Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 1378/23

Uzasadnienie wyroku z dnia 22 grudnia 2023 r.

W pozwie skierowanym przeciwko pozwanemu Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. powód K. L., reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, żądał zasądzenia na swoją rzecz kwoty 7.017,79 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 lipca 2022 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że dochodzone roszczenie stanowi odszkodowanie obejmujące koszty naprawy pojazdu B. o nr rej. (...), uszkodzonego wskutek kolizji drogowej z dnia 24 maja 2022 r., której sprawcą był kierowca pojazdu objętego ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej u pozwanego. Powód podniósł, iż nabył wierzytelność w stosunku do ubezpieczyciela na podstawie umowy cesji zawartej z właścicielami uszkodzonego pojazdu. Objęta żądaniem pozwu kwota stanowi różnicę pomiędzy kosztami przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego, w wysokości 13.106,72 zł oraz odszkodowaniem wypłaconym przez pozwanego w kwocie 6.088,93 zł (pozew – k. 3-7).

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 25 maja 2023 r. w sprawie o sygn. akt II Nc 4458/23 powództwo zostało uwzględnione (nakaz zapłaty – k. 45).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. żądał oddalenia powództwa i zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany zakwestionował wysokość kosztów naprawy pojazdu podaną przez powoda, podnosząc że przedstawiona jako załącznik do pozwu kalkulacja kosztów naprawy nie została sporządzona w sposób prawidłowy i obejmuje koszty zawyżone. Zdaniem pozwanego zastosowano w niej zawyżoną stawkę za roboczogodzinę, a zakres naprawy uwzględnia uszkodzenia niebędące w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą. Nie została ponadto sprecyzowana jakość uwzględnionych części. Pozwany powołał się na to, iż na rynku dostępne są części odpowiadające jakością częściom oryginalnym producenta pojazdu, a zastosowanie takich części pozwoliłoby na naprawę pojazdu bez generowania nieuzasadnionych kosztów. Pozwany zakwestionował także prawidłowość zaliczenia do kosztów przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego kosztów sporządzenia prywatnej kalkulacji oraz kosztów mycia pojazdu i związanych z tym środków czystości (sprzeciw – k. 50-53).

W odpowiedzi na sprzeciw powód wskazał, że naprawa pojazdu przy użyciu części innych niż nowe, oryginalne i sygnowane logo producenta, nie była uzasadniona, ponieważ części uszkodzone w wyniku kolizji drogowej były oryginalne i sygnowane logo producenta, w związku z czym kosztorys naprawy również powinien obejmować tego rodzaju części (odpowiedź na sprzeciw – k. 68-70).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24 maja 2022 r. na skutek kolizji drogowej doszło do uszkodzenia pojazdu marki B. o nr rej. (...), będącego przedmiotem współwłasności J. C. oraz M. C.. Odpowiedzialność sprawcy kolizji objęta była ubezpieczeniem w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w Towarzystwie (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. (okoliczność bezsporna).

W dniu 29 czerwca 2022 r. poszkodowani J. C. oraz M. C. zawarli z K. L., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...), Q. R. K. L. w W., umowę przelewu wierzytelności. Na podstawie tej umowy poszkodowani jako właściciele pojazdu marki B. o nr rej. (...) przelali na rzecz K. L. wierzytelności przysługujące im wobec sprawcy zdarzenia drogowego z dnia 24 maja 2022 r. i zobowiązanemu ubezpieczycielowi z tytułu zwrotu kosztów naprawy, wartości szkody całkowitej, wynajmu pojazdu zastępczego, holowania, kosztów parkingu, ubytku wartości handlowej w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 24 maja 2022 r., w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki B. o nr rej. (...). Wskazano, że wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenia o zaległe odsetki oraz koszty prywatnej opinii technicznej (dowód: umowa przelewu wierzytelności – k. 11-12).

Niezbędne i uzasadnione koszty przywrócenia pojazdu marki B. o nr rej. (...) do stanu sprzed kolizji z dnia 24 maja 2022 r. wyniosły 13.106,72 zł brutto. Kwota ta obejmowała koszty naprawy pojazdu w kwocie 10.155,87 zł netto, koszty sporządzenia kosztorysu w kwocie 150,00 zł netto, koszty mycia i sprzątania pojazdu w kwocie 300,00 zł netto oraz koszty środków czystości w kwocie 50,00 zł netto (dowód: faktura VAT – k. 23, kosztorys – k. 13-15).

Decyzją z dnia 1 lipca 2022 r. Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. ustaliło odszkodowanie w związku ze szkodą komunikacyjną pojazdu marki B. o nr rej. (...) powstałą na skutek kolizji drogowej z dnia 24 maja 2022 r. na kwotę 6.088,00 zł (dowód: decyzja– k. 16-17).

