Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt I C 196/23



WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 6 lipca2023 r.

Sąd Rejonowy w Koninie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodnicząca sędzia Magdalena Bartłomiejczak

po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2023 r. w Koninie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko A. W.

o zapłatę


oddala powództwo.

sędzia Magdalena Bartłomiejczak

Sygn. akt I C 196/23



UZASADNIENIE



Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanej A. W. na swoją rzecz kwoty 1.262,22 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 marca 2020 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu. Pozew wniesiono w dniu 20 stycznia 2023.

W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że w dniu 8 sierpnia 2018 roku pozwana zawarła z powodem umowę pożyczki nr (...) na okres 28 tygodni, której zabezpieczeniem spłaty był weksel in blanco. Z racji braku spłaty ww. pożyczki powód pismem z dnia 28 lutego 2020 roku wypowiedział pozwanej umowę pożyczki, następnie pismem z dnia 22 września 2021 roku wezwał ją do spłaty pożyczki, jednakże pozwana nie dokonała dobrowolnej spłaty kwoty zadłużenia. Dalej powód wskazał, że zawarł z pozwaną umowę na czas określony, tj. 28 tygodni od dnia jej zawarcia, tj. od dnia 8 sierpnia 2018 roku. Wobec tego okres 28 tygodni przypadł zgodnie z harmonogramem na dzień 20 lutego 2019 roku. Skoro powód wypełnił weksel w dniu 28 lutego 2020 roku, wskazując datę płatności na dzień 26 marca 2020 roku, to zdaniem powoda roszczenie nie było przedawnione w dacie wypełnienia weksla.

Pozwana A. W. w wyznaczonym terminie nie złożyła odpowiedzi na pozew. Spełnione zostały zatem przesłanki wyrokowania w trybie zaocznym na posiedzeniu niejawnym (art. 339 k.p.c.).



Sąd ustalił, co następuje:



W dniu 8 sierpnia 2018 roku pozwana A. W. zawarła z powodem umowę pożyczki nr (...). Pożyczka miała być spłacona w 28 ratach po 35,73 zł, z tym że wysokość ostatniej raty wynosiła 35,71 zł. Termin zapłaty pierwszej raty określono na 21 sierpnia 2018 roku. Całkowita kwota pożyczki wynosiła 1.000,42 zł. Pożyczka był oprocentowana według stałej stopy procentowej w wysokości 10% w skali roku. Dodatkowo pożyczkobiorca został obciążony następującymi kosztami: opłata za brak dochodzenia spłaty 66,50 zł, opłata przygotowawcza 50,00 zł, prowizja 5,75 zł, opłata za zarządzanie pożyczką 155,25 zł. Całkowity koszt pożyczki wynosił 300,42 zł.



Dowód: wniosek o pożyczkę k. 9-9v., umowa pożyczki nr (...) k. 10-11v., harmonogram k. 36-37



Jako zabezpieczenie zwrotu pożyczki pożyczkobiorca podpisał weksel własny in blanco.



Dowód: weksel k. 20



Strona powodowa w dniu 28 lutego 2020 roku sporządziła i nadała dokument wypowiedzenia pozwanej umowy pożyczki nr (...) z uwagi na opóźnienie w zapłacie rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności.



Dowód: wypowiedzenie umowy z dnia 28 lutego 2020 roku wraz z potwierdzeniem nadania k. 12-15



Pismem z dnia 22 września 2021 roku powód wystosował do pozwanej wezwanie do zapłaty kwoty 1.262,22 zł w nieprzekraczalnym terminie do dnia 5 października 2021 roku.



Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 22 września 2021 roku wraz z potwierdzeniem nadana k. 16-19


Powód złożył z pozwem weksel in blanco podpisany przez pozwaną na kwotę 1262,2 zł, w którym jako datę wystawienia wskazano dzień 28 lutego 2020 r., a jako datę płatności 26 marca 2020 r.


Dowód: kopia weksla k. 20 (oryginał w sejfie)





Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o wyżej wymienione dokumenty przedłożone przez stronę powodową, którym dał w całości wiarę.



Sąd zważył, co następuje:



Powództwo zasługiwało na oddalenie.

