Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

16 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Grażyna Borzestowska

Sędziowie: SSO Tomasz Koronowski

SSO Renata Żywicka (spr.)

Protokolant : st. sekr. sądowy Łukasz Szramke

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2014 r. w Elblągu

na rozprawie sprawy z powództwa L. R. (1)

przeciwko Urzędowi Miejskiemu w E.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 13 listopada 2013 r ., sygn. akt IV P 268/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. I i zasądza od pozwanego Urzędu Miejskiego w E. na rzecz powódki L. R. (1) kwotę 9.126,00 zł (dziewięć tysięcy sto dwadzieścia sześć złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 maja 2013r. do dnia zapłaty i oddala powództwo w pozostałej części,

II.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. III i nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Elblągu) od powódki i pozwanego kwoty po 457 zł (czterysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem kosztów sądowych, których powódka nie miała obowiązku uiścić,

III.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1.365,00 zł (tysiąc trzysta sześćdziesiąt pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

Sygn. akt IV Pa 2/14

UZASADNIENIE

Powódka L. R. (1) wniosła do Sądu Rejonowego w Elblągu pozew przeciwko Urzędowi Miejskiemu w E., w którym domagała się zasądzenia kwoty 18.252 zł tytułem odprawy w związku z przejściem na emeryturę wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia na jej rzecz kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu swego stanowiska wskazała, że w okresie od dnia 15 kwietnia 1986 r. do dnia 27 lipca 1988 r. była zatrudniona w Urzędzie Wojewódzkim w E.. W tym okresie podlegała przepisom pragmatyki służbowej – ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. nr 31 poz. 214). W związku z przejściem na rentę inwalidzką otrzymała jednorazową odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, zgodnie z treścią art. 28 ust. 1 pkt 2 przywołanej ustawy. W tym czasie wynagrodzenie zasadnicze powódki wynosiło 22.000 zł oraz 3.300 tytułem 15% dodatku za wysługę lat, łącznie 25.300 zł (po denominacji 2,53 zł).

Uprawnienia do renty inwalidzkiej powódka miała w okresie od dnia 28 lipca 1988 r. do dnia 30 listopada 1999 r. Po tej dacie odmówiono jej renty, gdyż z dniem 7 grudnia 1999 r. uznana została za zdolną do pracy.

Powódka podjęła pracę u pozwanego, jako pracownik samorządowy od dnia 1 stycznia 1999 r. i wykonywała ją do dnia 24 maja 2013 r. W dniu rozwiązania umowy o pracę podlegała przepisom pragmatyki służbowej – ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 233 poz. 1458 z późn. zm.).

Rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło w związku z przejściem powódki na emeryturę. Mimo wezwania pozwany odmówił wypłaty odprawy emerytalnej wskazując, że przeszkodą jest treść art. 92 ¹ k.p., powołał się przy tym na orzeczenie Sądu Najwyższego w sprawie o sygn. akt II PZP 1/10.

Powódka się z tym stanowiskiem nie zgadza i uważa, że w odniesieniu do jej sytuacji art. 92 ¹ k.p. nie ma zastosowania, gdyż kwestia wypłaty odprawy emerytalnej dla pracownika samorządowego jest w sposób zupełny uregulowana w art. 38 ust. 3-5 ustawy o pracownikach samorządowych oraz par. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. Nr 50 poz. 398 z późn. zm.). Zgodnie z tymi przepisami pracownikowi samorządowemu przysługuje w związku z przejściem na emeryturę jednorazowa odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia, po 20 latach pracy, wypłacana w dniu ustania stosunku pracy, przy czym do okresów pracy uprawniających do odprawy wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Zgodnie z treścią art. 43 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, przepisy kodeksu pracy stosuje się odpowiednio i to w zakresie nieuregulowanym w tejże ustawie.

W uchwale w sprawie o sygn. akt II PZP 1/10 Sąd Najwyższy wskazywał, na daleko idącą odmienność regulacji prawa do odprawy emerytalnej w pragmatykach służbowych i w kodeksie pracy. Podobnie Sąd Najwyższy wyraził się w wyroku w sprawie o sygn. II PK 215/05.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu.

Uzasadniając swe stanowisko podał, że stan faktyczny w niniejszej sprawie jest w zasadzie bezsporny.W ocenie strony pozwanej powódce nie należy się odprawa w związku z przejściem na emeryturę, gdyż w 1988 r. otrzymała odprawę z tytułu przejścia na rentę inwalidzką. Wykluczone z tego powodu jest także nabycie prawa do odprawy uzupełniającej.

W ocenie strony pozwanej w niniejszej sprawie znajduje zastosowanie art. 92 ¹ k.p., co wynika z treści art. 43 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych.

Odesłanie to znajduje uzasadnienie w sytuacji luki w ustawie o pracownikach samorządowych i braku odesłania w danej kwestii do innego niż kodeks pracy aktu prawnego. Zgodnie z tym przepisem pracownik, który otrzymał odprawę ,nie może ponownie nabyć do niej prawa .Z cytowanego przepisu zdaniem pozwanego wynika, że odprawa ma charakter jednorazowy w tym znaczeniu, że pracownik może do niej nabyć prawo tylko raz podczas swej kariery zawodowej.

