadkach opisanych w niniejszym punkcie postanowień rozdziału XI nie stosuje się (pkt 32 OWUL).

W przypadku opóźnienia w zapłacie którejkolwiek z opłat leasingowych, w tym depozytu gwarancyjnego oraz opłaty wyrównawczej w ustalonym terminie leasingobiorca ponosił odsetki w podwójnej ustawowej wysokości. Niezależnie od tego, leasingodawca mógł rozwiązać umowę leasingu bez wypowiedzenia, po uprzednim wyznaczeniu leasingobiorcy dodatkowego terminu. Koszty monitów i upomnień, w ustalonej ryczałtowo wysokości 50 zł za każdy monit lub upomnienie, ponosił leasingobiorca (pkt 47 OWUL).

W przypadku rozwiązania umowy z przyczyn wymienionych w pkt 47, leasingodawca miał prawo natychmiastowego przejęcia sprzętu oraz żądania zapłaty odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy w wysokości pozostałych opłat i kwoty równej cenie sprzedaży sprzętu wynikającej z harmonogramu finansowego. Leasingobiorca był zobowiązany do zapłaty odszkodowania w terminie 14 dni od wysłania przez leasingodawcę wezwania do zapłaty. Wysokość czynszów leasingowych do zapłaty ustalana miała być zgodnie z zasadami określonymi w punkcie 32 na dzień wysyłki wezwania do zapłaty. Odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy ustalone w powyższy sposób nie mogło być jednak niższe niż pozostałe do spłaty zdyskontowane czynsze leasingowe, rozumiane jako wartość ofertowa sprzętu pomniejszona o kapitał już spłacony przez leasingobiorcę, wykazane na wystawionych przez leasingodawcę fakturach (pkt 49 OWUL).

W przypadkach, o których mowa w pkt 49, wysokość odszkodowania pomniejszało się o korzyści faktycznie uzyskane przez leasingodawcę z tytułu zapłaty przed umówionym końcem opłat pozostałych do uiszczenia, w szczególności o cenę uzyskaną ze sprzedaży, o ile sprzedaż uda się uskutecznić w terminie nie dłuższym niż 90 dni od dnia przejęcia sprzętu. Jeżeli w tym terminie sprzętu nie uda się sprzedać, wówczas wysokość odszkodowania miała być pomniejszana o kwotę równą wycenie wartości sprzętu. Również w sytuacji, gdy sprzęt będący w posiadaniu leasingodawcy nie zostanie wystawiony na sprzedaż, wysokość odszkodowania miała być pomniejszana o kwotę równą wycenie wartości sprzętu. Wycenę sprzętu miał wykonać leasingodawca lub osoba przez niego wskazana. Jeżeli sprzęt nie został zwrócony ani też nie doszło do jego przejęcia w ciągu 10 miesięcy od dnia rozwiązania umowy, wysokość odszkodowania ustalało się bez pomniejszana go o wartość sprzętu. W takim przypadku, z chwilą upływu terminu, o którym mowa w zdaniu poprzedni, odszkodowanie stawało się należne bez dodatkowego wezwania, co nie wyłącza uprawnień leasingodawcy określonych w pkt 49 powyżej (pkt 50 OWUL).

Depozyt gwarancyjny, płatny na końcu umowy lub zgodnie z harmonogramem finansowym do umowy, miał być przeznaczony na pokrycie ewentualnych kosztów i strat określonych w pkt 34 i 47 ogólnych warunków umowy leasingu. Po zakończeniu umowy, niewykorzystana część depozytu miała zostać niezwłocznie zwrócona leasingobiorcy. Z kwoty depozytu mogły być jednak potrącane należności leasingodawcy, inne niż wynikające z utraty lub uszkodzenia sprzętu (pkt 52 OWUL).