Decyzją z dnia 12 lipca 2022 r. Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w związku ze szkodą komunikacyjną pojazdu marki B. o nr rej. (...) powstałą na skutek kolizji drogowej z dnia 24 maja 2022 r. przyznało odszkodowanie w kwocie 4.947,00 zł. Powyższa kwota została wypłacona K. L. (okoliczność bezsporna, ponadto dowód: decyzja – k. 18-19).

Decyzją z dnia 17 sierpnia 2022 r. Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w związku ze szkodą komunikacyjną pojazdu marki B. o nr rej. (...) powstałą na skutek kolizji drogowej z dnia 24 maja 2022 r. przyznało odszkodowanie w kwocie 1.141,93 zł. Powyższa kwota została wypłacona K. L. (okoliczność bezsporna, ponadto dowód: decyzja – k. 20-22).

Podstawę powyższych ustaleń stanowiły twierdzenia o okolicznościach przyznanych przez strony według art. 229 Kodeksu postępowania cywilnego, znajdujące potwierdzenie w przedstawionych przez strony dokumentach, które nie były kwestionowane i co do których nie ujawniły się jakiekolwiek okoliczności, dla których należałoby odmówić im wiarygodności.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Przedmiotem sporu w sprawie niniejszej było ustalenie wysokości odszkodowania związanego z przywróceniem pojazdu do stanu sprzed kolizji drogowej.

W niniejszej sprawie legitymacja powoda nie była sporna. Wynikała z niekwestionowanej przez pozwanego umowy przelewu wierzytelności o zapłatę odszkodowania, na które składały się koszty naprawy przedmiotowego pojazdu. Wskazać wypadało, że powodowi przysługuje odszkodowanie w takiej wysokości, w jakiej przysługiwało poszkodowanym. Umową cesji wierzytelności powód nabył od właścicieli przedmiotowego pojazdu wierzytelność w takiej postaci i kwocie, która przysługiwałaby poszkodowanym właścicielom pojazdu. W okolicznościach sprawy niniejszej ważność i skuteczność cesji nie budziła wątpliwości.

Stosownie do treści art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Przelew, inaczej cesja, jest umową, z mocy której wierzyciel (zbywca, zwany też cedentem) przenosi na nabywcę (cesjonariusza) wierzytelność przysługującą mu wobec dłużnika. Skutkiem przelewu wierzytelności jest sukcesyjne wstąpienie cesjonariusza w miejsce cedenta. Zgodnie z art. 513 § 1 k.c. dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.

Odpowiedzialność ubezpieczonego posiadacza mechanicznego środka komunikacji i sprawcy kolizji drogowej należało ustalić na podstawie art. 415 w zw. z art. 436 § 2 k.c., a odpowiedzialność pozwanego jako ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej posiadacza mechanicznego środka komunikacji na podstawie art. 822 § 1 k.c. w zw. z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity Dz. U. z 2023 r. poz. 2500). Powód jako następca prawny poszkodowanych w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej mógł zaś dochodzić roszczenia bezpośrednio od pozwanego jako ubezpieczyciela na podstawie art. 19 ust. 1 wspomnianej ustawy z dnia 22 maja 2003 r.

Na podstawie art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

Według art. 35 tej ustawy, ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

W myśl art. 36 ust. 1 ustawy, odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

W przypadku ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego na podstawie art. 36 ust. 1 wspomnianej ustawy z dnia 23 maja 2003 r. w zw. z art. 361 § 1 i 2 k.c., odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej, zaś zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, a naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z art. 363 § 1 k.c. wynika uprawnienie poszkodowanego do wyboru sposobu naprawienia szkody bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, a w tym drugim przypadku, o ile jest to w ogóle możliwe i nie pociąga za sobą dla zobowiązanego nadmiernych trudności lub kosztów.

W przypadku odszkodowania z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych z art. 36 ust. 1 wspomnianej ustawy z dnia 23 maja 2003 r. wynika z kolei wyłączenie możliwości żądania przez poszkodowanego naprawienia szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego w każdym przypadku.

Oznacza to, że roszczenie wobec ubezpieczyciela ograniczać się musi do zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej. Odpowiedniość ta oznacza zaś ustalenie rozmiaru obowiązku naprawienia szkody według reguł wynikających z art. 361, 362 i 363 k.c., ewentualnie innych przepisów szczególnych, których zastosowanie wchodzi w rachubę.