To oznacza, że pracownik, który otrzymał odprawę w związku z przejściem na rentę, a następnie ponownie się zatrudnił i z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego przechodzi na świadczenie emerytalne, nie nabędzie prawa do odprawy. Na poparcie tego poglądu pozwany odwołał się do stanowiska Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 października 1998 r. (sygn. IIIAPA 53/98) , Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 lutego 1991 r. (sygn. IIIAPR 11/91) oraz uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2010 r. (sygn. II PZP 1/10).

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2013r. w sprawie IV P 268/13 Sąd Rejonowy w Elblągu zasądził od pozwanego na rzecz powódki L. R. (1) kwotę 18. 252zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 maja 2013r. do dnia zapłaty, wyrokowi w pkt I nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 3.042 zł , ustalił i nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 913 zł tytułem kosztów sądowych , od których uiszczenia powódka była zwolniona z mocy ustawy .

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach i wnioskach :

Powódka L. R. (2) była zatrudniona w Urzędzie Wojewódzkim w E. w okresie od dnia 15 kwietnia 1986 r. do dnia 27 lipca 1988 r., posiadając status pracownika urzędu państwowego. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z powodu starania się i przejścia powódki na rentę inwalidzką.

Z tytułu przejścia na rentę inwalidzką w dniu 27 lipca 1988 r. Wojewoda (...) przyznał powódce jednorazową odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 września 1982 o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31 poz. 214). W chwili przejścia na rentę inwalidzką miesięczne wynagrodzenie powódki wynosiło 25.300 zł.

Decyzją z dnia 31 sierpnia 1988 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał powódce prawo do renty inwalidzkiej.

Od dnia 1 stycznia 1999 r. powódka podjęła pracę w Urzędzie Miejskim w E., uzyskując status pracownika samorządowego.

Decyzją z dnia 10 grudnia 1999 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił powódce prawa do renty z uwagi na uznanie jej za zdolną do pracy.

W dniu 24 maja 2013 r. stosunek pracy powódki z pozwanym uległ rozwiązaniu w związku z nabyciem przez nią prawa do emerytury. W chwili rozwiązania stosunku pracy powódka dysponowała ponad 30 letnim stażem pracy.

W pierwszej kolejności sąd I instancji wskazał, że stan faktyczny istotny z punktu widzenia rozstrzygnięcia o roszczeniu powódki był bezsporny, na co zresztą zwróciła uwagę sama strona pozwana w odpowiedzi na pozew.

Istota sporu sprowadzała się do oceny, czy w świetle tego niekwestionowanego stanu faktycznego, z którego wynikało, że powódka L. R. (2), posiadając ponad 30 letni staż pracy w chwili ustania jej stosunku pracy, co było związane z nabyciem przez nią prawa do emerytury, nabyła prawo do odprawy emerytalnej.

Osią zaś sporu były konsekwencje wynikające z treści art. 92 ¹ par. 2 k.p., do którego odwoływała się strona pozwana, przedstawiając swe stanowisko merytoryczne. Aspekt ten miał kluczowe znaczenie z uwagi na to, że powódka w okresie swego zatrudnienia u pozwanego posiadała status pracownika samorządowego.

Powyższe zaś determinowało ocenę jej praw i obowiązków przede wszystkim przez pryzmat treści ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracowniach samorządowych (Dz. U z 2008 r. Nr 223 poz. 1458 z późn. zm.).

Ustawa ta stanowi tzw. pragmatykę służbową tej grupy pracowników, a więc akt prawny, który reguluje zasadniczą część praw i obowiązków danej grupy pracowniczej, wyjątkowo odsyłając w tym zakresie do kodeksu pracy i to tylko w kwestiach w tej ustawie nie uregulowanych.

Różne pragmatyki służbowe przewidują to odesłanie w różny sposób, najczęściej jednak zawierają ogólne sformułowanie nakazujące stosowanie postanowień kodeksu pracy wyłącznie wówczas gdy dana materia nie została uregulowana w zupełny sposób w tejże pragmatyce. Stosowanie kodeksu pracy ma charakter odpowiedni, a rzadziej wprost.

Takim przepisem posługuje się także wspomniana ustawa o pracownikach samorządowych, ale także ustawa z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U z 2013 r. poz. 269), odsyłając do konkretnych przepisów kodeksu pracy, ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (Dz. U z 2011 r. Nr 109 poz. 639 z późn. zm.), czy też np. ustawa 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U z 2006 r. Nr 97 poz. 674 z późn. zm.) – zob. odpowiednio art. 43 ust. 1 pierwszej z ww. ustaw, art. 18 ustawy o pracownikach sądów i prokuratury, czy też art. 91c ust. 1 ostatniej z nich.