Zgodnie z zawartą umową (pkt 15) pozwani złożyli do dyspozycji leasingodawcy weksel własny in blanco ze swego wystawienia, który leasingodawca mógł wypełnić na sumę odpowiadającą wielkości zadłużenia leasingobiorcy wobec leasingodawcy, łącznie z odsetkami oraz kosztami z jakiego bądź tytułu powstałymi, dotyczącymi umowy (...) oraz weksel ten opatrzyć datą płatności według swego uznania, zawiadamiając leasingobiorcę listem poleconym pod wskazany adres. List ten powinien być wysłany co najmniej na 7 dni przed terminem płatności weksla. Weksel był opatrzony klauzulą bez protestu. Miejscem płatności weksla była siedziba leasingodawcy.

dowód: umowa (...) z dn. 10.10.2017 r. (k. 8 – 12); kopia weksla in blanco z dn. 10.10.2017 r. (k. 102; oryginał w depozycie tut. Sądu); oświadczenie do umowy leasingu (k. 23, 24)

Pismem z dnia 25 sierpnia 2018 r., doręczonym w dniu 29 sierpnia 2018 r., strona powodowa rozwiązała umowę (...) z powodu opóźnienia w zapłacie czynszów i ich nieuiszczenia mimo wyznaczenia dodatkowego terminu, w szczególności czynszu nr 9. Jednocześnie strona powodowa wezwała pozwanych do bezwarunkowego i natychmiastowego zwrotu przedmiotu umowy.

dowód: pismo z dn. 25.08.2018 r. (k. 13); potwierdzenie odbioru (k. 14, 15)

Przedmiot leasingu został sprzedany przez stronę powodową w dniu 19 sierpnia 2019 r. za cenę 29 000,00 zł.

dowód: wydruk z systemu księgowego strony powodowej (k. 16)

(...) S.A. we W. (KRS nr (...)) nabyła od (...) S.A. w drodze umowy cesji z dnia 25 lutego 2019 r. wierzytelności, w tym wierzytelności przysługujące wobec pozwanego z tytułu umowy (...).

Pozwani zostali poinformowani o cesji.

bezsporne

Weksel wystawiony przez pozwanych na zabezpieczenie roszczeń leasingodawcy z umowy (...) indosowany został przez (...) S.A. na rzecz (...) S.A. we W..

dowód: kopia weksla in blanco z dn. 10.10.2017 r. (k. 102; oryginał w depozycie tut. Sądu); pełnomocnictwo dla W. O. (k. 26, 27); wzór podpisu W. O. (k. 28); pełnomocnictwo dla R. L. (k. 29, 30); wzór podpisu R. L. (k. 31)

(...) S.A. wypełnił indosowany przez leasingodawcę weksel.

Weksel został wypełniony na kwotę 106 321,45 zł i oznaczony terminem płatności na dzień 3 kwietnia 2019 r. oraz miejscem płatności: (...) S.A. przy pl. (...) we W..

Pismami z dnia 20 marca 2019 r., nadanymi listami poleconymi na adres pozwanej i pozwanego, (...) S.A. zawiadomił pozwanych o wypełnieniu weksla i wezwał do jego wykupienia w terminie do dnia 3 kwietnia 2019 r.

Pozwani odebrali pisma w dniu 25 marca 2019 r.

dowód: pismo z dn. 20.03.2019 r. skierowane do pozwanego, wraz z potwierdzeniem odbioru (k. 17 – 19); pismo z dn. 20.03.2019 r. skierowane do pozwanej, wraz z potwierdzeniem odbioru (k. 20 – 22)

W dniu 1 lipca 2021 r. (...) S.A. we W. (KRS (...)) został przejęty przez (...) S.A. we W. (KRS (...)). Połączenie nastąpiło w trybie art. 492 § 2 pkt 1 k.s.h. poprzez przeniesienie całego majątku (...) S.A. na (...) S.A. Z dniem 1 lipca 2021 r. (...) S.A. we W. została rozwiązana, a (...) S.A. wstąpił we wszelkie prawa i obowiązki (...) S.A.

dowód: informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców KRS dot. (...) S.A., KRS nr (...) (k. 33 – 51)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie strona powodowa (...) S.A. we W. dochodziła od pozwanych M. K. i P. K. zapłaty solidarnie kwoty 98 151,75 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty, tj. należności z weksla gwarancyjnego in blanco wystawionego przez pozwanych, który został wypełniony przez stronę powodową na kwotę odpowiadającą zadłużeniu, jakie powstało w związku z rozwiązaniem umowy (...).

