Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2024 roku

Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Katarzyna Sobczyk
Protokolant:	aplikant sędziowski Mateusz Tomasiak

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2024 roku w Lublinie

na rozprawie

sprawy z powództwa Koła (...) w B.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Wojewodę (...)

o zapłatę kwoty 16 291 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty

oraz

sprawy z powództwa Koła (...) w B.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Wojewodę (...)

o zapłatę kwoty 990 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty

I.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Wojewodę (...) na rzecz powoda Koła (...) w B. kwotę 16 291 zł (szesnaście tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt jeden złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 lipca 2022 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Wojewodę (...) na rzecz powoda Koła (...) w B. kwotę 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

IV.  przejmuje na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczoną opłatę od pozwu w wysokości 1000 zł (tysiąc złotych) od której uiszczenia powód był zwolniony;

V.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Wojewodę (...) na rzecz powoda Koła (...) w B. kwotę 990 zł (dziewięćset dziewięćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 lipca 2022 roku do dnia zapłaty;

VI.  oddala powództwo w pozostałej części;

VII.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Wojewodę (...) na rzecz powoda Koła (...) w B. kwotę 287 zł (dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

VIII.  przejmuje na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczoną opłatę od pozwu w wysokości 100 zł (sto złotych) od której uiszczenia powód był zwolniony.

Sygn. akt I C 180/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 sierpnia 2022 roku złożonym do Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej powód Koło (...) w B. reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika (radcę prawnego) wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Wojewodę (...) kwoty 16 291 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód domaga się od Skarbu Państwa odszkodowania za szkodę, którą poniósł wskutek wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze, na którym położony jest obwód łowiecki dzierżawiony przez Koło. Konsekwencją wprowadzenia stanu wyjątkowego było pozbawienie Koła możliwości prowadzenia działalności statutowej, tj. odbywania polowań i prowadzenia działań zmierzających do ochrony upraw rolnych przed szkodami wyrządzanymi przez dzikie zwierzęta, co doprowadziło do wyrządzenia tzw. szkody łowieckiej, która została wyrównana przez Koło i której wartość odpowiada wartości szkody Koła. Wyrządzenie szkody polegało na wygnieceniu roślin kukurydzy przez dziki oraz zerwaniu, zjedzeniu kolb przez jelenie, łosie. Wszystkie w/w działki, na których powstała szkoda były uprawami kukurydzy na ziarno (pozew z załącznikami k. 3-9).

W piśmie z dnia 20 czerwca 2023 roku (data nadania) powód sprecyzował żądanie pozwu i wskazał, że na dochodzoną kwotę 16.291 zł składają się należności cząstkowe wynikające z wyrządzonych szkód na działkach poszkodowanego M. S., tj.

- działki nr (...) o pow. 3,38 ha – szkoda 2.953 zł,

- działki nr (...) o pow. 1,03 ha – szkoda 3.131 zł,

- działki nr (...), o pow. 0,18 ha – szkoda 530 zł,

- działka nr (...) o pow. 0,84 ha – szkoda 2.780 zł,

- działki nr (...) o pow. 3,86 ha – szkoda 4.385 zł,

- działki nr (...) o pow. 1,66 ha – szkoda 2.512 zł.

Szacowania powód dokonał zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo Łowieckie oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z 16 kwietnia 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych.

(pismo z załącznikami - k. 228-231, k. 232-236)

W odpowiedzi na pozew z dnia 14 listopada 2022 roku (data nadania w placówce pocztowej) pozwany Skarb Państwa – Wojewoda (...) reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika (radcę prawnego) wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów postępowania. Ponadto wniósł o przekazanie sprawy do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie jako właściwego miejscowo według siedziby pozwanego.

W uzasadnieniu wskazano, że powód nie udowodnił związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy szkodą, a wprowadzonym zakazem polowania w okresie stanu wyjątkowego oraz zakazem posiadania broni palnej i amunicji na tym samym obszarze. Powód nie wykazał, iż przy zachowaniu należytej staranności podjął działania związane z zorganizowaniem polowań na części obwodu, na którym stan nadzwyczajny nie został wprowadzony w celu odstrzału dzików i jeleni w sposób zgodny z planem łowieckim.

(odpowiedź na pozew z załącznikami k. 209-211, k. 212-219)

Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2022 roku Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej stwierdził swą niewłaściwość miejscową i sprawę przekazał do tut. Sądu (postanowienie k.220-220 v.)

Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt I C 180/23. W toku dalszego postępowania stanowiska stron pozostawały bez zmian.

Pozwem z dnia 3 sierpnia 2022 roku złożonym do Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej powód Koło (...) w B. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika (radcę prawnego) wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Wojewody (...) kwoty 990 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód domaga się od Skarbu Państwa odszkodowania za szkodę, którą poniósł wskutek wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze, na którym położony jest obwód łowiecki dzierżawiony przez Koło. Konsekwencją wprowadzenia stanu wyjątkowego było pozbawienie Koła możliwości prowadzenia działalności statutowej, tj. odbywania polowań i prowadzenia działań zmierzających do ochrony upraw rolnych przed szkodami wyrządzanymi przez dzikie zwierzęta w uprawach K. W., co doprowadziło do wyrządzenia tzw. szkody łowieckiej, która została wyrównana przez Koło i której wartość odpowiada wartości szkody Koła.

(pozew z załącznikami w sprawie zarejestrowanej pierwotnie pod sygnaturą I C 942/23 - k. 3-9 v., k. 10-98)

W odpowiedzi na pozew z dnia 9 listopada 2022 roku (data nadania w placówce pocztowej) pozwany Skarb Państwa – Wojewoda (...) reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika (radcę prawnego) wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów postępowania. Ponadto wniósł o przekazanie sprawy do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie jako właściwego miejscowo według siedziby pozwanego.

W uzasadnieniu wskazano, że powód nie udowodnił związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy szkodą, a wprowadzonym zakazem polowania w okresie stanu wyjątkowego oraz zakazem posiadania broni palnej i amunicji na tym samym obszarze. Powód nie wykazał, iż przy zachowaniu należytej staranności podjął działania związane z zorganizowaniem polowań na części obwodu, na którym stan nadzwyczajny nie został wprowadzony w celu odstrzału dzików i jeleni w sposób zgodny z planem łowieckim.

