Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII C

674/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2014 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, Wydział VIII Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Paweł Wiśniewski

Protokolant: Anna Hrydziuszko

po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2014 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa Funduszu Kapitałowego (...) S.A. we W.

przeciwko (...) Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Strona powodowa Fundusz Kapitałowy (...) S.A. we W. wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od strony pozwanej (...) S.A. w W. kwoty 4.280,40 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 listopada 2013 r. do dnia zapłaty.

Uzasadniając swoje żądanie, strona powodowa podała, że strona pozwana była zobowiązana do zapłaty odszkodowania w związku z uszkodzeniem pojazdu poszkodowanego P. Ź., do którego doszło w wyniku zdarzenia drogowego spowodowanego przez kierowcę ubezpieczonego u strony pozwanej w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Dochodzona pozwem suma stanowi zaś odszkodowanie obejmujące koszty wynajmu pojazdu zastępczego na czas konieczny i niezbędny do przeprowadzenia likwidacyjnego. Strona powodowa wyjaśniła, że jej legitymacji czynna w procesie wynika z faktu, że poszkodowany przelał przysługującą mu wierzytelność na rzecz wynajmującego pojazd, który następnie dokonał cesji na rzecz strony powodowej.

W dniu 28 lutego 2014 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, uwzględniając powództwo w całości.

Strona pozwana złożyła sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa.

Zarzuciła, że powód nie udowodnił, iż poszkodowany zawarł umowę najmu pojazdu zastępczego, gdyż z powołanej w pozwie umowy nie wynika obowiązek zapłaty czynszu. Poza tym zarzuciła, że powód nie udowodnił, iż wynajęcie pojazdu zastępczego było konieczne, a w szczególności było potrzebne z punktu widzenia codziennej egzystencji poszkodowanego. Zdaniem strony pozwanej, nie została wykazana także prawidłowość zastosowanej stawki czynszu oraz okresu trwania wynajmu pojazdu.

Między stronami procesu bezsporne było, że:

- w dniu 9 września 2013 r. doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego uszkodzony został pojazd marki C. (...) (nr rej. (...)), należący do P. Ź.,

- sprawca wypadku był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u strony pozwanej (...) S.A. w W..

Ponadto Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 września 2013 r. poszkodowany P. Ź. zawarł z L. K. umowę najmu samochodu zastępczego marki F. (...), na podstawie której był zobowiązany do zapłaty czynszu w wysokości 120 zł netto za dobę, tj. łącznej kwoty 4.280,40 zł za 29 dni wynajmu (w okresie od 14 września 2013 r. do 12 października 2013 r.).

(dowód: - umowa najmu, k. 67,

- faktura z 14 października 2013 r., k. 70,

- umowa przelewu wierzytelności 9 stycznia 2014 r., k. 75.)

W dniu 9 stycznia 2014 r. poszkodowany P. Ź. zawarł z L. K. umowę przelewu wierzytelności przysługującej mu względem strony pozwanej z tytułu zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego.

(dowód: umowa przelewu wierzytelności z dnia 9 stycznia 2014 r., k. 75)

Po zgłoszeniu szkody, pismem z dnia 21 stycznia 2014 r., strona pozwana odmówiła zwrotu wydatków za wynajem pojazdu zastępczego.

(dowód: pismo strony pozwanej z 21 stycznia 2014 r., k. 71)

W dniu 7 lutego 2014 r. L. K. dokonał przelewu przedmiotowej wierzytelności na rzecz strony powodowej Fundusz Kapitałowego (...) S.A. we W..

(dowód: umowa przelewu wierzytelności z 7 lutego 2014 r., k. 76-79)

Pismem z dnia 10 lutego 2014 r. strona powodowa wezwała stronę pozwaną do zapłaty kwoty 4.280,40 zł.

(dowód: wezwanie do zapłaty wraz z dowodem nadania, k. 72-73)

Oddaleniu podlegał wniosek strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej. Na stronie powodowej nie spoczywał bowiem ciężar wykazania średniej stawki czynszu za wynajem samochodu osobowego marki F. (...) na terenie W., gdyż nie wywodziła ona z tego faktu korzystnych dla siebie skutków prawnych. To strona pozwana kwestionowała stawkę czynszu, do zapłaty którego zobowiązany był poszkodowany, a zatem – zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. – to na niej spoczywałby ciężar wykazania w niniejszym procesie faktu, że średnia stawka czynszu była niższa.