Odnosząc się do zarzutu zawyżenia kosztów naprawy pojazdu w pierwszej kolejności należało wskazać, że pozwany ograniczył się jedynie do podania ogólnikowych twierdzeń, wskazując, iż zakres naprawy podany w kosztorysie przedstawionym przez powoda uwzględnia także uszkodzenia pojazdu niebędące w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą, za którą odpowiedzialność pozwany ponosi. Pozwany nie wskazał jednak konkretnych uszkodzeń ani zakresu naprawy, które, w jego ocenie, nie pozostawały w związku z tą szkodą. Pozwany nie sprecyzował swoich twierdzeń w tej kwestii, jak również niczym ich nie poparł. Nie mogły one zatem doprowadzić do podważenia wiarygodności kosztorysu przedstawionego przez powoda.

Należało ponadto wskazać, że odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej w związku z uszkodzeniem pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku, służące przywróceniu uszkodzonego pojazdu do stanu jego technicznej używalności istniejącej przed wyrządzeniem szkody przy zastosowaniu technologicznej metody odpowiadającej rodzajowi uszkodzeń pojazdu mechanicznego. Nie ma przy tym decydującego znaczenia to, czy przyjęte ceny nieco odbiegają (są wyższe) od cen przeciętnych dla określonej kategorii usług naprawczych na rynku lokalnym. Ubezpieczony nie ma też obowiązku poszukiwania oferty najtańszej. Koszty przywrócenia stanu poprzedniego nie mogą jednak przekraczać kosztów celowych, ekonomicznie uzasadnionych (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004/4/51, LEX nr 78592).

W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r., III CZP 80/11, OSNC 2012/10/112, LEX nr 1129783, przyjęto, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu. Jeżeli ubezpieczyciel wykaże, że prowadzi to do wzrostu wartości pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi. Pogląd ten jako trafny należało podzielić w sprawie niniejszej.

Przywrócenie stanu poprzedniego oznacza sytuację, w której stan pojazdu po naprawie pod każdym istotnym względem (stanu technicznego, zdolności użytkowania, części składowych, trwałości, wyglądu estetycznego itd.) odpowiada stanowi pojazdu przed uszkodzeniem.

Funkcją odszkodowania jest restytucja – przywrócenie majątku poszkodowanego do stanu sprzed zdarzenia skutkującego powstaniem szkody. Uszczerbek w majątku poszkodowanego powstaje z chwilą uszkodzenia pojazdu mechanicznego, a dla odpowiedzialności odszkodowawczej nie ma znaczenia, czy do naprawy faktycznie doszło, decyzja w tym przedmiocie należy bowiem wyłącznie do poszkodowanego.

Jak wspomniano, poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania warsztatu oferującego usługi najtańsze. Poszkodowanemu przysługuje wybór odpowiedniego warsztatu naprawczego, któremu powierzy on dokonanie naprawy uszkodzonego pojazdu. Wybierając warsztat, poszkodowany może się kierować m.in. fachowością, rzetelnością technicznej obsługi i poziomem prac naprawczych oraz określonymi niekiedy profitami połączonymi ze stałą obsługą serwisową. W interesie poszkodowanego leży naprawa umożliwiająca przywrócenie pojazdu do stanu sprzed szkody, a limitowana musi być ona wspomnianymi kosztami celowymi, ekonomicznie uzasadnionymi.

W ocenie Sądu Rejonowego postulowana przez powoda w sprawie niniejszej stawka za roboczogodzinę prac blacharsko i lakierniczych w wysokości 170,00 zł odpowiadała stawkom rynkowym za tego rodzaju prace na obszarze W. i najbliższych okolic w dacie wyrządzenia szkody. Okoliczność ta nie wymagała ustalenia w oparciu o dowód z opinii biegłego sądowego w myśl art. 505 ⁷ § 1 k.p.c. Gdy chodzi o naprawę pojazdu marki B. o nr rej. (...), stawki 170,00 zł netto za roboczogodzinę nie można było uznać za niecelową czy ekonomicznie nieuzasadnioną .

Podobnie należało ocenić zastosowanie nowych i oryginalnych części sygnowanych logo producenta. Brak było bowiem wystarczających podstaw do przyjęcia, aby naprawa pojazdu przy zastosowaniu tego rodzaju części prowadziła do bezpodstawnego wzbogacenia poszkodowanego ze względu na wzrost wartości pojazdu po dokonanej naprawie. Jak twierdził powód, uszkodzone części pojazdu, poddane naprawie, były elementami oryginalnymi, sygnowanymi logo producenta. Twierdzeniu temu nie zaprzeczył pozwany, który powołał się jedynie na możliwość zastosowania części nieopatrzonych logo producenta, co pozwoliłoby zminimalizować koszty naprawy. Jak podkreślono jednak wyżej, poszkodowany ma prawo domagać się odszkodowania, które pozwoliłoby przywrócić stan poprzedni. Skoro zaś wskutek zastosowania nowych i oryginalnych części sygnowanych logo producenta, analogicznych z uszkodzonymi, podlegającymi wymianie, poszkodowany nie stałby się bezpodstawnie wzbogacony, brak było podstaw, aby do ekonomicznie uzasadnionych i celowych kosztów naprawy zaliczać jedynie koszty nowych części zamiennych, nieopatrzonych logo producenta.