(odpowiedź na pozew z załącznikami w sprawie zarejestrowanej pierwotnie pod sygnaturą I C 942/23 k. 198-200, k.201-208)

Postanowieniem z dnia 17 listopada 2022 roku Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej stwierdził swą niewłaściwość miejscową i sprawę przekazał do tut. Sądu (postanowienie w sprawie zarejestrowanej pierwotnie pod sygnaturą I C 942/23 k.209)

Sprawa została zarejestrowana w tut. Sądzie pod sygn. akt I C 942/23. W toku dalszego postępowania stanowiska stron pozostawały bez zmian.

W dniu 7 listopada 2023 roku tut. Sąd postanowił połączyć sprawę I C 942/23 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą I C 180/23 i prowadzić je dalej pod sygn. akt I C 180/23 (postanowienie k. 247 akt I C 942/23)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Koło (...) w B. jest dzierżawcą Obwodu Łowieckiego nr (...) i nr (...) położonych w województwie (...), powiecie (...).

Na dzień 10 marca 2020 roku na terenie obwodu łowieckiego nr (...) szacowana liczebność jeleni wynosiła 52 sztuki i dzików 3 sztuki. Na dzień 10 marca 2021 roku były to odpowiednio liczby 56 i 3, na dzień 2 kwietnia 2022 roku – 62 i 5.

(formularze inwentaryzacji zwierzyny k. 55-66)

W dniu 2 września 2021 roku Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzono stan wyjątkowy na obszarze części województwa (...) i części województwa (...) na okres 30 dni.

(Rozporządzenie w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego i części województwa lubelskiego, Dz. U. z 2021 r., poz. 1612).

Na podstawie rozporządzenia wprowadzono m.in. zakaz przebywania na obszarze objętym stanem wyjątkowym, który to zakaz obowiązywał całą dobę. W dniu 2 września 2021 roku wydano również rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ograniczenia prawa posiadania broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych oraz innych rodzajów broni.

Rozporządzeniem z dnia 1 października 2021 roku stan wyjątkowy przedłużony został o kolejne 60 dni.

(R ozporządzenie Prezydenta z dnia 1 października 2021 r. w sprawie przedłużenia stanu wyjątkowego wprowadzonego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego, DZ. U. poz 1778 ).

Obszar objętym stanem wyjątkowym położony jest w pasie nadbużańskim, gdzie zazwyczaj występuje najwięcej szkód łowieckich. Obszar objęty stanem wyjątkowym obejmował ok. 77 % obwodu łowieckiego nr (...). Działki M. S. i K. W. położone są w obszarze, który objęty był stanem wyjątkowym. Zwierzyna wyrządziła szkody na terenie działek M. S. i K. W.. Na całym obszarze objętym stanem wyjątkowym obowiązywał zakaz wstępu i posiadania broni lub amunicji. Oznaczało to również całkowity zakaz polowań. Członkowie koła łowieckiego nie mieli prawa wstępu na teren objęty stanem wyjątkowym. Jedyni dwaj członkowie koła, którzy zamieszkiwali na tym obszarze, też nie mieli możliwości swobodnego poruszania się po nim. Dodatkowo środki, których mogliby teoretycznie użyć, jak np. dokarmianie zwierząt nie byłyby w realiach niniejszej sprawy skuteczne. Do prawidłowego bytowania zwierzętom potrzebne są: spokojne miejsce, dostęp do wody i bazy żywieniowej. W strefie stanu wyjątkowego wszystkie te czynniki występowały. Zwierzęta bytowały i gromadziły się w okresie stanu wyjątkowego na terenie objętym zakazem. Były to jeleni, dziki i łosie w ilości znacznie większej w stosunku do lat poprzednich. Za szkody wyrządzone przez łosie płaci Skarb Państwa, Koło (...) płaci za szkody wyrządzone przez dziki i jelenie. Jeden łoś wyrządza tyle szkody, co 3 jelenie i 15 saren. W wyniku braku możliwości polowania wzrosła aktywność dzików i jeleni. Polowanie jest najskuteczniejszą formą ochrony upraw przed zniszczeniem przez zwierzynę. Inne metody mają zasięg lokalny i działają krótkoterminowo. Petardy, sznury, armaty hukowe jako środki hukowe odnoszą skutek w okresie do 3 tygodni, później zwierzyna przyzwyczaja się do hałasu. W okresie stanu wyjątkowego nie mogły być te środki używane. Najskuteczniejszą metodą odstraszania zwierzyny jest odstrzał. W okresie stanu wyjątkowego odstrzał nie mógł być wykonywany. Oznacza on bowiem nie tylko ograniczenie liczby zwierząt, ale także je przepłasza z określonego terenu. Odgłosy towarzyszące polowaniu powodują czasowe przemieszczenie się zwierząt, przy czym odgłosy celnego strzału i odgłosy towarzyszące czynnościom następującym po zabiciu zwierzęcia są przez zwierzęta rozpoznawane i powodują przemieszczenie się zwierząt z obszaru polowania dalej i na dłużej.

(zeznania świadka M. H. k. 260-262, zeznania P. S. k. 262-263 v., zeznania W. K. k. 263 v.-264 v.)

Łowiecki rok gospodarczy obejmuje okres od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku. Zgodnie z zatwierdzonym rocznym planem łowieckim na rok gospodarczy 2021/2022 w obwodzie łowieckim nr (...) Koła (...) w B. przewidywano odstrzał dzików w ilości co najmniej 6 sztuk i jeleni w ilości łącznie 26 sztuk. Na rok gospodarczy 2019/2020 przewidywano odstrzał jeleni w ilości 18 sztuk, odstrzału dzików nie przewidywano. Na rok gospodarczy 2022/2023 przewidywano odstrzał dzików w ilości co najmniej 5 sztuk i jeleni w ilości łącznie 30 sztuk.

(roczny plan łowiecki k. 76-80, k. 81-85, k.86-88 v.)

