Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący:

SSO Dariusz Półtorak

Protokolant:

p.o. sekr. sąd. Anita Lemisiewicz-Pszczel

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 98/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Sokołowie Podlaskim z dnia 21 listopada 2023 r. w sprawie II K 115/23

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

K. G.

Możliwe jest powstanie uszkodzeń stwierdzonych w samochodzie marki R. (...) w czasie, miejscu i okolicznościach wskazanych przez oskarżonego.

Opinia biegłego D. S. (1) wraz z uzupełniającą opinią ustną

375-386v,

423-425v, 427-427v

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.

Opinia pisemna biegłego D. S. (1) wraz z uzupełniającą opinią ustną

Biegły z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych wypowiadał się konsekwentnie co do tego, że biorąc pod uwagę okoliczności, na jakie wskazywał oskarżony, możliwym było powstanie uszkodzeń stwierdzonych w samochodzie R. (...), którym to oskarżony kierował w sposób i w mechanizmie przez niego opisywanym. Argumenty użyte przez biegłego w obydwy opiniach są logiczne, spójne i zawierały szersze spojrzenie na przedmiotowe zagadnienie w porównaniu do opinii biegłego W. W. z uwagi chociażby na specjalizację biegłego oraz wzięcie pod uwagę dodatkowych czynników. D. S. jest bowiem biegłym z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowym, a więc specjalizacji jak najbardziej odpowiadającej potrzebom przedmiotowej sprawy. Na szczególną uwagę zasługiwało to, że biegły D. S. (1) odtworzył przebieg zdarzenia biorąc pod uwagę fakt sprzężenia przyczepki z samochodem, co miało wpływ na rodzaj i kierunek działania sił, skutkujących wprowadzeniem samochodu w ruch obrotowy, a tym samym niejako wepchnięcie go na pryzmę wapna. Biegły przekonywująco wypowiedział się co do ujawnionych śladów kół, które również wpisywały się w przedstawiony przez niego przebieg zdarzenia. Biegły logicznie odniósł się do możliwego zachowywania się zespołu pojazdów po zjechaniu z jezdni, w szczególności przechyłów samochodu w wyniku działania sił na przyczepkę, poprzez miejsce jej połączenia z pojazdem, co miało swoje odzwierciedlenie w uszkodzonym mocowaniu haka. Biegły racjonalnie i wiarygodnie wypowiedział się także już co do samych uszkodzeń samochodu w wyniku uderzenia w pryzmę wapna, które to jego zdaniem mogły powstać we wskazywanych przez oskarżonego okolicznościach. Te okoliczności podlegały kompleksowej analizie biegłego i były z jej wnioskami spójne, toteż nie można było zasadnie wykluczyć możliwości ich wystąpienia zgodnie z wyjaśnieniami oskarżonego. Przedstawione przez biegłego D. S. (1) rozważania skutecznie podważyły konkluzje zawarte w opiniach (zasadniczej i uzupełniających ustnych) biegłego z zakresu techniki samochodowej W. W., które to zostały wyciągnięte w wyniku błędnie przyjętych założeń i braku rozważenia całokształtu okoliczności. Opinie biegłego D. S. (1) w pełni zasługiwały na uwzględnienie jako jasne, logiczne, kompletne i spełniające wymogi, o jakich mowa w art. 200 k.p.k.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.

Uzupełniająca opinia ustna biegłego W. W.

