Pełny tekst orzeczenia

Sygn.akt III AUa 1344/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2014r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Szymanowski (spr.)

Sędziowie: SA Dorota Elżbieta Zarzecka

SA Barbara Orechwa-Zawadzka

Protokolant: Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 maja 2014 r. w B.

sprawy z odwołania C. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy C. D.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 czerwca 2013 r. sygn. akt IV U 3204/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1344/13

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 28 listopada 2012 r. oraz 18 grudnia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił przyznania wnioskodawcy C. D. prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach z uwagi na niewykazanie przez niego 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach.

C. D. wywiódł odwołania od powyższych decyzji domagając się uwzględnienia jako pracy w szczególnych warunkach okresów pracy od 1.06.1970 r. do 28.10.1971 i od 15.10.1973 r. do 31.08.1975 r. w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w G., gdzie pracował jako wykrawacz oraz okresu od 1.11.1975 r. do 31.05.1993 r. w Gospodarstwie Rolnym (...), gdzie był zatrudniony jako rzeźnik.

Wyrokiem z dnia 18 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie odwołania oddalił łącząc uprzednio obie sprawy do łącznego rozpoznania i rozstrzygniecie (k.9 akt IV U 90/13). Sąd ten ustalił, iż wnioskodawca C. D. ur. (...) wniosek o emeryturę złożył w dniu 30.10.2012 r. Na podstawie przedłożonych świadectw pracy pozwany na dzień 1.I.1999 r. ustalił 29 lat 11 miesięcy i 7 dni okresów składkowych i nieskładkowych i nie uznał żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Zaskarżoną decyzją z dnia 28 listopada 2012 r. organ rentowy odmówił przyznania emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej kwestionując przedłożone świadectwa pracy w szczególnych warunkach :

- co do świadectwa wystawionego przez Wojewódzkie Przedsiębiorstwo (...) w G. za okres 1.06.1970 r. – 28.10.1971 r. i 15.11.1973 – 31.08.1975 organ rentowy podniósł, iż zakład pracy powołał się na załącznik Zarządzenia Nr 55 Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, które zostało uchylone.

- co do świadectwa pracy wystawionego przez Gospodarstwo Rolne (...) za okres 1.11.1978 r. do 31.5.1993 organ rentowy podniósł, że wnioskodawca pracował jako masarz-rzeźnik, a ponadto pełnił obowiązki kierownika zakładu. Wykonywanie pracy na różnych stanowiskach w ocenie organu , chociażby w tym samym dziale, wyklucza uznanie takiej pracy za wykonywaną stale i w pełnym wymiarze przewidzianą dla danego stanowiska.

Decyzją z dnia 18 grudnia 2012 r. organ rentowy doliczył wnioskodawcy do ogólnego stażu pracy okres zatrudnienia od 3.09.1975 r. do 30.09.1976 r. i ustalił 31 lat i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych, nie uznając nadal żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach ( akta ZUS).

Wnioskodawca w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G. był zatrudniony od 15.08.1967 r. do 31.08.1975 r., w tym:

-

od 15.08.1967 r. do 30.09.1969 r. jako rzeźnik w zawodzie masarz

-

od 1.10.1969 r. do 28.10.1970 r. jako stażysta

-

od 1.06.1970 r. do 28.10.1971 r. jako wykrawacz mięsa wołowego w Pododdziale (...), (w tym od 1.01.1971 r. do 28.02.1971 r. był oddelegowany do produkcji mączek pastewnych w związku z zaleceniem lekarza zakładowego).

Z dniem 28 października 1971 r. (...) w G. rozwiązało z wnioskodawcą umowę o pracę w związku z powołaniem do odbycia zasadniczej służby wojskowej, która trwała do dnia 15 listopada 1973 r.