Pozwani zakwestionowali roszczenie strony powodowej, podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia, wskazując, że roszczenia powoda przeciwko pozwanym są roszczeniami przeciwko akceptantowi/wystawcy weksla i przedawniły się po trzech latach (art. 70 w zw. z art. 103 Prawa wekslowego) licząc od dnia 3 kwietnia 2019 r., tj. w dniu 3 kwietnia 2022 r. Powództwo zostało natomiast wniesione w dniu 9 grudnia 2022 r., a więc po upływie okresu przedawnienia.

Stosownie do przepisu art. 70 ust. 1 Prawa wekslowego, roszczenia wekslowe przeciw akceptantowi ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech, licząc od dnia płatności wekslu. Termin ten odnosi się także do weksla in blanco, w którym data płatności została wypełniona przez wierzyciela wekslowego – art. 70 w zw. z art. 103 PrWeksl. (wyr. SN z 4.6.2003 r., I CKN 434/01, Legalis). Roszczenie z weksla własnego przeciwko wystawcy oraz poręczycielowi przedawnia się z upływem lat trzech, także wtedy, gdy weksel jako niezupełny został wręczony dla zabezpieczenia określonego roszczenia (wyr. SN z 31.1.2007 r., II CSK 426/06, Legalis).

Zgodnie z przepisem art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanych koncentrował się wokół argumentacji, wedle której do okresu przedawnienia roszczeń wekslowych, uregulowanego przepisem art. 70 Prawa wekslowego, nie znajduje zastosowania reguła ustalania końca terminu przedawnienia, o której mowa w art. 118 zd. 2 k.c.

W doktrynie do tej pory natknąć się można na nieliczne, a przy tym niejednolite wypowiedzi w tym zakresie. Wątpliwości co do zastosowania art. 118 zd. drugie k.c. do szczegółowych terminów dwuletnich bądź dłuższych wyrażają m.in. P. Zakrzewski (w: Kodeks cywilny. Komentarz do art. 117-125, red. M. Fras, M. Habdas, Lex) i W. Kocot ( Zmiana regulacji przedawnienia roszczeń w kodeksie cywilnym, „Państwo i Prawo” 2019, nr 3, s. 131 – 132). Odmienne stanowisko prezentują natomiast m.in. P. Machnikowski (E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 11, Warszawa 2023) i T. Łapaj ( Koniec biegu przedawnienia roszczeń określonych w przepisach szczególnych w świetle unormowań art. 118 kodeksu cywilnego, „Rejent” 2022, nr 4, s. 44 – 94; zob. także odwołania przywołane przez T. Łapaja w przypisie nr 39, s. 56 – 58).

Równie nieliczne są wypowiedzi judykatury. Tytułem przykładu wskazać można wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 3 września 2021 r. (sygn. akt I C 165/21), w którym Sąd przyjął, że koniec terminu przedawnienia roszczeń wekslowych przypada zgodnie z treścią przepisu art. 118 in fine k.c. zawsze na ostatni dzień roku kalendarzowego. Stwierdzeniu temu nie towarzyszyła jednak pogłębiona analiza omawianego zagadnienia, co może świadczyć o tym, że kwestia zastosowania przepisu art. 118 zd. drugie k.c. do szczegółowych terminów dwuletnich bądź dłuższych nie budziła dotychczas wątpliwości sądów powszechnych i nie wymagała w ich ocenie wnikliwej analizy.

Zdaniem Sądu Okręgowego w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, art. 118 zd. drugie k.c. dotyczy każdego terminu przedawnienia wynoszącego co najmniej dwa lata.

Jak słusznie dostrzegli pozwani, regulacja przedawnienia w prawie wekslowym stanowi wykonanie przez Rzeczpospolitą Polską obowiązku wynikającego z art. I konwencji genewskiej z dnia 7 czerwca 1930 r. w sprawie jednolitej ustawy o wekslach trasowanych i własnych i art. 70 załącznika do tej konwencji (Dz.U. z 1937 r., nr 26, poz. 175) (dalej jako konwencja genewska). Sąd nie podziela jednak opartego o tę okoliczność wywodu pozwanych, jakoby uniemożliwiało to zastosowanie do terminu przedawnienia roszczeń wekslowych regulacji wynikającej z art. 118 zd. 2 k.c.