W roku gospodarczym 2021/2022 roku Koło (...) za szkody łowieckie wyrządzone przez zwierzynę łowną w obwodzie łowieckim nr (...) wypłaciło łącznie odszkodowanie w kwocie 34 415,95 zł. W poprzednich latach było to odpowiednio 3 668 zł (2020/2021), 7 850 zł (2019/2020), 9 100 zł (2018/2019)

(zestawienie zapisów księgowych dla konta k.89, k. 92, k. 93, k. 94, k. 95, k. 96, k. 98)

W dniu 2 listopada 2021 M. S. zgłosił Kołu (...) wystąpienie szkody łowieckiej w jego gospodarstwie, na terenie objętym stanem wyjątkowym. Z protokołów szacowania ostatecznego z dnia 10 i 11 listopada 2021 roku wynika, że na terenie działek o numerach ewidencyjnych (...) znajdujących się w miejscowości M., dzierżawionych w ramach obwodu nr (...) przez Koło (...) doszło do szkody łowieckiej. Szkoda powstała w uprawach kukurydzy „na ziarno” o obszarze całej uszkodzonej uprawy i została wyrządzona przez dziki, jelenie i łosie. Zniszczenie uprawy przez jelenie i dziki na uszkodzonym obszarze określono na 15,13 % na działkach nr (...), na działkach nr (...) – szkoda całkowita, na działce nr (...)- 33,62 %, na działkach nr (...) – 14,54 %, na działkach nr (...) – 20,93 %. Wysokość należnego odszkodowania wyniosła 16.291 zł, na co składają się kwoty wypłacone z tytułu naprawienia szkody w odniesieniu do - działki nr (...) o pow. 3,38 ha – szkoda 2953 zł, działki nr (...) o pow. 1,03 ha – szkoda 3.131 zł, działki nr (...), o pow. 0,18 ha – szkoda 530 zł, działka nr (...) o pow. 0,84 ha – szkoda 2780 zł, działki nr (...) o pow. 3,86 ha – szkoda 4 385 zł; działki nr (...) o pow. 1,66 ha – szkoda 2.512 zł. W dniu 14 lipca 2022 roku Koło (...) w B. wypłaciło M. S. odszkodowanie w kwocie 16 291 zł.

(podanie k. 21, protokół szacowania ostatecznego k. 21 v.-22 v., k. 23-25, k. 25 v.-27, k. 27 v.-29, k. 29 v.-31, k. 31 v.-33, potwierdzenie przelewu k. 12)

Za szkody wyrządzone w uprawach przez łosie odpowiada Skarb Państwa (bezsporne)

W dniu 24 listopada 2021 roku Koło (...) w B. wystąpiło do Wojewody (...) o przyznanie i wypłatę odszkodowania w wysokości 16.291 zł za stratę majątkową w postaci zmniejszenia majątku Koła na pokrycie roszczenia M. S.. (pismo k. 14-14 v.)

Decyzją z dnia 29 czerwca 2022 roku Wojewoda (...) po rozpatrzeniu wniosku Koła (...) w B., odmówił przyznania odszkodowania. Decyzję uzasadniono brakiem związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy wprowadzeniem stanu wyjątkowego, a za tym zakazem polowania i ochrony upraw rolnych, a wartością zobowiązania w kwocie 16.291 zł Koła (...) w B. na pokrycie szkody zgłoszonej przez M. S. wyrządzonej przez dziką zwierzynę łowną w uprawie kukurydzy „na ziarno”.

(decyzja nr (...) k. 15-20)

W dniu 16 października 2021 K. W. zgłosił Kołu (...) wystąpienie szkody łowieckiej w jego gospodarstwie, na terenie objętym stanem wyjątkowym. Z protokołu szacowania ostatecznego z dnia 22 października 2021 roku wynika, że na terenie działek o numerach ewidencyjnych: (...) znajdujących się w miejscowości P., dzierżawionych w ramach obwodu nr (...) przez Koło (...) doszło do szkody łowieckiej. Następnie w dniu 26 października 2021 K. W. zgłosił Kołu (...) wystąpienie szkody łowieckiej na działce o numerze ewidencyjnym (...), znajdującej się w miejscowości B.. Z protokołu szacowania ostatecznego z dnia 3 listopada 2021 roku wynika, że na terenie wskazanej działki o numerze ewidencyjnym (...) dzierżawionej w ramach obwodu nr (...) przez Koło (...) doszło do szkody łowieckiej.

(podanie k. 19, k. 25 v akt w sprawie zarejestrowanej pierwotnie pod sygnaturą I C 942/23).

Szkoda powstała w uprawach kukurydzy „na ziarno” oraz ziemniaków o obszarze całej uszkodzonej uprawy, a została wyrządzona przez dziki, jelenie i łosie. Zniszczenie uprawy przez jelenie i dziki na uszkodzonym obszarze określono na 3,13 % na działce nr (...), zaś na działkach nr (...) – 9,37 %, na działce nr (...) – 11,05 %, na działkach nr (...), 4,9 %, na działkach nr (...) – 9,18 %. Wysokość należnego odszkodowania wyniosła 990 zł (w tym: szkoda na działce nr (...) – 50 zł; szkoda na działkach (...) – 500 zł; szkoda na działce nr (...) – 300 zł; szkoda na działkach (...) – 140 zł i szkoda na działkach (...) – 0 zł. Większość szkody wyrządziły jelenie i dziki (9,09% z 12,11% wszystkich zniszczeń). W dniu 14 lipca 2022 roku Koło (...) w B. wypłaciło K. W. odszkodowanie w kwocie 990 zł.

(protokół szacowania ostatecznego k. 19 v.-21, k. 21 v.-23, k. 23 v.-25, k. 26-27 v., k. 28-30, potwierdzenie przelewu k. 12 - w sprawie zarejestrowanej pierwotnie pod sygnaturą I C 942/23).

W dniu 24 listopada 2021 roku Koło (...) w B. wystąpiło do Wojewody (...) o przyznanie i wypłatę odszkodowania w wysokości 990 zł za stratę majątkową w postaci zmniejszenia majątku Koła na pokrycie roszczenia K. W..

Decyzją z dnia 29 czerwca 2022 roku Wojewoda (...) po rozpatrzeniu wniosku Koła (...) w B., odmówił przyznania odszkodowania. Decyzję uzasadniono brakiem związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy wprowadzeniem stanu wyjątkowego, a za tym zakazem polowania i ochrony upraw rolnych, a wartością zobowiązania w kwocie 16.291,00 zł Koła (...) w B. na pokrycie szkody zgłoszonej przez K. W. wyrządzonej przez dziką zwierzynę łowną w uprawie kukurydzy „na ziarno” oraz ziemniaków.

