Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 746/23

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 września 2023 r.

Sąd Rejonowy w Koninie I Wydział Cywilny

Przewodniczący sędzia Karol Dryjański

po rozpoznaniu w dniu 14 września 2023 r. w Koninie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

przeciwko B. K.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 917 zł (dziewięćset siedemnaście złotych) z tytułu zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

sędzia Karol Dryjański

Sygn. akt I C 746/23

UZASADNIENIE

(...) Spółka Akcyjna wniosła o zasądzenie od B. K. kwoty 3.053,07 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 10.03.2023 r. do dnia zapłaty. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia oraz kosztów doręczenia pism pozwanej przez powódkę za pośrednictwem komornika w przypadku ich poniesienia.

W uzasadnieniu powódka podniosła, że pozwana przez podpisanie weksla w dniu 01.02.2021 r. zobowiązała się do zapłaty na rzecz powódki w dniu 09.03.2023 r. kwoty wskazanej w wekslu, to jest 3.720,07 zł. Pozwana wpłaciła z tego jedynie kwotę 667 zł.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana zarzuciła, że skorzystanie z przewidzianej w umowie stron usługi dodatkowej „(...)” nie było dobrowolne, a roszczenie powódki nie jest wymagalne, zaś postanowienia umowy zobowiązujące pozwaną do zapłacenia opłaty przygotowawczej, prowizji oraz ceny Twojego Pakietu noszą cechy postanowień o abuzywnym charakterze i nie są wiążące dla pozwanej jako konsumenta. Ponadto pozwana zarzuciła, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 01.02.2021 r. B. K. zawarła z (...) S.A. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). (...) S.A. udzieliła pozwanej na jej podstawie pożyczki, której całkowita kwota została oznaczona na 4.000 zł. Ponadto w umowie obciążono pozwaną:

a)  oprocentowaniem w wysokości 6,98% w skali roku,

b)  opłatą przygotowawczą – 528 zł,

c)  wynagrodzeniem prowizyjnym – 2.672 zł,

d)  wynagrodzeniem z tytułu przyznania na wniosek pożyczkobiorcy (...), o którym mowa w punkcie 15 – 800 zł.

Całkowitą kwotę do zapłaty oznaczono na 8.892 zł.

Spłata pożyczki miała nastąpić w 36 miesięcznych ratach po 247 zł. Raty były płatne do 9 dnia każdego miesiąca począwszy od 09.03.2021 r. Termin płatności ostatniej raty został oznaczony na 09.02.2024 r.

W dniu 01.02.2021 r. pozwana podpisała weksel in blanco.

Pozwana podpisała również deklarację wekslową zawierającą upoważnienie dla pożyczkodawcy do wypełnienia weksla w celu zabezpieczenia udzielonej pożyczki. Upoważnienie obejmowało wypełnienie weksla na sumę odpowiadającą zadłużeniu pozwanej. W razie opóźnienia w płatności kwoty równej jednej pełnej racie przekraczającego 30 dni, pożyczkodawca mógł wypełnić weksel po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od otrzymania wezwania.

dowód: umowa pożyczki k. 4 – 8, wypowiedzenie umowy k. 9, deklaracja wekslowa k. 10, weksel k. 14

W piśmie z dnia 09.01.2023 r. powódka skierowała do pozwanej wezwanie do zapłaty zaległych 2 rat pożyczki wymagalnych 09.12.2022 r. i 09.01.2023 r. w łącznej wysokości 494 zł w terminie 7 dni od otrzymania pisma pod rygorem wypowiedzenia umowy i postawienia wynikających z niej zobowiązań w stan natychmiastowej wykonalności.

Pismo doręczono pozwanej w dniu 13.01.2023 r.

dowód: pismo z dnia 09.01.2023 r. k. 57, historia przesyłki k. 58

W piśmie z dnia 07.02.2023 r. powódka skierowała do pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki z powodu nie płacenia zobowiązań, z zachowaniem 30 – dniowego terminu wypowiedzenia, co miało czynić wszystkie zobowiązania pozwanej z umowy wymagalnymi.

Jednocześnie powódka zawiadomiła, że weksel in blanco został wypełniony i w przypadku braku wykupu weksla w terminie 30 dni sprawa zostanie skierowana na drogę postępowania sądowego.

