Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 czerwca 2024 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa (...) Spółki komandytowej w Ł. przeciwko P. S. o zapłatę zasądził od pozwanego P. S. na rzecz strony powodowej (...) Spółki komandytowej w Ł. kwotę 49.114 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 47.927,58 zł od dnia 1 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty (punkt 1), oddalił powództwo w pozostałej części (punkt 2), zasądził od pozwanego P. S. na rzecz strony powodowej (...) Spółki komandytowej w Ł. kwotę 6.076 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się tego wyroku do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt 3) oraz nakazał pobrać od pozwanego P. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 491,99 zł tytułem zwrotu części wydatków, które w toku procesu tymczasowo pokrywał Skarb Państwa (punkt 4) (wyrok – k.222, uzasadnienie – k.229-236).

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł pozwany, zaskarżając wyrok w części, to jest w zakresie punktów 1, 3 oraz 4 (apelacja – k.241-251).

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  obrazę przepisów postępowania, to jest art. 233 §1 k.p.c. poprzez dowolną, w miejsce swobodnej – ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, poczynienie ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności poprzez:

a)  uznanie, że z materiału dowodowego wynika, że powód wskutek niezłożenia wniosku w przedmiocie upadłości przez spółkę w terminie, poniósł szkodę, podczas gdy z prawidłowej oceny materiału dowodowego wynika, że powód nie poniósł szkody,

b)  przyjęcie, że pozwany nie złożył jakichkolwiek dokumentów, które pozwoliłyby na jednoznaczne ustalenie sytuacji finansowej spółki (...) w 2019-2020 podczas, gdy Sąd, jak i biegły dysponowali sprawozdaniami finansowymi złożonymi przez pozwanego;

2.  obrazę przepisów prawa materialnego, w szczególności:

a)  art. 299 §1 k.s.h. poprzez a contrario przyjęcie, że złożenie przez pozwanego wniosku o ogłoszenie upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zwiększyłoby szansę powoda na zaspokojenie jego wierzytelności, choćby w części, a więc że pomiędzy zachowaniem powoda, a szkodą pozwanego zachodzi związek przyczynowy ,

b)  art. 299 §2 k.s.h. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji błędne uznanie, że w niniejszej sprawie powód na skutek niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości poniósł szkodę

(apelacja – k.241-251).

Pozwany w apelacji wniósł o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron postępowania z ograniczeniem do strony pozwanej, o dopuszczenie dowodów z dokumentów wskazanych w petitum środka zaskarżenia, jak i o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego sądowego (apelacja – k.241-251).

W konsekwencji powyższego w apelacji wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem I oraz II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (apelacja – k.241-251).

W odpowiedzi na apelację strona powoda wniosła o jej oddalenie i zasądzenie
od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych (odpowiedź na apelację – k.394-397).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja pozwanego nie była zasadna, w tym znaczeniu, że zarzuty podniesione przez skarżącego nie mogły doprowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku, zaś Sąd Okręgowy nie dostrzegł w granicach zaskarżenia naruszeń, które winien był dostrzec z urzędu, a które mogły prowadzić do zmiany lub uchylenia zaskarżonego wyroku.

Przed przejściem do oceny sformułowanych w apelacji zarzutów poczynić należy kilka uwag dotyczących wniosków dowodowych sformułowanych w apelacji. Skarżący zdecydował się w środku zaskarżenia wnieść o to, aby Sąd Okręgowy przeprowadził szereg dowód, w tym: z przesłuchania stron postępowania z ograniczeniem do strony pozwanej, z dokumentów wskazanych w petitum środka zaskarżenia, jak i z uzupełniającej opinii biegłego sądowego.

Jednocześnie strona pozwana jedynie w odniesieniu do postulowanych dowodów z dokumentów zdecydowała się przedstawić uzasadnienie ich złożenia dopiero na obecnym etapie. Tak późne sformułowanie tych wniosków dowodowych miało być podyktowane tym, że dokumenty te znajdowały się w archiwum prowadzonym przez podmiot trzeci i przekazane zostały pozwanemu dopiero w dniu 11 września 2024 roku.

Wszystkie sformułowane w apelacji wnioski dowodowe podlegały pominięciu na podstawie art. 381 k.p.c., zgodnie z którym to przepisem Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później.