(decyzja nr (...) k. 13-18 v. w sprawie zarejestrowanej pierwotnie pod sygnaturą I C 942/23).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wskazane wyżej dowody z dokumentów, które nie były kwestionowane, co do swej autentyczności ani treści. Sąd wziął też pod uwagę zeznania świadka M. H. ( k. 260-262). Zeznania te nie budziły wątpliwości Sądu, co do swej autentyczności. Świadek zeznawał szczerze, relacjonując fakty. Treść zeznań była spójna z dokumentami i zeznaniami stron. Dała pełny obraz relacjonowanych zdarzeń.

Zeznania świadka M. H. były przy ustalaniu stanu faktycznego szczególnie wartościowe. Świadek ten od niemal 40 lat pełni rolę likwidatora szkód łowieckich w różnych obwodach łowieckich, nie był w żaden sposób zainteresowany wynikiem postępowania. Zeznał, że w innych obwodach objętych stanem wyjątkowym była analogiczna sytuacja, co w obwodzie nr (...), tzn., że szkody na obszarze objętym stanem wyjątkowym były duże, bo zwierzyna tam się gromadziła ze względu na korzystne warunki bytowe.

Sąd dał też wiarę zeznaniom przedstawicieli powoda –P. S. (k. 262-263 v.) i W. K. (k. 263 v.-264 v.) Treść zeznań korespondowała z pozostałym zebranym materiałem dowodowym. Zdaniem Sądu zeznawali oni szczerze, a co istotne relacjonowali zdarzenia z wykorzystaniem swojej wiedzy na temat myślistwa i zwierząt łownych. Wszyscy oni są wieloletnimi myśliwymi, co pozwoliło im na dokonanie celnych obserwacji rzeczywistości.

Sąd dokonując ustaleń nie oparł się na dołączonych do akt sprawy danych (...) Urzędu Wojewódzkiego w L. dotyczących szkód łowieckich. W zestawieniach tych brak informacji jakie zwierzęta wyrządziły szkody wskazane w zestawieniach. Z dużą dozą prawdopodobieństwa stwierdzić można, że dotyczą one łosi, za które odszkodowania wypłaca Skarb Państwa. Dodać trzeba bowiem, że szkody łowieckie, za które odpowiedzialność ponoszą koła łowieckie (za szkody spowodowane przez jelenie i dziki) nie są zgłaszane do właściwego Urzędu Wojewódzkiego i nie sposób ustalić, skąd Urząd takie kompleksowe dane miałby posiadać.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwa w obydwu sprawach połączonych do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (art. 219 k.p.c.) są w przeważającej części zasadne.

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą, połączenie spraw do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ma charakter wyłącznie techniczny. Powyższe oznacza, że sąd w jednym postępowaniu rozpoznaje sprawy odrębne, które – mimo połączenia – zachowują swoją samodzielność. Tym samym w momencie połączenia postępowań nie powstaje jedna łączna sprawa, choć sąd wydaje jeden wyrok (lub jedno postanowienie w sprawach nieprocesowych). Orzeczenie łączne, choć jedno, obejmuje więc osobne rozstrzygnięcia w każdej z połączonych do wspólnego rozpoznania spraw (tak: Sąd Najwyższy: w postanowieniu z dnia 4 października 2011 r. w sprawie I PZ 20/11, LEX nr 1472255 i w postanowieniu z dnia 21 kwietnia 2011 r. w sprawie III UZ 8/11; LEX nr 1213421; Sąd Apelacyjny w Poznaniu w postanowieniu z dnia 17 lipca 2013 r. w sprawie III AUz 93/13, LEX nr 1386217; Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie I ACa 248/12, LEX nr 128104).

Zgodnie z art. 46 ust 1 pkt 1 Prawa łowieckiego dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego jest zobowiązany do wynagradzania szkód wyrządzonych w uprawach i płodach rolnych przez wymienione w tym przepisie zwierzęta, tj. dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny. Zgodnie z art. 50 ust. 1 i 1 b Skarb Państwa odpowiada za szkody, o których mowa w art. 46 w uprawach i płodach rolnych wyrządzone przez zwierzęta łowne objęte całoroczną ochroną i na obszarach niewchodzących w skład obwodów łowieckich. Zgodnie z art. 48 odszkodowanie nie przysługuje między innymi posiadaczom uszkodzonych upraw lub płodów rolnych, którzy nie wyrazili zgody na budowę przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom, z wyłączeniem szkód wyrządzonych przy wykonywaniu polowania oraz szkód, które powstałyby niezależnie od wzniesienia urządzeń lub wykonania zabiegów, na które posiadacz uszkodzonych upraw lub płodów rolnych nie wyraził zgody i za szkody, o których mowa w art. 46 ust. 1, powstałe na nieruchomościach, w odniesieniu do których właściciel albo użytkownik wieczysty złożył oświadczenie o zakazie wykonywania polowania.

Polski Związek Łowiecki oraz koła łowieckie działają na podstawie ustawy oraz statutu uchwalonego przez Krajowy Zjazd Delegatów Polskiego Związku Łowieckiego i zatwierdzonego przez ministra właściwego do spraw środowiska. (art. 32 ust 2 Prawa łowieckiego). Zgodnie z § 40 Statutu Polskiego Związku Łowieckiego członek koła łowieckiego ma prawo polować indywidualnie i zbiorowo na zasadach określonych przez ustawę Prawo łowieckie oraz uchwałami walnych zgromadzeń. Wynika stąd, że członkostwo w kole łowieckim jest podstawową formą dla uzyskiwania możliwości wykonywania polowania. Polski Związek Łowiecki jest zrzeszeniem osób fizycznych i prawnych, które prowadzą gospodarkę łowiecką poprzez hodowlę i pozyskiwanie zwierzyny oraz działają na rzecz jej ochrony poprzez regulację liczebności populacji zwierząt łownych. Członek Zrzeszenia może należeć do jednego lub wielu kół łowieckich. (§1, §24 ust.2 statutu). Do zadań kół łowieckich należy między innymi prowadzenie gospodarki łowieckiej w dzierżawionych obwodach łowieckich (§22 statutu). Zadania wymienione w § 22 koło realizuje między innymi przez dzierżawienie obwodów łowieckich i prowadzenie w nich prawidłowej gospodarki łowieckiej, w tym monitorowanie liczebności i struktur populacji zwierzyny i organizowanie polowań (§23 ).

Powyższe regulacje wskazują na istnienie swoistej korelacji pomiędzy uprawieniem kół łowieckich do prowadzenia gospodarki łowieckiej i przeprowadzania polowań i z drugiej strony obowiązkiem ochrony upraw i zapłaty odszkodowań za szkody w uprawach położonych na terenie dzierżawionych przez koło obwodów. Koła łowieckie wyposażone są bowiem w możliwość pozyskiwania (z zyskiem) zwierzyny i możliwość ochrony upraw rolnych. Jednocześnie ponoszą ciężar naprawienia ewentualnych szkód powstałych w tych uprawach. Charakterystyczne jest, że zgodnie ze wskazanymi wyżej przepisami obowiązek wypłaty odszkodowań przez koła nie występuje w różnych sytuacjach, w których koło nie miało możliwości zapobiec wystąpieniu szkody. Dotyczy to między innymi takich przypadków jak spowodowanie szkody przez łosie (które są pod stałą ochroną i na które polować nie wolno), wyrządzenie szkód na terenach upraw, których właściciele nie wyrazili zgody na budowę przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom albo powstałe na nieruchomościach, w odniesieniu do których właściciel albo użytkownik wieczysty złożył oświadczenie o zakazie wykonywania polowania. Tym samym w sytuacjach, w których koła łowieckie obiektywnie nie mają realnego wpływu na wystąpienie i rozmiar szkód w uprawach, ich obowiązek wypłaty odszkodowań jest zniesiony.

W dniu 2 września 2021 r. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzono stan wyjątkowy na obszarze części województwa (...) i części województwa (...) na okres 30 dni. (Rozporządzenie w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego i części województwa lubelskiego, Dz. U. z 2021 r., poz. 1612). Pola kukurydzy oraz kukurydzy i ziemniaków, których zniszczenia dotyczy niniejsza sprawa, tak jak około 77 % obwodu łowieckiego nr (...) znajdowało się na terenie objętym stanem wyjątkowym, w głębi tego terenu. W czasie obowiązywania stanu wyjątkowego wprowadzono szereg ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. W szczególności zakazano przebywania w ustalonym czasie w oznaczonych miejscach, obiektach i obszarach położonych na obszarze objętym stanem wyjątkowym i ograniczono prawo posiadania broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych oraz innych rodzajów broni poprzez wprowadzenie zakazu ich noszenia na obszarze objętym stanem wyjątkowym (§2 punkt 4 i 5). Na podstawie rozporządzenia wprowadzono m.in. zakaz przebywania na obszarze objętym stanem wyjątkowym, który to zakaz obowiązywał całą dobę.

Rozporządzeniem z 1 października 2021 r. stan wyjątkowy przedłużony został o kolejne 60 dni (Rozporządzenie Prezydenta z dnia 1 października 2021 r. w sprawie przedłużenia stanu wyjątkowego wprowadzonego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego, DZ. U. poz 1778). W dniu 2 września 2021 roku wydano również Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ograniczenia prawa posiadania broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych oraz innych rodzajów broni.

Trzeba zauważyć, że stan wyjątkowy rozpoczął się z początkiem września i trwał przez trzy miesiące - do końca listopada 2021 r. Z punktu widzenia działalności koła łowieckiego ten jesienny okres jest okresem szczególnym. Po pierwsze jest to okres najbardziej intensywnych polowań. Na jelenie okres dopuszczalnych przez prawo polowań rozpoczyna się 21 sierpnia na byki, na łanie i cielęta 1 września (wtedy kończą się okresy ochronne). Na dziki nie ma kalendarzowo określonych okresów ochronnych, polowania jednak nie przeprowadza się, kiedy lochy są prośne lub prowadzają młode, co oznacza, że okres intensywnych polowań rozpoczyna się w praktyce we wrześniu. Dodatkowo w okresie jesiennym dojrzewa kukurydza, której kolby są przysmakiem dzików i jeleni i w tym właśnie czasie mogą one wyrządzić w jej uprawach największe szkody. We wrześniu jest pełne pogłowie dzików i jeleni dorosłych, bo również młode, które narodziły się wiosną pobierają już pokarm stały. Kukurydza jest ulubionym pokarmem obu tych gatunków. W tym też czasie zwiększa się zapotrzebowanie zwierzyny na wartościowe pożywienie, ponieważ jelenie zmęczone są rykowiskiem, pojawiają się jesienne chłody. Wszystko to powoduje, że czas, w którym wprowadzono stan wyjątkowy jest okresem szczególnej intensyfikacji działań myśliwych.

W niniejszej sprawie w okresie stanu wyjątkowego myśliwi z Koła (...) w B. pozbawieni zostali realnej możliwości prowadzenia gospodarki łowieckiej na terenie objętym stanem wyjątkowym. W ramach ochrony upraw przed zniszczeniem przez zwierzynę możliwe jest prowadzenie różnorodnych działań. Są to w szczególności utworzenie pasów zaporowych, poletka żerowe, dokarmianie zwierząt, pasy hukowe. Na podstawie zeznań świadka i przedstawicieli powoda Sąd ustalił, że w istocie najbardziej skutecznym sposobem ochrony upraw jest polowanie, w tym odstrzał zwierzyny. Oznacza ono bowiem nie tylko ograniczenie liczby zwierząt, ale także je przepłasza z określonego terenu. Odgłosy towarzyszące polowaniu powodują czasowe przemieszczenie się zwierząt, przy czym odgłosy celnego strzału i odgłosy towarzyszące czynnościom następującym po zabiciu zwierzęcia są przez zwierzęta rozpoznawane i powodują przemieszczenie się zwierząt z obszaru polowania dalej i na dłużej. Tym samym polując regularnie można w pewnym stopniu mieć wpływ na miejsce występowania i żerowania zwierząt. Możliwości wstępu do lasu, polowania i przepłaszania zwierząt hukiem w okresie stanu wyjątkowego myśliwi zostali pozbawieni. Tym samym, niczym nie niepokojona zwierzyna żerowała w kukurydzy. Miała tam enklawę – bezpieczne schronienie w głębi lasu bez żadnej ingerencji człowieka (dojrzała kukurydza miała ponad 2 m wysokości), pełnowartościowe pożywienie i źródło wody. Członkowie koła łowieckiego nie mieli prawa wstępu na teren objęty stanem wyjątkowym. Jedyni dwaj członkowie koła, którzy zamieszkiwali na tym obszarze, też nie mieli możliwości swobodnego poruszania się po nim. Dodatkowo środki, których mogliby teoretycznie użyć, jak np. dokarmianie zwierząt nie byłyby w realiach niniejszej sprawy skuteczne. Dodatkowo jelenie wychodzą na uprawy tylko w okolicach świtu lub o zmroku. Próby przepłoszenia jeleni wymagałyby chodzenia po lesie w takich godzinach, co nie tylko byłoby nieskuteczne, ale też mając na uwadze przyczyny wprowadzenia stanu wyjątkowego - niebezpieczne dla myśliwych. Sąd ustalił, że takie działania jak dokarmianie czy utrzymywanie poletek żerowych mają bardzo ograniczoną terytorialnie skuteczność, która występuje dodatkowo jedynie w połączeniu z polowaniami i przepłaszaniem zwierzyny. W sytuacji, kiedy zwierzęta miały do dyspozycji pełnowartościowe pożywienie w postaci pola dojrzałej kukurydzy, metody te nie odniosłyby żadnego skutku.

