Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 944/24

UZASADNIENIE

Decyzją z 18 kwietnia 2024r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na podstawie przepisów ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art.58§1 k.c. stwierdził, że D. M. jako pracownik
u płatnika składek (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.
nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 14 sierpnia 2023r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że nie dał wiary złożonym w sprawie wyjaśnieniom, że zgłoszenie D. M. do ubezpieczeń jako pracownika składek (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.,
od 14 sierpnia 2023r. w istocie nie miało na celu realizacji interesów płatnika składek
i świadczenia pracy za wynagrodzeniem, lecz stworzenie możliwości skorzystania przez D. M. z wyższych świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Za słusznością takiego stanowiska przemawiają: umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony bez okresu próby; powiązania rodzinne, gdyż Prezes Zarządu A. M. to teść D. M.; ustalona w umowie o pracę podstawa wymiaru składek przewyższająca wynagrodzenie innych osób; przedłożenie dokumentów, które mogły być sporządzone
w każdym czasie dla uprawdopodobnienia zatrudnienia. Stąd organ rentowy stwierdził, że zawarta umowa o pracę z mocy art.58§1 k.c. jest nieważna i nie może mieć skutków prawnych
w postaci obowiązku ubezpieczeń społecznych.

W odwołaniu od decyzji D. M. zaskarżyła ją w całości zarzucając
jej tendencyjność, stronniczość i rażącą nadinterpretację okoliczności na niekorzyść odwołującej.

W uzasadnieniu odwołująca wskazała, że faktycznie wykonywała umówioną pracę
i stąd powinna podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom z tytułu pracowniczego stosunku pracy.

Odwołanie od decyzji wniosła także (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. wskazując na zarzuty jak w odwołaniu D. M..

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji. Na rozprawie w dniu 15 października 2024r. organ rentowy złożył również wniosek o zasądzenie od odwołujących na rzecz tego organu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd połączył sprawy do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. VIII U 944/24.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spółka (...) prowadzi salon samochodowy, który zajmuje się sprzedażą samochodów używanych przyjętych w komis. Głównie sprowadza samochody z Japonii i nimi handluje. Ta cześć działalności obejmuje około 90% łącznej działalności firmy, a w pozostałym zakresie Spółka handluje używanymi samochodami z Niemiec i Francji. Handluje tymi samochodami na portalu O., a także na swoim portalu R.. Salon ten działa w godzinach od 7:00 do 17:00. Prezesem Zarządu Spółki jest A. M., który jest teściem odwołującej D. M..

Samochody, które Spółka sprowadza trzeba przygotować do sprzedaży.
Po przywiezieniu trzeba sprawdzić czy są usterki, zleca się kontrolę na warsztat, myje
się samochód, poleruje, następnie robi się jego zdjęcia i wystawia na dwie platformy internetowe. Istotny jest także w tym przypadku dobry opis samochodu. Przy sprowadzanych samochodach konieczne jest także załatwienie akcyzy, przegląd techniczny. W firmie sprzedaje się średnio w dobrym okresie ok.15 samochodów miesięczne. Są to samochody w cenach
od 100 do 200 tysięcy złotych.

Odwołująca została zatrudniona w Spółka (...) od sierpnia 2023r.
na podstawie zawartej 14 sierpnia 2023r. umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy. W umowie tej określono stanowisko pracy odwołującej – doradca
ds. sprzedaży i wynagrodzenie 7500 zł brutto. Odwołująca uzyskała zdolność do tej pracy
od lekarza medyny pracy.

Odwołująca faktycznie wykonywała swoją pracę. Obsługiwała klientów, wystawiała ogłoszenia. Kiedy samochód był przyjmowany w komis odwołująca musiała to uzgodnić
z Prezesem Zarządu A. M., z nim też konsultowała pomysły, które chciała wdrożyć w firmie. Jej praca odbywała się zarówno na terenie firmy, jak również odwołująca jeździła po samochody w różne miejsca, w zależności gdzie był samochód, przy czym chodziło tu o samochody spoza Japonii. Do obowiązków odwołującej jako sprzedawcy należała obsługa mediów społecznościowych I. i F., wystawianie samochodów na portalach ogłoszeniowych O. moto i R., spisywanie uszkodzeń samochodów, dbanie o ważność polis i odwołująca czynności takie wykonywała. Miała też bezpośredni kontakt z klientem, odbierała od nich telefony. Do jej obowiązków należało także jeżdżenie na przeglądy techniczne pojazdów, doglądanie pojazdów i ewentualne zlecanie serwisowi wykonania różnych prac dotyczących spraw wizualnych, detalingowych, wyczyszczenia samochodów,
czy spraw lakierniczych. Za wykonaną pracę odwołująca uzyskała umówione wynagrodzenie.