Sens wprowadzania kompleksowych uregulowań dotyczących poszczególnych grup pracowniczych w zakresie nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy, praw i obowiązków jego stron, poza kodeksem pracy usankcjonowany jest treścią art. 9 par. 1 k.p. i miał na celu najczęściej podniesienie rangi określonej grupy zawodowej, ewentualnie było to wynikiem określonej specyfiki funkcjonowania danego zawodu. Często się to wiązało z szerszym zakresem pewnych uprawnień, ale również zwiększonym zakresem odpowiedzialności lub pewnymi dopuszczalnymi prawnie ograniczeniami, np. w dostępie do drogi sądowej przy rozstrzyganiu określonego rodzaju sporu.

Powyższe też jednak oznacza, że wzajemnie regulacje te się nie przenikają, chyba, że przepisy jednych z nich odsyłają do stosowania w pewnych aspektach regulacji opisanych normami prawnymi drugiej z nich. Ma to jednak charakter wyjątkowy (zob. np. wspomniany art. 18 ustawy o pracownikach sądów i prokuratury).

Powyższe oznacza, że w odniesieniu do powódki wbrew stanowisku strony pozwanej nie ma zastosowania treść art. 92 ¹ par. 2 k.p.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że do chwili wprowadzenia przepisu art. 92 ¹ do kodeksu pracy, kwestie związane z nabywaniem prawa do odpraw z tytułu przejścia na rentę lub emeryturę stanowiły przede wszystkim domenę pragmatyk służbowych, albo układów zbiorowych pracy.

Dopiero z dniem 2 czerwca 1996 r. przepis ten wprowadzony został do kodeksu pracy, zaś celem tego zabiegu było upowszechnienie tego rodzaju odprawy. Ustawodawca chciał w ten sposób umożliwić nabywanie odpraw dla pracowników, których stosunek pracy ustawał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, a którzy dotychczas nie mieli takiej możliwości z uwagi na to, że nie funkcjonowali w żadnym szczególnym reżymie służbowym, który w sposób autonomiczny te kwestie regulował.

Już z tego wynika, że co do zasady przepis ten miał mieć zastosowanie do tych pracowników, u których prawo regulujące nabywanie prawa do takiej odprawy nie było dotychczas w ogóle przewidziane.

Powódka, co zgodnie obie strony postępowania przyznały, posiadała status pracownika samorządowego. Wiązały ją więc przepisy art. 38 ust. 3 pkt 1 – 3 ustawy o pracownikach samorządowych, zgodnie z którymw związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości: 1) po 10 latach pracy - dwumiesięcznego wynagrodzenia; 2) po 15 latach pracy - trzymiesięcznego wynagrodzenia; 3) po 20 latach pracy - sześciomiesięcznego wynagrodzenia.

Zdaniem Sądu regulacja ta ma charakter zupełny i nie ma żadnej podstawy do tego, by w odniesieniu do analizy kiedy pracownik samorządowy nabywa prawo do takiej nagrody, odwoływać się do przepisów kodeksu pracy. Warto też zwrócić uwagę na to, że przepisy tej pragmatyki odnoszą się również do pojęcia jej jednorazowości.

Ta jednak musi być interpretowana w ograniczeniu do regulacji, w której się znalazła. Oznacza to, że bada się ją w odniesieniu do tej pragmatyki, która wiąże pracownika w danym momencie.

W ocenie Sądu nie jest możliwe uznanie, że prawo do odprawy w związku z przejściem na emeryturę nie powstaje w związku z tym, że osoba nabyła i pobrała już odprawę, np. w związku z przejściem na rentę inwalidzką (obecnie rentę z tytułu niezdolności do pracy),pozostając wiele lat wcześniej pod regulacjami całkowicie innego aktu prawnego, w tym wypadku ustawy o pracownikach urzędów państwowych.

Status pracowniczy pracownika samorządowego, czy też urzędu państwowego, jak również każdej innej pragmatyki służbowej, wzajemnie się nie przenika w sposób, który prowadziłby do unicestwienia praw podmiotowych wynikających z odrębnych normatywnie przepisów, choćby istota i sens danych regulacji byłby do siebie zbliżony.

W tym zakresie Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela argumentację przedstawioną przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 marca 2006 r. sygn. II PK 215/05 OSNP 2007/5-6/65, w którym to Sąd ten odniósł się do podobnej kwestii w oparciu o relację przepisów innej pragmatyki służbowej, jaką była ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej (Dz. U. z 1999 r. Nr 49 poz. 483 z poźn. Zm.) oraz zatrudnieniem poza tą służbą. W swej tezie Sąd Najwyższy stwierdził, że członek korpusu służby cywilnej nie traci prawa do odprawy emerytalnej na podstawie art. 87 ust. 1 i 2 ustawy o służbie cywilnej, powołanej wyżej, tylko z tego powodu, że otrzymał odprawę rentową w związku z poprzednim zatrudnieniem poza służbą cywilną. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy odniósł się do relacji pokrywającej się ze stanem faktycznym ocenianym w niniejszym postępowaniu, choć wskazywał jednocześnie na możliwość nabywania swoistej odprawy uzupełniającej, jeżeli wcześniej pracownik poza reżymem danej pragmatyki nabył prawo do odprawy z tytułu innego zdarzenia prawnego, jakim było nabycie prawa do renty.