Z dniem 15 listopada został ponownie przyjęty do pracy na stanowisko rozbieracza-wykrawacza w Oddziale (...) Stosunek pracy został rozwiązany w trybie ustawowym z dniem 31.08.1975 r. ( akta osobowe k. 26). Razem z wnioskodawcą w (...) w G. w latach 1972-1984 pracowała świadek T. D.. W 1972 r. była uczennicą szkoły zawodowej, i będąc na praktyce w zakładzie, widywała przyszłego męża zatrudnionego w piwnicach przy rozbiorze mięsa. Sama pracowała po ukończeniu szkoły jako pomocnik ubojowiec i w 1995 r. otrzymała potwierdzenie wykonywania pracy w warunkach szczególnych (d – zeznania św. T. D. k. 44 oraz zeznania wnioskodawcy k. 44 odwrót, 45). Od 1.09.1978 r. wnioskodawca został zatrudniony w (...) Gospodarstwo Rolne w B. jako masarz w (...).

Od 1 września 1980 r. zakład powierzył wnioskodawcy obowiązki starszego robotnika ubojowni, podwyższył stawkę godzinową z 16,50 zł na 18,50 zł oraz przyznał dodatek 10 % godzinowej stawki. W następnych latach stawka ulegała podwyższeniu. Od 2 maja 1990 r. do 30 czerwca 1990 r., następnie od 26.04.1991 r. do 31.05.1991 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki kierownika rzeźni.

Obowiązki kierownika wnioskodawca pełnił również od 1 marca 1993 r. do 31 maja 1993 r. Obowiązki zastępowania kierownika rzeźni zostały określone w zakresie czynności – należały do nich między innymi: zarządzanie rzeźnią, zabezpieczenie mienia rzeźni, nadzór nad dyscypliną pracy, kierowanie i nadzór nad pracownikami, zaopatrzenie pracowników w surowce i narzędzia, prowadzenie list obecności i zatwierdzanie kart pracy, nadzór nad jakością produkcji, dbanie o urządzenia i środki transportowe, ponoszenie całkowitej odpowiedzialności za stan sanitarny rzeźni, masarni i wyrobów oraz za niedobory i szkody w produkcji. Ponadto odpowiadał za organizowanie praktycznej nauki zawodu, za co otrzymywał dodatek miesięczny w wysokości 10 % średniej krajowej. (d – akta osobowe k. 30 oraz aneks do umowy o prace k. 14). W rzeźni w K. zatrudnionych było ok. 6 pracowników do uboju zwierząt. Ubój zwierząt trwał codziennie przeciętnie 6 godzin. Bywały dni, kiedy czynności te wykonywano w dni wolne od pracy, nawet w nocy. Oprócz zabijania zwierząt, pracownicy ubojni solili skóry, przygotowywali mięso do wywózki, musieli sprzątać rzeźnię i przygotowywać do uboju na następny dzień. Generalnie nie zajmowali się innymi czynnościami związanymi z ubojem (np. parzacz, jeliciarz) jednak i te pozostałe czynności musieli wykonywać ubojowcy.

Wnioskodawca nawet będąc kierownikiem, brał udział w uboju, jeżeli zachodziła taka potrzeba (zeznania św. W. R. k. 35, oraz św. K. G. k. 35 odwrót, 36).

Świadek K. G. otrzymał identyczne świadectwo pracy jak wnioskodawca, ze stanowiskiem masarz-rzeźnik oraz świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z zaliczeniem stanowiska do wykazu A dział X poz. 8 rozporządzenia Rady Ministrów z 1983. ZUS nie miał zastrzeżeń do świadectwa i przyznał świadkowi emeryturę w wieku 60 lat (d – akta emerytalne św. K. G.).

Wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawiła (...) Oddział Terenowy w O. w dniu 16 października 2012 r. wskazując wykaz A dział X poz. 8 rozporządzenia z 1983 r. oraz wykaz A dział X poz. 8 pkt 1 załącznika do zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.III.1988 r. (d – k. 18 akt emerytalnych ZUS).

Nawiązując do przepisów prawa materialnego Sąd Okręgowy wskazał, iż stosownie do art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U Nr 153 z 2009 r. poz. 1227 ze zm.), mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat, oraz okres składkowy i nieskładkowy o którym mowa w art. 27, czyli 25 lat.

Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Zgodnie z treścią rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 43, poz. 8) mężczyzna który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki – osiągnął wiek 60 lat i ma wymagany okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach (§ 3 i 4 rozporządzenia).

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy o których mowa wyżej, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym wg wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie cyt. rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 rozp.).

W ocenie Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala uznać, że wnioskodawca wykazał piętnastoletni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach, uprawniający do wcześniejszej emerytury. Wskazane wyżej rozporządzenie z 1983 r. w wykazie A dział X pkt 8 jako prace w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym wykonywane w szczególnych warunkach wymienia prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt. Wydane na podstawie delegacji Zarządzenie Nr 55 Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 14.VII.1983 r. (Dz.Urz. Min. Roln. i Gosp. Ż. Nr 3 poz. 7) w dziale X – rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy w poz. 8 wymienia 6 stanowisk prac wykonywanych bezpośrednio przy uboju zwierząt – ubojowiec, parzacz, jeliciarz, grunczolarz, pakowacz i lekarz weterynarii. Nie ma wśród nich stanowiska wykrawacza mięsa.

Łączone stanowisko peklowacza i wykrawacza mięsa w wykrawalni przy peklowaniu w piwnicy pojawia się w zarządzeniu Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej Nr 16 z dnia 31.III.1988 r. (Dz.Urz. Minist. Roln., Leśn. i Gosp. Żywn. Nr 2 poz. 4). Sąd Okręgowy podkreślił, że dział X rozporządzenia oraz zarządzeń wskazuje wyłącznie na prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt (zrządzenie Nr 16 podkreśla „peklowanie”).

Tymczasem z akt osobowych z (...) Przedsiębiorstwa (...) w G. wynika, że wnioskodawca bezpośrednio po zakończeniu stażu został skierowany do Pododdziału Rozbioru Mięsa Wołowego, jako wykrawacz, a takie stanowisko nie jest bezpośrednio związane z ubojem zwierząt. Wspomniane wyżej, w zrządzeniu Nr 16 stanowisko wykrawacza łączone jest z peklowaczem, a wnioskodawca był tylko wykrawaczem przy rozbiorze mięsa w dziale produkcji zakładów mięsnych. Mało wiarygodne są zdaniem Sądu Okręgowego zeznania żony wnioskodawcy, która zeznawała, że mąż pracował w piwnicy, a to wskazywałoby na stanowisko pracy uboju. Rozbiór mięsa nawet w piwnicy, nie spełnia warunku jednoczesnej pracy przy peklowaniu i wykrawaniu mięsa wykonywanej przy bezpośrednim uboju. Ponadto świadek D. pracowała w latach 1972-1984 r. i trudno uznać, że jako uczennica miała wiarygodną wiedzę, jakie czynności wykonywał wnioskodawca, a ponadto wnioskodawca wrócił do zakładu po wojsku dopiero w 15.11.1973 r., świadek otrzymała z zakładów mięsnych świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, ponieważ już od 1974 r. pracowała jako pomocnik ubojowca. Takiego świadectwa nie posiada wnioskodawca, bowiem stanowisko wykrawacza mięsa bez bezpośredniego związku z ubojem nie jest stanowiskiem zaliczonym do szczególnych warunków. Świadectwo takie zostało wystawione wnioskodawcy przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa Gospodarstwo Rolne w B. za okres od 1.11.1978 do 31.05.1993 r. z określeniem stanowiska rzeźnik-masarz.

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko organu rentowego, iż świadectwo to nie jest prawidłowe i nie znajduje uzasadnienia w faktycznym przebiegu pracy w (...) B.. Bezspornym jest, że wnioskodawca od 1.11.1978 r. został zatrudniony jako masarz w (...) i dopiero 1 września 1980 r., powierzono mu obowiązki robotnika ubojowni o czym świadczą aneksy do umowy, gdzie wraz z przejściem otrzymał podwyżkę wynagrodzenia zasadniczego oraz 10 % dodatek. I chociaż w kolejnych aneksach stanowisko pracy określono jako masarz, to można przyjąć że właśnie od tej daty pracował przy uboju zwierząt.

Wątpliwości zdaniem Sądu Okręgowego budzi wymiar czasu pracy przy uboju, ponieważ świadkowie W. R. i K. G. zeznali, że ubój zajmował ok. 6 godzin dziennie. Ubój nie odbywał się codziennie, a ponadto ubojowcy przygotowywali stanowisko pracy, później je sprzątali, ok. 2 godzin dziennie ubojowcy zajmowali się również innymi czynnościami – solili skóry, przygotowywali padlinę do wywiezienia, wykonywali czynności zlecone przez przełożonego.

O ile można przyjąć, że wnioskodawca w rzeźni pracował bezpośrednio przy uboju zwierząt, to praca ta zdaniem Sadu Okręgowego nie była wykonywana w pełnym wymiarze czasu, tj. 8 godzin dziennie. Sąd Okręgowy zauważa, iż wnioskodawca trzykrotnie pełnił obowiązki kierownika rzeźni (w sumie ok. 6 miesięcy). Zakres czynności jednoznacznie wskazuje, że w tym czasie wykonywał szereg obowiązków administracyjnych, organizacyjnych związanych z działalnością rzeźni, dodatkowo nadzorował uczniów w ramach praktycznej nauki zawodu, za co dostawał dodatek pieniężny. I chociaż, jak zeznawali świadkowie, wnioskodawca nadal uczestniczył w uboju zwierząt, to na pewno robił to w ograniczonym zakresie, kilka godzin dziennie.

W tym stanie rzecz Sąd Okręgowy na zasadzie art. 477 14 § 1 k.p.c. wobec niespełnienia przez wnioskodawcę warunku zatrudnienia 15 lat w szczególnych warunkach odwołania oddalił.

W wywiedzionej od tego wyroku apelacji wnioskodawca zaskarżył przedstawiony wyżej wyrok Sądu Okręgowego w całości i zarzucił:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 184 ust. 1 ustaw i §1 ust. 1 §2 ust. w związku pkt. 8 działu X wykazu A stanowiącym złącznik do tego rozrządzenia poprzez błędna wykładnię polegającą na

- uznaniu, że o zaliczeniu o do pracy w warunkach szczególnych decyduje nazwa stanowiska pracy a nie rodzaj wykonywanej pracy, co skutkowało błędnym przyjęciem , iż praca świadczona w Zakładach (...) w G. nie jest prac w szczególnych warunkach;

- uznaniu, że pojęcie wykonywania pracy w pełnym wymiarze czasu pracy przewidzianym dla danego stanowiska obejmuje wykonywani wyłącznie czynności wskazanych w rozporządzeniu z pominięciem czynności przygotowawczych

2.  obrazę przepisów prawa procesowego tj. art. 233 §1 k.p.c. poprzez błędną

ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego polegająca na odmowie dania wiary zeznaniom świadków w części dotyczącej warunków pracy w G. oraz charakteru pracy wnioskodawcy w K. przy uboju zwierząt. Zarzucono też nietrafne przyjęcie, iż prace ubojowca w K. podjął dopiero w dniu 01.09.1980 r.

Wskazując na powyższe apelacja wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury oraz zasadzeni kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje

Apelacja podlegała oddaleniu.

Kwestią sporną w sprawie było ustalenie czy na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca legitymował się wymaganym co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach i czy w związku z tym spełniał przesłanki do przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Przepis art. 184 ustawy w sposób odrębny i szczególny uregulował sytuację prawną ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy w dniu wejścia w życie ustawy - 1 stycznia 1999 r., legitymowali się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art. 27 ustawy, gwarantując im prawo do nabycia emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32.

Intencją ustawodawcy było zapewnienie nabycia uprawnień emerytalnych dla tej kategorii ubezpieczonych, którzy w chwili wejścia w życie ustawy spełniali wymagane warunki stażu, w tym stażu pracy w szczególnych warunkach, za wyjątkiem wieku emerytalnego przewidzianego w art. 32 ustawy.

Ustalenie czy wykonywane obowiązki pracownicze były realizowane w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze podlega ocenie na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). W myśl § 2 ust. 1 powołanego aktu okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Z kolei § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 rozporządzenia określa przesłanki, których łączne spełnienie przez pracownika, warunkuje nabycie prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach tj. osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz wykazanie wymaganego okresu zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ugruntowany jest pogląd, że tylko praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze na stanowiskach wymienionych w wykazie A - załączniku do w/w rozporządzenia wykonywana stale i w pełnym wymiarze uzasadnia skorzystanie z uprawnienia do wcześniejszej emerytury. Praca w szczególnych warunkach to przy tym praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (wyroki SN: z dnia 14 września 2007r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75; z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08, LEX nr 528152; z dnia 6 czerwca 2011r., IUK 393/10, LEX nr 950426).

Zauważyć także należy, że prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi zostać udowodnione, a temu służą przede wszystkim dokumenty. Dlatego, w tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych z reguły byłyby niewystraczające do przyjęcia pracy w szczególnych warunkach (wyrok SA w Szczecinie z dnia 20 września 2012 r., III AUa, Lex nr 1223476 i wyrok SA w Białymstoku z dnia 22 maja 2013r., III A Ua 952/12, LEX nr: 1327500).

Zgodnie bowiem z § 2 ust. 2 rozporządzenia, okresy pracy w warunkach szczególnych powinny być potwierdzone przez zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Przepis § 2 ust. 2 rozporządzenia ma znaczenie wyłącznie instrukcyjne w tym sensie, że wskazuje na potrzebę zwrócenia uwagi na wiarygodność dowodów, wśród których w pierwszej kolejności należy dokonywać ustaleń w oparciu o miarodajną dokumentację. Dopiero w razie braku takiej możliwości należy skorzystać z dowodu z przesłuchania świadków. Innymi słowy choć w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów, nie obowiązują ograniczenia dowodowe zawarte w przepisach w/w rozporządzenia, to zauważyć należy, że w rozporządzeniu przewidziana została pewna hierarchia dowodów, którą sąd winien kierować się przy rozpoznawaniu sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych. W pierwszej kolejności, przy ustalaniu okresów zatrudnienia, winny być uwzględniane dokumenty z przebiegu zatrudnienia - świadectwa pracy wystawione przez pracodawcę, umowy o pracę, angaże, legitymacje ubezpieczeniowe i inne dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia. Dopiero gdy dokumentacja pracownicza jest niepełna lub zawiera pewne rozbieżności dopuszczalne jest posiłkowanie się zeznaniami świadków, ale jako dowodem uzupełniającym, potwierdzającym przebieg zatrudnienia.

Wnioskodawca ubiegając się o przyznanie mu emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach starał się wykazać, iż przez okres dłuższy niż 15 lat pracował bezpośrednio przy uboju zwierząt w rozumieniu wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia .

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zaaprobować należy pogląd, w myśl którego, prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt, o których mowa w Dziale X pkt 8 załącznika A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) należy rozumieć szerzej, co oznacza, iż obejmuje również czynności przygotowawcze i późniejsze związane z rozbiorem mięsa. Do prac wykonywanych bezpośrednio przy uboju nie można jednak już zaliczyć czynności związanych z produkcją i wytwarzaniem wędlin a zatem w przypadku prac masarskich ( masarz) bowiem związek tych prac z ubojem jest zbyt odległy, a każdym razie nie jest to już związek bezpośredni w rozumieniu wskazanego wyżej pkt.8 działu X . Przyjęta tu wykładnia tego przepisu przez Sąd Apelacyjny nie odbiega od wykładni aprobowanej i podzielanej przez Sąd Najwyższy (por. w tym zakresie uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2012 r. II UK 125/11 OSNP 2013/1-2/18 oraz wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2013 r. II UK 9/13 LEX nr 1388598).