Przywołane wyżej uzasadnienie tak późnego zgłoszenia dowodów z dokumentów nie mogło doprowadzić do oczekiwanego przez skarżącego skutku w postaci uwzględnienia tego wniosku dowodowego. Po pierwsze, twierdzenia przytoczone jako uzasadnienie złożenia dowodów dopiero na obecnym etapie postępowania nie zostały udowodnione, a nawet uprawdopodobnione, są zatem gołosłowne. Nie złożono żadnego zaświadczenia, czy też dokumentu z prezentatą, z którego wynikało by gdzie te dokumenty były uprzednio, kiedy zwrócono się o ich przekazanie, kiedy zostały odnalezione, jak i kiedy zostały wydane pozwanemu. Po drugie, jeżeli rzeczywiście dokumenty te znajdowały się w posiadaniu podmiotu trzeciego, to nie było jakichkolwiek przeszkód, aby w toku postępowania przed Sądem Rejonowym w pierwszym piśmie procesowym strona pozwana wniosła o zwrócenie się do tego podmiotu trzeciego o udostępnienie na zobowiązanie Sądu tych dokumentów – oczywiście uprawdopodobniając jednocześnie, że samodzielnie nie może ich uzyskać.

W odniesieniu z kolei do wniosku o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron z ograniczeniem do strony pozwanej, to zwrócić należy uwagę, że wniosek ten został zgłoszony w toku postępowania przed Sądem I instancji i został tam rozpoznany. Sąd Rejonowy pominął ten wniosek dowodowy z uwagi na nieusprawiedliwione niestawiennictwo pozwanego na terminie rozprawy, na którym miał być realizowany postulowany przez niego dowód. Nie wykazano zatem, aby były jakiekolwiek przyczyny przemawiające za tym, że dowód ten nie mógł być skutecznie przeprowadzony przed Sądem I instancji, gdyby tylko pozwany zdecydował się uczynić zadość wezwaniu Sądu.

Powyższe rzutowało również na ocenę wniosku o dopuszczenie dowodu z kolejnej, uzupełniającej opinii biegłego sądowego. Po pierwsze, materiał dowodowy w niniejszej sprawie nie zmienił się w jakimkolwiek zakresie od chwili zamknięcia rozprawy przed Sądem Rejonowym. Po drugie, strona pozwana po otrzymaniu podstawowej opinii biegłego nie zgłosiła wobec jej treści jakichkolwiek zaskarżeń, nie mówiąc już o sformułowaniu wówczas postulowanego obecnie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej. Opinia uzupełniająca w toku postępowania przed Sądem I instancji zrealizowana została jedynie na wniosek strony powodowej.

W wywiedzionym środku zaskarżenia strona pozwana sformułowała na wstępie zarzut naruszenia jedynie jednego przepisu prawa procesowego, a zatem nie będzie zaskoczeniem, że od oceny tego też zarzutu Sąd II instancji rozpocznie swoje dalsze rozważania. Pamiętać bowiem należy, że poprawność zastosowania przepisów prawa materialnego może być oceniana jedynie w odniesieniu do stanu faktycznego ustalonego zgodnie z zasadami procedury cywilnej (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 2 lipca 2004 roku, II CK 409/03, Lex nr 148384).

Skarżący sformułował pod adresem orzeczenia Sądu I instancji zarzut naruszenia art. 233 §1 k.p.c., którego to naruszenia Sąd Rejonowy w ocenie strony pozwanej dopuścić miał się w następstwie nie tylko dowolnej zamiast swobodnej, lecz również niewszechstronnej, oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, co doprowadzić miało następnie wymieniony Sąd do poczynienia ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, z którego to materiału jednocześnie w ocenie skarżącego wynikać miałoby, że powód nie poniósł szkody w konsekwencji nie złożenia przez pozwanego wniosku o ogłoszenie upadłości. W ocenie pozwanego Sąd Rejonowy winien dojść do takiego wniosku na podstawie sprawozdań (...) spółki (...) za lata 2019-2020. Zarzut ten nie zasługiwał na podzielenie z przyczyn wskazanych poniżej.

Pamiętać należy, że dla skutecznego postawienia zarzutu naruszenia art. 233 §1 k.p.c. nie jest wystarczające przekonanie strony o innej niż to przyjął sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. Przepis art. 233 §1 k.p.c. jest naruszony, gdy ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania. Ponadto, dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 §1 k.p.c. nie wystarcza twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Swobodna ocena dowodów nie może być dowolna. Z tych względów przyjmuje się, że jej granice wyznaczane są przez kryteria: logiczne, ustawowe i ideologiczne (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 lutego 2004 roku, II UK 236/03, Legalis). Wszechstronne rozważenie zebranego materiału oznacza uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu środków dowodowych, a mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2003 roku, V CKN 417/01, Legalis).