Wniosek strony powodowej o dopuszczenie dowodów z wydruków z internetowych ofert wynajmu samochodów nie zasługiwał na uwzględnienie, gdyż strona powodowa dowodów takich w ogóle nie przedłożyła. Tego rodzaju dowody nie byłyby poza tym przydatne w niniejszej sprawie, gdyż nie pozwalają na wyciągnięcie wniosków co do średniej wartości czynszu, albowiem podane w nich stawki czynszu mogłyby mieć jedynie charakter ofert, które nie muszą swoją wysokością odpowiadać stawkom czynszu obowiązującym w faktycznie zawieranych umowach najmu. Przede wszystkim jednak, nie sposób byłoby zweryfikować na ile sumy czynszu z przedstawionych ofert odpowiadałyby średnim miesięcznym wartościom czynszu, a nie zostały wybrane spośród ofert zawierających najwyższe stawki najmu.

Wniosek dowodowy dotyczący notatki informacyjnej z 10 września 2013 r. podlegał zaś oddaleniu, gdyż dotyczył okoliczności bezspornych (art. 229 k.p.c.).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Nie budzi wątpliwości, że sprawca wypadku polegającego na zderzeniu się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za wyrządzoną poszkodowanemu szkodę (art. 415 w zw. z art. 436 § 2 k.c.).

Odpowiedzialność strony pozwanej za skutki kolizji drogowej wynikała zaś z art. 822 § 1 i 2 k.c. oraz art. 9 i 9a ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2013, poz. 392 z późn. zm.), albowiem - jako ubezpieczyciel - zobowiązana jest do zapłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi sprawca wypadku. Strona powodowa - jako osoba uprawniona do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej - mogłaby zatem dochodzić roszczenia bezpośrednio od pozwanego zakładu ubezpieczeń (art. 822 § 4 k.c.). Wierzytelność dochodzona wytoczonym powództwem, o ile faktycznie istniała, została bowiem przeniesienia na jej rzecz w drodze przelewu (art. 509 § 1 i 2 k.c.).

Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 k.c.) i powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej (art. 363 § 1 k.c.). Odpowiedzialność ubezpieczyciela ogranicza się przy tym do zapłaty odszkodowania (art. 822 § 1 k.c.).

W orzecznictwie zostało wyjaśnione, że odpowiedzialność odszkodowawcza za skutki uszkodzenia pojazdu mechanicznego obejmować może także celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej (zob. uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, OSNC 2012/3/28). Istotne jest przy tym, że w omawianej sytuacji – inaczej niż w wypadku szkody polegającej uszkodzeniu samochodu - strata majątkowa powstaje dopiero z chwilą poniesienia kosztów najmu pojazdu zstępczego, a nie już w momencie wypadku komunikacyjnego, a zatem zwrotowi powinny podlegać wydatki rzeczywiście poniesione na taki najem (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu powołanej uchwały z dnia 17 listopada 2011 r.). Zauważyć również należy, że stratą w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. jest samo istnienie wymagalnego zobowiązania poszkodowanego wobec osoby trzeciej (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 lipca 2008 r., III CZP 62/08, OSNC 2009/7-8/106). W konsekwencji uznać należy, że odpowiedzialność sprawcy wypadku drogowego, bądź jego ubezpieczyciela, nie jest ograniczona wartością średniej stawki najmu pojazdu zastępczego. Nie oznacza to oczywiście, że na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wszystkich wydatków, które pozostają w związku przyczynowym z wypadkiem. Wierzyciel ma bowiem obowiązek zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2 i art. 362 k.c.). Zwrotowi podlegać powinno zatem tylko wydatki poniesione z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika (tak Sąd Najwyższy również w uzasadnieniu powołanej uchwały z dnia 17 listopada 2011 r.).

Wbrew zarzutowi strony pozwanej, przedłożone przez stronę powodową dowody potwierdzają fakt zawarcia przez poszkodowanego umowy najmu pojazdu zastępczego. Po pierwsze, w dokumencie umowy z dnia 14 września 2013 r. zaznaczono, że umowa ma mieć charakter odpłatny, przewidując w odpowiedniej rubryce płatność w formie bezgotówkowej. Po drugie, zwrócić należy uwagę, że dla ważności umowy najmu nie jest wymagane zachowanie formy pisemnej, a zatem brak w opisanym dokumencie umowy szczegółowych postanowień w zakresie czynszu najmu (w szczególności brak oznaczenia wysokości czynszu) nie stanowił przeszkody, aby w inny sposób wykazać fakt zawarcia umowy najmu, której niezbędnym elementem jest czynsz płacony wynajmującemu za oddanie rzeczy do używania (art. 659 § 1 k.c.). Z przedstawionych przez stronę powodową dokumentów w postaci faktury z dnia 14 października 2013 r. oraz umowy przelewu wierzytelności z dnia 9 stycznia 2014 r. wynika zaś, że umowa z dnia 14 września 2013 r. przewidywała również zapłatę czynszu w oznaczonej wysokości (120 zł netto za dobę). Na zasadzie domniemania faktycznego (art. 231 k.p.c.) przyjąć bowiem należy, że świadczy o tym fakt wystawienia przez wynajmującego (L. K.) faktury obejmującej należność za oddanie samochodu do używania oraz złożone przez najemcę (poszkodowanego P. Ź.) w umowie przelewu wierzytelności z dnia 9 styczna 2014 r. oświadczenie, iż przysługuje mu względem strony pozwanej wierzytelność z tytułu obowiązku zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, objęta wymienioną wcześniej fakturą.