Sam fakt powstania szkody i jej wysokość nie budzi wątpliwości Sądu w niniejszej sprawie. Określenie wysokości szkód na działkach należących do poszkodowanych M. S. i K. W. stanowiących pola kukurydzy oraz kukurydzy i ziemniaków poprzedzone było oględzinami i obliczeniami dokonanymi przez specjalistę.

Trzeba też zauważyć, że jak wynika z formularzy inwentaryzacyjnych zwierzyny, liczebność jeleni i dzików w latach 2019-2022 pozostawała na podobnym poziomie, podczas gdy w wysokość wypłaconych odszkodowań zmieniała się i w roku gospodarczym 2021/2022 była zdecydowanie najwyższa (34.416,00 zł). Wynosiła ona odpowiednio w roku 2018/2019 – 9.100 zł, 2019/2020 – 7.850 zł, 2020/2021 – 3.668 zł.

Po złożeniu przez poszkodowanych M. S. i K. W. wniosków i dokonaniu oględzin oraz oszacowaniu szkód, wykonując swój ustawowy obowiązek powodowe koło łowieckie zapłaciło na rzecz poszkodowanych odszkodowania: 16.291,00 zł (M. S.) i 990 zł (K. W.).

Zgodnie z art. 2 ust 1 Ustawy z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela każdemu, kto poniósł stratę majątkową w następstwie ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu nadzwyczajnego, służy roszczenie o odszkodowanie. Stan wyjątkowy jest stanem nadzwyczajnym w rozumieniu tej ustawy. Odszkodowanie to obejmuje wyrównanie straty majątkowej, bez korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby strata nie powstała. Do odszkodowania stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem art. 415-420 ^2. Zgodnie z art. 3 tej ustawy odszkodowanie przysługuje od Skarbu Państwa.

Prawo do kompensaty na podstawie tych przepisów mają zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, a także tzw. ułomne osoby prawne. Szkoda, by podlegała naprawieniu musi być wyrządzona po pierwsze w następstwie ograniczenia wolności lub praw człowieka i obywatela, a po drugie w czasie stanu nadzwyczajnego. Skarb Państwa odpowiada na zasadzie ryzyka, tj. w związku z podejmowanymi działaniami w ramach stanów nadzwyczajnych, które mogą być szkodliwe dla innych niezależnie od winy, czy zgodności z prawem tych działań. W art. 3 ust 2 wskazanej wyżej ustawy zawarto typową dla odpowiedzialności na zasadzie ryzyka klauzulę egzoneracyjną, obejmującą wyrządzenie szkody wyłącznie w z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej. W niniejszej sprawie brak podstaw do przejęcia, aby szkoda powstała wyłącznie z winy powoda lub osoby trzeciej.

Wprowadzenie w dniu 1 września 2021 roku stanu wyjątkowego wiązało się z ograniczeniem praw i wolności człowieka i obywatela – prawa przemieszczania się i posiadania broni. Przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej ze wskazanej wyżej ustawy będzie każde wyrządzenie szkody, które pozostaje w związku z ograniczeniem praw i wolności. Ustawa bardzo liberalnie określa, jaki związek ma mieć ograniczenie praw i wolności ze stanem nadzwyczajnym. Chodzi o związek funkcjonalny – o ograniczenia wprowadzenie dla realizacji celów odpowiedniego stanu nadzwyczajnego.

Zgodnie z art. 2 ust 1 Ustawy kompensacie podlega wyłącznie strata majątkowa rozumiana tak, jak w art. 361 § 2 k.c. Strata (damnum emergens) to zmniejszenie majątku, zubożenie poszkodowanego, pogorszenie jego sytuacji majątkowej w stosunku do majątku, jaki należał do niego przed wyrządzeniem szkody. Szkoda taka stanowi uszczerbek rozpoznawalny dla otoczenia, tj. stanowiący dostrzegalną zmianę w przedmiocie materialnym (rzeczy uszkodzonej, ciele człowieka itp.) (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 1 czerwca 2006 r., SK 14/05). Jest to pomniejszenie się pozycji czynnych majątku lub zwiększenie pozycji biernych; utrata aktywów. Bezsporny był w niniejszej sprawie fakt wypłaty odszkodowania przez powodowe koło łowieckie poszkodowanym M. S. i K. W.. Niesporna była też kwota dokonanej wypłaty, czyli fakt i wysokości poniesionej szkody z tego tytułu szkody.

Spór w sprawie ogniskował się wokół związku przyczynowego między wprowadzeniem stanu wyjątkowego a powstaniem szkody w majątku powoda. W istocie sprowadzało się to do kwestionowana związku przyczynowego pomiędzy wprowadzeniem stanu wyjątkowego i wystąpieniem szkody w uprawach poszkodowanych.

