Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Tomasz Korzeń

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Kopala

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 grudnia 2024 roku

sprawy z odwołania M. C.

od decyzji z dnia 9 lipca 2024 roku

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

o ustalenie braku podstaw do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 9 lipca 2024 roku, znak: (...) w ten sposób, że M. C. nie jest zobowiązana do zwrotu świadczeń wskazanych w zaskarżonej decyzji.

Tomasz Korzeń

VI U 363/24 UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. decyzją z dnia 09.07.2024 r. zobowiązał M. C. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń przez inną osobę niż wskazana w decyzji organu rentowego.

M. C. wniosła o zmianę decyzji poprzez uznane wypłaty świadczenia pieniężnego za okres od dnia 01.09.2023 r. do dnia 30.09.2023 r. jako należnie pobranego i odstąpienie od zobowiązania jego zwrotu.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W. F. urodziła się (...) Pobierała emeryturę za pośrednictwem przekazu pocztowego na adres (...) W.. Termin płatności przypadał na 20 dzień miesiąca. Zmarła 10.09.2023 r. Mieszkała z mężem M. F.. Zakład Ubezpieczeń Społecznych otrzymał informację o śmierci W. F. w dniu 13.09.2023 r.

M. C., urodzona w (...) r., jest jej córką. Zamieszkuje w M... Poniosła koszty pogrzebu matki.

W dniu 20.09.2023 r. operator pocztowy doręczył na adres i nazwisko zmarłej W. F. należne świadczenia emerytalne i dodatkowe roczne świadczenie pieniężne w kwocie 2.202,50 zł należne za wrzesień 2023 r. Pieniądze odebrała M. C..

Pozwany pismem z dnia 07.06.2024 r. zobowiązał skarżącą do złożenia wniosku o wypłatę niezrealizowanych świadczeń po osobie uprawnionej do świadczeń emerytalno-rentownych, załączając do pisma stosowny formularz, pod rygorem uznania, że wypłacone świadczenie jest świadczeniem nienależnym i wydania decyzji o zwrocie świadczenia.

Wypełniony i podpisany formularz wniosku wpłynął do pozwanego w dniu 18.06.2024 r. Decyzją z dnia 18.06.2024 r. organ rentowny przyznał skarżącej niezrealizowane świadczenie w kwocie 1.691,83 zł.

dowód: dokumenty zgromadzone w aktach ZUS,

stanowisko komórki merytorycznej k. 21

decyzja k. 22

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie należało uwzględnić.

Organ rentowy, jako podstawę wydanej decyzji wskazał art. 138 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2024.1631; dalej jako ustawa). Przepis ten stanowi, iż za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się również świadczenia wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu.

W niniejszej sprawie należało więc ocenić, czy wypłacone skarżącej świadczenie było świadczeniem nienależnym w rozumieniu tego przepisu.

By uznać, że świadczenie jest pobrane nienależnie w myśl art. 138 ust. 3 ustawy potrzeba kumulatywnego spełnienia dwóch wyrażonych w nim przesłanek: 1. dokonania wypłaty osobie innej niż wskazana w decyzji organu; 2. dokonania wypłaty z przyczyn niezależnych od organu rentowego.

Nie zachodzi wątpliwość, że skarżąca nie była osobą wskazaną w decyzji organu, stąd pierwsza z przesłanek została spełniona. Sąd zauważa jednak, że nie została spełniona druga przesłanka wskazanego przez organ przepisu, a mianowicie, że świadczenie nie zostało wypłacone z przyczyn niezależnych od tego organu.

Jak wynika bowiem z karty przebiegu sprawy w przypadku zgonu świadczeniobiorcy (akta ZUS, k. 4) już w dniu 13.09.2023 r. organ otrzymał informację o śmierci W. F.. Oznacza to, że miał on dużo czasu, by do 20.09.2023 r., gdy miała nastąpić wypłata, cofnąć dyspozycję i nie dopuścić do wypłaty nienależnego świadczenia. Nie są wiarygodne dla Sądu wyjaśnienia organu, że dysponując tygodniem czasu do chwili wypłaty świadczenia przez operatora pocztowego, nie miał on możliwości anulowania przekazu. Nie potwierdzają tego żadne dowody, czy to dokumenty, umowa z operatorem, czy regulamin, a pozwany nie przedstawił nawet, w jakiej dacie została wydana dyspozycja przelewu.

Wskazać należy, że zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury jeżeli przed terminem wypłaty renty rodzinnej, organ rentowy został powiadomiony o śmierci uprawnionego, to w przypadku wypłaty świadczenia należy uznać, że do wypłaty świadczenia nie doszło z przyczyn niezależnych od organu rentowego przez co pobrana kwota renty nie może podlegać zwrotowi na podstawie art. 138 ust. 3 u.e.r.f.u.s. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 22 października 2015 r. III AUa 2111/14). Procedury finansowo-księgowe organu rentowego oraz proces techniczny wypłaty świadczenia nie mogą stanowić usprawiedliwienia niemożności odpowiednio wczesnej reakcji i anulowania dyspozycji wypłaty świadczenia. To na organie rentowym spoczywa obowiązek takiej organizacji pracy, także w zakresie terminowości wypłaty świadczeń, aby nie dochodziło do ich wypłaty w sytuacji, w której prawo do świadczenia nie przysługuje już ubezpieczonemu, gdyż wygasło wskutek śmierci uprawnionego. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 lipca 2022 r. III AUa 465/19) (wyrok SA w Poznaniu z 10.04.2024 r., III AUa 185/23, LEX nr 3762796).

Nie sposób więc uznać, że wypłata świadczenie skarżącej dokonała się z przyczyn niezależnych od organu rentowego. Skoro bowiem organ miał informację o śmierci osoby wskazanej w decyzji, to jasnym było, że osoba ta nie odbierze wypłaconego świadczenia, a może to uczynić osoba najbliższa, przekonana o swoim prawie do odebrania świadczenia należnego zmarłej. Nie sposób w tym wypadku winić skarżącej, która miała podstawy by sądzić, że może odebrać pieniądze przeznaczone dla jej zmarłej matki, skoro organ wiedząc o jej śmierci, mimo wszystko świadczenie wypłaca.

Tym samym nie można uznać, by decyzja wydana na podstawie art. 138 ust. 3 ustawy była prawidłowa i mogła zostać przez Sąd utrzymana.

Okoliczność, czy skarżąca odbierając świadczenie działała w imieniu ojca jest nieistotne dla sprawy, choć Sąd zwraca uwagę, że okoliczność ta nie została wykazana.

Dokonując ustaleń w sprawie Sąd oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy i aktach pozwanego. Również zeznania wnioskodawczyni Sąd uznał za wiarygodne.

Wobec powyższego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2KPC, Sąd orzekł jak w wyroku.

Tomasz Korzeń