Biegły w uzupełniającej opinii ustnej odnosił się do niepodzielanych przez niego wniosków płynących z opinii biegłego D. S. (1) i jednocześnie potwierdzał konkluzje z jego własnych wcześniejszych opinii. Niemniej jednak, wnioski sformułowane przez biegłego nie zasługiwały na uwzględnienie, albowiem były przede wszystkim sprzeczne z konkluzjami płynącymi ze wspomnianych opinii biegłego D. S. (1), które to Sąd II instancji uwzględnił jako kompletne, logiczne i wiarygodne, co szczegółowo opisano w rubryce 2.2.1. Biegły wypowiadając się na temat korelacji uszkodzeń stwierdzonych na pojeździe do okoliczności, na jakie wskazywał oskarżony, nie wziął pod uwagę wszystkich istotnych czynników, jakie mogły mieć wpływ na ocenę wiarygodności twierdzeń oskarżonego, o czym wypowiadał się D. S. (1). Biegły ten bpwiem trafnie zakwestionował wnioski płynące z opinii W. W., które m.in. nie uwzględniały odpowiednich zmian nachyleń pojazdu z uwagi na to, że samochód kierowany przez oskarżonego był sprzężony z przyczepką, wskutek czego na samochód działały inne siły i błędnym było założenie, że ruch pojazdu przebiegał tylko i wyłącznie równolegle do drogi i tym samym wzdłuż pryzmy wapna, a co miało bezpośredni wpływ na charakterystykę możliwości powstania uszkodzeń samochodu. Nieprawidłowe w opinii biegłego było także założenie związane z twardością pryzmy. Biegły przyjął, że pryzma była sypka i miękka (k. 83), czemu przeczą m.in. uwzględnione przez Sąd I instancji zeznania G. I., z których to wynika, że podczas oględzin pryzma była twarda i nie zapadała się. O twardości pryzmy mogą świadczyć także zdjęcia, na których można zauważyć, że pomimo upływu czasu jej forma nie zmieniła się, a wierzchołek stożka nie uległ zapadnięciu czy zniwelowaniu. Niemniej jednak, jeśli tej okoliczności nie można było ustalić jako pewnej, niewłaściwym było uznanie jej za taką w opinii, tym bardziej jeśli miało to wpływ na szereg kluczowych ustaleń, jak m.in. możliwość spowodowania wgniecenia karoserii czy pozostawienie śladów na pryzmie. Opisane powyżej kwestie złożyły się na zasadność zakwestionowania wniosków płynących z opinii biegłego W. W. i konieczność rozstrzygnięcia pozostawionych w związku z tym wątpliwości na korzyść oskarżonego, zgodnie z art. 5 § 2 k.p.k.

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

I. Zarzut obrazy przepisów postępowania:

A. art. 4, art. 193 § 1 k.p.k. oraz art. 201 k.p.k., poprzez zaniechanie przez Sąd dokonania należytej weryfikacji wydanych w sprawie opinii biegłego W. W. a w konsekwencji brak dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego, ale tym razem z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych w sytuacji kiedy opinia jest niejasna oraz niepełna ze względu na brak kompetencji biegłego w zakresie oceny przebiegu zdarzeń drogowych oraz ich skutków na pojazdy;

B. błąd w ustaleniach faktycznych zaistniały na skutek naruszenia opisanych wyżej przepisów postępowania, skutkujący nieprawidłowym uznaniem, że K. G. dopuścił się popełnienia zarzucanego mu aktem oskarżenia czynu opisanego w art. 13 § 1 w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w sytuacji kiedy Sąd nie dysponował pełnym materiałem dowodowym pozwalającym na właściwą ocenę sytuacji zaistniałej w dniu 04 czerwca 2022 r. we W. a tym samym realnej możliwości weryfikacji czy uszkodzenia pojazdu R. (...) mogły zaistnieć na skutek kolizji z pryzmą wapna.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty apelacyjne jako zasadne podlegały uwzględnieniu.