Sąd Najwyższy w końcowej części swego uzasadnienia wskazał wprost, że cecha jednorazowości jest zachowana, jeżeli nabycie prawa do odprawy w związku z przejściem na emeryturę następuje po raz pierwszy w momencie posiadania statusu członka korpusu służby cywilnej.

Analogicznie w niniejszej sprawie cecha jednorazowości zostanie przez powódkę zachowana przy nabyciu prawa do odprawy w związku z przejściem na emeryturę, gdyż wcześniej nie nabyła ona żadnej odprawy jako pracownik samorządowy.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie nie podziela jednak poglądu co do istnienia możliwości orzekania o odprawie uzupełniającej, albowiem co do tego nie ma żadnego umocowania normatywnego. Warto zwrócić przy tym uwagę na komplikacje, jakie może wywołać takie rozwiązanie w sytuacji, gdy do nabycia prawa np. do odprawy rentowej doszło wiele lat przed nabyciem prawa do odprawy emerytalnej w ramach zatrudnienia w obszarze innej pragmatyki służbowej, co spowodowało istotną zmianę wartości pieniądza, jego denominację, inflację itp.

Zdaniem Sądu Rejonowego brak jest podstaw do stosowania jakichś rozwiązań pośrednich. Ustawa przewiduje odprawę rentową i emerytalną.

W ocenie Sądu zarówno w postanowieniach art. 38 ustawy o pracownikach samorządowych, jak i w art. 92 ¹ k.p. ustawodawca nie przewidział uprawnienia do jednej odprawy. Przepisy te wyraźnie mówią o odprawie rentowej lub emerytalnej. Oznacza to, że ustawodawca wyróżnia zarówno odprawę rentową – uzyskiwaną w przypadku rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy – oraz odprawę emerytalną – uzyskiwaną w przypadku rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę.

Oba uprawnienia z tytułu ubezpieczenia społecznego regulowane są na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 z późn. zm.), jednakże stanowią one świadczenia przyznawane w całkowicie odmiennych sytuacjach faktycznych i prawnych.

Dlatego też, w ocenie Sądu Rejonowego na gruncie obowiązującego prawa istnieją dwie odprawy: odprawa emerytalna i odprawa rentowa, a nie jedna odprawa emerytalno – rentowa, przyznawana niezależnie od przejścia pracownika na rentę, czy emeryturę. Wynika to zarówno z literalnej interpretacji przepisu art. 21 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych oraz art. 92 ¹ § 1 k.p., gdzie ustawodawca mówi o „odprawie emerytalnej lub rentowej”, a nie o odprawie „emerytalnej, albo rentowej, względnie „odprawie emerytalno – rentowej”, pomimo tego, że w piśmiennictwie i orzecznictwie tej ostatniej formy czasami się używa.

Na takie rozróżnienie wskazuje się również w doktrynie, o czym niżej.

Zarówno treść przepisu art. 38 ustawy o pracownikach samorządowych, jak i art. 92 ¹ § 1 i 2 k.p. może prowadzić do interpretacji, iż jest to jedna odprawa, jednakże w ocenie Sądu nie jest to właściwe stanowisko, a wykładnia aksjologiczna prowadzi do stanowiska wskazującego na konieczność rozróżniania dwóch odrębnych odpraw: emerytalnej oraz rentowej.

Na marginesie wskazać należy, że w ocenie Sądu dokonanie wypłaty odprawy rentowej u jednego z dawnych pracodawców pracownika w związku z jego przejściem na rentę, nie może go pozbawiać prawa do innej odprawy - emerytalnej – w przypadku późniejszego ponownego zatrudnienia u innego pracodawcy i rozwiązaniu stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę.

W ocenie Sądu Rejonowego na przeszkodzie w takiej interpretacji nie stoi dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz Sądów Apelacyjnych.

Spośród bogatego orzecznictwa wskazać tutaj można choćby następujące rozstrzygnięcia:

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 1990 r. sygn. Akt I PR 283/90 (nie publikowany) – choć z zastrzeżeniami co do podstaw jej ograniczania, czy Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 marca 1992 r. sygn. Akt III Apr 11/92 (OSA 1992/11/42):

„…nie istnieje w naszym prawie pracy jakaś jedna odprawa. Odpraw jest tyle, ile przewidują przepisy ustalające warunki ich powstania(…). Nie jest też możliwe zaliczenie jednej z otrzymanych odpraw przez pracownika na poczet drugiej bez szczególnego przepisu w tym względzie. Pracodawca ma bowiem pracownika tyle długów, ile należy się pracownikowi różnych świadczeń, choćby o podobnym charakterze. Jeżeli ustawodawca chce wyłączyć jedną odprawę w przypadku przyznania innej, ustanawia odpowiednie przepisy.”

Taka argumentacja znajduje potwierdzenie także w piśmiennictwie, gdzie wskazać można jako przykładowe poglądy Marii T. Romer przedstawione w artykule opublikowanym w Prawie Pracy z 1999 r. Nr 6, w którym autorka stwierdza:

„Wydaje się jednak, że nabycie prawa do odprawy z jednego tytułu (niezdolności do pracy lub emerytury) nie może pozbawiać pracownika prawa do odprawy z drugiego tytułu. I w takim kierunku należy tłumaczyć cel tego przepisu [art. 92 ¹ k.p.].”,

jak również w artykule Ryszarda Sadlika opublikowanym w Prawie Pracy z 2002 r. Nr 2 pt. „Odprawa emerytalna i rentowa”, gdzie autor wskazuje, że:

„W przypadku gdy pracownik był zatrudniony u kilku pracodawców odprawa emerytalna lub rentowa przysługuje od każdego z pracodawców.”

W podobnym duchu wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 lipca 2011 r. sygn. II PK 51/11 OSNP 2012/17-18/219, gdzie w kontekście jednorazowości odprawy emerytalnej wskazał, że jest to związane z zakazem nabycia prawa do takiej odprawy przez członka korpusu służby cywilnej, który równolegle w tym reżymie zatrudniony był u kilku pracodawców, zaś z roszczeniem o odprawę występował równolegle wobec wszystkich w związku z tym samym zdarzeniem prawnym. Jednocześnie Sąd Najwyższy stwierdził, że przepis art. 92 ¹ par. 2 k.p., jak również art. 87 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej z dnia 18 grudnia 1998 r. nie stanowi przeszkody do nabycia prawa do odprawy emerytalnej u kilku pracodawców, jeżeli te kwestie są u nich regulowane różnymi aktami prawnymi, w tym także wewnętrznymi regulacjami płacowymi. Zwraca się bowiem uwagę na to, że w rożnych aktach prawnych przepisy regulujące nabywanie prawa do tych odpraw mają różną treść normatywną.

Zgodnie z treścią art. 38 ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych wynagrodzenie stanowiące podstawę ustalenia wysokości odprawy emerytalnej ustala się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Takie wynagrodzenie zostało wskazane przez pozwanego w zaświadczeniu z dnia 22 lipca 2013 r. i nie było kwestionowane przez stronę powodową. W związku z powyższym na podstawie art. 38 ust. 3 pkt 3 ustawy o pracownika samorządowych w zw. z art. 38 ust. 4 tej ustawy oraz par. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. Nr 50 poz. 398 z późn. zm.), Sąd w pkt I. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 18.252 zł tytułem odprawy emerytalnej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 maja 2013 r. do dnia zapłaty (art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. w zw. z art. 43 ustawy o pracownikach samorządowych).

Ze względu na to, że Sąd Rejonowy zasądził w pkt I wyroku należność pracownika w sprawie z zakresu prawa pracy, na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c. z urzędu nadał wyrokowi w pkt I rygor natychmiastowej wykonalności w części nie przekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda, tj. w kwocie 3.042 zł.

Z uwagi na to, że powód był zwolniony z mocy ustawy z kosztów sądowych i wygrał spór w całości, na zasadzie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) sąd I instancji obciążył pozwanego kosztami sądowymi w wysokości 913 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany ,zaskarżając powyższy wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:

1)  art. 38 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych poprzez jego błędną wykładnię a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że powódce przysługuje prawo do odprawy w związku z przejściem na emeryturę pomimo prawidłowego ustalenia, że wcześniej powódka uzyskała odprawę rentową z tytułu przejścia na rentę inwalidzką, co pozostaje w sprzeczności z zasadą jednorazowości wypłaty tego świadczenia, wykrystalizowaną w obowiązujących przepisach prawa.

2)  art. 92 ^l § 1 i 2 k.p. w zw. art. 43 oraz art. 38 ustawy o pracownikach samorządowych poprzez błędne przyjęcie, że przepis art. 92' k.p. nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, gdyż przepisy ustawy o pracownikach samorządowych zawierają kompletną regulację w zakresie wypłaty świadczeń emerytalno - rentowych podczas, gdy prawidłowa wykładnia ww. przepisów prowadzi do konstatacji, że kodeks pracy znajduje zastosowanie w odniesieniu do wskazanych świadczeń, w zakresie nieuregulowanym ustawą o pracownikach samorządowych.

Z uwagi na powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje. W uzasadnieniu pozwany wskazał ,że uzasadniając swoje orzeczenie sąd I instancji wskazał, że powódce należy się odprawa w związku z przejściem na emeryturę przewidziana w przepisach ustawy o pracownikach samorządowych pomimo, że wcześniej powódka otrzymała odprawę z tytułu przejścia na rentę inwalidzką, będąc zatrudniona w Urzędzie Wojewódzkim w E.. Zdaniem Sądu Rejonowego nie jest możliwe uznanie, że prawo do odprawy w związku z przejściem na emeryturę nie powstaje w związku z tym, że osoba nabyła i pobrała odprawę z tytułu przejścia na rentę na podstawie innego aktu prawnego. W ocenie sądu status pracowniczy pracownika zatrudnionego w ramach różnych pragmatyk służbowych wzajemnie się nie przenika w sposób, który prowadziłby do unicestwienia praw podmiotowych wynikających z odrębnych przepisów prawa. Sąd I instancji podkreślił również, że do art. 92 ¹§ 1 i 2 kodeksu pracy nie ma zastosowania w zakresie wypłaty świadczeń emerytalno - rentowych w odniesieniu do pracownika samorządowego, gdyż kwestia ta została kompleksowo uregulowana w ustawie o pracownikach samorządowych.

W ocenie strony pozwanej zaskarżone orzeczenie zostało wydane z naruszeniem przepisów prawa materialnego i jako takie ostać się nie może. Przede wszystkim wskazać należy, że wbrew stanowisku Sądu I instancji w zakresie wypłaty świadczeń emerytalno -rentowych przysługujących pracownikowi samorządowemu zastosowanie znajduje art. 92 kodeksu pracy, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 października 2013 r. (II PK 14/13). W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy podkreślił, że do pracowników samorządowych nie ma zastosowania art. 92[1] k.p. w takim zakresie, w jakim ich prawo do odprawy emerytalno-rentowej normuje art. 38 ust. 3, 4, 5 ustawy z 2008 r. o pracownikach samorządowych. W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 marca 2009 r. (II PK 238/08) wskazując, iż do pracowników samorządowych nie ma zastosowania art. 92 ¹ k.p. w takim zakresie, w jakim ich prawo do odprawy rentowej normuje art. 21 ustawy z 1990 r. o pracownikach samorządowych (obecnie art. 38 ustawy o pracownikach samorządowych z 2008 r.) Z powyższego wynika, że nie znajduje uzasadnienia pogląd Sądu I instancji jakoby w odniesieniu do powódki nie miał zastosowania art. 92 ¹ § 2 k.p, w brzmieniu „pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa". Podobnej regulacji brak jest w ustawie o pracownikach samorządowych w związku z czym, kierując się utrwaloną linią orzeczniczą ww. przepis znajduje zastosowanie w odniesieniu do pracowników samorządowych. Odmienne stanowisko nie znajduje uzasadnienia, a co najistotniejsze pozostaje w sprzeczności z wykrystalizowanym poglądem Sądu Najwyższego.

W świetle powyższego nie jest trafne stanowisko sądu I instancji, że powódce przysługuje odprawa emerytalna z tytułu przejścia na emeryturę pomimo, że wcześniej powódka otrzymała odprawę rentową w związku z przejściem na rentę inwalidzką. Przepis art. 92 § 2 k.p. wprost stanowi o jednorazowości takiej odprawy co oznacza, że jeżeli pracownik uzyskał odprawę z tytułu przejścia na rentę, a później zatrudnił się i z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego przechodzi na świadczenie emerytalne, nie nabędzie prawa do odprawy. Pogląd taki potwierdza wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 października 1998r. (III APA 53/98), zgodnie z którym art. 92' § 2 Kodeksu pracy stwierdzający, że pracownik, który otrzymał odprawę emerytalną, nie może ponownie nabyć do niej prawa, oznacza, że ustawodawca określił prawo do odprawy emerytalnej jako uprawnienie jednorazowe, a także że uwzględnił fakt możliwości wielokrotnego, a nie jednorazowego przechodzenia pracowników na emeryturę lub rentę. Podobnie, zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 lutego 1991r. (III APR 11/91), zastrzeżenie odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę obwarowane jest kryterium jednorazowości. Nie ma przy tym znaczenia, że w pierwszej kolejności pracownik uzyskał odprawę rentową a następnie przeszedł na emeryturę. W takiej sytuacji bowiem nie należy mu się odprawa emerytalna, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w uchwale z dnia z dnia 18 marca 2010r. (sygn. II PZP 1/10) podkreślając, że „Gdyby rzeczywiście w grę wchodziły dwie odrębne odprawy przyznawane z racji rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem pracownika na jedno za świadczeń z ubezpieczenia społecznego, inaczej brzmiałby tytuł rozdziału IlIa Działu trzeciego Kodeksu pracy, inną też redakcję uzyskałyby kolejne paragrafy art. 92 ¹ KP i sam rozdział miałby więcej jednostek redakcyjnych, poświęconych poszczególnym rodzajom przedmiotowej odprawy. Tymczasem ustawodawca posługuje się tak w tytule rozdziału jak i w treści omawianego artykułu pojęciem "odprawa" w liczbie pojedynczej. Nie stosuje zatem terminu "odprawa emerytalna i rentowa" ani "odprawa rentowa albo emerytalna", co mogłoby oznaczać alternatywę rozłączną, lecz termin "odprawa rentowa lub emerytalna", a więc oba człony nazwy świadczenia ujęte są w ramach alternatywy nierozłącznej ".