Wskazać należy po pierwsze, że przepis art. 118 zd 2. k.c. nie stanowi modyfikacji terminów przedawnienia, do których ma zastosowanie. Przepis ten reguluje jedynie kwestię tego, kiedy przypada koniec terminu przedawnienia. Termin przedawnienia wynosi jednak dalej sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata (art. 118 zd. 1 k.c.), bądź też tyle, ile wskazano w przepisach szczególnych (w przypadku art. 70 prawa wekslowego – 3 lata). Zastosowanie art. 118 zd. 2 k.c. do terminu przedawnienia roszczeń wekslowych wymienionych w przepisie art. 70 prawa wekslowego nie stanowi tym samym zmiany przepisu art. 70 prawa wekslowego, która to zmiana zdaniem pozwanych możliwa byłaby wyłącznie w trybie art. 25 ustawy o umowach międzynarodowych, tj. w drodze umowy międzynarodowej. Art. 118 zd. 2 k.c. nie reguluje w ogóle kwestii długości terminu przedawnienia, jest natomiast uregulowaniem dotyczącym obliczania końca okresu przedawnienia, zastępującym stosowane do czasu nowelizacji ogólne zasady obliczania terminów wyrażonych w latach albo miesiącach wyrażone w art. 112 k.c. Art. 70 Prawa wekslowego odnosi się natomiast jedynie do długości okresu przedawnienia, nie wskazuje jednak sposobu ustalania końca okresu przedawnienia. Czym innym jest zatem okres przedawnienia, a czym innym data końca okresu przedawnienia. Inne są więc zakresy zastosowania art. 118 zd. 2 k.c. i art. 70 Prawa wekslowego.

Po drugie, konwencja genewska nie ma bezpośredniego zastosowania w krajowym porządku prawnym. Konwencja genewska stanowi swego rodzaju regulację modelową, na podstawie której państwa – sygnatariusze konwencji – przygotowały krajowe regulacje prawne, które winny pozostawać w zgodzie z modelem wynikającym z konwencji genewskiej. Sądy powszechne stosują zatem prawo krajowe (w niniejszej sprawie Prawo wekslowe), a nie bezpośrednio konwencję genewską. Innymi słowy, roszczenie zgłoszone w niniejszej sprawie (roszczenie z weksla) podlega przepisom ustaw krajowych, w tym w szczególności Prawa wekslowego, a nie przepisom konwencji genewskiej. Dodać też trzeba, że przepisy konwencji genewskiej nie zawierają żadnych szczegółowych uregulowań wprost określających sposób obliczania końca okresu przedawnienia. Konwencja genewska zawiera co prawda regulację wskazującą, że kwestie przerwania i zawieszenia przedawnienia należą do ustawodawstwa krajowego państw – stron, co znalazło wyraz w art. 71 Prawa wekslowego, stanowiącego, że prawo powszechne określa przyczyny przerwania i zawieszenia biegu przedawnienia roszczeń wekslowych. Nie można jednak cytowanego przepisu rozumieć jako zakazu stosowania przepisów prawa powszechnego do innych kwestii niż w nim powołane przerwanie i zawieszenie biegu przedawnienia roszczeń wekslowych. Kierując się zasadą jedności prawa cywilnego należy przyjąć, że dozwolone i uzasadnione jest stosowanie rozwiązań kodeksowych wszędzie tam, gdzie brak jest odmiennej regulacji lub wyraźnego wyłączenia w przepisie szczególnym.