Dług na dzień sporządzenia pisma powódka określiła na 3.720,07 zł, w tym:

1)  kwota niespłaconej pożyczki – 3.705 zł,

2)  umowne odsetki z tytułu braku spłaty rat w terminie za każdy dzień zwłoki – 15,07 zł.

Pismo obejmujące wypowiedzenie umowy doręczono pozwanej w dniu 13.02.2023 r.

dowód: wypowiedzenie umowy k. 9, historia przesyłki k. 60

Powódka wypełniła weksel in blanco podpisany przy zawarciu umowy przez pozwaną przez wpisanie kwoty zobowiązania pozwanej 3.720,07 zł z terminem płatności do 09.03.2023 r.

dowód: weksel k. 14

Pozwana w dniu 17.02.2023 r. podpisała oświadczenie, że umowę z dnia 01.02.2021 r. podpisała świadomie i dobrowolnie oraz że została rzetelnie poinformowana o kosztach pożyczki, kwocie do wypłaty i całkowitej kwocie do zwrotu, a także że uznaje swój dług wobec powódki co do pozostałej do zapłaty kwoty 3.720,07 zł na dzień 17.02.2023 r. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, wnosząc jednocześnie o możliwość polubownego rozwiązania przez spłatę zobowiązania w ratach miesięcznych w kwocie nie niższej niż 267 zł.

dowód: oświadczenie k. 50

W wykonaniu umowy pozwana wpłaciła:

1)  w dniu 05.03.2021 r. – 247 zł,

2)  w dniu 02.04.2021 r. – 247 zł,

3)  w dniu 05.05.2021 r. – 247 zł,

4)  w dniu 08.06.2021 r. – 247 zł,

5)  w dniu 06.07.2021 r. – 247 zł,

6)  w dniu 05.08.2021 r. – 247 zł,

7)  w dniu 07.09.2021 r. – 247 zł,

8)  w dniu 11.10.2021 r. – 247 zł,

9)  w dniu 08.11.2021 r. – 247 zł,

10)  w dniu 06.12.2021 r. – 247 zł,

11)  w dniu 05.01.2022 r. – 247 zł,

12)  w dniu 04.02.2022 r. – 247 zł,

13)  w dniu 04.03.2022 r. – 247 zł,

14)  w dniu 05.04.2022 r. – 247 zł,

15)  w dniu 10.05.2022 r. – 247 zł,

16)  w dniu 06.06.2022 r. – 247 zł,

17)  w dniu 05.07.2022 r. – 247 zł,

18)  w dniu 05.08.2022 r. – 247 zł,

19)  w dniu 05.09.2022 r. – 247 zł,

20)  w dniu 05.10.2022 r. – 247 zł,

21)  w dniu 07.11.2022 r. – 247 zł,

22)  w dniu 03.03.2023 r. – 267 zł,

23)  w dniu 22.03.2023 r. – 400 zł.

dowód: wykaz wpłat k. 51

Dokumenty w oparciu o które sąd ustalił powyższy stan faktyczny nie budziły wątpliwości sądu, nie były również kwestionowane przez strony.

Sąd zważył, co następuje.

Powódka dochodziła należności na podstawie weksla.

Cechą weksla jest jego abstrakcyjność, polegająca na oderwaniu weksla od stosunku podstawowego, co oznacza, że brak, nieważność lub wadliwość stosunku kauzalnego nie ma wpływu na ważność zobowiązania wekslowego. Przejawem abstrakcyjności weksla jest zatem niedopuszczalność badania istnienia, ważności i wadliwości stosunku podstawowego (art. 17 prawa wekslowego), przy czym niedopuszczalność ta nie zależy od woli pozwanego, zatem zgłoszenie przez niego zarzutów w warunkach nieprzewidzianych przez normę prawną nie pozwala na ich rozpoznanie.

