Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VI U 3110/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2012 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodnicząca:

SSO Monika Miller-Młyńska

Protokolant:

St. sekr. sądowy Katarzyna Herman

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 grudnia 2012 r. w S.

sprawy K. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym

na skutek odwołania K. G. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 14 września 2012 roku nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala iż K. G. (1) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresach od dnia 1 kwietnia 2009 roku do dnia 5 czerwca 2009 roku oraz od dnia 7 czerwca 2009 roku do dnia 31 marca 2012 roku;

II.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

W dniu 27 sierpnia 2012 roku K. G. (1) złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddziale w S. wniosek o zwrot nadpłaconych składek na ubezpieczenia chorobowe za okres od kwietnia 2009 r.

W odpowiedzi na ów wniosek organ rentowy wydał w dniu 14 września 2012 r. decyzję nr (...), którą stwierdził, że K. G. (1)jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1 kwietnia 2009 r. do 31 marca 2012 r. W uzasadnieniu decyzji wskazał, iż płatniczka w wymienionym w decyzji okresie opłacała składkę na ubezpieczenie chorobowe w terminie i w pełnej wysokości, co zdaniem organu rentowego należy potraktować jako potwierdzenie chęci podlegania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

K. G. (1) odwołała się od powyższej decyzji do Sądu, podnosząc że składki na ubezpieczenie chorobowe opłacała przez pomyłkę, gdyż w maju 2009 r. wyrejestrowała się z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podnosząc iż K. G. (1) podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu na zasadzie wniosku dorozumianego, tzn. w wyniku dobrowolnego, prawidłowego opłacania składek z tego tytułu we wskazanym w decyzji okresie. Pełnomocnik organu rentowego przyznała przy tym, że w dniu 7 czerwca 2009 r. płatniczka wyrejestrowała się z ubezpieczeń społecznych, w tym z ubezpieczenia chorobowego, jednocześnie jednak zaznaczyła, iż w tym samym dniu ponownie zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Zdaniem ZUS niezłożenie wówczas przez K. G. wniosku o objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, stanowiło wyłącznie omyłkę, bowiem późniejsze regularne opłacanie składek na to ubezpieczenie było czytelnym wyrażeniem woli podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. G. (1) od dnia 1 stycznia 2009 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą.

W dniu 7 stycznia 2009 r. K. G. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń: emerytalnego, rentowego i wypadkowego. W składanej do ZUS deklaracji zgłoszeniowej nie zadeklarowała przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

W dniu 5 czerwca 2009 r. K. G. złożyła w ZUS dokument wyrejestrowujący ją z ubezpieczeń społecznych od dnia 1 kwietnia 2009 r.

W dniu 6 czerwca 2009 r. K. G. złożyła w ZUS kolejną deklarację, którą ponownie zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznym od dnia 1 kwietnia 2009 r. Dodatkowo w składanej do ZUS deklaracji zgłoszeniowej zadeklarowała przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od dnia 1 maja 2009 r..

W dniu 7 czerwca 2009 r. K. G.po raz kolejny wyrejestrowała się z ubezpieczeń społecznych, w tym również z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od dnia 1 maja 2009 r. Jednocześnie w tym samym dniu złożyła wniosek o objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi od dnia 1 maja 2009 r. (deklaracja ZUS ZUA). W złożonej do ZUS kolejnej, ostatniej deklaracji zgłoszeniowej nie zadeklarowała już przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Niesporne, a nadto dowody:

- deklaracja ZUS ZUA z 7.06.2009 r. w aktach kontroli ZUS;

- deklaracja ZUS ZWUA z 7.06.2009 r. w aktach kontroli ZUS;

- deklaracja ZUS ZUA z 6.06.2009 r. w aktach kontroli ZUS;

- deklaracja ZUS ZWUA z 5.06.2009 r. w aktach kontroli ZUS;

- deklaracja ZUS ZUA z 7,01.2009 r. w aktach kontroli ZUS.

W okresie od 1 kwietnia 2009 r. do 31 marca 2012r. K. G. (1) opłacała w terminie i w prawidłowej wysokości comiesięczne składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Niesporne, a nadto dowody:

- deklaracja ZUS ZUA z 7.06.2009 r. w aktach kontroli ZUS;

- deklaracja ZUS ZWUA z 7.06.2009 r. w aktach kontroli ZUS;