W tym zakresie wskazać należy, że skarżący nie sprostał przede wszystkim przywołanym wyżej wymogom sformułowania skutecznego zarzutu naruszenia art. 233 §1 k.p.c. W samym zarzucie, jak i jego uzasadnieniu, brakło bowiem odwołania się do konkretnych kryteriów oceny jakie miał rzekomo naruszyć Sąd Rejonowy, a dalej zabrakło również odniesienia tych kryteriów do konkretnego materiału dowodowego zgromadzonego w toku przedmiotowego postępowania. W uzasadnieniu apelacji strona pozwana swoją uwagę skupiła na ocenie prawidłowości subsumpcji ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy pod treść norm prawnych zawartych w art. 299 §1 oraz §2 k.s.h. Powyższe prowadzi do wniosku, że nawet jeżeli omawiany zarzut nie stanowi tak naprawdę po prostu powielenia zarzutu naruszenia wymienionych przepisów prawa materialnego, to nie został on w jakikolwiek sposób uzasadniony.

Powyższe samo w sobie czyni ten zarzut pozbawiony racji. Jedynie dla porządku wskazać należy, że Sąd Okręgowy w niniejszym składzie nie dostrzegł, aby Sąd I instancji wydając wyrok w przedmiotowej sprawie dopuścił się naruszenia jakiegokolwiek kryterium oceny dowodów. Ocena dokonana przez Sąd Rejonowy mieści się w granicach wytyczonych przez zasady doświadczenia życiowego oraz reguły logicznego wnioskowania. Sprawozdania finansowe, do których skarżący odwołuje się w treści zarzutu, stanowiły przedmiot oceny biegłego sądowego – w ramach podstawowej, jak i uzupełniającej opinii – a następnie Sądu Rejonowego. Trafnie ocenione zostały jako źródło nie pozwalające na poczynienie kompletnych i wyczerpujących ustaleń co do sytuacji finansowej dłużnej spółki. W tym zakresie Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uznania, że którykolwiek z dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawie, a który stanowił następnie podstawę ustaleń faktycznych, został oceniony w sposób nieprawidłowy. W niniejszej sprawie materiał dowodowy ograniczony był do dowodów z dokumentów oraz dowodu z opinii biegłego pisemnej i ustnej, który to materiał nie był co do swojej literalnej treści kwestionowany przez strony pozwaną. Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy, a przyjęte przez Sąd Okręgowy, odpowiadały z kolei literalnej treści tych dowodów. Sąd nie znajduje z urzędu, a pozwany też nie wskazał, jakie dokładnie kryteria oceny miały zostać naruszone przy literalnym odwzorowywaniu przez Sąd I instancji treści tych dowodów w ustalonym stanie faktycznym. Omawiany zarzut, jak już wskazano wyżej, przy uwzględnieniu jego treści i uzasadnienia, odpowiada zatem zarzutowi naruszenia prawa materialnego poprzez dokonanie błędnej subsumpcji.

Powyższe prowadziło do wniosku, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, a następnie w konsekwencji tej oceny wyprowadził na jej podstawie logiczne wnioski, które przedstawił w swoim uzasadnieniu.

Jednocześnie Sąd Odwoławczy, w odniesieniu do przebiegu postępowania przed Sądem Rejonowym, nie dostrzegł jakichkolwiek naruszeń przepisów postępowania, które to naruszenia, z uwagi na ich charakter zobligowany byłby dostrzec z urzędu.

Skoro zarzut naruszenia przepisu postępowania nie został uznany za uzasadniony, to należy odnieść się do zarzutów naruszenia prawa materialnego, które zostały sformułowany w apelacji.

Zarzut naruszenia art. 299 §1 k.s.h. sformułowany w apelacji jest w sposób wręcz oczywisty nieuzasadniony. Ocena taka jest nie tylko konsekwencją omyłek pisarskich jakie miały miejsce w treści tego zarzutu – w treści zarzutu wskazano, bowiem że Sąd Rejonowy błędnie przyjął, że „ pomiędzy zachowaniem powoda, a szkodą pozwanego zachodzi związek przyczynowy” – lecz braku spójności między treścią zarzutu, jego uzasadnieniem, a normą prawną jaka miała zostać naruszona. Oczywistym jest bowiem, że Sąd I instancji przyjął, że pomiędzy zachowaniem pozwanego, a szkodą powódki, zachodzi związek przyczynowy, a nie odwrotnie. Omyłki zawarte w treści zarzutu miały przy tym oczywisty charakter, dlatego same w sobie nie rzutowały na ocenę sformułowanego w apelacji zarzutu. Przy ocenie tego zarzutu przede wszystkim jednak należało zwrócić uwagę na to, że treść zarzutu, jak i jego uzasadnienie, bazuje na tezie strony pozwanej sprowadzającej się do ferowania osądu, że złożenie przez pozwanego wniosku o ogłoszenie upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie zwiększyłoby i tak szans powódki na zaspokojenie jej wierzytelności, choćby w części. Powyższe odnosi się jednak wprost do normy prawnej zawartej w §2 a nie w §1 art. 299 k.s.h. Omawiany przepis art. 299 §1 k.s.h. statuuje bowiem pozytywne przesłanki odpowiedzialności członka zarządu dłużnej spółki. Te przesłanki zostały udowodnione w toku postępowania przed Sądem Rejonowym, a ocena ta nie była wprost kwestionowana w środku zaskarżenia wywiedzionym przez pozwanego.