Pierwsze z uchybień, a dotyczące niedopuszczenia dowodu z opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków, zostało konwalidowane przez Sąd Okręgowy na etapie postępowania odwoławczego. Sąd zauważył, że w niniejszej sprawie istniała konieczność szerszego przeanalizowania przebiegu zdarzenia i jego skutków. Opinie biegłego z zakresu techniki samochodowej W. W. nie uwzględniały wszystkich okoliczności zdarzenia, jak również były oparte na założeniach, które nie można było w sposób kategoryczny uznać jako właściwe i adekwatne do okoliczności sprawy. W związku z przeprowadzonym postępowaniem dowodowym na etapie postepowania odwoławczego wywołano opinię zasadniczą oraz uzupełniającą ustną biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych D. S. (1), a także opinię uzupełniająca ustną biegłego W. W.. Obrońca oskarżonego na rozprawie apelacyjnej w dniu 29 stycznia 2025 r. poparł swoją apelację, jednakże już z wyłączeniem zarzutu z pkt A. Zgromadzony w postępowaniu odwoławczym materiał dowodowy w postaci wspomnianych, przeciwstawnych sobie opinii biegłych, doprowadził do końcowego wniosku, że nie można było wykluczyć powstania uszkodzeń stwierdzonych w samochodzie marki R. (...) w czasie, miejscu i okolicznościach wskazanych przez oskarżonego, co finalnie skutkowało jego uniewinnieniem, ze względu na treść art. 5 § 2 k.p.k. Sąd, dysponując przeciwnym sobie materiałem dowodowym, zobowiązany jest do uwzględnienia jednego dowodu i odrzucenia drugiego, co dotyczy także sporządzanych w sprawie opinii biegłych, albowiem podlegają one ocenie stosownie do zasady wyrażonej w art. 7 k.p.k., tak jak każdy inny materiał dowodowy. Pomimo sprzecznych konkluzji w opiniach obydwu biegłych, Sąd Okręgowy uwzględnił wnioski biegłego D. S. (1) z powodów wskazanych w częściach 2.2.1. i 2.2.2. niniejszego uzasadnienia. Biegły ten zwrócił uwagę na niedostateczność materiału dowodowego, który opierał się w zasadzie na słabej jakości zdjęciach oraz materiale zgromadzonym przez likwidatora szkody, pochodzącym z oględzin miejsca zdarzenia, wykonanych jednakże już po znacznym upływie czasu, co miało niewątpliwy wpływ na trudność odtworzenia rzeczywistego przebiegu zdarzenia. W polu widzenia należy mieć to, że ułomności dowodów obciążających nie można stawiać na równi z ułomnościami dowodów odciążających. O ile więc ustalenia niekorzystne dla osoby oskarżonej muszą być udowodnione w sposób pewny i niepodważalny, to ustalenia dla niej korzystne mogą być czynione także dlatego, że nie wykazano okoliczności przeciwnych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 6 maja 2024 r. II AKa 264/22). Podsumowując konkluzje płynące z uwzględnionych opinii biegłego D. S. (1) zważyć należało, że nie było możliwości kategorycznego stwierdzenia, że ujawnione na samochodzie uszkodzenia nie mogły powstać w okolicznościach, na jakie powoływał się oskarżony. Opinie biegłego W. W., które taki wniosek formułowały, zostały skutecznie zakwestionowane przez biegłego D. S. (1), którego opinie jawiły się jako szersze w zakresie przeprowadzonych rozważań i adekwatniejsze do udokumentowanych okoliczności zdarzenia. W kontekście stanowiska przedstawionego przez D. S. (1) nie było zasadnym kwestionowanie depozycji złożonych przez oskarżonego oraz świadka D. M., co do zaistnienia zdarzenia jego przebiegu i konsekwencji stąd płynących. Ich depozycje korelowały ze sobą (co nie umknęło spostrzeżeniom Sądu I instancji), lecz przede wszystkim były racjonalne i miały odzwierciedlenie we wnioskach biegłego D. S. (1). Zauważyć należało, że oskarżony i świadek nie ukrywali faktu, że byli znajomymi, co samo w sobie też nie mogłoby podważać ich wiarygodności, albowiem nie wolno a priori oceniać jako niewiarygodnych zeznań świadków - powiązanych osobiście ze stronami postępowania - istotą oceny dowodów jest bowiem ich treść, a nie pochodzenie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 11 lipca 2013 r. II AKa 81/13). Na podstawie treści depozycji tych osób, nie można było wnioskować o ich nieszczerości, skoro m.in. świadek D. M. nie potwierdzał uszkodzeń samochodu z jego prawej strony przed zaistniałym zdarzeniem. Jeśli miałby celowo uwiarygadniać wersję oskarżonego, to nic nie stałoby na przeszkodzie, aby zeznał o braku takich uszkodzeń. Nie można było również zgodzić się z Sądem Rejonowym co do tezy, że świadek G. I. nie miał żadnych powodów do składania w niniejszej sprawie zeznań niezgodnych z prawdą. Nie przesądzając o tym czy jego zeznania były stronnicze czy nie, mimo wszystko uwzględnić należało to, że czynności weryfikacyjne do szkody przeprowadzał na zlecenie firmy ubezpieczeniowej, w której naturalnym interesie jest negatywny dla ubezpieczonego wynik takiego postępowania, toteż przyjęte z góry założenie Sądu meriti było błędne. Biorąc pod uwagę wszelkie opisane powyżej okoliczności, zwłaszcza wnioski z opinii biegłego D. S. (1), która została przez Sąd Okręgowy w całości uwzględniona, w świetle zasady in dubio pro reo wyrażonej w art. 5 § 2 k.p.k., oskarżonego od zarzucanego mu czynu należało uniewinnić.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego spod zarzutu z art. 13 § 1 w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Podniesione zarzuty okazały się zasadne i skutkowały uwzględnieniem wniosku apelacyjnego i tym samym uniewinnieniem oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyrok Sądu Rejonowego w Sokołowie Podlaskim z dnia 21 listopada 2023 r. w sprawie II K 115/23 poprzez uniewinnienie K. G. od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Zwięźle o powodach zmiany

Wniesiony środek odwoławczy jako zasadny zasługiwał na uwzględnienie i tym samym oskarżonego należało uniewinnić od zarzucanego mu czynu. O powodach uznania zarzutów za słuszne, Sąd wypowiedział się szerzej w części 3.1. niniejszego uzasadnienia.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Z uwagi na uwzględnienie apelacji i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k., wydatki postępowania za obie instancje przejął na rachunek Skarbu Państwa.

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana