Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 09 maja 2023 r., znak: (...). (...).(...), Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. uchylił zaskarżone orzeczenie w całości orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. z dnia 1 marca 2023 r. Organ II Instancji zaliczył D. K., do lekkiego stopnia niepełnosprawności na stale z symbolem niepełnosprawności 05-R i 04-O. Organ stwierdził, że D. K. ma naruszoną sprawność organizmu, a rodzaj i zakres tych ograniczeń istotnie obniża zdolność do wykonywania pracy i pełnienia ról społecznych. Pomimo występujących ograniczeń wynikających z rozpoznanych schorzeń, które obniżają zdolność do pełnej aktywności zawodowej, orzekana jest zdolna do pracy na otwartym rynku pracy z uwzględnieniem psychofizycznych ograniczeń. Naruszenie organizmu ma charakter trwały i nie rokuje poprawy, dlatego orzeczenie wydano na stałe. Skład orzekający uznał, że zakres i skutki schorzeń dotyczące chorób narządu wzorku i upośledzenia narządu ruchu są na tyle istotne, że wymagają konieczności zaopatrzenia się w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie, a także korzystanie z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji takich jak usługi socjalne, opiekuńcze, terapeutyczne i rehabilitacyjne świadczone przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki. Zespół stwierdził, że D. K. nie jest osobą zależną od otoczenia – jest zdolna do zaspokajania bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, samodzielne poruszanie się i komunikowanie(z ograniczeniami) z otoczeniem. Może również wykonywać czynności gospodarstwa domowego i uczestniczyć w życiu społecznym. Może funkcjonować społecznie odpowiednio do wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych bez konieczności pomocy oraz wykonywać pracę na otwartym rynku pracy po uwzględnieniu ograniczeń wynikających z charakteru schorzeń. Nadto nie ma podstaw do zaliczenia jej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, gdyż skutki naruszonej sprawności organizmu nie wymagają zapewnienia częściowej pomocy innych osób w celu wyrównania szans i uczestnictwa w różnych sferach życia. D. K. nie jest niezdolna do pracy albo zdolna do pracy w warunkach pracy chronionej.

Zespół Wojewódzki w uzasadnieniu zarzucał organowi pierwszej instancji błędną kwalifikację D. K. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności poprzez sprzeczne z prawem postępowanie. Wojewódzki Zespół odnosząc się do odwołania skarżącej, łumaczył że jeżeli nie można z całą pewnością stwierdzić na podstawie dokumentacji medycznej kiedy niepełnosprawność powstała, wówczas należy odnotować ten fakt jako „nie da się ustalić”. Ponadto organ podniósł, że fakt zaistnienia choroby nie daje od samego początku podstaw do niepełnosprawności, gdyż niekoniecznie musiały występować od samego początku choroby ograniczenia, które z kolei mogły pojawić się później.

D. K. wniosła odwołanie od tego orzeczenia domagając się zmiany decyzji poprzez zaliczenie jej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności oraz ustalenia, że niepełnosprawność istnieje od 6 listopada 1969 r. Skarżąca zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych, a nadto naruszenie dyspozycji art. 139 k.p.a. poprzez wydanie decyzji naruszającej jej interes.

W odpowiedzi na odwołanie Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. wskazał, że nie znalazł podstaw do zmiany lub uchylenia decyzji i wniósł o oddalenie odwołania wskazując, że zaskarżone orzeczenie zostało wydane zgodnie ze stanem faktycznym. Nadto podkreślił, że w podjęta decyzja nie narusza zasady zakazu orzekania na niekorzyść odwołującej, gdyż decyzja (...) Zespołu (...) o Niepełnosprawności w G. była w sposób rażący niezgodna z prawem oraz ze stanem faktycznym. W uzasadnieniu stanowiska organ rentowy przedstawił argumentację analogiczną do zaprezentowanej w zaskarżonym orzeczeniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. K., urodzona (...) w G., ma obecnie 62 lata. Jest zamężna. Posiada wykształcenie średnie (krawcowa). Utrzymuje się z emerytury. Posiada 26-letni staż w pracy. Utrzymuje kontakty z sąsiadami i korzysta z rehabilitacji. Jest samodzielna w zakresie samoobsługi, poruszania się, ale ograniczona w korzystaniu z transportu publicznego, ma problem z czytaniem rozkładów jazdy. Problemy ze wzrokiem pojawiły się w dzieciństwie i trwają do dzisiaj. Od wielu lat zmaga się z dolegliwościami kręgosłupa. D. K. jest wydolna w zakresie słyszenia, mówienia, natomiast ograniczona w widzeniu i prowadzeniu gospodarstwa domowego. Wymaga regularnej kontroli lekarskiej i leczenia farmakologicznego. Nie wymaga wsparcia innych osób. Wymaga odpowiedniego sprzętu ze względu na stan zdrowia (okulary) jako kompensacja w ograniczeniu funkcjonowania organizmu (niedowidzenie). Wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji.