Po trzecie, oczywistą i ugruntowaną w doktrynie i orzecznictwie jest możliwość sięgania do przepisów kodeksu cywilnego w sprawach, w których Prawo wekslowe nie zawiera dostatecznie sprecyzowanej regulacji, i to mimo braku stosownego odwołania do przepisów kodeksu cywilnego w przepisie Prawa wekslowego. W świetle przepisów kodeksu cywilnego ocenia się m.in. sposób składania podpisu na wekslu, ważność podpisu. Sąd nie znajduje podstaw, by w odniesieniu do niektórych kwestii nieuregulowanych w Prawie wekslowym istniała możliwość sięgania do przepisów Kodeksu cywilnego, natomiast by w innych przypadkach możliwość ta była wyłączona. Dostrzec należy także, że przed wprowadzeniem przepisu art. 118 zd. 2 k.c., do określenia momentu końca okresu przedawnienia, także w przypadku terminów przedawnienia wynikających z Prawa wekslowego, zastosowanie powszechnie znajdowały reguły wynikające z art. 112 k.c. Kwestia możliwości zastosowania reguł wynikających z przepisów kodeksu cywilnego do przedawnienia wynikającego z roszczeń wekslowych nie budziła zatem wątpliwości. Skoro zaś nowa reguła zawarta w zdaniu drugim przepisu art. 118 k.c. zastępuje ogólne reguły wynikające z art. 112 k.c., których możliwość stosowania do przedawnienia roszczeń wekslowych nie była kwestionowana, to brak jest argumentów przemawiających za tym, aby możliwość taką wyłączyć w odniesieniu do przepisu art. 118 zd. 2 k.c.

W ocenie Sądu również i to, że ustawodawca nie ustanowił norm prawnych (ani w kodeksie cywilnym, ani w przepisach pozakodeksowych), które rozstrzygałyby wprost o powszechnych bądź ograniczonym zakresie obowiązywania reguły wynikającej z art. 118 zd. 2 k.c. i nie odniósł się do tej kwestii w uzasadnieniu nowelizacji kodeksu cywilnego z 2018 r. świadczy o tym, że zamierzonym przez ustawodawcę kryterium zastosowania tej nowej reguły kodeksowej było kryterium wprost wskazane w cytowanym przepisie – tj. terminy nie krótsze niż dwa lata. Taka intencja ustawodawcy wydaje się przy tym wynikać z uzasadnienia nowelizacji, gdzie wskazano, że reguła wynikająca z art. 118 zd. 2 k.c. nie będzie dotyczyć terminów przedawnienia krótszych niż dwa lata, bowiem przyjęcie końca terminu przedawnienia na koniec roku kalendarzowego wydłużałoby w tych przypadkach ponad potrzebę krótkie terminy przedawnienia wynikające z przepisów szczególnych. Jak się zatem wydaje, intencją ustawodawcy było, aby wyłączone spod działania nowej reguły były wyłącznie krótkie (krótsze niż 2 lata) terminy przedawnienia wynikające z przepisów szczególnych względem art. 118 k.c., a nie wszelkie terminy wynikające z przepisów szczególnych. Ustawodawca nie zdecydował się na zróżnicowanie sposobu ustalania końca terminu przedawnienia w zależności od tego, czy ustalenie daty początkowej biegu tego terminu jest bezproblemowe czy też nastręcza pewnych trudności. Ustawodawca jako kryterium zastosowania art. 118 zd. 2 k.c. wskazał jedynie długość okresu przedawnienia.

Regułę wynikającą z art. 118 zd. 2 k.c. należy zatem określić jako ogólną regułę obliczania upływu okresu przedawnienia roszczeń, znajdującą zastosowanie do wszelkich okresów przedawnienia nie krótszych niż dwa lata, zarówno kodeksowych, jak i pozakodeksowych, o ile oczywiście przepis szczególny nie zawiera wyraźnego uregulowania wskazującego na odmienny sposób wyznaczania końca okresu przedawnienia.

Zgodnie zatem z przepisem art. 70 w zw. z art. 103 Prawa wekslowego w zw. z art. 118 k.c., w niniejszej sprawie termin przedawnienia roszczenia wekslowego, wynoszący trzy lata od daty płatności weksla (3 kwietnia 2019 r.), kończył się z dniem 31 grudnia 2022 r. Złożenie w dniu 9 grudnia 2022 r. pozwu przerwało bieg przedawnienia. W dacie wytoczenia powództwa roszczenie nie było zatem przedawnione.

