Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2025 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Tomasz Korzeń

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Kopala-Wiejak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 maja 2025 roku

sprawy z odwołania N. K.

od decyzji z dnia 17 września 2024 roku

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o wysokość składek

I.  zmienia zaskarżoną decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 17 września 2024 roku, znak: (...) w ten sposób, że N. K. nie jest zobowiązana do opłacania dodatkowej składki miesięcznej,

II.  zasądza od pozwanego Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na rzecz N. K. 360zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Tomasz Korzeń

VI U 510/24 UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17.09.2024 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stwierdził podleganie N. K. ubezpieczeniu społecznemu rolników, obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, ubezpieczenie emerytalno-rentowe oraz dodatkowej składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe od dnia 23.07.2024 r.

N. K. odwołała się od decyzji zaskarżając ją w całości. Wniosła o zmianę decyzji poprzez stwierdzenie braku obowiązku opłacania dodatkowej składki miesięcznej na ubezpieczenie emerytalno-rentowe ubezpieczonej. Nadto wniosła o zasądzenie od organu na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości i zasądzenie od kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd ustalił, co następuje:

N. K. prowadzi działalność rolniczą od lipca 2024 roku. Na podstawie Aneksu nr 6 z dnia 23.07.2024 r. do umowy dzierżawy nr (...) zawartej w dniu 01.05.1995 r., ubezpieczona została wpisana w miejsce swego dziadka ojczystego E. K., tym samym wstępując w jego prawa z tytułu umowy dzierżawy. Przedmiotem dzierżawy, zgodnie z umową jest nieruchomość położona na terenie gminy S., woj. (...), o łącznej powierzchni 93,3200 ha, w której skład wchodzą grunty oznaczone w ewidencji gruntów:

1.  obręb Ż. działka numer (...)o powierzchni ogólnej 0,0856 ha;

2.  obręb Ż. działka numer (...) o powierzchni ogólnej 0,0247 ha;

3.  obręb Ż. działka numer(...) o powierzchni ogólnej 93,3200 ha.

Wydzierżawiającymi są także A. A. i W. O.. Każdy z dzierżawców prowadzi osobne gospodarstwo rolne, korzystając z części wydzierżawionych gruntów z wyłączeniem pozostałych dzierżawców. Ubezpieczona korzysta z części działki nr (...), której powierzchnia wynosi 20 ha. Umową dzierżawy z dnia 30 września 2024 r. ubezpieczona włączyła w swoje gospodarstwo rolne łącznie kolejne 1,3600 ha. Wobec powyższego powierzchnia jej gospodarstwa rolnego nie przekracza 50 hektarów przeliczeniowych.

dowód: dokumenty w aktach pozwanego i w aktach VI U 597/12

wnioski o dopłaty k. 15-29, decyzje, zaświadczenia, oświadczenia, umowy k. 15-147

zeznania świadków A. A., W. O., E. K. k. 193

zeznania wnioskodawczyni k. 181

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej okazało się uzasadnione.

W myśl art. 6 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U.2025.197) ilekroć w ustawie jest mowa o:

3) działalności rolniczej - rozumie się działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej;

4) gospodarstwie rolnym - rozumie się każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej.

Zgodnie z art. 17 ust. 4 i 5 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników rolnik, którego gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 50 ha przeliczeniowych, opłaca dodatkową składkę miesięczną w wysokości:

1) 12% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych do 100 ha przeliczeniowych;

2) 24% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 100 ha przeliczeniowych do 150 ha przeliczeniowych;

3) 36% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 150 ha przeliczeniowych do 300 ha przeliczeniowych;

4) 48% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 300 ha przeliczeniowych (ust. 4).

W przypadku zmiany obszaru użytków rolnych gospodarstwa rolnego powodującego zmianę wymiaru dodatkowej składki miesięcznej, o której mowa w ust. 4, rolnikowi obowiązanemu do opłacania tej składki wydaje się decyzję w tej sprawie (ust. 5).

Art. 36 ust. 1 pkt 1 i 1b ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników stanowią, że Prezes Kasy wydaje decyzje w sprawach:

1) podlegania ubezpieczeniu oraz ustania ubezpieczenia, a także wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenie;

1b) stwierdzenia obowiązku opłacania dodatkowej składki miesięcznej, o której mowa w art. 17 ust. 4.

Zgodnie z art. 38 pkt 1 i 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu domniemywa się, że:

1) właściciel gruntów zaliczonych do użytków rolnych lub dzierżawca takich gruntów, jeżeli umowa dzierżawy jest potwierdzona przez wójta, właściwego ze względu na miejsce położenia przedmiotu dzierżawy, prowadzi działalność rolniczą na tych gruntach;

3) jeżeli własność lub dzierżawa gruntów, o których mowa w pkt 1, przysługuje kilku osobom lub jeżeli obowiązek podatkowy, o którym mowa w pkt 2, ciąży na kilku osobach - każda z tych osób uczestniczy w prowadzeniu działalności rolniczej.