Dowód: ocena funkcjonowania w społeczeństwie – k. 138-140 akt organu, dokumentacja medyczna – k. 15-50, 58-61, 70-71, 82-83.

D. K. cierpi na zespół bólowy kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego oraz na nadwzroczność i niedowidzenie obu oczu. Przebyła leczenie operacyjne obu stawów kolanowych i przykurczu dupuytrena obu rąk z dobrym efektem klinicznym. D. K. niedowidzi na lewe oko w korekcji, na poziomie 0,2 – 20% prawidłowego widzenia. Zmaga się z ograniczeniami wynikającymi z obniżonej ostrości wzroku OP/L wynikające z ograniczonego pola widzenia. Należy się spodziewać pogorszenia funkcji widzenia lewego oka. Posiada istotne ograniczenia w dźwiganiu i długotrwałym przyjmowaniu pozycji wymuszonej. Powyższe ograniczenia istotnie obniżają zdolność do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością fizyczną. Pozostaje zdolna do pracy na otwartym rynku pracy. Schorzenia kręgosłupa i narządu wzroku powodują u niej niepełnosprawność w stopniu lekkim. Jej stan zdrowia nie rokuje poprawy.

Dowód : ocena stanu zdrowia – k.. 141-143, akt organu, opinia sądowo-lekarska. D. P. – k. 114-115, opinia sądowo-lekarska A. K. – k. 131.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się nieuzasadnione

Orzekanie o stopniu niepełnosprawności jest regulowane przez ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (jednolity tekst – Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.) oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139, poz. 1328 ze zm.).

Art. 4 ust. 1-4 wyżej wymienionej ustawy stanowi, iż:

- do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;

- do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającej czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;

- do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Przy czym niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Określone przez ustawę zasady ustalania stopnia niepełnosprawności precyzuje rozporządzenie z dnia z dnia 15 lipca 2003 r., zgodnie z którym:

- standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:

1) niezdolność do pracy - co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;

2) konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;

3)  konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Przy czym, przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa w pkt 2 i 3.

- standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące:

1)  czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, o której mowa w pkt 3 powyżej, w okresach wynikających ze stanu zdrowia;

2)  częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o których mowa w pkt 3 powyżej.

- standardy w zakresie kwalifikowania do lekkiego stopnia niepełnosprawności określają kryteria naruszonej sprawności organizmu powodujące:

1)  istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy, co oznacza naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną;

2)  ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, co oznacza trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu.

Przy czym, możliwość kompensacji ograniczeń oznacza wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Przy zastosowaniu powyższych zasad, zdaniem Sądu, należało przyjąć, że zaskarżona decyzja Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności była prawidłowa.

Z przeprowadzonych przez przedstawicieli zarówno Powiatowego, jak i Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wywiadów wynika, że D. K., mimo występującego u niej schorzenia, pozostaje zdolna do pełnienia ról społecznych oraz samodzielnej egzystencji. Przede wszystkim jest w stanie samodzielnie się poruszać (sprawnie przy pomocy okularów) i komunikować, o czym świadczy chociażby zachowanie podczas postępowania (samodzielne składanie oświadczeń i pism procesowych). Może również podejmować zatrudnienie na otwartym rynku pracy, albowiem ustalone schorzenie nie dyskwalifikuje jej jako pracownika, a wymaga jedynie podjęcia zatrudnienia odpowiedniego do stanu zdrowia. Z pewnością nie wymaga czasowej ani częściowej pomocy w pełnieniu ról społecznych. Oznacza to brak zależności wnioskodawczyni od otoczenia, polegającej na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych. Ograniczenia występują jedynie w prowadzeniu gospodarstwa domowego, a także przy korzystaniu z transportu publicznego, polegającego na niedowidzeniu zapisów rozkładu jazdy. Tym samym brak kwalifikowania się odwołującej się do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Diagnozę tę potwierdziła także biegła sądowa lekarz z zakresu okulistyki. W opinii z dnia 2 listopada 2023 r. (k. 114-115), D. P. stwierdziła w sposób jednoznaczny, że niepełnosprawność D. K. spowodowana jest głównie przez niedowidzenie lepszego, lewego oka w korekcji, na poziomie 0,2, czyli 20% prawidłowego widzenia i ma jedynie lekki stopień. Biegła zauważyła, że istnienie wady wzroku od dzieciństwa, konieczność używania okularów korekcyjnych czy obecność zeza nie powodują same w sobie niepełnosprawności wzrokowej. Biegła stwierdziła, że stan zdrowia D. K. nie rokuje poprawy, a wręcz pogarszania się funkcji oka. Biegła zgodziła się z decyzją Wojewódzkiego Zespołu (...) o Niepełnosprawności w S. co do zakwalifikowania D. K. do osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim.