Pozwani, poza zarzutem przedawnienia, który okazał się nieskuteczny, nie podnieśli żadnych innych zarzutów dotyczących roszczenia wekslowego ani stosunku podstawowego.

Wskazać należy, iż na gruncie obowiązującej ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe – zobowiązanie wekslowe ma charakter samodzielny i abstrakcyjny, co oznacza, że już samo umieszczenie podpisu na wekslu stanowi wyłączną przyczynę i podstawę zobowiązania wekslowego. Zgodnie z art. 101 prawa wekslowego istotą weksla własnego jest bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty sumy pieniężnej potwierdzone podpisem. Źródłem zobowiązania wekslowego jest w tym przypadku umowa dochodząca do skutku przez wydanie weksla lub jego zwrócenie posiadaczowi. W przypadku dokumentu, który w chwili wręczenia nie zawiera wszystkich elementów weksla własnego - jak w przypadku weksla in blanco - umowa ta ma na celu powstanie zobowiązania wekslowego w przyszłości. Zobowiązanie powstaje zatem dopiero po uzupełnieniu dokumentu przez upoważnioną osobę o elementy niezbędne do uznania dokumentu za weksel własny. Należy podkreślić, iż czynności prawne, z których wynikają zobowiązania wekslowe, same nie określają celu gospodarczego lub społecznego tego rodzaju przysporzenia. Cel ten określa dopiero wyraźna lub dorozumiana umowa leżąca u podstaw zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, wskazująca tzw. stosunek podstawowy (kauzalny) dla tego zobowiązania. Umowę tę stanowi w szczególności deklaracja wekslowa, w której strony określają warunki, od których spełnienia uzależnione jest uzupełnienie weksla in blanco.

W przypadku weksla, który w chwili jego wystawienia był wekslem niezupełnym, abstrakcyjny charakter zobowiązania wekslowego ulega istotnemu osłabieniu, w szczególności wadliwie wypełnienie weksla in blanco – stosownie do treści art. 10 Prawa wekslowego – umożliwia zobowiązanemu wekslowo uwolnienie się od odpowiedzialności wekslowej. Zarzut nieprawidłowego uzupełnienia weksla in blanco, tj. wypełnienia sprzecznego z zawartym porozumieniem, jako zarzut osobisty (subiektywny) jest skuteczny tylko wobec bezpośredniego kontrahenta (strony porozumienia o uzupełnieniu), któremu osoba podpisana na wekslu in blanco weksel ten wręczyła oraz osób, które choćby w dobrej wierze, nabyły weksel in blanco jeszcze przed jego uzupełnieniem, a także wobec osoby, która nabyła weksel wprawdzie już po uzupełnieniu od osoby, która weksel in blanco wypełniła, lecz przy nabyciu była w złej wierze lub dopuściła się rażącego niedbalstwa.

W konsekwencji, rozpoznając sprawę opartą o roszczenie wekslowe, Sąd może uwzględnić stosunek zobowiązaniowy, w związku z którym weksel został wystawiony, ale tylko wówczas, gdy strona zainteresowana przeniesieniem sporu na płaszczyznę stosunku podstawowego podejmie stosowne czynności, tj. podniesie stosowne zarzuty wekslowe dotyczące stosunku zobowiązaniowego będącego causą wystawienia weksla. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że sąd uwzględnia stosunek podstawowy jedynie na zarzut pozwanego, a nie z urzędu (wyrok SN z 15.3.2007 r., II CSK 495/06, Legalis; wyrok SN z 14.11.2006 r., II CSK 205/06, OSNC Nr 9/2007, poz. 139; uchwała z 24.4.1972 r., III PZP 17/70, OSNC Nr 5/1973, poz. 72). Wyjątkiem jest sytuacja, gdy po stronie pozwanej występuje konsument – wedle stanowiska doktryny należy wówczas dopuścić możliwość odmowy zastosowania przez polski sąd art. 485 § 2 KPC oraz art. 17 PrWeksl i przejście z urzędu na stosunek podstawowy, dając tym samym prymat dyrektywie 93/13 i ochronie konsumenta (Roszczenie z weksla a badanie z urzędu stosunku podstawowego, dr Justyna Fibinger-Jasińska, 2020, Legalis). Ponadto wskazuje się, że wśród wszystkich zarzutów, jakimi może bronić się dłużnik wekslowy, jedynie zarzut nieważności weksla sąd może uwzględnić z urzędu (I. Heropolitańska, Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, Warszawa 2011, Lex/el 2019, teza 2.5.).