Abstrakcyjność weksla doznaje osłabienia w przypadku weksla niezupełnego w chwili wystawienia – weksla in blanco, wystawionego w celu zabezpieczenia zobowiązania ze stosunku podstawowego. Taki weksel został wystawiony w niniejszej sprawie. To osłabienie wyraża się w możliwości analizowania stanów faktycznych wynikających ze stosunku podstawowego, w szczególności tego, czy odpowiedzialność dłużnika w ramach stosunku wekslowego odpowiada rozmiarowi jego odpowiedzialności ze stosunku podstawowego. Możliwość wysuwania przez wystawcę zarzutów ze stosunku podstawowego w takiej sytuacji wynika z art. 10 prawa wekslowego. Stanowi on, że jeżeli weksel niezupełny w chwili wystawienia uzupełniony został niezgodnie z zawartem porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

W niniejszej sprawie powódka dochodziła zapłaty z weksla, który wystawiony został przez pozwaną jako weksel in blanco.

W ocenie sądu brak przeszkód, aby uwzględnić treść umowy z dnia 01.02.2021 r. Sąd nie narusza treści art. 10 prawa wekslowego, gdyż nie uwzględnia stosunku podstawowego wobec nabywcy w dobrej wierze weksla wypełnionego, ale wobec wierzyciela, który wypełnił weksel in blanco. Ten zaś kto wypełnia weksel in blanco nie może korzystać z ułatwień jakie prawo przewiduje dla obrotu wekslowego.

Abstrakcyjność weksla ma wpływ na rozkład ciężaru dowodu. Ten kto dochodzi zapłaty jako wierzyciel wekslowy, musi tylko przedłożyć dokument weksla, na który się powołuje i wykazać swoją tożsamość z osobą remitenta. Na dłużniku wekslowym spoczywa z kolei ciężar udowodnienia, że weksel został wypełniony niezgodnie z porozumieniem. Z art. 232 kpc wynika z kolei, ze sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Kontrola weksla w świetle treści stosunku podstawowego nabiera jeszcze większego znaczenia w sprawach z udziałem konsumenta, zwłaszcza w sytuacji możliwej do stwierdzenia na podstawie samej treści pozwu niezgodności między wysokością roszczenia wekslowego i wierzytelności ze stosunku podstawowego spowodowanej zastosowaniem klauzul abuzywnych. Należy zauważyć, że pominięcie takiej kontroli może prowadzić do akceptowania przez sąd działań nawet rażąco naruszających prawa konsumenta, jak np. zaliczenie do sumy wekslowej odsetek w wysokości przekraczającej wysokość odsetek maksymalnych.

Podkreślić należy, że orzecznictwo europejskie stoi obecnie na stanowisku, że sąd powinien z urzędu uwzględnić abuzywność klauzuli umownej. W orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C- 397/11, w pkt. 27 i 28 Trybunał podnosi, że „z chwilą, w której sąd krajowy dysponuje niezbędnymi w tym celu elementami stanu prawnego i faktycznego, powinien z urzędu ocenić nieuczciwy charakter danego warunku umownego objętego zakresem zastosowania dyrektywy 93/13 EWG w sprawach nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich i czyniąc tak powinien usuwać brak równowagi istniejącej między konsumentem a przedsiębiorcą” (podobnie (…) w sprawie C 618-10 pkt. 42 – 44 (źródło http://curia.europa.eu).

Umowa na którą powołuje się powódka zawiera postanowienia o charakterze abuzywnym, przy czym zawarta została z konsumentem. W konsekwencji sąd z urzędu powinien dostrzec charakter powołanych postanowień.

Zgodnie z treścią art. 385 1 § 1 kc postanowienia umowy nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Wymienione w treści art. 385 3 kc niedozwolone postanowienia umowne mają wyłącznie charakter przykładowy, stanowiąc swoistą regułę interpretacyjną ułatwiającą stosowanie art. 385 1 kc.

Powódka nie udowodniła, iż warunki umowy (w tym koszty) były z pozwaną uzgodnione indywidualnie (art. 385 1 § 3 i 4 kc). Sam fakt potwierdzenia przez pozwaną zapisu, że przed zawarciem umowy udzielono jej jednoznacznych, zrozumiałych i kompletnych informacji na temat warunków i kosztów pożyczki, nie oznacza indywidualnego uzgodnienia z pozwaną warunków, ani tym bardziej możliwości negocjowania wysokości kosztów pożyczki.