Podobne są wnioski zawarte w opinii z zakresu ortopedii i traumatologii z dnia 14 lutego 2024 r. (k. 131). Biegły sądowy A. K. stwierdził u badanej brak odchyleń od stanu prawidłowego obrębie narządu ruchu. Wskazał, że D. K. przebyła leczenie operacyjne obu stawów kolanowych i przykurczu dupuytrena obu rąk z dobrym efektem klinicznym. Istotnym faktem jest to, że nie jest leczona w poradni ortopedycznej. Według opinii biegłego D. K. nie powinna być w ogóle zakwalifikowana do żadnego stopnia niepełnosprawności z zakresu chorób narządu ruchu.

Szczegółowe możliwości zatrudnienia i funkcjonowania w społeczeństwie odwołującej wyszczególnili lekarze w ocenie funkcjonowania społecznego dla potrzeb postępowania o ustalenie stopnia niepełnosprawności (k. 138-140 akt organu), podając, że D. K. zachowała zdolność do pracy na otwartym rynku pracy, z ograniczeniem długotrwałego stania w wymuszonej pozycji i dźwigania ciężarów. Poza faktem, że D. K. jest aktualnie emerytką, to nie ma większych przeciwskazań, aby podjęła zatrudnienie w zależności od potrzeb.

Zdaniem Sądu obie opinie biegłych charakteryzują się wszechstronnością, zrozumiałością i brakiem wewnętrznych sprzeczności, jak również wnikliwością w zakresie badania odwołującej i rozpoznania jej dolegliwości. Wnioski opinii zostały przez biegłych wyciągnięte w sposób logiczny i odpowiedni do wyników przeprowadzonych badań oraz w oparciu o gruntowną analizę dokumentacji medycznej. Stąd też, sporządzone ekspertyzy zasługują, zdaniem Sądu, na przyjęcie za miarodajne dla wydania orzeczenia w sprawie w pełnym zakresie.

Odwołująca nie zajęła wobec opinii biegłych jednoznacznego stanowiska, jedynie domagając się jak dotychczas przyznania umiarkowanego stopnia niepełnosprawności i zmian w zakresie daty zaistnienia niepełnosprawności, tj. od 6 listopada 1969 r. Odwołująca się jednak nie przedstawiła żadnych merytorycznych zarzutów oraz faktów przemawiających za ustaleniem konkretnej daty powstania niepełnosprawności. Tych ostatnich brak w przedłożonej przez odwołującą się dokumentacji medycznej.

W ocenie Sądu brak jest podstaw do podważenia wniosków biegłych. Opinie zostały oparte zarówno na bezpośrednim badaniu D. K. przez biegłych, jak i na analizie całości dokumentacji medycznej zgromadzonej w aktach Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, sporządzonej przez niezależne od Zespołu placówki medyczne. Oznacza to, iż biegli w swojej opinii uwzględnili zarówno aktualny stan zdrowia odwołującego się i jego stan zdrowia uwidoczniony w dokumentacji medycznej, biorąc zaś pod uwagę wysoką fachowość i kwalifikacje biegłych, należy uznać, że wnioski zostały na takiej podstawie wysnute prawidłowo. Wymaga podkreślenia, że odwołującą zobowiązano do przedłożenia w dniu badania przez biegłych całej dokumentacji lekarskiej z przebiegu leczenia. Była uprzednio pouczona o obowiązku naprowadzenia dowodów w sprawie. Miała ona zatem możliwość wykazywania wszelkich zmian jakie zaszły w jej stanie zdrowia powodując konieczność zaliczenia do stopnia niepełnosprawności wyższego niż lekki. Wnioskodawczyni jednakże nie przedłożyła biegłym żadnej nowej dokumentacji lekarskiej ani też nie złożył jej do akt postępowania sądowego. Natomiast nie poparte stosowną argumentacją kwestionowanie opinii biegłych nie podważa w żadnym stopniu miarodajności ekspertyz jako dowodów stanowiących podstawę rozstrzygnięcia w sprawie. Złożenie przez odwołującą się dokumentacji dotyczącej rozpoznania i leczenia miażdżycy tętnic kończyn dolnych nie ma wpływu na zaskarżone orzeczenie, albowiem dotyczy nowych okoliczności medycznych podlegających ewentualnemu ponownemu orzekaniu zależnie od wpływu na stan sprawności D. K.. Wobec powyższego należy uznać, że zaskarżone orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności była prawidłowa i odpowiadała prawu.

W rezultacie, na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c., Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)