Wyżej wskazana ustawa przewiduje odpowiedzialność Skarbu Państwa za normalne następstwa ograniczenia praw i wolności. Pomiędzy zdarzeniem szkodzącym, a zatem ograniczeniem wolności i praw człowieka i obywatela, a stratą poniesioną przez poszkodowanego musi istnieć związek określony w ustawie jako „następstwo” Szkoda, by podlegała kompensacji musi powstać „w następstwie” ograniczenia praw i wolności. Ustawa nie określa bliżej, o jakie „następstwo” chodzi. Zastosowanie znajdzie tu norma z art. 361 § 1 k.c. (na podstawie art. 2 ust 3 ustawy do odpowiedzialności uregulowanej tą ustawa stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego). Zatem zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Następstwo należy zatem rozumieć, jako adekwatny (normalny) związek przyczynowy pomiędzy ograniczeniem wolności i praw a szkodą. (tak: Ustawa o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela. Komentarz; dr Jędrzej M. Kondek)).

Dla ustalenia, czy istnieje normalny związek przyczynowy należy w ustalić, czy szkoda jest zwykłym następstwem przyczyny. Analiza stanu faktycznego w niniejszej sprawie prowadzi do jednoznacznych wniosków, że zakaz wstępu myśliwych na tereny upraw poszkodowanych i na tereny otaczające go, a przede wszystkim zakaz używania broni i materiałów hukowych doprowadził do wystąpienia szkody w uprawach, a w konsekwencji do wypłaty odszkodowania – szkody w majątku powoda. Pozbawiono myśliwych szans praktycznie jakiejkolwiek ingerencji na terenach uprawy. Koło łowieckie nie miało żadnej możliwości ochrony pól. Niczym niepojona zwierzyna żerowała i niszczyła uprawy. Istotne jest, że pola poszkodowanych znajdowały się na terenie obszaru objętego stanem wyjątkowym. Zwierzyna miała tam bezpieczną, pełną pożywienia enklawę do żerowania i schronienia. Zwierzyna, czując się bezpiecznie, nie miała potrzeby przemieszczać się poza teren uprawy. Miała pod dostatkiem pełnowartościowego, ulubionego pożywienia, miała dostęp do wody i schronienie w wysokiej kukurydzy. W sytuacji normalnej aktywności łowieckiej, nigdy taka sytuacja by nie wystąpiła. Wrzesień to w normalnych warunkach okres bardzo intensywnych polowań. W Kole łowieckim oznacza to średnio około 10 wyjść dziennie na polowanie indywidualne. Oczywiste jest, że brak polowań na danym obszarze i brak możliwości wstępu ludzi (myśliwych, turystów, grzybiarzy) powoduje wzrost aktywności i koncentrację zwierzyny na tym terenie. Jeżeli teren ten obfituje w ulubione pożywienie, oferuje dostęp do wody i bezpieczne schronienie (jak to miało miejsce na terenie upraw poszkodowanych), to napływ zwierzyny i jej tam pozostanie jest oczywiste. Skutkiem polowania nie jest tylko fizyczna eliminacja i w efekcie ograniczenie liczebności zwierzyny. Wskutek regularnych polowań zwierzynę można przepłoszyć i w pewnym stopniu wpływać na miejsce jej przebywania i aktywności. Możliwości takich działań ze strony myśliwych w niniejszej sprawie w nie było. Adekwatny związek przyczynowy pomiędzy niemożliwością polowań i wstępu do lasu, a powstaniem szkody, zdaniem Sądu nie budzi wątpliwości.

Na potwierdzenie tej zależności można też zauważyć, że liczba zwierząt (jeleni i dzików) w obwodzie łowieckim w latach gospodarczych 2019/2020, 2020/2021 i była bardzo zbliżona, natomiast wysokości wypłaconych przez koło łowieckie za te okresy odszkodowań znacznie się różniła - w roku 2021/2022 znacznie wyższa kwota (34.416,00 zł). Dodatkowo świadek M. H., który od kilkudziesięciu lat zajmuje się szacowaniem szkód łowieckich potwierdził istnienie zależności (na terenie różnych obwodów łowieckich) pomiędzy wprowadzeniem w czasie stanu wyjątkowego ograniczeń a zwiększeniem wysokości szacowanych przez niego szkód.

Do odpowiedzialności opartej na podstawie wskazanej wyżej ustawy stosuje się przepis art. 362 k.c., zgodnie z którym jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Przez przyczynienie się należy rozumieć każde zachowanie (działanie lub zaniechanie poszkodowanego), które jest współprzyczyną (w sensie przyczynowej adekwatności) szkody.

Pozwany (będąc do tego zobowiązany zgodnie z art. 6 k.c.) nie wykazał faktu i ewentualnej wysokości przyczynienia się powoda do powstania szkody. Należy stwierdzić, że powód nie mógł zmniejszyć wysokości szkody ani działaniami poczynionymi przed wprowadzeniem stanu wyjątkowego, ani w czasie jego obowiązywania. Jeśli chodzi o okres przed 1 września 2021 roku należy zauważyć, że wprowadzenie stanu wyjątkowego było zdarzeniem niemożliwym do przewidzenia i tym samym trudno oczekiwać od powoda działań, które miałyby go do tego przygotować i zapobiec jego skutkom. Dodatkowo na rok gospodarczy 2021/2022 w obwodzie nr (...) roczny plan łowiecki zakładał odstrzał łącznie 26 jeleni i co najmniej 6 dzików. Biorąc pod uwagę, że okres ochronny na byki kończył się 21 sierpnia, a na łanie i cielęta 1 września, nie może budzić zdziwienia, że do wprowadzenia stanu wyjątkowego żadnego jelenia nie odstrzelono. Na obszarze 2 obwodu zwierzęciem wyrządzającym największe szkody jest zazwyczaj jeleń.

