Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2024r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 2024 r.

sprawy B. U.

obwinionej z art. 156 § 1 k.w.

na skutek apelacji wniesionej przez obwinioną

od wyroku Sądu Rejonowego w Garwolinie

z dnia 3 czerwca 2024 r. sygn. akt II W 828/23

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Garwolinie do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt II Ka 572/24

UZASADNIENIE

B. U. została obwiniona o to, że:

w dniu 21 października 2023 roku około godziny 19:00 w miejscowości
W. gminy Ż., powiatu (...), województwa (...) dokonała zniszczenia zasiewów pszenżyta na działce rolnej numer (...) o wymiarach 15 metrów na 30 metrów, poprzez wyrwanie sadzonek za pomocą metalowych grabi, czym spowodowała straty w wysokości 500 złotych na szkodę M. W.,

tj. o wykroczenie z art. 156 § 1 k.w.

Sąd Rejonowy w Garwolinie wyrokiem z dnia 03 czerwca 2024 r.
w sprawie o sygn. akt II W 828/23:

1. obwinioną B. U. uznał za winną popełnienia zarzucanego jej czynu i za ten czyn na podstawie art. 156 § 1 k.w. w zw. z art. 24 § 1 i 3 k.w. wymierzył obwinionej karę grzywny w kwocie 300,00 /trzystu/ złotych;

2. na podstawie art. 156 § 3 k.w. orzekł od obwinionej B. U. na rzecz pokrzywdzonego M. W. nawiązkę w wysokości 500,00 /pięciuset/ złotych;

3. zwolnił obwinioną od obowiązku uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa zryczałtowanych wydatków postępowania oraz opłaty.

Apelację od powyższego wyroku wniosła obwiniona, zaskarżając w/w wyrok w całości i zarzucając mu, iż zapadł z rażącym naruszeniem przepisów postępowania w stopniu mającym wpływ na jego treść, tj.:

1) art. 22 k.p.w. w zw. z art. 78 § 2 k.p.k. poprzez wydanie przez Sąd w dniu
3 czerwca 2024 r. postanowienia o wezwaniu obwinionej w terminie 7 dni do złożenia oświadczenia majątkowego, a jednocześnie pomimo wyznaczonego terminu zobowiązania, przystąpił do merytorycznego rozpoznania sprawy, pomimo nierozpoznania wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu, co stanowi bezwzględną przyczynę do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania,

2) art. 79 § 1 k.p.w. poprzez niezarządzanie przerwy lub odroczenie rozprawy przez Sąd w sytuacji, kiedy obwiniona źle się poczuła podczas rozprawy, informując o tym dwukrotnie Sąd,

3) art. 34 k.p.w. poprzez wydanie wyroku opartego na wybranych dowodach,
co było w oczywistej sprzeczności z całokształtem okoliczności podlegających ujawnieniu w toku procesu:

a) pominięcie przez Sąd pierwszej instancji, że ustna umowa dzierżawy pomiędzy M. S., a M. W. została zawarta do działki (...), a sąd przypisał obwinionej dokonanie zniszczenia zasiewów na działce (...),

b) poprzez niewyjaśnienie przez Sąd pierwszej instancji wszystkich istotnych okoliczności niniejszej sprawy w szczególności brak jakichkolwiek ustaleń w zakresie tego, jaki status miał grunt i gdzie przebiegały jego granice, na których to podobno rosły zasiewy pszenżyta,

co skutkowało

- błędem w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia mający wpływ na treść orzeczenia a polegający na nieprawidłowym uznaniu, iż obwiniona dokonała zniszczenia zasiewów pszenżyta na działce (...), podczas gdy w sprawie brak jest dowodów wskazujących jej sprawstwo,

- błędem w ustaleniach faktycznych polegającym na braku ustaleń długości granic pomiędzy działką (...), a (...), a także wynikający stąd sposób wyliczenia straty w wysokości 500 zł na szkodę M. W.,

- poprzez błędne, odbiegające od logicznego rozumowania przyjęcie, że obwiniona przyjechała na działkę o 19:00 i około 19:00 kiedy przyjechała interwencja policji, w tak krótkim czasie była w stanie zniszczyć zasiewy o wymiarach 15 metrów na 30 metrów,

- pominięcie przez Sąd pierwszej instancji, że w dniu 21 października 2023 r.
o godzinie 19:00 jest ciemno i ograniczona widoczność, kiedy zachód słońca w tym dniu przypada na godzinę 17:26;

- pominięcie i nieustalenie przez Sąd pierwszej instancji, czy zasiewy zostały zasiane na gruncie należącym do M. S., to jest działka oznaczona 57/3 i czy na tej działce zostały zniszczone zasiewy (k. 66-72 akt sprawy).