Odwołująca została przyjęta, gdyż zatrudniony w charakterze specjalisty ds. sprzedaży T. M. miał trudności w obsłużeniu tak dużej liczby samochodów, jaką firma obsługiwała. Było to bowiem około 90 samochodów, a obecnie ok.100 samochodów. Dodatkowo chodziło o zatrudnienie osoby, która posiada zdolności interpersonalne, jakimi dysponuje odwołująca, która z wykształcenie jest psychologiem klinicznym, gdy Prezesowi Zarządu zależało na lepszej sprzedaży samochodów. Nadto odwołująca miała także doświadczenie w skupie i sprzedaży samochodów, gdyż od kilku lat współpracowała z synem A. R. M. w jego firmie, która znajdowała
się w K. a wcześniej też w S.. Jej doświadczenie polegało na robieniu artystycznych zdjęć, nadto miała umiejętności w rozmowie z klientami.

Rozmowy o zatrudnieniu odwołującej w firmie (...) prowadzone były
już wcześniej, przed podpisaniem spornej umowy o pracę, gdy również odwołująca D. M. zamierzała podjąć zatrudnienie, bowiem jej córki urodzone w (...)r. i 2021r. poszły do przedszkola. Praca w firmie u teścia pozwalała jej przy tym na możliwość awaryjnego wyjścia z pracy, gdyby powstał problem z dziećmi.

Odwołująca faktycznie świadczyła pracę do grudnia 2023r., kiedy to z dniem 12 grudnia 2023r. przeszła na zwolnienie lekarskie w związku z ciążą. Dziecko urodziła 19 marca 2024r.

Obowiązki odwołującej podczas nieobecności przejął M. K., który został zatrudniony w Spółce z dniem 1 grudnia 2023r. także na czas nieokreślony. Odwołująca przez około 2 tygodnie wdrażała go do obowiązków, zapoznawała z pracą salonu, w tym
jak wstawiać ogłoszenia na portale internetowe, pisać maile, odbierać telefony, robić zdjęcia. Komunikowała się z M. K. przez komunikator WhatsApp, bądź drogą mailową. M. K. musiał być wdrożony do obsługi portali O. i R. oraz obsługi płatniczej tych portali. Odwołująca pokazywała mu także jak należy dbać o samochody, aby były sprawne i jak dbać o kontakty z klientami.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zawartej w aktach organu rentowego, zeznań świadków M. K., E. S., T. M., Prezesa Zarządu (...) - A. M., zeznań odwołującej D. M. ( protokół elektroniczny z rozprawy z 15 października 2024r. czas 00:08:59 –01:46:39 ).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, słuchanego za odwołującą Spółkę Prezesa Zarządu A. M. i zeznaniom odwołującej D. M., gdyż były
one rzeczowe, logiczne, spójne, korespondujące z treścią zgromadzonej w sprawie dokumentacji.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania D. M. i (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. zasługują na uwzględnienie .

Zgodnie z art. 6 ust.1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2024r., poz.497 ), zwanej ustawą, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które
na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów.

Po myśli art. 11 ust. 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12, zaś według art. 12 ust. 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy, pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

W orzecznictwie przyjmuje się, że pojęcia pracownik i zatrudnienie nie mogą być interpretowane na użytek ubezpieczeń społecznych inaczej niż interpretuje je akt prawny określający prawa i obowiązki pracowników i pracodawców - Kodeks pracy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30.05.2005r., sygn. akt III AUa 283/2005).

Według definicji zawartej w art. 22 Kodeksu pracy, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę,
a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest więc uwarunkowane
nie tyle zawarciem umowy o pracę, wypłatą wynagrodzenia, przystąpieniem do ubezpieczenia, zgłoszeniem pracownika do tych ubezpieczeń i opłacaniem składek z tego tytułu,
ile legitymowaniem się przez ubezpieczonego statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach stosunku pracy. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia, gdyż w takim przypadku wady oświadczeń woli umowy o pracę - nawet powodujące jej nieważność - nie wywołują skutków w sferze prawa
do świadczeń z ubezpieczeń społecznych ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 stycznia 2021r. III USKP 56/22, Lex nr 3656917 ).

Umowa o pracę, która nie wiąże się z rzeczywistym jej wykonywaniem, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci stosunku pracy, nie rodzi skutków w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych (wyroki Sądu Najwyższego: z 17 grudnia 1996r., II UKN 32/96, OSNAPiUS 1997 Nr 15, poz. 275; z 16 marca 1999r., II UKN 512/98, OSNAPiUS 2000 Nr 9, poz. 368;
z 28 lutego 2001r., II UKN 244/00, OSNAPiUS 2002 Nr 20, poz. 496; z 4 sierpnia 2005r.,
II UK 320/04, OSNP 2006 nr 7-8, poz. 122 oraz z 26 lipca 2012r., I UK 27/12, LEX
nr 1218584).

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia
czy odwołująca D. M. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom jako pracownik u płatnika składek (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w G. od 14 sierpnia 2023r. Organ rentowy zakwestionował bowiem takie podleganie wskazując, że okoliczności sprawy przemawiają za przyjęciem, że zgłoszenie odwołującej
do ubezpieczeń jako pracownika w istocie nie miało na celu realizację interesów płatnika składek i świadczenia pracy za wynagrodzeniem, lecz jedynie uzyskanie przez odwołującą świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Stąd umowa o pracę jest nieważna z mocy
art.58§1 k.c.

Wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego w sprawie nie potwierdziły jednak wątpliwości organu rentowego. Zeznania świadków i stron jednoznacznie wskazują,
że odwołująca D. M. rzeczywiście wykonywała czynności objęte sporną umową o pracę i w warunkach tej umowy. Z materiału dowodowego wynika, że po stronie odwołującej Spółki istniała potrzeba zatrudnienia dodatkowej osoby w charakterze doradcy
ds. sprzedaży, gdy pracujący na takim stanowisku T. M. nie był w stanie sprostać wszystkim obowiązkom, ze względu na liczbę samochodów wziętych przez Spółkę
w komis ( ok.90 ), koniecznych czynności związanych z obsługą tych samochodów itd. Także odwołująca D. M. zamierzała podjąć pracę, decydując się posłać kilkuletnie córki do przedszkola. Nie budzą wątpliwości zeznania Prezesa Zarządu Spółki „ R.
A.A. M., że Spółka poszukiwała do pracy na takie stanowisko osoby, która posiadała zdolności interpersonalne, bo były one kluczowe w kontakcie z klientami
i niezbędne dla poprawy funkcjonowania Spółki zajmującej się działalnością handlową. Biorąc pod uwagę, że odwołująca D. M. z wykształcenia jest psychologiem klinicznym Prezes Zarządu Spółki słusznie mógł zakładać, że takimi miękkimi kompetencjami odwołująca dysponuje tym bardziej, że miała ona już wcześniej do czynienia z pracą w firmie swojego męża zajmującej się sprzedażą samochodów, gdzie nabyła pewne doświadczenie co do specyfiki wykonywanych w takiej działalności czynności, a także w kontakcie z klientami. Nie dziwi więc fakt, że odwołująca spółka zdecydowała się zatrudnić D. M.
na warunkach wskazanych w umowie o pracę, w tym to od razu na czas nieokreślony zwłaszcza, że odwołująca jest osobą dobrze znaną Prezesowi Zarządu Spółki ze względu na bliskie powiązana rodzinnie - jako synowa, a zatem jest osobą zaufaną i przy uwzględnieniu wszystkich powyższych okoliczności dającą gwarancję dobrej, rzetelnej i lojalnej pracy
na rzecz Spółki. Z materiału dowodowego wynika, że odwołująca rzeczywiście wykonywała powierzoną pracę od zawarcia umowy o pracę do grudnia 2023r., kiedy to przeszła
na zwolnienie lekarskie. Pracowała codziennie w godzinach otwarcia salonu, zarówno
na miejscu jak i w terenie. W pracy była podporządkowana Prezesowi Zarządu, a za pracę otrzymała umówione wynagrodzenie. Po przejściu odwołującej na zwolnienie lekarskie Spółka przyjęła na jej miejsce nowego pracownika, którego zresztą odwołująca wdrażała do swoich obowiązków, i z którym także Spółka zawarła umowę o pracę na czas nieokreślony. Potwierdza to dodatkowo fakt, że po stronie Spółki istniała realna potrzeba zatrudnienia osoby
w charakterze w jakim została zatrudniona D. M.. Przeprowadzone postępowanie wykazało, że odwołująca podczas podpisywania umowy o pracę nie wiedziała, że jest w ciąży. Niezależnie od tego przepisy nie przewidują zakazu zawarcia umowy o pracę
z kobietą w ciąży, a jeśli praca przez taką osobę jest wykonywana, jak to ma miejsce
w rozpoznawanej sprawie, to generalnie nie ma podstaw do stawiania zarzutu nieważności umowy o pracę - zawarcia umowy o pracę dla uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego wobec przewidywanej niezdolności do pracy w związku z ciążą. Obowiązujące przepisy nie przewidują również zakazu zatrudniania osób z rodziny, także najbliższej. Wprawdzie możliwość taka niejednokrotnie powoduje, że pomiędzy członkami rodziny zawierane są tzw. fikcyjne umowy o pracę, co motywowane jest chęcią pomocy osobie bliskiej. To z kolei powoduje, że w takich sytuacjach w postępowaniu sądowym konieczne jest szczególnie wnikliwe zbadanie sprawy. W przedmiotowej sprawie Sąd kierując się takimi założeniami dokonał wszechstronnej analizy materiału dowodowego i doszedł do przekonania, że ustalone przez Sąd okoliczności, które jednoznacznie i wprost wynikają ze zgodnych zeznań słuchanych w sprawie osób i zgromadzonej dokumentacji, w tym przedłożonych w toku postępowania przed organem rentowy screenów wiadomości, nie budzą wątpliwości, że strony zawarły ważną umową o pracę, która faktycznie była przez odwołującą D. M. realizowana.

Takie zaś przyjęcie skutkuje objęciem odwołującej obowiązkowymi ubezpieczeniami
ze stosunku pracy jak w decyzji zaskarżonej od 14 sierpnia 2023r.

W konsekwencji Sąd z mocy art. 477 14§ 2 k.p.c. zmienił tę decyzję i stwierdził,
że odwołująca D. M. jako pracownik u płatnika składek (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 14 sierpnia 2023r.

(-) SSO Gabriela Sobczyk