Sąd I Instancji, wydając zaskarżone rozstrzygnięcie naruszył zatem art. 92 § 2 k.p. w zw. art. 43 oraz art. 38 ustawy o pracownikach samorządowych przyjmując, że powódce należy się odprawa emerytalna pomimo, że wcześniej nabyła prawo do odprawy rentowej, co pozostaje nie do pogodzenia z zasadą jednorazowości wypłaty tego świadczenia. Nie do zaakceptowania jest również stanowisko Sądu, że prawo do odprawy w związku z przejściem na emeryturę należy się powódce, gdyż odprawę rentową otrzymała pozostając pod regulacjami innego aktu prawnego. Pogląd taki w istocie sprowadza się do konstatacji, że w sytuacji, gdyby pracownik zatrudniony był w ciągu swojego życia zawodowego w ramach różnych pragmatyk służbowych to z każdego zatrudnienia przysługiwałoby mu prawo do odprawy rentowej lub emerytalnej w razie zaistnienia stosownych przesłanek. Nie taki cel ustawodawca nadał ww. przepisom, obwarowując prawo do odprawy emerytalno - rentowej kryterium jednorazowości.

W powyższych względów pozwany uznał apelację za zasadną i konieczną .

Sąd Okręgowy zważył , co następuje :

Apelacja jest zasadna jedynie w części .

Zarzut zawarty w apelacji -naruszenia przez sąd Iinstancji przepisów art. 92 ¹ § 1 i 2 k.p. w zw. art. 43 oraz art. 38 ustawy o pracownikach samorządowych nie jest trafny .

Wbrew stanowisku pozwanego ,do pracowników samorządowych nie ma zastosowania art. 92 ¹ k.p. w takim zakresie, w jakim ich prawo do odprawy emerytalno-rentowej normuje art. 38 ust. 3, 4, 5 ustawy z 2008 r. o pracownikach samorządowych. Zważywszy jednak na to, że unormowanie wynikające z ust. 3 art. 38, w myśl którego jednorazowa odprawa przysługuje w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, jest tożsame z regulacją zamieszczoną w kodeksie pracy,przy rozwiązywaniu problemów interpretacyjnych, powstających na tle tego unormowania szczególnego, uzasadnione jest uwzględnienie wypowiedzi judykatury na temat art. 92 ¹ k.p.

Na tle problematyki odprawy emerytalnej / rentowej / ukształtowało się orzecznictwo , które ewoluowało .Początkowo sądy przyjmowały ,że odprawa emerytalna lub rentowa są świadczeniami jednorazowymi .Pracownik, który otrzymał odprawę w związku z przejściem na rentę (emeryturę), a następnie podjął zatrudnienie, które ustało w związku z "ponownym" przejściem na emeryturę (rentę), nie nabędzie prawa do kolejnej odprawy (por. wyrok SN z dnia 25 czerwca 1993 r., I PZP 27/93, LEX nr 55401; uchwała SN z dnia 2 marca 1994 r., I PZP 4/94, OSNP 1994, nr 2, poz. 24). Sytuacje takie mogą się zdarzyć w razie przejścia na wcześniejszą lub pomostową emeryturę, a następnie na emeryturę wedle warunków powszechnych, przejścia na emeryturę, a potem na rentę (np. powstanie niezdolności do pracy zatrudnionego emeryta wskutek wypadku przy pracy), przejścia na rentę, a później na emeryturę.

Doktryna prawa również przyjmowała ,że pracownik nabywa prawo do jednej odprawy w takim także sensie, że jeżeli uzyskał odprawę emerytalną, nie uzyska rentowej. I odwrotnie - pobranie odprawy rentowej wyłącza prawo do odprawy emerytalnej. Obojętne jest przy tym, czy prawo do odprawy powstało u tego samego czy u różnych pracodawców (por. H. Pławucka, Odprawa emerytalna lub rentowa, hasło 51 (w:) Encyklopedia prawa pracy..., red. L. Florek).

Jednakże w wyroku z dnia 5 czerwca 2007 r., I PK 58/07, M.P.Pr. 2007, nr 9, s. 479, Sąd Najwyższy nie wykluczył możliwości wypłaty dwu odpraw - zarówno z tytułu wcześniejszego przejścia na rentę, jak późniejszego przejścia na emeryturę. W postanowieniu z dnia 13 stycznia 2010 r., II PK 328/09, M.P.Pr. 2010, nr 6, s. 282, wyraził pogląd przeciwny, a mianowicie, że pracodawca, który wypłacił pracownikowi odprawę z powodu renty, nie musi po jego powrocie do pracy wypłacać mu kolejnej odprawy, gdy ten będzie przechodził na emeryturę.

Sąd podziela powyższe zapatrywania orzecznictwa o tyle ,że wbrew twierdzeniom Sądu Rejonowego jednorazowy charakter odprawy emerytalnej lub rentowej w tym znaczeniu, że jej pobranie przez pracownika na podstawie jednego z wymienionych tytułów (przejście na rentę lub emeryturę) wyłącza możliwość ponownego uzyskania odprawy w pełnej wysokości z tego samego lub drugiego tytułu , nie budzi wątpliwości .