W ocenie Sądu Rejonowego w uzasadnionych ekonomicznie i celowych kosztach przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego uwzględnić należało także koszt sporządzenia prywatnej kalkulacji, koszt mycia pojazdu i przeznaczonych ku temu środków czystości.

W niniejszej sprawie zlecenie przez powoda wykonania prywatnej kalkulacji, w celu ustalenia wysokości należnego odszkodowania, należało uznać za zasadne, skoro pozwany bezpodstawnie zaniżył wysokość przyznanego odszkodowania. Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 maja 2019 r., III CZP 68/18, OSNC 2019/10/98, LEX nr 2672055, nabywcy - w drodze przelewu - wierzytelności o odszkodowanie za szkodę komunikacyjną przysługuje od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej zwrot uzasadnionych kosztów ekspertyzy zleconej osobie trzeciej tylko wtedy, gdy jej sporządzenie było w okolicznościach sprawy niezbędne do efektywnego dochodzenia odszkodowania. W okolicznościach sprawy niniejszej zlecenie przez powoda sporządzenia prywatnej kalkulacji kosztów naprawy pojazdu okazało się niezbędną czynnością przedsięwziętą w celu dochodzenia należnego odszkodowania, skoro służyło to wykazaniu wysokości odszkodowania, wobec pominięcia dowodu z opinii biegłego sądowego w myśl art. 505 ⁷ § 1 k.p.c.

Odnosząc się zaś do kosztów mycia pojazdu oraz przeznaczonych ku temu środków czystości wymaga podkreślenia, że poszkodowany ma prawo do rekompensaty pełnej szkody, której doznał. Mycie pojazdu, który został uszkodzony podczas kolizji drogowej, a następnie w związku z tym poddany naprawie, może okazać się czynnością niezbędną, warunkującą podjęcie prac naprawczych, zwłaszcza lakierniczych. Umycie pojazdu po naprawie może okazać się również konieczne w celu stwierdzenia wyników naprawy. Brak zatem podstaw, aby odmówić poszkodowanemu rekompensaty części uszczerbku majątkowego związanego z wydatkiem poniesionym w celu podjęcia tego rodzaju czynności, pozostających w adekwatnym związku przyczynowym z powstałą szkodą.

Z uwagi na powyższe objęte pozwem roszczenie o zasądzenie odszkodowania podlegało uwzględnieniu w całości.

Podstawę uwzględnienia roszczenia o zapłatę odsetek od należnego odszkodowania stanowił art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Podstawę prawną ustalenia stanu opóźnienia, gdy chodzi o zapłatę należnego odszkodowania stanowił art. 14 ust. 2 wspomnianej ustawy z dnia 22 maja 2003 r. W niniejszej sprawie zachodziła podstawa do uwzględnienia żądania w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 2 lipca 2022 r., tj. od dnia następnego po dniu, w którym pozwany wydał decyzję w przedmiocie wysokości przyznanego odszkodowania, do dnia zapłaty. Skoro bowiem w dniu 1 lipca 2022 r. pozwany nietrafnie zakwestionował zasadność roszczenia o zapłatę odszkodowania przekraczającego ustaloną przez siebie kwotę, to następnego dnia pozostawał już w opóźnieniu w spełnieniu pozostałej części należnego odszkodowania.

Wysokość odsetek za opóźnienie należało natomiast ustalić na podstawie art. 481 § 2 k.c., według którego jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych.

Podstawę orzeczenia o kosztach procesu stanowiły art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c., zgodnie z którymi przegrywający sprawę powinien zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, w tym wynagrodzenie reprezentującego go pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym.

Zachodziła zatem podstawa do zasądzenia na rzecz powoda od pozwanego tytułem kosztów procesu kwoty 2.217,00 zł obejmującej wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 1.800,00 zł ustalonej na podstawie § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, opłatę sądową uiszczoną od pozwu w kwocie 400,00 zł, wynikająca z art. 13 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz opłatę skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

Podstawę zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od kosztów procesu od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty stanowił natomiast art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Z powyższych względów Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Sędzia Robert Bełczącki

Zarządzenie: (...)

Sędzia Robert Bełczącki