Podstawę prawną roszczenia strony powodowej w zakresie należności dochodzonej pozwem stanowi umowa pożyczki oraz odpowiednie przepisy kc dotyczące tej umowy. W zakresie roszczeń dodatkowych podstawę stanowi zawarta umowa, przy czym jej postanowienia podlegają ocenie z punktu widzenia obowiązujących uregulowań prawnych w zakresie dopuszczalności wysokości tzw. wynagrodzenia pożyczki i kosztów dodatkowych.

Zawarta przez strony umowa pożyczki według obowiązującego w dacie zawarcia tej umowy stanu prawnego jest umową o kredyt konsumencki określoną w art. 3 ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim. Zgodnie z treścią tego przepisu przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności (kredytodawca), udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż polska, a taką umową jest również pożyczka spełniająca warunki z art. 720 § 1 kc.

Zaznaczyć przy tym należy, że umowa z dnia 01.02.2021 r. została zawarta po wejściu w życie ustawy z dnia 05.08.2015 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw. We wprowadzonym tą ustawą przepisie art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim (przepis ten wszedł w życie 11.03.2016 r.) przewidziano maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu.

Zgodnie z art. 36a ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim (w brzmieniu obowiązującym do 17.12.2022 r.) maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu obliczano według wzoru:

w którym poszczególne symbole oznaczają:

-

MPKK - maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,

K

-

K - całkowitą kwotę kredytu,

n

-

n - okres spłaty wyrażony w dniach,

R

-

R - liczbę dni w roku.

Pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogły być wyższe od całkowitej kwoty kredytu (art. 36a ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim w brzmieniu obowiązującym do 17.12.2022 r.).

Całkowita kwota kredytu to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt (art. 5 pkt 7 ustawy o kredycie konsumenckim).

Pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należały się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w art. 36a ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu (art. 36a ust. 3 ustawy o kredycie konsumenckim w brzmieniu obowiązującym do 17.12.2022 r.).

Zgodnie z art. 36a ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim (w brzmieniu obowiązującym do 17.12.2022 r.) maksymalne pozaodsetkowe koszty pożyczki z dnia 01.02.2021 r. mogły zostać naliczone w kwocie do 4.000 zł. Iloczyn obliczony na podstawie art. 36a ust. 1 ustawy daje kwotę wyższą od całkowitej kwoty kredytu (wynoszącej 4.000 zł) i wynosi 4.629,58 zł [(4.000 x 25%) + (4.000 x 1104/365 x 30%) = 1.000 + 3.629,58 = 4.629,58 zł]. Pozaodsetkowe koszty kredytu zostały zatem naliczone przez pożyczkodawcę w umowie z dnia 01.02.2021 r. w granicach dopuszczalnych wynikających z art. 36a ust. 1 i 2 ustawy o kredycie konsumenckim (naliczono je w kwocie 4.000 zł).

Należy jednak zwrócić uwagę, że w art. 36a przewidziano jedynie górną granicę pozaodsetkowych kosztów kredytu. Możliwość naliczenia tych kosztów w ramach tych granic jest uzależniona od zasadności uwzględnienia tych kosztów, a w szczególności od ich powiązania z rzeczywistymi kosztami poniesionymi przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki. W oczywisty sposób nie zasługuje natomiast na uwzględnienie ograniczenie się przez pożyczkodawcę do ustalenia pozaodsetkowych kosztów kredytu w całkowitym oderwaniu od rzeczywistych kosztów związanych z wykonaniem umowy, a zwłaszcza ich ustalenie wyłącznie jako wynik działania matematycznego odniesionego jedynie do kwoty wypłaconej pożyczkobiorcy. W przypadku umowy z dnia 01.02.2021 r. naliczenie większości pozaodsetkowych kosztów przez powódkę było niezasadne z przyczyn, które zostaną opisane w dalszej części uzasadnienia.

Zgodnie z art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Umowa będąca źródłem zgłoszonych w pozwie roszczeń, zawarta została w ramach standardowo stosowanych przez powódkę formularzy oraz ogólnych warunków umownych, które pozwana zaakceptowała nie mając wpływu i możliwości negocjowania szczegółowych warunków umowy. O ile postanowienia zawartej umowy nie naruszają przepisów o kredycie konsumenckim, to jednak zapisy tej umowy w świetle art. 385 1 kc dotyczącego niedozwolonych klauzul abuzywnych budzą wątpliwości.

Jak stanowi powołany przepis postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Zgodnie z § 2 jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Za nieuzgodnione indywidualnie uważa się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zgodnie z art. 385 1 § 4 kc na powódce spoczywał obowiązek wykazania, że były to zapisy indywidualnie ustalone.

Powódka nie wykazała jakoby warunki umowy pożyczki zostały indywidualnie uzgodnione z pozwaną. Posłużenie się wzorcem umownym i tylko wpisanie kwoty wynagrodzenia prowizyjnego, czy też wynagrodzenia za przyznanie (...) wynikającej z obliczenia ich odpowiednim algorytmem w relacji do wysokości pożyczki sensu stricte i innych świadczeń, samodzielnie nie świadczy jeszcze o indywidualnym charakterze ustaleń stron.

Postanowienia umowy łączącej strony nie zostały uzgodnione indywidualnie, bowiem pozwana nie miała na treść umowy jakiegokolwiek wpływu. Mogła jedynie przystąpić do umowy w zaproponowanym jej kształcie bądź jej nie zawierać. Dowodzi tego treść formularzy i wzoru umowy, którym powszechnie posługuje się powódka w kontaktach z klientami. W tych okolicznościach w rozpoznawanej sprawie omawianą umowę należy zweryfikować również przez pryzmat przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych (art. 385 1 – 385 3 kc).

W rozumieniu art. 385 1 § 1 kc za sprzeczne z dobrymi obyczajami należy uznać m. in. działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (wyrok SA w Warszawie z dnia 27.01.2011 r., VI ACa 771/10). Rażące naruszenie interesów konsumenta zachodzi natomiast w sytuacji, w której w rażący sposób została naruszona równowaga interesów stron umowy przez to, że jedna z nich wykorzystała swoją przewagę formułując konkretne postanowienie umowy. Określenie „rażąco” należy stosować do znacznego odchylenia przyjętego uregulowania od zasady uczciwego wyważenia praw i obowiązków (wyrok SA w Warszawie z dnia 14.09.2011 r., VI ACa 291/11). Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym (wyrok SA w Warszawie z 14.12.2010 r., VI ACa 487/10).

W ocenie sądu w niniejszej sprawie niedozwolonymi klauzulami umownymi są postanowienia dotyczące wysokości wynagrodzenia prowizyjnego.

W postanowieniu zawartym w punkcie 1.4 umowy przewidziano uprawnienie pożyczkodawcy do pobrania wynagrodzenia prowizyjnego w kwocie 2.672 zł. Jest to kwota stanowiąca 66,8% kwoty wypłaconej pozwanej na podstawie umowy z dnia 01.02.2021 r. Zaznaczyć należy, że w razie zastrzeżenia w umowie odsetek maksymalnych od wypłaconej pozwanej kwoty, ich suma za cały pierwotnie przewidziany czas trwania umowy (około 3 lat) - przy wysokości tych odsetek z dnia zawarcia umowy - byłaby zbliżona do 864 zł (3 x 4.000 x 7,2%). Nie sposób przy tym pominąć, że w umowie zastrzeżono oprocentowanie w wysokości 6,98%, zatem suma odsetek za pierwotnie przewidziany czas trwania umowy nie mogłaby być znacząco wyższa niż 837,60 zł (4.000 x 6,98% x 3). Zaznaczyć przy tym należy, że umowa nie trwała 3 lata, lecz jedynie 773 dni (wskutek wypowiedzenia ostatnim dniem jej trwania był 15.03.2023 r.).

W ocenie sądu nie sposób uznać za okoliczność usprawiedliwiającą naliczenie wynagrodzenia prowizyjnego w tak znacznej wysokości obciążenie powódki podatkiem dochodowym od osób prawnych w zakresie tego wynagrodzenia. Należy zwrócić uwagę, że w takich wypadkach zobowiązanie podatkowe powstaje wskutek zastrzeżenia dla siebie tego wynagrodzenia przez powódkę. Przypomnieć nadto należy, że w umowie pożyczki z dnia 01.02.2021 r. zastrzeżone są na rzecz pożyczkodawcy odsetki umowne w wysokości znacznie powyżej odsetek ustawowych oraz odsetki od zadłużenia przeterminowanego w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie. W ocenie sądu nie znajduje również uzasadnienia obciążenie pozwanej wynagrodzeniem prowizyjnym z uwagi na korzystanie przez powódkę z usług pośredników oraz koszty uzyskania kapitału pożyczek. Byłoby to przerzucanie na pożyczkobiorcę kosztów związanych z organizacją funkcjonowania powódki, przy czym nie sposób nie zauważyć, że pożyczkobiorca nie ma wpływu na to jakie warunki współpracy z pośrednikiem ustala powódka oraz na jakich warunkach powódka pozyskuje kapitał. Nie sposób również uznać za uzasadnione zwiększanie obciążenia pożyczkobiorcy z uwagi na ryzyko braku spłaty pożyczki. Pożyczkodawca powinien jako podmiot prowadzący w tym zakresie profesjonalną działalność w należyty sposób sprawdzić zdolność pożyczkodawcy do wywiązania się z zobowiązań. W razie negatywnej oceny tej zdolności zwiększanie obciążeń pożyczkodawcy z tytułu pozaodsetkowych kosztów kredytu zamiast odmowy jego udzielenia jawi się jako działanie całkowicie niezrozumiałe.

Stwierdzenie, że zapisy umowy z dnia 01.02.2021 r. zobowiązujące pozwaną do zapłacenia wynagrodzenia prowizyjnego spełniają definicję niedozwolonego postanowienia umownego, prowadzi do wniosku, że postanowienia powyższe nie są wiążące dla pozwanej i są wobec niej bezskuteczne. Przesądza to o niezasadności powództwa w tym zakresie, gdyż niezasadnie naliczane przez stronę powodową wynagrodzenie prowizyjne stanowi świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 kc.

W kontekście powyższego objęte pozwem postanowienia umowne dotyczące wynagrodzenia prowizyjnego, zdaniem sądu w sposób nieusprawiedliwiony nakładają na konsumenta - pozwaną obowiązek płacenia wynagrodzenia bez możliwości określenia jakie świadczenie wzajemne od strony pożyczkodawcy jej się należy. Pozwana nie ma zatem możliwości stwierdzenia, czy jej świadczenie jest ekwiwalentne i uzasadnione. Godzi to w zasadę równowagi kontraktowej stron, uniemożliwiając pozwanej ochronę jej praw. Powódka dysponuje natomiast prostym mechanizmem obliczania wynagrodzenia prowizyjnego, a wysokość tego wynagrodzenia określa dowolnie. Mechanizm ten jest przy tym niezależny od poniesionych kosztów oraz związanego z umową ryzyka. Tego rodzaju dysproporcja praw przekracza zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej. Wobec tego, w ocenie sądu, objęte sporem klauzule rażąco naruszają interes ekonomiczny pozwanej, która została obciążona świadczeniami nie mającymi związku z poniesionymi kosztami.

Kwestionowane zapisy rażąco naruszają interes pozwanej, gdyż prowadzą do uzyskiwania przez powódkę znacznych korzyści kosztem pozwanej.

Te wszystkie przyczyny powodują, że zapisy umowne o wynagrodzeniu prowizyjnym są nieważne i nie wiążą pozwanej.

W ocenie sądu niezasadnym jest również obciążenie pozwanej przez powódkę wynagrodzeniem z tytułu przyznania (...) w kwocie 800 zł. Umowa z dnia 01.02.2021 r. obejmuje wprawdzie punkt 15 dotyczący dodatkowych uprawnień w ramach (...), należy jednak zwrócić uwagę, że uprawnienia te polegały na możliwości odroczenia i obniżenia rat, przy czym uprawnienie to przysługiwało jednorazowo w całym okresie kredytowania i mogło mieć postać albo bezpłatnego odroczenia maksymalnie 2 kolejnych terminów płatności rat albo bezpłatnego obniżenia o 50% maksymalnie czterech kolejnych rat. (...) obejmował również uprawnienie do przyspieszonej wypłaty pożyczki oraz pakiet powiadomień klienta (powiadomienie o przelewie, terminie płatności na 5 dni przed jego nadejściem, zaksięgowaniu płatności).

Pozwana nie korzystała z odroczenia terminu płatności ani obniżenia raty, a jedyne pisma skierowane do pozwanej przez powódkę przedłożone w toku postępowania to pismo obejmujące wypowiedzenie umowy i pismo obejmujące wezwanie do zapłaty.

W tej sytuacji doliczenie do zobowiązania pozwanej kwoty 800 zł z tytułu wynagrodzenia za (...) jest w ocenie sądu sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Kwota 800 zł za samą możliwość skorzystania z usług objętych (...) jest przy tym w oczywisty sposób nieadekwatna do świadczenia, które zaoferowała pozwanej powódka.

W konsekwencji braku uwzględnienia przy ustalaniu zobowiązania pozwanej z umowy z dnia 01.02.2021 r. wynagrodzenia prowizyjnego i wynagrodzenia z tytułu przyznania (...), stwierdzić należy, że zobowiązanie pozwanej wynikające z umowy z dnia 01.02.2021 r. wynosi 5.134,35 zł i obejmuje:

a)  całkowitą kwotę pożyczki – 4.000 zł,

b)  opłatę przygotowawczą – 528 zł,

c)  odsetki umowne z tytułu braku spłaty rat w terminie – 15,07 zł,

d)  odsetki naliczone za czas trwania umowy – 591,28 zł.

W przypadku odsetek za czas trwania umowy sąd miał na względzie, że odsetki te zostały zastrzeżone w umowie w wysokości 6,98%. Na zobowiązanie pozwanej z tytułu odsetek umownych składają się kwoty:

a)  za 2021 r. – 255,48 zł (4.000 zł x 6,98% x 334/365),

b)  za 2022 r. – 279,20 zł (4.000 zł x 6,98%),

c)  za 2023 r. – 56,60 zł (4.000 zł x 6,98% x 74/365).

Sąd uwzględnił po stronie zobowiązania pozwanej opłatę przygotowawczą w kwocie 528 zł uznając, że strona powodowa przed zawarciem umowy podjęła czynności związane z rozpoznaniem wniosku o udzielenie pożyczki, a nadto - pomimo sformułowania umowy według ustalonego wzoru - dla przygotowania jej tekstu konieczne było uwzględnienie szczególnych okoliczności związanych z czasem pandemii i zmieniających się uregulowań związanych z wysokością oprocentowania.

Kwotę spłaconą przez pozwaną w wykonaniu umowy z dnia 01.01.2018 r. sąd ustalił na 5.854 zł, w tym do dnia wniesienia pozwu pozwana spłaciła 5.187 zł. Pozwana spłaciła zatem – jeszcze przed wniesieniem pozwu - kwotę wyższą od wysokości jej zobowiązania z umowy z dnia 01.02.2021 r., wskutek czego powództwo należało oddalić.

Sąd miał na względzie fakt, że pozwana w dniu 17.02.2023 r. złożyła oświadczenie o uznaniu długu wobec powódki w kwocie 3.720,07 zł z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie, nie sposób jednak uwzględnić tego oświadczenia w sytuacji, gdy całe zobowiązanie pozwanej wobec powódki było już w czasie składania tego oświadczenia wykonane. Należy przy tym zwrócić uwagę, że pozwana składając to oświadczenie działała samodzielnie, podczas gdy w niniejszym postępowaniu, w którym kwestionowała żądanie strony powodowej, była reprezentowana przez pełnomocnika będącego adwokatem.

Mając powyższe na uwadze sąd na podstawie powołanych przepisów orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Zgodnie z art. 98 § 1 kpc strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (art. 98 § 3 kpc).

Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu - za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu (art. 98 § 1 1 kpc).

Pozwana wygrała sprawę w całości, dlatego też należało w całości uwzględnić jej wniosek o zasądzenie od powódki zwrotu kosztów procesu.

Koszty procesu poniesione przez pozwaną wyniosły 917 zł, co stanowi sumę wynagrodzenia pełnomocnika będącego adwokatem w kwocie 900 zł i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Mając powyższe na uwadze sąd na podstawie art. 98 § 1, 1 1 i 3 kpc orzekł jak w punkcie 2 wyroku.

sędzia Karol Dryjański