Podnosząc te zarzuty skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania, który to jak wynika z dalszej treści wniesionej apelacji należało interpretować jako wniosek o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Alternatywnie wniosła o orzeczenie odmiennie co do istoty poprzez uniewinnienie od przypisanego jej zaskarżonym wyrokiem czynu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wniesiona przez obwinioną jest zasadna, a zawarty w niej wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela w całości zarzut apelacji sprowadzający się do stwierdzenia, że Sąd Rejonowy wydał zaskarżony wyrok w następstwie naruszenia przepisu art. 22 kpw w zw. z art. 4 kpw. Z akt sprawy wynika, że obwiniona B. U. w dniu 31 maja 2024 r. złożyła pisemny wniosek o ustanowienie obrońcy z urzędu, uzasadniając swą prośbę trudną sytuacją finansową i podnosząc, że sama nie jest w stanie skutecznie prowadzić swojej obrony (k. 48). Na rozprawie w dniu 3 czerwca 2024 r. Sąd Rejonowy wezwał obwinioną (obecną na tej części rozprawy) do uzupełnienia wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu, poprzez złożenie w terminie 7 dni oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, pod rygorem nieuwzględnienia wniosku. Jednocześnie, Sąd nie zarządził przerwy w rozprawie, w celu umożliwienia obwinionej złożenia stosownych dokumentów, nie odebrał również od niej, poza ogólnymi danymi osobopoznawczymi, bliższych, szczegółowych informacji w formie ustnej, co do okoliczności istotnych w zakresie złożonego wniosku, które pozwoliłyby na jego rozpoznanie. Co kluczowe, Sąd meriti przystąpił do rozpoznania sprawy, na tym terminie rozprawy zamknął przewód sądowy i wydał wyrok. Zatem do rozpoznania sprawy i wyrokowania sąd ten przystąpił bez wyczerpania procedury związanej z rozpoznaniem wniosku obwinionej o wyznaczenie obrońcy z urzędu. W tym stanie rzeczy prawo obwinionej do korzystania z pomocy obrońcy w przedmiotowej sprawie zostało naruszone przez sposób procedowania, który z założenia powinien był prowadzić do kategorycznego ustalenia, czy zaistniały przesłanki do uwzględnienia wniosku określone w art. 22 kpw, a więc do wydania co do tej kwestii merytorycznego rozstrzygnięcia. Oczywiste jest natomiast, że mogłoby ono zapaść jedynie po bezskutecznym upływie wyznaczonego przez Sąd Rejonowy terminu do uzupełnienia przez obwinioną wskazanych braków formalnych wniosku. Należy podkreślić, że prawem obwinionego jest domaganie się ustanowienia obrońcy z urzędu w każdym stadium postępowania. Obwiniona została zaś pozbawiona możliwości skorzystania z pomocy obrońcy. Nie znając bowiem treści rozstrzygnięcia Sądu co do złożonego przez nią wniosku o ustanowienie w sprawie obrońcy z urzędu, nie miała możliwości podjęcia ewentualnych działań w celu ustanowienia obrońcy z wyboru. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że doszło do rażącej obrazy art. 22 kpw, art. 79 kpw, a w konsekwencji także art. 4 kpw, które to uchybienia miały wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Wskazane uchybienie naruszało standard rzetelnego procesu, w zakresie określonym w art. 6 ust. 3 lit. c Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 z późn. zm.). W orzecznictwie przyjmuje się, że pozbawienie obwinionego uzasadnionego prawa do pomocy obrońcy z reguły ma wpływ na treść wyroku. Jak natomiast podnosi się w piśmiennictwie dotyczy to zwłaszcza spraw, w których fakty istotne dla rozstrzygnięcia co do winy są ustalane w wyniku oceny sprzecznych ze sobą dowodów. Taka sytuacja miała miejsce na gruncie niniejszej sprawy, gdyż obwiniona konsekwentnie negowała swe sprawstwo, a Sąd I instancji przyjmując wersję niekorzystną z punktu jej widzenia, kierował się m.in. depozycjami M. S. (jedynego bezpośredniego świadka zdarzenia), z którą od lat pozostaje w konflikcie, związanym z ustaleniem prawa własności działki o numerze (...), położonej w W..

Wskazane wyżej okoliczności skutkowały uchyleniem zaskarżonego wyroku wobec w/w uznania, że opisana obraza przepisów postępowania ma wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia.

Sąd odwoławczy, mając na względzie treść art. 436 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w., ograniczył rozpoznanie wniesionego przez obwinioną środka odwoławczego rozstrzygając słuszność jedynie tego z zarzutów, który miał znaczenie dla wydania w tej sprawie orzeczenia o charakterze kasatoryjnym. Mając na względzie wpływ opisanych wyżej uchybień Sądu
meriti, Sąd Okręgowy odstąpił od dokonania oceny pozostałych zarzutów zawartych w apelacji obwinionej, gdyż zarzuty te dotyczą w swej istocie
sfery gromadzenia dowodów oraz procesu dokonywania oceny wiarygodności tych ujawnionych na rozprawie głównej, a zatem wobec uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, odnoszenie się do ich treści byłoby przedwczesne.

Sąd Rejonowy procedując w niniejszej sprawie po raz kolejny, obowiązany będzie ponownie zrealizować cały proces orzeczniczy, zwracając uwagę na kwestie, które były przedmiotem zaprezentowanej powyżej analizy, bacząc także by wyjaśnione zostały wszechstronnie okoliczności niniejszej sprawy, a więc by ustalenia faktyczne poczynić na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów ocenionych z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a w szczególności w ich wzajemnym powiązaniu, uwzględniając okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionej. Sąd Rejonowy przy uwzględnieniu tych wszystkich istotnych okoliczności, rozważy czy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, pozwala na niewątpliwe ustalenie sprawstwa obwinionej co do czynu z art. 156 § 1 kw. Powinnością Sądu będzie również odpowiednie uzasadnienie poczynionych przez siebie ustaleń faktycznych, a także przyjętego poglądu prawnego, z poszanowaniem wymogów określonych w art. 424 kpk mającego zastosowanie w postępowaniu w sprawach o wykroczenia z uwagi na treść art. 82 § 1 kpw.

W związku z powyższym na podstawie art. 437 § 1 i 2 kpk i 456 kpk w zw. z art. 109 § 2 kpw, Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.