Natomiast wątpliwości interpretacyjne powstają w sytuacji - czy w razie pobrania odprawy i późniejszego ponownego spełnienia przesłanek jej nabycia w związku z wykonywaniem pracy po pobraniu pierwszej odprawy, pracownik może uzyskać prawo do części drugiej odprawy odpowiadającej różnicy między nimi.

Zgodnie z niespornymi ustaleniami sądu I instancji , powódka podjęła pracę u pozwanego, jako pracownik samorządowy od dnia 1 stycznia 1999 r. i wykonywała ją do dnia 24 maja 2013r. W dniu rozwiązania umowy o pracę podlegała przepisom pragmatyki służbowej – ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 233 poz. 1458 z późn. zm.).Rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło w związku z przejściem powódki na emeryturę.

Trafnie zauważył Sąd Rejonowy ,że przyznana powódce odprawa z tytułu przejścia na rentę inwalidzką w dniu 27 lipca 1988 r. przez Wojewodę (...) w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 września 1982 o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31 poz. 214), nie może pozbawiać powódki uprawnienia do odprawy w tytułu przejścia na emeryturę .Nie jest to jednak nowa odprawa , gdyż ta ma zawsze charakter jednorazowy .

Sąd Okręgowy podziela w całości argumentację Sądu Najwyższego zawartą uzasadnieniu uchwały z dnia z dnia 18 marca 2010r. (sygn. II PZP 1/10)co do jednorazowego charakteru odprawy emerytalnej / rentowej . Sąd Najwyższy podkreślił w uzasadnieniu uchwały ,że :

„Gdyby rzeczywiście w grę wchodziły dwie odrębne odprawy przyznawane z racji rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem pracownika na jedno za świadczeń z ubezpieczenia społecznego, inaczej brzmiałby tytuł rozdziału IlIa działu trzeciego Kodeksu pracy, inną też redakcję uzyskałyby kolejne paragrafy art. 92 ¹ KP i sam rozdział miałby więcej jednostek redakcyjnych, poświęconych poszczególnym rodzajom przedmiotowej odprawy. Tymczasem ustawodawca posługuje się tak w tytule rozdziału jak i w treści omawianego artykułu pojęciem "odprawa" w liczbie pojedynczej. Nie stosuje zatem terminu "odprawa emerytalna i rentowa" ani "odprawa rentowa albo emerytalna", co mogłoby oznaczać alternatywę rozłączną, lecz termin "odprawa rentowa lub emerytalna", a więc oba człony nazwy świadczenia ujęte są w ramach alternatywy nierozłącznej ".

Uwzględniając jednak fakt ,że powódka nie otrzymała wcześniej odprawy przysługującej pracownikowi samorządowemu , lecz z tytułu podlegania pragmatyce służbowej pracowników urzędów państwowych, zasądzona przez Sąd Rejonowy odprawa zachowuje przymiot jednorazowości .

Zważywszy na to ,że powódka otrzymała wcześniej odprawę rentową w wysokości niższej -odpowiadającej trzymiesięcznemu wynagrodzeniu ,a obecnie przysługująca powódce odprawa emerytalna na podstawie ustawy o pracownikach samorządowych odpowiada sześciomiesięcznemu wynagrodzeniu, fakt wcześniejszego otrzymania odprawy nie może pozbawiać jej uprawnienia przysługującego jej według przepisów szczególnych . Jednak wbrew stanowisku Sądu Rejonowego nie jest to nowa odprawa w pełnej wysokości – 6 miesięcznego wynagrodzenia ,lecz ta sama odprawa wypłacona z tytułu uzupełnienia , tak aby jej wysokość odpowiadała przepisom szczególnym regulującym wysokość odprawy emerytalnej dla pracowników samorządowych .

Dlatego też Sąd Okręgowy ,uznając częściową zasadność zarzutu apelacyjnego - naruszenia przepisu art. 38 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych , w oparciu o art. 386 par.1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w pkt I i zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 9.126 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 maja 2013r. tytułem uzupełniającej odprawy emerytalnej , odpowiadającej kwocie 3-miesięcznego wynagrodzenia otrzymywanego przez powódkę ,obliczonego według reguł dotyczących określania wysokości ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Zasady te zostały określone w Rozporządzeniu MPiPS z 08.01.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. Nr 2, poz. 14, z późn. zm.).

Konsekwencją powyższego była zmiana orzeczenia o kosztach procesu. Ponieważ pozwany wygrał sprawę w II instancji w połowie – co do kwoty 9.126,00 zł , należało zasądzić od powódki na jego rzecz kwotę 1365,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje w oparciu o par. 12 w zw. z par.6 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.)- pkt II wyroku.

Z uwagi na fakt ,że powódka była zwolniona z mocy ustawy z kosztów sądowych i wygrała spór tylko w połowie , na zasadzie art. 113 ust. 1i ust.2 pkt 1 w zw. z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) sąd I instancji obciążył powódkę i pozwanego kosztami sądowymi , każdego z nich w połowie , w kwotach po 457 zł.