Zgodnie z przepisem art. 103 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku – Prawo wekslowe (Dz.U. 1936, Nr 37, poz. 282 ze zm.,), do weksla własnego stosuje się przepisy o wekslu trasowanym, o ile z istotą weksla własnego nie pozostają w sprzeczności, w tym przepisy dotyczące płatności weksla i przedstawienia weksla do zapłaty. Z materiału dowodowego zgromadzonego w przedmiotowej sprawie, wynika, że weksel własny, z którego powód wywodzi swoje roszczenie przeciwko pozwanej, nie został pozwanej przedstawiony do zapłaty. Należy zauważyć, że dług wekslowy jest długiem odbiorczym w tym sensie, że przesłanką wymagalności roszczeń wobec wszystkich dłużników wekslowych jest przedstawienie dokumentu dłużnikowi głównemu. Posiadacz weksla może przedstawić go do zapłaty osobiście, ale także przez pełnomocnika czy posłańca. Osobą, której weksel się przedstawia powinien być dłużnik główny albo osoba umocowana do jego reprezentacji (pełnomocnik). Przedstawienia weksla do zapłaty dokonuje się w miejscu płatności, czyli w miejscowości podanej w tym charakterze na wekslu. Jeżeli klauzula miejsca płatności zawiera adres, w którym weksel ma być płatny, powinno się dokonać przedstawienia weksla pod tym adresem. W braku adresu przedstawienia należy dokonać w lokalu przedsiębiorstwa, a gdyby nie można było znaleźć takiego lokalu – w mieszkaniu osoby, której weksel jest przedstawiany (art. 87 pr. wekslowego). W innym miejscu można przedstawić weksel tylko za zgodą osoby, której jest on przedstawiany.

Przedstawić należy oryginał weksla i to w taki sposób by dłużnik mógł zbadać uprawnienia posiadacza, a posiadacz był gotów wydać weksel w razie dokonania zapłaty. Nie spełnia, zatem wymogu przedstawienia weksla do zapłaty samo wezwanie do zapłaty weksla, ani wezwanie połączone z doręczeniem kopii weksla, czy też wezwanie dłużnika by stawił się u posiadacza weksla w celu przedstawienia weksla dłużnikowi, jeżeli miejsce zamieszkania lub siedziba posiadacza nie jest miejscem płatności weksla. Natomiast wymóg przedstawienia weksla do zapłaty jest spełniony, jeżeli dłużnikowi umożliwiono zapoznanie się z wekslem w miejscu i terminie płatności, ale on z tej możliwości nie skorzystał.

Z zapisów na wekslu wynika, że weksel został uzupełniony przez powoda dnia 28 lutego 2020 r., brak jednak dowodu, że został pozwanej przedstawiony do zapłaty. Powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie zaoferował na tę okoliczność żadnego dowodu. Powód nie przedłożył sądowi pisma zawierającego przedstawienie weksla do zapłaty i wezwanie do zapłaty w terminie płatności weksla. Do pozwu załączono wprawdzie wypowiedzenie umowy zna marginesie należy zauważyć, że wypowiedzenie sporządzono i wysłano do pozwanego już po upływie płatności ostatniej raty pożyczki, kiedy cała wierzytelność z tego tytułu była już wymagalna) i przedsądowe wezwanie do zapłaty, jednak w żadnym z tych dokumentów nie wspomniano nawet o uzupełnieniu weksla ani o dacie jego płatności. Wobec powyższego Sąd uznał, że powód nie może domagać się skutecznie przed sądem zasądzenia roszczenia wekslowego skoro nie udowodnił, że przedstawił weksel do zapłaty- będącemu konsumentem - wystawcy weksla.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 6 k.c. , ciężar udowodnienia faktu spoczywa, bowiem na tym, kto z faktu tego wywodzi skutki prawne. Na gruncie prawa procesowego odpowiednikiem art. 6 k.c. jest przepis art. 232 k.p.c. , zgodnie, z którym strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne .

W myśl przytoczonych przepisów, to na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie. Powód powinien zatem wykazać wszystkie okoliczności stanowiące podstawę żądania pozwu, w tym fakt przedstawienia pozwanemu weksla do zapłaty.

Stosownie do treści art. 38 prawa wekslowego posiadacz wekslu, płatnego w oznaczonym dniu albo w pewien czas po dacie lub po okazaniu, powinien przedstawić go do zapłaty bądź w pierwszym dniu, w którym można wymagać zapłaty, bądź w jednym z dwóch następnych dni powszednich.