Odnosząc powyższe do sprawy niniejszej brak jest podstaw do zaliczenia wnioskodawcy okresów jego zatrudnienia w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w G. na stanowiskach : uczeń w zawodzie masarza ( od 15.09.1967r. do 30.09.1969 r. ) , na stanowisku stażysty ( 01.10.1969 r. do 31.05.1970 r. ) . Zaliczeniu natomiast do okresu pracy w szczególnych warunkach podlegają dalsze okresy pracy wnioskodawcy w tym przedsiębiorstwie na stanowisku wykrawacza , gdzie zajmował się zajmował się zarówno ubojem jak i rozbiorem ( wykrawaniem) mięsa i z którego to stanowiska został powołany do odbycia służby wojskowej na okres od 29.10.1971 r. do 15.11.1973 r. i na stanowisko to powrócił po odbyciu służby wojskowej . W świetle karty przyjęcia z dnia 14 .11.1973 r. wnioskodawca w dniu 15.11.1973 r. złożył wniosek o przyjęcie do pracy na stanowisko rozbieracz-wykrawacz i został przyjęty na to stanowisko (k.32 akt osobowych). Wypada w tym względzie zauważyć, iż stanowisko wykrawacza, zostało wymienione w zarządzeniu Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej ( pkt 5 dział X poz.8 załącznika do tego zarządzenia). Wprawdzie akty resortowe zawierające wykazy stanowisk nie mają obecnie mocy wiążącej to jednak są one istotne przy dokonywaniu wykładni poszczególnych prac wykazanych w załączniku do rozporządzenia , bowiem wskazują na realną praktykę i ocenę poszczególnych stanowisk pracy pod kątem świadczenia na nich pracy w szczególnych warunkach (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 r., I UK 15/04, OSNP 2005 nr 11, poz. 161 oraz z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 306 oraz z dnia 13 listopada 2008 r., II UK 88/08 i z dnia 10 lutego 2009 r., II UK 199/08; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09, niepublikowany).

Co się tyczy okresu służby wojskowej to zauważyć wypada, iż stosownie do art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zaliczał się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Zgodnie z ust.3 art. 108 warunkiem zaliczenia okresu odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia jest zachowanie terminów, o których mowa w art. 106 ust. 1 lub art. 107 ust. 1. Stosownie do art. 106. 1. zakład pracy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, jest obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz nie niżej opłacanym, jeżeli najpóźniej w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia. Niezachowanie tego terminu powoduje rozwiązanie stosunku pracy z mocy prawa, chyba że nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.

W związku z rozbieżnym orzecznictwem w tym zakresie Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów II UZP 6/13z dnia 16 października 2013 r. w sposób uprawniony przesądził ( OSNP 2014/3/42, LEX nr 1385939, Biul.SN 2013/10/24, M.P.Pr. 2014/2/94-101) przyjął, iż czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Istota podjętej uchwały sprowadzała się do przyjęcia zasady, że pracownikowi, który we wskazanym terminie po zakończeniu służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w chwili powołania do tej służby, okres służby podlega wliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Ustanawiały więc one tzw. fikcję prawną, z której wynika, że pracownik zatrudniony w szczególnych warunkach, który po zakończeniu czynnej służby wojskowej powraca do tego zatrudnienia w przepisanym terminie, zachowuje status pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w okresie pełnienia tej służby. Oznacza to, iż zaliczenie okresu służby wojskowej do okresu pracy w szczególnych warunkach możliwe jest w takiej sytuacji, kiedy pracownik wykonujący pracę w szczególnych warunkach powołany jest do służby wojskowej i następnie po zwolnieniu z tej służby zgłasza się do pracy w przepisanym terminie.

W przypadku wnioskodawcy w świetle powyżej przytoczonych okoliczności oraz przyjętej wykładni uznać należy za okres pracy w szczególnych warunkach okres jego pracy w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w G. od 1.06.1970 r. do 31.08.1975 r. ( w tym okres służby wojskowej) . Co do tego okresu Sąd Apelacyjny nie podziela zatem ustaleń i wywodów Sądu Okręgowego.