- deklaracja ZUS ZUA z 6.06.2009 r. w aktach kontroli ZUS.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w ustawie z dnia 17 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity obowiązujący w czasie objętym zaskarżoną decyzją: Dz.U. z 2009r., nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą podleganie ubezpieczeniu chorobowemu jest dobrowolne (art. 11 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym zarówno teraz, jak i w okresach objętych zaskarżoną decyzją), co oznacza, że objęcie tym ubezpieczeniem następuje jedynie na wniosek zainteresowanego (art. 14 ust. 1 i 1a tej ustawy). Osoby, które są obejmowane ubezpieczeniami społecznymi na zasadach dobrowolności, zgłaszają wniosek o objęcie ich ubezpieczeniem w terminie przez siebie wybranym (art. 36 ust. 5 ustawy). W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntował się już na gruncie tych regulacji pogląd (który Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela), iż objęcie ubezpieczeniem chorobowym wymaga w tej sprawie złożenia wyraźnego i jednoznacznego wniosku wprost. W szczególności w wyroku z dnia 29 marca 2012r. (sygn. akt I UK 339/11) Sąd Najwyższy wskazał, iż „nie można przyjąć dorozumianego oświadczenia zainteresowanego o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, gdyż brak do tego podstaw. Do stosunków ubezpieczenia społecznego - jako stosunków regulowanych prawem publicznym - nie ma zastosowania art. 60 k.c., zgodnie z którym wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Przepis ten reguluje składanie oświadczeń woli per facta concludentia w stosunkach cywilnych (regulowanych prawem prywatnym). Nie ma podstaw do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego do wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym. Przystąpienie do ubezpieczenia społecznego nie jest czynnością prawną prawa cywilnego, do której można stosować wymieniony przepis oraz inne przepisy Kodeksu cywilnego. Nie jest również czynnością prawa pracy, jak np. umowa o pracę, do której można byłoby na podstawie art. 300 k.p. stosować odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego. Wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym musi być wyraźny i jednoznaczny, nie jest wystarczające samo opłacanie przez zainteresowanego składek na to ubezpieczenie oraz przyjmowanie tych składek przez organ rentowy”.

Dodatkowo w tym samym orzeczeniu Sąd Najwyższy przywołał szereg innych wyroków, w których zajęto identyczne stanowisko. I tak, przyjmuje się (np. w odniesieniu do ubezpieczenia społecznego rolników), że samo faktyczne opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne nie jest wystarczające do objęcia tym ubezpieczeniem (por. wyrok z 22 lipca 2009 r., I UK 70/09, LEX nr 529763). Z kolei w wyroku z 28 listopada 2002 r., II UK 93/02, LEX nr 577471, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że sam fakt opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez osobę wyłączoną z możliwości objęcia tym ubezpieczeniem nie może rodzić skutków prawnych odmiennych od wyraźnej regulacji ustawowej.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy trzeba więc przypomnieć, iż niespornym było w niej, że płatniczka składek K. G. (1) wniosek o przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej złożyła tylko raz - w dniu 6 czerwca 2009 r. Jednocześnie niekwestionowanym przez organ rentowy był fakt, że dniu 7 czerwca 2009 r. K. G. dokonała wyrejestrowania z tego ubezpieczenia. Z żadnej innej deklaracji zgłoszeniowej złożonej przez K. G. nie wynika natomiast, aby wolą płatniczki było przystąpienie do tego rodzaju ubezpieczenia również w innym okresie (przed dniem 6.06.2009 r. czy też po tym dniu). W świetle powyższego brak było więc jakichkolwiek podstaw, by przyjąć, iż w analizowanym przypadku doszło do złożenia – jak określił to organ rentowy – wniosku dorozumianego - odnoszącego się do całego spornego okresu, tj. od 1 kwietnia 2009 r. do 31 marca 2012 r. Jak już bowiem obszernie wyjaśniono wyżej, polskiemu prawu ubezpieczeń społecznych nie jest znana taka konstrukcja. Wymaga podkreślenia, że nawet w pojawiających się w orzecznictwie incydentalnie we wcześniejszym okresie bardziej liberalnych poglądach (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 lutego 1989 r., II URN 299/99, niepublikowany; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 3 listopada 2000 r., III AUa 774/00, OSA 2001 nr 2, poz. 5; wyrok Sądu Najwyższego z 16 sierpnia 2005 r., I UK 376/04, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 195, OSP 2007 nr 7-8, poz. 95) mowa było każdorazowo o tym, iż wola podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej musiała być każdorazowo przez płatnika ujawniana w sposób wyraźny. W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie nawet więc gdyby przyjąć ów pogląd za słuszny (choć brak jest do tego podstaw i w nowszym orzecznictwie słusznie od niego odstąpiono), nie mogło być mowy o tym, aby K. G. kiedykolwiek poza dniem 6 czerwca 2009 r. wyraźnie ujawniła wolę przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Oczywiście, faktem jest, że przez cały okres wskazany w zaskarżonej decyzji K. G. uiszczała składki w kwocie odpowiadającej obowiązującym stawkom składek na ubezpieczenia chorobowe. Brak jest jednak powodów, dla których z tego faktu należałoby wyprowadzać wniosek o „dorozumianym złożeniu wniosku o objęcie ubezpieczeniem chorobowym”. Sama płatniczka zaprzecza bowiem, aby złożenie takiego wniosku było jej intencją, tłumacząc iż składki w takiej wysokości opłacała wyłącznie przez pomyłkę, co stanowi dla Sądu wystarczające i wysoce prawdopodobne wytłumaczenie.

W tej sytuacji koniecznym więc było uznanie, iż K. G. poza dniem 6 czerwca 2009r. nie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Stosowne rozstrzygnięcie, oparte o przepis art. 477 § 14 2 k.p.c., zamieszczono więc w pkt I sentencji wyroku.

W punkcie II wyroku Sąd oddalił odwołanie płatniczki w zakresie w jakim żądała ona zmiany decyzji odnośnie całego spornego okresu od dnia 1 kwietnia 2009 r. do 31 marca 2012 r. Jak już bowiem wyżej wskazano, ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało jednoznacznie, że K. G. była objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym przez jeden dzień - 6 czerwca 2009 r., bowiem w złożonej w ZUS deklaracji zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od tego właśnie dnia, a wyrejestrowała się z niego dopiero w dniu następnym.