Zgodnie z art. 362 k.c., fakt, że wierzyciel (poszkodowany) przyczynił się do zwiększenia szkody może wywoływać korzystne skutki prawne dla dłużnika (odpowiednie zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody), a zatem to na nim - a nie na wierzycielu (poszkodowanym) - spoczywa procesowy ciężar dowodu w tym zakresie (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). W wypadku szkody obejmującej koszty wynajmu pojazdu zastępczego przyczynienie się wierzyciela (poszkodowanego) do zwiększenia szkody polegać może przykładowo na: wynajęciu pojazdu o wyraźnie lepszym standardzie niż pojazd uszkodzony, wynajmowaniu pojazdu przez okres dłuższy niż uzasadniony realną potrzebą, lub wynajęciu pojazdu za stawkę czynszu o rażąco wysokiej wartości. Przenosząc powyższe stwierdzenia na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy, że strona pozwana nie mogła ograniczyć się jedynie do negowania twierdzeń strony powodowej, lecz sama powinna sformułować twierdzenia (popierając je odpowiednimi dowodami) wyjaśniające w jaki sposób poszkodowany swoim zachowaniem przyczynił się do zwiększenia szkody. Podkreślić przy tym wypada, że w ocenie Sądu nawet stwierdzenie, iż stawka czynszu najmu wynajętego przez poszkodowanego pojazdu zastępczego jest wyższa niż średnia wartość stawek czynszu najmu, nie pozwoliłoby jeszcze postawić poszkodowanemu zarzutu, iż działając niedbale spowodował zwiększenie szkody. Dysproporcja między średnią stawką czynszu a wartością czynszu pojazdu wynajętego przez poszkodowanego musi być bowiem wyraźna. Wynika to z faktu, że od poszkodowanego należy wymagać jedynie, aby przy wyborze oferty najmu pojazdu zastępczego kierował się rozsądkiem i wybrał ofertę, która nie jest rażąco droższa od innych.

Zasadny okazał się natomiast zarzut niewykazania przez stronę powodową, że w niniejszej sprawie w ogóle istniała potrzeba wynajęcia pojazdu zastępczego. Sam fakt bycia właścicielem samochodu nie oznacza bowiem jeszcze konieczności korzystania z niego. Uszkodzenie samochodu nie musi zatem zawsze wiązać się z potrzebą wynajęcia pojazdu zastępczego. Oznacza to, że w każdym wypadku niezbędne jest wykazanie, że przed uszkodzeniem pojazd faktycznie był wykorzystywany. W zależności od sposobu korzystania z samochodu przed wypadkiem możliwa jest ocena czy w konkretnej sprawie wynajęcie samochodu zastępczego było celowe. Strona powodowa nie zaoferowała w toku procesu jednak żadnego dowodu mogącego potwierdzić celowość wynajęcia pojazdu zastępczego przez poszkodowanego. Przedłożone oświadczenia poszkodowanego z 14 września 2013 r. (k. 68-69) nie mogły bowiem potwierdzić faktów związanych ze sposobem użytkowania przez niego uszkodzonego pojazdu, gdyż jako dokumenty prywatne stanowić mogły jedynie dowody tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenia w nich zawarte (art. 245 k.p.c.). Moc dowodowa dokumentu prywatnego nie obejmuje zaś potwierdzenia, że miały miejsce fakty w nim stwierdzone (podobnie Sąd Najwyższy np. w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 sierpnia 2012 r., I CSK 25/12, LEX nr 1231454). Osoba mająca wiedzę o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia może je potwierdzić w toku procesu wyłącznie w drodze zeznań złożonych w charakterze świadka, pod groźbą odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań.

Mając na względzie powyższe, na podstawie powołanych przepisów Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., uznając, że strona powodowa, która przegrała w całości powinna zwrócić stronie przeciwnej wszystkie poniesione koszty niezbędne do celowej obrony (koszty procesu). Poniesione przez stronę pozwaną koszty procesu obejmowały kwotę 600 zł wynagrodzenia radcy prawnego (§ 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - tekst jednolity: Dz.U. z 2013 r., poz. 490 z późn. zm.) oraz kwotę 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.