W rozpatrywanej sprawie organ rentowy zastosował domniemania opisane w art. 38 twierdząc, że powierzchnia gospodarstwa rolnego ubezpieczonej z dniem 23.07.2024 r. przekroczyła 50 hektarów przeliczeniowych, zaś z dniem 30.09.2024 r. przekroczyła 100 hektarów przeliczeniowych.

Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczona zdołała obalić domniemania zawarte w tym przepisie i tym samym nie miała obowiązku opłacania dodatkowej składki.

Sąd Najwyższy stwierdził jednoznacznie, że prowadzenie działalności rolniczej wiąże się ściśle z normalnymi działaniami koniecznymi dla prowadzenia gospodarstwa rolnego, tj. z wykonywaniem pracy w tym gospodarstwie lub wykonywaniem innych zwykłych czynności związanych z prowadzeniem takiej działalności. Założenie takie leży wyraźnie u podłoża regulacji rolniczego ubezpieczenia wypadkowego i chorobowego, które ma rację bytu tylko w przypadku istnienia wskazanego związku prowadzenia działalności z pracą w gospodarstwie lub wykonywaniem innych zwykłych czynności łączących się z prowadzeniem działalności rolniczej. Praca ta lub czynności nie muszą mieć charakteru pracy fizycznej. Mogą, jak wyjaśniał Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z 30 maja 1988 r., III UZP 8/88, wpisanej do księgi zasad prawnych (OSNCP 1988 Nr 12, poz. 166) polegać np. na zarządzaniu gospodarstwem. W takim przypadku zarządzanie gospodarstwem powinno jednak mieć charakter zawodowej, stałej, osobistej i realizującej interesy danej osoby (posiadacza gospodarstwa) działalności rolniczej, mającej charakter pracy lub innych czynności wiążących się z prowadzeniem gospodarstwa. Należy również podkreślić, że samo posiadanie lub własność gospodarstwa nie mogą być kwalifikowane jako jego prowadzenie, jeżeli nie wiąże się z nimi wykonywanie wyżej określonej działalności rolniczej. Wniosek taki wynika wprost z legalnej definicji "rolnika" w art. 6 pkt 1 ustawy, która posiadanie lub własność gospodarstwa sytuuje jako jeden z elementów pojęcia rolnika, jak i - na przykład - z domniemania zawartego w art. 38 pkt 1 ustawy, sprowadzającego się do stwierdzenia, że właściciel gruntów prowadzi działalność rolniczą (postanowienie SN z 13.12.2023 r., I USK 150/23, LEX nr 3643820).

Sąd Okręgowy te poglądy podziela.

Postępowanie dowodowe wykazało, że pomimo wydzierżawiania wspólnie przez ubezpieczoną, W. O. i A. A. gruntów o powierzchni 93,3603 ha fizycznego, tj. 85,77 ha przeliczeniowego, każdy z dzierżawców posiada odrębne gospodarstwo rolne. Świadczy o tym umowa stwierdzająca taki fizyczny podział nieruchomości (w aktach sprawy VI U 597/12 k. 30 – 32), dokumenty przedłożone przez ubezpieczoną do akt sprawy potwierdzające korzystanie przez jej poprzednika prawnego z gruntów o powierzchni znacznie mniejszej niż 50 ha, niekwestionowane przez strony zeznania świadków, jak również z zeznań samej ubezpieczonej.

W ocenie sądu odwołująca sprostała obowiązkowi określonemu w art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c., bowiem podnoszone przez nią argumenty co do wadliwości decyzji ZUS znalazły potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Sąd ustalając stan faktyczny w sprawie oparł się przede wszystkim na dokumentach zgromadzonych w aktach organu rentowego, aktach sprawy i aktach sprawy VI U 597/12, których wiarygodności strony nie kwestionowały. Dokumenty te nie budzą również wątpliwości sądu, wobec czego zostały uznane za wiarygodne w całości. W następnej kolejności Sąd oparł się również o zeznania ubezpieczonej i świadków, uznając je również za wiarygodne.

Podkreślenia wymaga, iż sytuacja prawna jednego ze współdzierżawców rozstrzygnięta została prawomocnym wyrokiem w sprawie VI U 597/12. Sytuacja ubezpieczonej musi wiec być oceniana w ataki sam sposób.

Wobec powyższego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 KPC, sąd zmienił zaskarżoną decyzję organu, orzekając o braku obowiązku ubezpieczonej opłacania dodatkowej składki miesięcznej na ubezpieczenie emerytalno-rentowne.

Rozstrzygnięcie o kosztach Sąd oparł na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹, 3 w związku z art. 99 KPC i § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2024.1568).

Tomasz Korzeń