W niniejszej sprawie pozwani są przedsiębiorcami, a zatem badanie stosunku podstawowego z urzędu pozostawało poza zakresem kognicji tut. Sądu. Żadne elementy stosunku podstawowego nie zostały objęte zarzutami podniesionymi w zarzutach od nakazu zapłaty. Pozwani nie zakwestionowali kwoty dochodzonej pozwem, nie podnieśli zarzutu spłaty (choćby częściowej) zadłużenia, nie kwestionowali faktu zawarcia i rozwiązania umowy leasingu ani istnienia weksla gwarancyjnego. Jeżeli więc żadne elementy stosunku podstawowego (fakt zawarcia przez strony umowy leasingu, fakt braku regulowania należności leasingowych, fakt rozwiązania umowy leasingu) nie były przedmiotem sporu, to już one samodzielnie przesądzają o zasadności powództwa.

Niewątpliwie również nie zachodzi w rozpoznawanej sprawie nieważność weksla.

Przedmiotowy weksel posiada wszystkie elementy formalne określone w art. 101 prawa wekslowego. Ma on przy tym postać weksla in blanco, do którego odnosi się regulacja z art. 10 prawa wekslowego, w myśl której jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Tego rodzaju dokument zawiera zobowiązanie wekslowe od samego początku, ponieważ wystawca lub akceptant złożyli na nim swoje podpisy w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Z chwilą uzupełnienia weksla in blanco zgodnie z wolą wystawcy lub akceptanta i w sposób nadający mu cechy weksla własnego lub trasowanego staje się on wekslem. Zgodnie przyjmuje się w judykaturze, iż zobowiązanie z poprawnie uzupełnionego weksla istnieje od chwili złożenia na nim podpisu a nie dopiero od chwili uzupełnienia weksla. Weksel in blanco będzie nieważny, jeżeli zostanie uzupełniony niezgodnie z art. 1 i 2 albo 101 i 102 prawa wekslowego. Chodzi zatem tylko o warunki formalne ważności weksla.

W niniejszej sprawie weksel własny in blanco wypełniony został zgodnie z cytowanymi postanowieniami Prawa wekslowego. Wypełnienie weksla in blanco spowodowało zatem powstanie formalnie ważnego weksla, który dał jego posiadaczowi możność wykonania praw z niego wynikających.

Mając na uwadze powyższe Sąd doszedł do przekonania, że powództwo w niniejszej sprawie podlegało uwzględnieniu w całości, o czym Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku, utrzymując w całości wydany w niniejszej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym i oddalając zarzuty (art. 493 § 4 k.p.c.).

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, na który składały się dowody z dokumentów przedłożone przez strony, których wiarygodność i autentyczność nie budziła wątpliwości Sądu ani nie została skutecznie podważona przez żadną ze stron.

Orzeczenie o kosztach jak w punkcie II sentencji wyroku Sąd oparł o przepis art. 98 k.p.c. i wynikającą z niego zasadę odpowiedzialności stron za wynik procesu. Skoro powództwo uwzględniono w całości, to przegrywającymi sprawę są pozwani, na których spoczywa obowiązek zwrotu stronie powodowej dalszych kosztów postępowania wywołanych wniesieniem zarzutów od nakazu zapłaty. Na koszty te złożyła się kwota 1 800,00 zł tytułem dalszych kosztów zastępstwa procesowego (§ 3 ust. 1 pkt 6 w zw. z § 2 pkt 6 w zw. z § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych; Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować w rep.;

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanych (PI);

3.  kal. 14 dni.