Jeśli chodzi o działania w trakcie trwania stanu wyjątkowego, ustalono, że nie było realnej możliwości podjęcia skutecznych działań, celem zapobieżenia szkodzie w uprawach M. S. i K. W..W szczególności polowania dokonywanie w innej części obwodu łowieckiego (nieobjętej stanem wyjątkowym) nie mogły wpłynąć pozytywnie na sytuację na terenie upraw poszkodowanych. Polowania na tych terenach odbywały się. Wzmożone polowania na tych obszarach mogłyby jednak wręcz pogorszyć sytuację i zwiększyć rozmiar szkody, powodując migrację przepłoszonej polowaniem zwierzyny na spokojny dla niej obszar objęty stanem wyjątkowym. Takie działania jak dokarmianie zwierzyny, poletka żerowe podejmowane poza obszarem objętym stanem wyjątkowym nie byłyby skuteczne, gdyż mają one zasięg jedynie lokalny (dokarmianie może ściągnąć zwierzynę z około kilkuset metrów), efekt doraźny, który występuje jedynie łącznie z przepłoszeniem zwierząt. Uprawy poszkodowanych położone były zaś na terenie obszaru objętego stanem wyjątkowym. Działania takie nie sięgałyby do terenu upraw. Dozorowanie zwierzyny i jej przepłaszanie nie było możliwe ze względu na zakaz wstępu na teren stanu wyjątkowego. W trakcie trwania ograniczeń jedynie dwaj członkowie powodowego koła zamieszkiwali na obszarze objętym stanem wyjątkowymi. Również nie mogli oni wpłynąć na zakres szkód. Nie mogli się swobodnie poruszać po terenie stanu wyjątkowego, nie mogli stosować środków hukowych, było ich poza tym tylko dwóch na cały duży obszar. Ewentualne wykładanie przez nich pożywienia też nie wywołałoby skutku, bo nie wywabiłoby zwierzyny z miejsca, w którym miała idealne warunki do życia. Dokarmianie nie byłoby dla zwierzyny żerującej na polu kukurydzy na tyle atrakcyjne, żeby opuściła ona to pole. Dokarmianie ma sens jedynie w okresie zimowym. Na terenie objętym stanem wyjątkowym zwierzyna nie bała się tam obecności człowieka, krzyków, czy hałasu silnika.

Na terenie obwodu łowieckiego nr (...) w części nieobjętej stanem wyjątkowym przedstawiciele koła łowieckiego prowadzili swą działalność w zakresie 50 %. Polowali, przepłaszali i dokarmiali zwierzynę. Działania te nie mogły wpłynąć na porzucenie atrakcyjnego żerowiska przez zwierzynę na polu poszkodowanych. Przeciwnie, nadmierne zintensyfikowanie polowań w okolicy strefy stanu wyjątkowego mogłoby spowodować odwrotny skutek i przepłoszyć dodatkową zwierzynę na pole poszkodowanych. Tak przepłoszona zwierzyna zapewne zostałaby w bezpiecznym miejscu, powodując dodatkowe zwiększenia szkody.

Pozwany podnosił, że na obszarze obwodu łowieckiego 2 w zakresie nieobjętym stanem wyjątkowym powodowe koło łowieckie mogło prowadzić normalną działalność łowiecką. Okoliczność ta jednak nie wpływa na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy, skoro działania na tym terenie nie mogły mieć wpływu na sytuację na polach należących do poszkodowanych M. S. i K. W..

W oparciu o powyższe rozważania prawne, uznając roszczenie w zakresie należności głównych, w każdej z połączonych do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia Sąd zasądził:

- w punkcie I wyroku od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Wojewodę (...) na rzecz powoda Koła (...) w B. kwotę 16 291 zł;

- w punkcie V wyroku od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Wojewodę (...) na rzecz powoda Koła (...) w B. kwotę 990 zł.

W każdej ze spraw połączonych do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia powód domagał się odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 8 grudnia 2021 roku, tj. od dnia następującego po doręczeniu wniosku o wypłatę odszkodowania. Wniosek został doręczony pozwanemu w dniu 7 grudnia 2021 roku. We wniosku nie został wskazany termin zapłaty.

O odsetkach ustawowych od uwzględnionego w całości roszczenia Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., uznając, że do oznaczenia daty początkowej, od której należą się odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia znajduje zastosowanie reguła z art. 455 k.c. i tym samym odsetki należą się od daty wezwania zobowiązanego do zapłaty. Zgodnie z przywołanym przepisem, jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Takie też stanowisko zostało wyrażone w orzeczeniach Sądu Najwyższego (por. wyroki z dnia 17 kwietnia 2009 r., III CSK 298/08, OSNC-ZD 2009, Nr 4, poz. 107, z dnia 17 września 2010 r., II CSK 178/10, z dnia 7 lutego 2013 r., II CSK 403/12 oraz z dnia 6 marca 2014 r., V CSK 209/13 - nie publ.).

Sąd doszedł do przekonania, że żądania o zapłatę odsetek w każdej ze spraw jest zasadne dopiero od dnia 15 lipca 2022 roku, jako następnego dnia po dacie wypłaty należnego odszkodowania w każdej ze spraw (o czym orzeczono w punkcie I i w punkcie V wyroku).

W zakresie, w jakim powód w każdej ze spraw domagał się zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od daty wcześniejszej powództwa podlegały oddaleniu (odpowiednio w punkcie II i w punkcie VI wyroku).

W myśl art. 108 § 1 k.p.c., sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji.

Zgodnie z treścią art. 100 zd. 2 k.p.c., Sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

W każdej ze spraw połączonych do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia powództwo zostało oddalone tylko w niewielkiej części roszczenia odsetkowego, a zatem w każdej z nich pozwany był zobowiązany do zwrotu powodowi całości poniesionych przez niego kosztów procesu.

Na koszty poniesione przez stronę powodową w sprawie o zapłatę kwoty 16 291 zł z odsetkami składają się: wynagrodzenie pełnomocnika obliczone w oparciu o § 2 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.)- 3600 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł.

Z tego względu w punkcie III wyroku Sąd zasądził od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Wojewodę (...) na rzecz powoda Koła (...) w B. kwotę 3617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na koszty poniesione przez stronę powodową w sprawie o zapłatę kwoty 990 zł z odsetkami składają się: wynagrodzenie pełnomocnika obliczone w oparciu o § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.) – 270 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł.

Z tego względu w punkcie VII wyroku Sąd zasądził od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Wojewodę (...) na rzecz powoda Koła (...) w B. kwotę 287 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

W punktach IV i VIII wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 2 i 5 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych o przejęciu na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczonych opłat sądowych w obydwu sprawach opłat od pozwu (1000 zł i 100 zł), których powód nie miał obowiązku uiścić.

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów, Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.