Judykatura jest zgodna co do tego, że spełnienie przewidzianego w art. 38 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 160 ze zm.) przedstawienia weksla do zapłaty nie łączy się z koniecznością jego fizycznego okazania „do oczu” dłużnikowi głównemu. Poinformowanie wystawcy weksla własnego o możliwości zapoznania się oryginałem weksla w dniu oraz miejscu jego płatności może być uznane za spełniające wymagania określone w art. 38 ww. ustawy. W takim przypadku uznać należy, że przedstawienie weksla do zapłaty następuje nie z chwilą wystosowania do wystawcy stosownego zawiadomienia, ale w dniu, w którym mógł on faktycznie dokonać oględzin weksla i ustalić, czy jest zobowiązany do jego zapłaty.

Tymczasem w niniejszej sprawie powód skierował do pozwanej wypowiedzenie umowy pożyczki oraz przedsądowe wezwanie do zapłaty, jednak, żaden z tych dokumentów nie tylko nie zawiera informacji o wypełnieniu weksla in blanco i możliwości zapoznania się z oryginałem weksla, ale w ogóle nie wspomina o wekslu. W rozpoznawanej sprawie ta okoliczność ma szczególne znaczenie, skoro jako datę uzupełnienia weksla wskazano 28 lutego, datę jego płatności na 26 marca 2020 r., a powództwo wniesiono w dniu 20 stycznia 2023 r., tj. w dacie kiedy roszczenie z weksla nie było jeszcze przedawnione (3 lata od daty płatności – art. 70 prawa wekslowego), natomiast było już przedawnione roszczenie ze stosunku podstawowego. Umowa pożyczki przewidywała bowiem, że będzie ona płatna w 38 ratach tygodniowych, począwszy od 3 stycznia 2017 r., co oznacza, że termin płatności ostatniej raty przypadał w marcu 2019r., zatem zgodnie ze znowelizowanymi normami art. 118 kc, roszczenie powoda z tytułu pożyczki jako związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniło się z dniem 31 grudnia 2022 r.

Pamiętać należy, że z dniem 09.07.2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 13.04.2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1104).

W konsekwencji od dnia wejścia w życie powołanej wyżej ustawy po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi (art. 117 § 2 1 kc). W wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności (art. 117 1 § 1 kc).

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata (art. 118 kc).

Zgodnie z art. 118 kc termin przedawnienia roszczeń wynikających z umowy kredytu wynosi 3 lata, a z art. 120 § 1 kc wynika, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Wobec powyższych rozważań nieprzedstawienie weksla do zapłaty w terminach wyznaczonych przez art. 38 prawa wekslowego może budzić wątpliwości co do tego, czy weksel został wypełniony przed wskazaną w nim datą płatności. Niewątpliwie przedstawienie weksla do zapłaty ma chronić wystawcę weksla, jako słabszą stronę stosunku wekslowego i w ocenie sądu należy wymagać od profesjonalnych uczestników obrotu wekslowego skrupulatnego przestrzegania omawianego przepisu.

Rozstrzygając niniejszą sprawę, sąd wziął pod uwagę, że kwestia przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego w odniesieniu do weksli in blanco, łączona jest z upoważnieniem do wypełnienia weksla. Dominujące jest stanowisko, że treścią tego upoważnienia jest objęte jedynie uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. Wypełnienie weksla po upływie tego terminu jest wypełnieniem niezgodnym z deklaracją wekslową i wystawca weksla może podnieść taki zarzut w ramach zarzutów przewidzianych w art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.) wskazując, że z tego względu jego zobowiązanie wekslowe nie powstało. Uzupełnienie weksla in blanco następuje zgodnie z upoważnieniem osoby na nim podpisanej wówczas, gdy do tego uzupełnienia dochodzi przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. Treścią bowiem upoważnienia do uzupełnienia weksla in blanco jest objęte jedynie uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu.

Powód zaś reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika zaniechał nie tylko wykazania, że przedstawił pozwanemu weksel do zapłaty, ale również złożenia deklaracji wekslowej, wskazując w pozwie, że strony nie zawierały umowy deklaracji wekslowej. Przyjąć zatem należy, że skoro brak deklaracji wekslowej, w której pozwany upoważniałby posiadacza weksla in blanco do jego wypełnienia po upływie okresu przedawnienia roszczeń pożyczkodawcy z umowy pożyczki, to pozwany nie zgodził się na wskazany warunek.

W świetle powyżej opisanych okoliczności Sąd powziął wątpliwości co do twierdzeń powoda o faktach wskazanych w pozwie i wyrokiem zaocznym powództwo oddalił.


sędzia Magdalena Bartłomiejczak