Trafne i prawidłowe są natomiast ustalenia i rozważania poczynione przez Sąd pierwszej instancji co do okresu pracy wnioskodawcy w (...) Kombinacie Rolnym ( (...) )- od dnia 1.11.1978 r. do 31.05.1993 r. Już choćby tylko z formalnej analizy świadectw pracy świadectw pracy znajdujących się aktach osobowych wynika, iż wnioskodawca nie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy przy uboju zwierząt, bowiem wskazano w nich stanowisko : rzeźnik -masarz . Wystawione zatem przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach słusznie budzi wątpliwości skoro potwierdzając wykonywanie pracy bezpośrednio przy uboju jednocześnie wskazuje stanowisko rzeźnik-masarz . Krytyczna , logiczna i kompleksowa ocena materiału dowodowego dotyczącego tego okresu prowadzi przy tym do jednoznacznego wniosku , iż w okresie tym wnioskodawca przede wszystkim wykonywał czynności masarza, co oczywiście nie wyklucza , iż w jakimś zakresie mógł pracować również przy uboju zwierząt. Z życiorysu zawartego w aktach osobowych z tego okresu z dnia 20.02.1978r. wynika, iż wnioskodawca w 1976 r. ukończył zaocznie Technikum (...) kierunek mięsny ( k.10 akt osobowych koperta k.30). Z odpisu dokumentu Izby Rzemieślniczej w G. z dnia 26 .11.1975 r. (k. 8 tych akt osobowych) wynika, iż wnioskodawca w tym dniu złożył z wynikiem pozytywnym egzamin czeladniczy i nabył prawo do używania tytułu czeladnika w rzemiośle rzeźnictwo i wędliniarstwo . Oznacza to, iż w (...) Kombinacie Rolnym wnioskodawca posiadał, już bardzo wysokie jak na owe czasy kwalifikacje zawodowe, co zdaniem potwierdza fakt, iż Kombinacie tym jego zasadniczymi pracami były prace przy produkcji wyrób mięsnych, a nie przy uboju. Zdecydowanie potwierdza to zdaniem Sądu Apelacyjnego ilość angaży i innych dokumentów , w których stanowisko wnioskodawcy oznaczono jednoznacznie i wyłącznie jako masarz. Dokumentów takich pochodzących z całego okresu zatrudnienia w tym kombinacie jest ponad 30. Trudno zatem przyjąć w sposób uprawniony, iż zapisy o pracy na stanowisko masarza mogą być przedmiotem omyłki. Przeczy temu już sama umowa o pracę z dnia 1 listopada 1978r., z której wynika, iż wnioskodawcę zatrudniono w pełnym wymiarze czasu pracy na czas nieokreślony - powierzając mu obowiązki masarza. Z dalszych dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wynika, iż od 2 maja 1990 r. wnioskodawcy powierzano zastępowanie kierownika rzeźni, od 1 marca 1993 r. powierzono mu p.o. kierownika(...)Sąd Apelacyjny podobnie jak Sąd Okręgowy nie kwestionuje, iż wnioskodawca w okresie pracy w Kombinacie wykonywał także czynności ubojowca, o czym świadczy powierzenie mu od 1 .09.1980 r. obowiązków starszego robotnika ubojowni (k.3 akt osobowych) . Brak jest jednak podstaw do przyjęcia , iż pracę te wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, bowiem wówczas niemożliwym byłoby praca na stanowisku masarza, a przecież istotą tego zakładu pracy było także produkcja wyrobów wędliniarskich, których w spornym okresie produkcja nie była w stanie pokryć popytu.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego powyżej przedstawione okoliczności w zestawieniu z resztą materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie prowadza do wniosku, iż brak jest podstaw do zaliczenia wnioskodawcy okresu pracy w (...) Kombinacie Rolnym do okresu pracy w szczególnych warunkach, albowiem w okresie tego zatrudnienia wnioskodawca pracował zasadniczo na stanowisku masarza, a zatem nie pracował bezpośrednio przy uboju. Czyniąc swoje ustalenia w tym zakresie Sąd Okręgowy nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów określonych w art. 233 §1 k.p.c. wyznaczonej logiką, wiedzą i zasadami doświadczenia życiowego. Reocena zebranego w sprawie materiału dowodowego dokonana w tym zakresie przez Sąd Apelacyjny prowadzi do identycznych wniosków co do charakteru pracy wnioskodawcy w (...) Kombinacie Rolnym ( (...) ).

Odrzucając wspomniany wyżej okres pracy w Kombinacie Rolnym w B. jako okres pracy w szczególnych warunkach - wnioskodawca nie posiada okresu 15 prac wykonywanej w szczególnych, bowiem uznany przez Sąd Apelacyjny za okres pracy w szczególnych warunkach w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w G. od 1.06.1970 r. do 31.08.1975 r. ( w tym okres służby wojskowej) wynosi 5 lat i 3 miesiące, a zatem nie jest wystarczający do nabycia prawa do emerytury

W tym stanie rzeczy wniesiona apelacja na zasadzie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.