Z kolei zarzut naruszenia przepisu art. 299 §2 k.s.h. nie zasługiwał na uwzględnienie z podstawowej przyczyny – pozwany nie udowodnił, bowiem kiedy zaistniał stan niewypłacalności dłużnej spółki. Ciężar wykazania tej okoliczności spoczywał na pozwanym, bowiem ustalenie tej daty pozwolić mogło następnie na wykazanie którejś z przesłanek zwalniających z odpowiedzialności. Inicjatywa dowodowa w tym zakresie sformułowana w apelacji – co do wniosku o dowód z dokumentów finansowych oraz dalszą opinią uzupełniającą, była trafna, lecz w sposób oczywisty spóźniona. Trafna w tym znaczeniu, że mogła, lecz nie musiała, ewentualnie rzutować na wnioski opinii biegłego, a następnie treść wydanego wyroku, lecz pod podstawowym warunkiem zgłoszenia jej i zrealizowana zgodnie z regułami postępowania cywilnego. Jak wskazano wyżej strona pozwana nie przejawiła żadnej inicjatywy celem wykazania, że zgłoszenie tych wniosków uprzednio, jak i ich realizacja, nie było możliwe – brak tej inicjatywy w ocenie Sądu Okręgowego jest konsekwencją tego, że wykazanie okoliczności uzasadniających realizację zgłoszonych wniosków na etapie postępowania apelacyjnego, było po prostu niemożliwe z uwagi na ich oczywiście spóźniony charakter. Zaniechań w zakresie bądź sformułowania w sposób właściwy inicjatywy dowodowej, bądź też przejawienia bardziej odpowiedzialnej postawy procesowej co do uczestniczenia w próbach przeprowadzenia zawnioskowanych dowodów, nie można było naprawić na etapie postępowania apelacyjnego. Sąd II instancji nie będzie w tym zakresie powielać rozważań prawnych Sądu Rejonowego, jak i przepisywać fragmentów opinii podstawowej oraz uzupełniającej biegłego, lecz ograniczy się do stwierdzenia, że aprobuje w pełni tezy zawarte w opinii biegłego, jak i rozważania prawne Sądu I instancji, a dotyczące kwestii braku złożenia przez pozwanego dostatecznego materiału dowodowego, który mógłby pozwolić na ustalenie kiedy zaistniał stan niewypłacalności dłużnej spółki. Jak wskazano bowiem wyżej – dopiero ustalenie daty niewypłacalności dłużnej spółki może pozwolić na ocenę, czy nie złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości rzutowało w ogóle, a jeżeli tak, to w jakim zakresie, na poniesienie przez wierzyciela dłużnej spółki szkody. Jeżeli tego nie ustalono, to dowolnym byłoby poczynienie założenia, że istniejący w późniejszym etapie funkcjonowania dłużnej spółki stan niewypłacalności istniał de facto od początku jej istnienia, a tym samym, że między zaniechaniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki a szkodą wierzyciela nie ma związku. Z tego ustalenia zatem potencjalnie korzystne dla siebie skutki wywodzić mogła strona pozwana, a zatem to ona winna ponieść negatywne konsekwencje zaniechania inicjatywy dowodowej w tym zakresie.

Z uwagi na brak związania Sądu II instancji zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07), zasygnalizować należy, że nie dostrzeżono z urzędu, aby Sąd Rejonowy miał dopuścił się naruszenia jakiegokolwiek przepisu prawa materialnego.

Mając powyższe na uwadze apelacja podlegała oddaleniu, o czym Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 1 części dyspozytywnej wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 2 części dyspozytywnej wyroku w oparciu o wyrażoną w art. 98 §1 k.p.c. zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Apelacja wywiedziona przez pozwanego okazała się niezasadna. Koszty procesu po stronie powodowej wyniosły 1.800 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego za postępowanie apelacyjne na podstawie §10 ust. 1 pkt 1 w zw. z §2 punkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. z dnia 24 sierpnia 2023 roku Dz. U. z 2023 r. poz. 1935).

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować sporządzenie uzasadnienia w kontrolce,

2.  doręczyć odpis uzasadnienia wraz z odpisem wyroku:

a)  pełnomocnikowi strony pozwanej (bez pouczenia) – za pośrednictwem PI,

3.  załączyć do akt zwrotne potwierdzenie odbioru doręczenia odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem pełnomocnikowi strony pozwanej po jego nadejściu i zwrócić akta do Sądu Rejonowego po upływie terminu do zaskarżenia rozstrzygnięcia o kosztach zawartego w wyroku.

Łódź, dnia 7 maja 2025 roku.